COVID 19 Pandemisinin Sektörler, İstihdam ve Çalışma Hayatı Üzerine Etkileri

İclal AKIN

Doç. Dr. Zeki UÇAR

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER. 5

ÇİZELGELER DİZİNİ . 7

ŞEKİLLER DİZİNİ 8

KISALTMALAR DİZİNİ . 9

GİRİŞ11

BİRİNCİ BÖLÜM

DÜNYA TARİHİNDE PANDEMİLER

DÜNYA TARİHİNDE PANDEMİLER. 17

SALGIN NEDİR?. 17

PANDEMİ VE PANDEMİYLE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR . 18

TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDE PANDEMİLER VE EKONOMİK ETKİLERİ. 19

Veba 20

Atina Vebası ( M.Ö. 429 - 426 ) . 21

Justinian Vebası ( 541 – 542 ) 21

Kara Veba ( Kara Ölüm ) (1347 -1357 ) 22

Üçüncü Veba Salgını (1855). 25

Çiçek ( 1520 – 1902 ) . 26

III. Kolera ( 817-1860 ) 28

Sarı Humma (1700- ? ). 30

Kuş Gribi (1878-? ). 32

VII. Tüberküloz / Verem ( 1900-1921 )  33

VIII. İspanyol Gribi ( 1918 -1920 ) . 35

Ix. Asya Gribi (1957-1958) 37

Hong Kong Gribi (1968-1969) 38

HIV/AIDS ( 1981 - ). 39

XII. Sars (2002-2004) . 41

XIII. Domuz Gribi ( 2009 – 2010 ) 42

XIV. Mers ( 2012 – )  44

Ebola (2013 -2016 ) . 45

6 İçindekiler

XVI. Covid-19 ( 2019- ? ) . 47

Covid-19’un Dünyadaki Seyrinin Kronolojik Sıralaması 50

İKİNCİ BÖLÜM

KÜRESELLEŞME ve COVID-19 PANDEMİSİ İLİŞKİSİ

KÜRESELLEŞME VE COVID-19 PANDEMİSİ 59

Küreselleşme ve Küreselleşmeyi Etkileyen Faktörler 59

Küreselleşmenin Etkili Olduğu Alanlar ve Covid-19 Pandemisi . 63

Küreselleşmenin Ekonomik Alanda Etkileri ve Covid-19 Pandemisi 63

Küreselleşmenin Siyasi Alana Etkisi ve Covid-19 Pandemisi 66

Küreselleşmenin Kültürel-Sosyal Alana Etkisi ve Covid-19 Pandemisi. 68

Küreselleşmenin Teknolojik Alana Etkisi ve Covid-19 Pandemisi 70

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

COVID-19 PANDEMİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ: SEKTÖREL BAKIŞ

COVID-19 PANDEMİSİNİN KÜRESEL EKONOMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ . 73

Covid-19 Pandemisinin Sektörel Etkileri 80

Hizmet Sektörü Üzerine Etkileri 81

Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkileri 82

Bankacılık Sektörü Üzerine Etkileri 84

Turizm Sektörü Üzerine Etkileri. 89

Sanayi-Otomotiv Sektörü Üzerinde Etkileri. 92

E-Ticaret Üzerine Etkileri . 94

Tarım Sektörü Üzerine Etkileri. 96

Tedarik Zincirleri Üzerine Etkileri 98

Havacılık ve Ulaşım Sektörü Üzerine Etkileri . 102

İnşaat Sektörü Üzerine Etkileri 106

Sağlık Sektörü Üzerine Etkileri. 109

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

COVID-19 PANDEMİSİNİN İSTİHDAM ve İŞSİZLİK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

COVID-19 PANDEMİSİNİN İSTİHDAM - İŞSİZLİK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ve İSTİHDAMDA

YAŞANAN DÖNÜŞÜM. 113

Covid-19 Pandemisinin Olumsuz Etkilediği İstihdam ve İşsizlik Ortamında En Fazla

İşlerini Kaybedenler. 118

İçindekiler 7

Kadın Çalışanlar. 118

Genç İşsizler 119

Kayıt Dışı Çalışanlar . 122

COVID-19 PANDEMİ SÜRECİ ETKİSİNDE ÇALIŞMA HAYATI VE UYGULANAN DÖNÜŞÜM

MODELLERİ  123

Evden/Uzaktan Çalışma. 125

Tele (Çağrı) Üzerine Çalışma 128

III. Kısa Süreli (Part Time) Çalışma  129

BEŞİNCİ BÖLÜM

ÜLKELERİN COVID-19 PANDEMİSİYLE MÜCADELEDE

ALMIŞ OLDUKLARI MALİ TEDBİRLER VE ÖNLEMLER

COVID-19 PANDEMİSİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNE ETKİLERİ. 131

COVID-19 PANDEMİ SÜRECİNDE SEÇİLMİŞ BAZI ÜLKELER VE TÜRKİYE’DE ALINAN

EKONOMİ VE İSTİHDAM ÖNLEMLERİ . 133

SONUÇ VE ÖNERİLER .155

KAYNAKLAR.159

ÇİZELGELER DİZİNİ

ÇİZELGE Sayfa

Çizelge 1.1. Salgından en fazla etkilenen ülkelerin toplam vaka ve ölüm sayısı

(15.06.2022) tarihi itibarıyla [31] 49

Çizelge 3.1. Bazı ülkelerin 2020 - 2021 yıllarında gerçekleşen ve 2022 yılında beklenen

büyüme oranları %’lik gösterim 76

Çizelge 3.2. Türkiye’nin 2019-2020 Ocak-Mart ithalat rakamları değişimi [102].  100

Çizelge 3.3. Türkiye’nin 2019-2020 Ocak-Mart ihracat rakamları değişimi [102]. . 100

Çizelge 3.4. Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Örgütü (Eurocontrol) üye ülkelerinin

2020 yılına ait uçuş kaybı sayıları ve oranları [97]. . 105

Çizelge 4.1. Türkiye’de 2019-2020 yılı 3 ayda 1 verilere göre Covid-19 Pandemi

sürecinde 15-24 yaş arası genç işsizlik oranları [118].  120

8 İçindekiler

ŞEKİLLER DİZİNİ

ŞEKİL Sayfa

Şekil 1.1. Coronavirüsün mikroskobik görünümü [52] 47

Şekil 2.1. Teknolojinin alt sistemlerle ilişkisi [70] 70

Şekil 3.1. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin 2019-2021 dönemi ekonomik büyüme

tahminleri [48]. 76

Şekil 3.2. Covid-19 Pandemisinden olumlu ve olumsuz etkilenen sektörler [39] 79

Şekil 3.3. Türkiye’de karşılaşılan finansal sorunlar [77]. . 84

Şekil 3.4. Covid-19 Pandemi sürecinde turizm sektöründe karşılaşılan sorunların

yüzdelik oranları [77].  90

Şekil 3.5. Seçilmiş bazı ülkelerin sanayi üretim endeks oranlarının %’lik gösterimi [18]. 93

Şekil 3.6. Otomotiv sektöründe firmaların karşılaştığı ilk üç sorunun dağılımı [77] 93

Şekil 3.7. Tüketicilerin tercih ettikleri ürün gruplarının e-ticaret ve geleneksel ticarete

göre oranları %’lik gösterim [91].  96

Şekil 3.8. Pandemi bölgelerinden en çok ihraç edilen 10 ürün [100] 99

Şekil 3.9. Uluslararası havayolu taşımacılık göstergeleri [96].  103

Şekil 3.10. Küresel havayolu gelirleri, ($ Milyar) [96] 104

Şekil 3.11. Avrupa Hava Seyrüsefer Örgütü (Eurocontrol) yerde kalmış uçak sayısı [97] 104

Şekil 3.12. Covid-19 Pandemi sürecinde inşaat sektöründe karşılaşılan ilk üç sorun 109

Şekil 3.13. Covid-19 Pandemi sürecinde sağlık sektöründe karşılaşılan ilk üç sorun [77].  110

Şekil 3.14. Sağlık harcamaları Covid-19 Pandemi öncesi ve 2020 yılı [108]. . 112

Şekil 4.1. İşsizliğin yıllara göre dağılımı [101]. . 114

Şekil 4.2. Türkiye 2020-2021 yılları işsizlik ve istihdam oranları [108]  115

Şekil 4.3. Türkiye’de istihdamın 2020-2021 yıllarında sektörel dağılımı [108] 116

Şekil 4.4. Türkiye’de evden/uzaktan yapılabilir işlerin oranları [130].  126

Şekil 4.5. Türkiye’de evden/uzaktan yapılabilecek işlerin sektörlere göre oranı [130]. 127

Şekil 5.1. Salgının ekonomik bulaşma kanalları [46].  134

Şekil 5.2. Seçilmiş bazı ülkeler ve finansal kuruluşların ekonomik ve istihdam destek

paketleri [38].  135