İÇİNDEKİLER İçindekiler Üçüncü Baskı İçin Önsöz 5 Kısaltmalar 17 Birinci Kısım İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Bölüm I İDARE KAVRAMI VE İDARE HUKUKU I. İDARE KAVRAMI VE KULLANILMASI 23 II. ORGANİK VE İŞLEVSEL İDARE 24 A. Organik İdare 24 B. İşlevsel İdare 25 1. İdari İşlevin Devletin Diğer İşlevlerinden Ayırt Edilmesi 25 2. İdari İşlevin Tanımı, Konusu, Kapsamı, Amacı ve Nitelikleri 27 III. İDARE HUKUKU 29 A. Tanım ve İdare Hukuku Sistemleri 29 1. Tanım 29 2. İdare Hukuku Sistemleri 30 B. İdare Hukukunun Doğuşu ve Gelişimi 31 1. Avrupa’da 31 2. Türkiye’de 32 C. idare Hukukunun Özellikleri 32 Ç. İdare Hukukunun Kaynakları 33 D. İdare Hukukunun Alanını Belirleyen Ölçütler 35 E. İdare Hukukunun Bölümleri 36 IV. İDARE HUKUKUNA HAKİM OLAN ANAYASAL İLKELER 37 A. Hukuk Devleti İlkesi (İdarenin Hukuka Bağlılığı) 37 1. Kavram ve Tanım 37 2. Hukuk Devleti Anlayışının Tarihi Gelişimi 38 3. Hukuk Devletinin Asgari Varlık Şartları 41 B. EŞİTLİK İLKESİ VE AYRIMCILIK YASAĞI 47 1. Eşitlik İlkesi 47 2. Ayrımcılık Yasağı 48 İkinci Kısım TÜRKİYE’NİN İDARİ TEŞKİLATI Bölüm II İDARİ TEŞKİLATA HAKİM OLAN ANAYASAL İLKELER I. MERKEZDEN YÖNETİM İLKESİ 51 II. YERİNDEN YÖNETİM (ADEM–İ MERKEZİYET) İLKESİ 54 III. İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ 60 A. Kavram ve Tanım 60 B. İdarenin Bütünlüğünü Sağlayan Mekanizmalar 61 1. Hiyerarşi 61 2. İdarî Vesayet 63 IV. KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ VE KAMU TÜZEL KİŞİLERİ 68 A. Kamu Tüzel Kişiliğinin Kurulması ve Kaldırılması 68 B. Kamu Tüzelkişiliğinin Ölçütleri 69 C. Ehliyet ve Organları 71 Ç. Uğraş Konuları ve Alanları 72 D. Kamu Tüzel Kişilerinin Türleri 73 E. Kamu Tüzel Kişilerinin Bütçeleri 74 Bölüm III CUMHURBAŞKANI VE CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI I. CUMHURBAŞKANI 77 A. Seçilmesi, Niteliği ve Görev ve Yetkileri 77 B. Cumhurbaşkanlığı İşlemleri 80 C. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 81 II. CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI 83 A. Cumhurbaşkanlığı Makamı 83 B. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı 85 C. Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları 86 Ç. Cumhurbaşkanlığı’na Bağlı Kurum ve Kuruluşlar 88 D. Devlet Denetleme Kurulu 89 E. Cumhurbaşkanı Yardımcıları 92 F. Bakanlıklar ve Bakanlar 93 1. Bakanlıklar 93 2. Bakanlar 97 3. Bakan Yardımcıları 97 4. Bakan Müşavirleri 98 G. İdari Kurul, Konsey ve Komisyonlar 98 Bölüm IV BAŞKENTTEKİ YARDIMCI KURULUŞLAR I. DANIŞTAY 99 A. İdari Görevleri 100 B. İdari Teşkilatları 101 C. Danıştay Personeli 102 Ç. Danıştay’ın Çalışma Usulü 102 II. SAYIŞTAY 102 A. Kavram ve Hukuki Niteliği 102 B. Sayıştay’ın İdari Görevleri 103 C. Teşkilatı ve Personeli 106 Ç. Çalışma Şekil ve Usulleri 107 III. MİLLİ GÜVENLİK KURULU 107 IV. EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY 109 Bölüm V TAŞRA TEŞKİLATI I. İL GENEL İDARESİ 111 A. Vali 112 B. İl İdare Şube Başkanları 114 C. İl İdare Kurulu 115 II. İLÇE İDARESİ 116 A. Kaymakam 116 B. İlçe İdare Şube Başkanları 119 C. İlçe İdare Kurulu 119 III. BUCAK İDARESİ 119 IV. BÖLGE İDARESİ 120 Bölüm VI MAHALLİ İDARELER I. ANAYASAYA GÖRE MAHALLİ İDARELER 123 II. İL ÖZEL İDARELERİ 123 A. Tanımı, Kuruluşu, Görev ve Yetkileri 123 B. Organları 125 1. İl Genel Meclisi 125 2. İl Encümeni 128 3. Vali 128 C. Teşkilatı ve Personeli 129 Ç. Gelirleri, Giderleri ve Bütçesi 129 D. İdari Vesayet 131 III. YATIRIM İZLEME VE KOORDİNASYON BAŞKANLIĞI 132 IV. BELEDİYE İDARESİ 134 A. Belediyelerin Kurulması ve Kaldırılması 134 B. Belediyelerin Görev ve Yetkileri 135 C. Belediyelerin Organları 138 1. Belediye Meclisi 138 2. Belediye Encümeni 141 3. Belediye Başkanı 143 Ç. Belediye Üzerinde İdari Vesayet 145 D. Belediye Teşkilatı ve Personeli 146 E. Belediyenin Gelirleri ve Bütçesi 148 F. Mahalle İdaresi 151 G. İl Özel İdaresi ve Belediyelerin Denetimi 152 H. Belediyelerin Diğer Kuruluşlarla İlişkileri 153 I. Mahalli İdarelerin Yurtdışı İlişkileri 154 V. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ 155 A. Tanım, Kuruluş ve Sınırları 155 B. Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri Arasında Görev ve Yetki Bölüşümü 155 C. Organları 157 1. Büyükşehir Belediye Meclisi 157 2. Büyükşehir Belediye Encümeni 159 3. Büyükşehir Belediye Başkanı 159 Ç. Teşkilatı ve Personeli 160 D. Koordinasyon Merkezleri 161 E. gelirleri, giderleri ve bütçesi 162 VI. KÖY İDARESİ 164 A. Tanım, Kurulması/Kaldırılması ve Sınır Uyuşmazlıkları 165 B. Köy İdaresinin Görev ve Yetkileri 166 C. Köy İdaresinin Organları 167 1. Köy Derneği 167 2. İhtiyar Meclisi 167 3. Köy muhtarı 168 Ç. Köy İdaresinin Personeli 169 D. köy idaresinin malları, gelirleri ve bütçesi 170 VII. BOZCAADA VE İMROZ İDARESİ 172 A. Genel Olarak 172 B. Organları 172 C. Gelirleri ve Bütçesi 173 Ç. Personeli 173 VIII. BİRLİKLER 174 A. Mahalli İdare Birlikleri 174 B. Köylere Hizmet Götürme Birlikleri 176 C. Sulama Birlikleri 177 Ç. Turizm Altyapı Birlikleri 180 D. Birliklerin Denetimi 180 Bölüm VII HİZMET YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI (KAMU KURUMLARI) I. TANIMI, KURULMALARI, KALDIRILMALARI, ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ 183 A. Tanımı, Kurulmaları ve Kaldırılmaları 183 B. Ortak Nitelik ve Özellikleri 183 C. Kamu Kurumlarının Türleri 185 II. MİLLİ KAMU KURUMLARI 186 A. İdari Kamu Kurumları 186 B. İktisadi Kamu Kurumları 188 C. Sosyal Kamu Kurumları 192 Ç. Bilimsel–Teknik–Kültürel Kamu Kurumları 193 D. Düzenleyici ve Denetleyici Kamu Kurumları 194 E. Cumhurbaşkanlığı Ofisleri 195 III. BÖLGESEL KAMU KURUMLARI 197 A. Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 197 B. Kalkınma Ajansları 198 C. Doğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıkları 203 Ç. Kalkınma İdareleri Üzerinde Merkezi İdarenin Yetkileri 204 IV. MAHALLİ KAMU KURUMLARI 205 V. KAMU KURUMU NİTELİĞİNDE MESLEK KURULUŞLARI 207 A. Kavram ve Tanım 207 B. Ortak Özellik ve Nitelikleri 207 Üçüncü Kısım İDARENİN İŞLEMLERİ VE SÖZLEŞMELERİ BÖLÜM VIII İDARÎ İŞLEM KAVRAMI VE BİREYSEL İDARİ İŞLEMLER I. İDARİ İŞLEMLERİN TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ 213 A. Tanım 213 B. İdari İşlemlerin Özellikleri 213 C. İdari İşlemlerin Türleri 215 II. BİREYSEL İDARÎ İŞLEMLER (İDARİ KARARLAR) 216 A. Bireysel İdari İşlemlerin Sınıflandırılması 217 1. Maddi Açıdan 217 2. Doğuracakları Hukukî Sonuçları Açısından 217 3. Açıklanan İradenin Sayısına ve İradenin Açıklanmasındaki Usule Göre 218 4. Açıklanan İradenin Şekline Göre 218 5. Etkileri Bakımından 220 6. İsteğe Bağlı Olup Olmamalarına Göre İdari İşlemler 220 7. İcraî Olup Olmamalarına Göre İdari İşlemler 221 8. Zincir İşlemler 222 9. Seri İşlemler 223 10. Yapılmakla Tükenen İşlemler 223 B. idari Kararların Alınması ve Hukuka Aykırılık 223 1. Yetki Kuralları ve Hukuka Aykırılık 223 2. Şekil ve Usul Kuralları ve Hukuka Aykırılık 231 a) Şekil Kuralları 231 b) Usul Kuralları 233 c) Şekil ve Usul Kurallarına Aykırılık ve Yaptırımları 235 3. İdarenin İradesinin Açıklanmasında Sakatlık Halleri 236 C. İdari Kararların İçeriğini Düzenleyen (Esasa İlişkin) Kurallar ve Hukuka Aykırılık 238 1. Sebep Unsuru ve Hukuka Aykırılık 238 2. Konu Unsuru ve Hukuka Aykırılık 240 3. Maksat Unsuru 242 4. İdarenin Takdir Yetkisi ve Bağlı Yetki 244 a) Takdir Yetkisi 244 b) Bağlı Yetki 248 Ç. İdari İşlemlerin Hukuka Aykırılığının Yaptırımları: Yokluk ve İptal 248 1. Yokluk 249 2. İptal 250 D. İdari İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 251 1. Düzenleyici İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 251 2. Bireysel İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 251 E. İdari İşlemlerin Geçmişe Etkili Olmaması 252 F. İdari Kararlara Aykırılığın Sonuçları: İdari Yaptırımlar 253 1. İdarî Yaptırımlar 253 2. Re’sen İcra (Doğrudan Uygulama) 258 G. İdari İşlemlerin Sona Ermesi 259 1. İdarenin İradesi Dışındaki Nedenler 259 2. İdarî İşlemi Yapan Makamın İradesine Bağlı Nedenler 260 III. DÜZENLEYİCİ İDARİ İŞLEMLER 262 A. İdarenin Düzenleme Yetkisi 262 B. Düzenleyici İdarî İşlem Türleri 264 1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 264 2. Yönetmelik 267 3. Diğer Düzenleyici İşlemler 268 4. Plan ve Programlar 269 IV. İDARİ İŞLEMİN YAPILIŞ USULÜ 273 A. İdari Usul Kavramı ve Tanım 273 B. Önemli İdari Usul İlkeleri 273 1. Re’sen Araştırma İlkesi 273 2. Usul Ekonomisi 274 3. Dinlenilme Hakkı 274 4. Bilgi Edinme ve Belgelere Erişme Hakkı 275 5. Danışmanlık ve Hukukî Yardım 279 6. Gerekçe İlkesi 280 7. Başvuru Yollarının Gösterilmesi 280 C. İdari Usul İlkelerine İlişkin Diğer Düzenlemeler 281 1. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle İlgili Düzenlemeler 281 2. Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik 282 3. 6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu 283 4. 6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu 284 5. 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu 284 BÖLÜM IX İDARİ SÖZLEŞMELER VE KAMU İHALELERİ I. İDARE HUKUKUNDA SÖZLEŞME KAVRAMI VE İDARENİN SÖZLEŞMELERİ 287 II. İDARÎ SÖZLEŞMELER 288 A. Hukuki Niteliği 288 B. İdarî Sözleşmelerin Ölçütleri 288 C. Belli Başlı İdarî Sözleşme Türleri 290 III. İDARENİN SÖZLEŞMELERİNİN YAPILIŞ USULÜ (KAMU İHALELERİ) 295 A. Genel Olarak 295 B. Mal ve Hizmet Alımları İle Yapım İşlerine İlişkin İhaleler 296 C. Mal ve Hizmet Alımları İle Yapım İşleri Dışındaki İhaleler 308 Ç. İhale Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları 310 IV. İDARİ SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ 314 V. İDARİ SÖZLEŞMELERİN UYGULANMASI 314 A. Sözleşmecinin Hakları ve Yükümlülükleri 314 B. İdarenin Yükümlülükleri ve Hakları 316 C. İdari Sözleşmelerin Sona Ermesi 317 Dördüncü Kısım İDARENİN FAALİYETLERİ BÖLÜM X KOLLUK (ZABITA) HİZMETLERİ I. KOLLUK HİZMETİNİN TANIM VE ÖZELLİKLERİ 321 II. İDARİ KOLLUĞUN AMACI: KAMU DÜZENİ 322 III. KOLLUK TÜRLERİ 324 A. İdarî Kolluk – Adlî Kolluk 324 B. Genel İdari Kolluk–Özel İdari Kolluk 325 IV. KOLLUK MAKAMLARI, ÜSTLERİ VE PERSONELİ 330 A. Kolluk Makamları 330 B. Kolluk Personeli 331 V. KOLLUK YETKİLERİNİN ÇATIŞMASI 332 VI. KOLLUK İŞLEMLERİ, USULLERİ VE YAPTIRIMLARI 332 A. Kolluk İşlemleri 332 B. Kolluk Usulleri 333 C. Kolluk Yaptırımları 334 VII. KOLLUK YETKİSİNİN SINIRLARI 335 A. Anayasal Sınırlar 335 B. İdari İşlem Bakımından Sınırları 336 VIII. KOLLUK YETKİLERİNİN GENİŞLEMESİ: OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM USULLERİ 336 A. Olağanüstü Hal 336 B. Seferberlik ve Savaş Hali 338 BÖLÜM XI KAMU HİZMETLERİ I. TANIM VE KAMU HİZMETİNİN ŞARTLARI 341 II. KAMU HİZMETİNİN KURULMASI VE KALDIRILMASI 342 III. KAMU HİZMETİNİN GENEL İLKELERİ 343 IV. KAMU HİZMETİNİN TÜRLERİ 345 V. KAMU HİZMETİNİN GÖRÜLME USULLERİ 346 A. Emanet Usulü 347 B. Kamu Hizmetlerinin Özel Kişilerce Yürütülmesi 347 1. Ruhsat ya da Lisans Usulü 347 2. Sözleşme Usulü 348 BÖLÜM XII İDARENİN SORUMLULUĞU I. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN TÜRLERİ 353 II. İDARENİN KUSURA DAYANAN SORUMLULUĞU 354 A. Hizmet Kusuru 354 B. Hizmet Kusuru Teşkil Eden Haller 355 C. Hukuka Aykırılık ve Kusur 357 D. Kusurun Derecesi, Kanıtlanması ve Kusur Karinesi 357 E. Hizmet Kusuru – Kişisel Kusur Ayrımı 358 III. İDARENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU 361 A. Kusursuz Sorumluluk İlkeleri 361 B. Hukuka Uygun İşlemlerde Kusursuz Sorumluluk 365 C. Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesine Katılmada Kusursuz Sorumluluk 365 IV. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 366 V. İDARENİN SORUMLULUĞUNU KALDIRAN YA DA AZALTAN NEDENLER 367 VI. ZARARIN TAZMİNİ 369 VII. RÜCU 370 Beşinci Kısım İDARENİN BEŞERİ VE AYNİ VASITALARI BÖLÜM XIII MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİ I. TANIM VE KAMU GÖREVLİLİĞİNİN ŞARTLARI 373 A. Tanım 373 B. Kamu Görevliliğinin Şartları 375 II. DEVLET MEMURLUĞU 376 A. Tanım 376 B. Memurluk Mesleğinin Temel İlkeleri 376 C. Devlet Memurları Kanunu’na Göre İstihdam Şekilleri 378 Ç. Memurluğa Giriş 380 1. Memurluğa Girişte Anayasal İlkeler ve Memur Olma Şartları 380 2. Memurluğa Alma Yöntemleri 380 3. Adaylık 383 4. Asli Memurluğa Atama 384 5. İşe Başlama 384 D. Hizmetiçi Eğitim 385 E. Memurların Ödev ve Yükümlülükleri ve Yasaklar 385 F. Memurların Temel ve Sosyal Hakları 386 G. Memurların Değerlendirilmesi 387 H. Memurların Yükselmeleri 388 I. Disiplin Soruşturması 389 İ. Görevden Uzaklaştırma 392 J. Kadro Açığı 393 K. Memurluğun Sona Ermesi 393 L. Devlet Memurlarının Sorumluluğu 394 1. Hukuki Sorumluluk 394 2. Cezai Sorumluluk 396 BÖLÜM XIV KAMU (İDARE) MALLARI I. KAMU MALI KAVRAMI 401 A. Tanım ve Şartları 401 B. Kamu Mallarının Sınıflandırılması 402 C. İdarenin Kamu Malları Üzerindeki Haklarının Niteliği 403 II. KAMU MALLARININ HUKUKİ REJİMİ 403 III. KAMU MALI NİTELİĞİNİN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ 406 A. Kamu Malı Niteliğinin Kazanılması 406 B. Kamu Malı Niteliğinin Kaybedilmesi 408 IV. KAMU MALLARINDAN YARARLANMANIN HUKUKİ REJİMİ 409 A. İdarece Yararlanma 409 B. Özel Kişilerce Yararlanma 410 V. İDARENİN MAL EDİNME USULLERİ 412 A. Kamulaştırma 412 1. Tanım ve Hukukî Niteliği 412 2. Kamulaştırma İşleminin Unsurları 413 3. Kamulaştırmanın Tamamlanmasının Sonuçları 419 4. Malikin Geri Alma Hakkı ve İdarenin Kamulaştırmadan Vazgeçmesi 420 B. İstimval (Rekizisyon) 420 C. İdarî İrtifaklar 421 Ç. Millileştirme 422 D. Devletleştirme 422 E. Elkoyma 423 F. Bir İdareye Ait Taşınmazın Diğer Bir İdareye Devri 424 G. Geçici İşgal 424 Bölüm XV İDARENİN DENETİMİ I. İDARENİN YARGI DIŞI DENETİMİ 427 A. İdarî Denetim 427 B. Siyasî Denetim 431 C. Kamuoyu Denetimi 433 II. İDARENİN YARGISAL DENETİMİ 434 III. İDARİ UYUŞMAZLIKLARIN SULH YOLUYLA HALLİ 435 A. Adli Uyuşmazlıklarda 435 B. İdari Uyuşmazlıklarda 437 Yararlanılan Kaynaklar 439 Kavram Dizini 453
