Demiryolu İle Yolcu Taşımacılığı

Arş. Gör. Yakup Ahmet AKTAN

İÇİNDEKİLER

ÖnsözV

İçindekilerVII

KısaltmalarXIII

GİRİŞ 1

I. BÖLÜM

1. Geçmişten Bugüne Demiryolları3

1.1. Osmanlı Devleti Döneminde Demiryollarının Durumu.3

1.2. Cumhuriyet Döneminde Demiryollarındaki Gelişmeler4

1.3. Diğer Demiryolları Taşımacılık Türlerinde Mevcut Durum7

1.3.1. Yüksek Hızlı Tren ve Hızlı Tren7

1.3.2. Kent İçi Taşımacılığı8

1.3.3. Konvansiyonel Trenler ve Turistik Trenler8

1.4. İstatistiksel Olarak Demiryolu Taşımacılığı.9

2. Demiryolu Yolcu Taşımacılığında Yasal Düzenlemeler.10

2.1. Demiryolu Yolcu Taşımacılığı İle İlgili Kanunlar 10

2.1.1. Rumeli Demiryollarının Umur-u Nakliyesi Hakkında Nizamnamesi.10

2.1.1.1. Genel Olarak.10

2.1.1.2. Rumeli Demiryolu Nizamnamesinin Yürürlüğüne ve Uygulanabilirliğine İlişkin Değerlendirmelerimiz12

2.1.2. Türk Ticaret Kanunu15

2.1.3. Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun15

2.2. Demiryolu Yolcu Taşımacılığı İle İlgili Yönetmelikler16

2.2.1. Demiryolu ile Seyahat Eden Yolcunun Haklarına Dair Yönetmelik16

2.2.2. Demiryolu Emniyet Yönetmeliği17VIII

2.2.3. Demiryolu Kazalarını ve Olaylarını Araştırma ve İnceleme Yönetmeliği17

2.2.4. Demiryolu Yolcu Taşımacılığında Kamu Hizmeti YükümlülüğüYönetmeliği18

2.3. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Ana Statüsü, Faaliyet Alanı ve Görevleri18

2.3.1. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Ana Statüsü18

2.3.2. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Faaliyet Alanı ve Görevleri.19

2.3.3. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Organları ve Müesseseleri, Bağlı Ortaklıkları ve İştirakleri20

2.3.3.1. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Organları20

2.3.3.2. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Müesseseleri, Bağlı Ortaklıkları ve İştirakleri.20

2.3.4. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık A.Ş.’nin Desteklenmesi20

2.4. Uluslararası Hukukta Demiryolu Yolcu Taşımacılığı 21

II. BÖLÜM

3. Yolcu Taşıma Sözleşmesi.23

3.1. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Özellikleri23

3.1.1. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği.23

3.1.2. Sözleşme Yapma Zorunluluğu ve Yolcu Aleyhine Düzenleme Yasağı.25

3.1.3. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Tüketici İşlemi Olma Niteliği.27

3.2. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Unsurları31

3.2.1. Taşıma Taahhüdü.32

3.2.2. Yolcu Taşıma Sözleşmesinde Ücret Unsuru33

3.2.3. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Tarafları.33

3.2.3.1. Taşıyıcı33

3.2.3.2. Yolcu.36

3.2.4. Yolcu Taşıma Sözleşmesinde Zaman Unsuru38IX

3.2.5. Bagaj, El Bagajı ve Yolcu Yanındaki Eşya39

3.3. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Kurulması41

3.3.1. Yolcu Taşıma Sözleşmesinde Ehliyet41

3.3.2. Yolcu Taşıma Sözleşmesinde İrade Beyanları.42

3.3.3. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin İmkansızlığı45

3.3.4. Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine, Genel Ahlaka, Kişilik Haklarına Aykırı ve Muvazaalı Olmamalı.46

3.3.5. Yolcu Taşıma Sözleşmesinde Şekil.46

3.3.5.1. Genel Olarak.46

3.3.5.2. Bilet46

3.3.6. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Genel İşlem Koşulu Sınırlamalarına Uygun Olması49

3.4. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin HükümsüzlüğüVe Sona Ermesi.50

3.4.1. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Hükümsüzlüğü50

3.4.2. Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Sona Ermesi51

III. BÖLÜM

4. Tarafların Hakları, Yükümlülükleri ve Sorumlulukları53

4.1. Yolcunun Hakları, Yükümlükleri ve Sorumlulukları.53

4.1.1. Yolcunun Hakları.53

4.1.1.1. Yolcunun Seyahat Hakkı53

4.1.1.2. Yolcunun, Bagaj ve Evcil Hayvan Bulundurma Hakkı53 4.1.1.3. İptal ve Gecikme Halinde Yolcunun Hakları.54

a. İptal Halinde Yolcunun Hakları 54

aa. Seferin Henüz Başlamadan İptal Olması Halinde Yolcunun Hakları54

bb. Seferin Başladıktan Sonra İptal Olması Halinde Yolcunun Hakları55

cc. Seferin İptal Olması Halinde Uygulanacak Ortak Hükümler57

b. Gecikme Halinde Yolcunun Hakları .58

aa. Gecikmenin Sefer Başlamadan Öngörülmesi Halinde Yolcunun Hakları.58

bb. Gecikmenin Sefer Esnasında Gerçekleşmesi Halinde Yolcunun Hakları59X

4.1.1.4. Yolcunun Tazminat Talep Etme Hakkı.61

4.1.2. Yolcunun Yükümlülükleri.62

4.1.2.1. Yolcunun Ücret Ödeme Yükümlülüğü62

4.1.2.2. Yolcunun Bilgi Sağlama Yükümlülüğü.62

4.1.2.3. Yolcunun Kurallara Uyma Yükümlülüğü62

4.1.2.4. Yolcunun El Bagajı, Bagaj ve Evcil Hayvanlara İlişkin Yükümlülükleri.63

4.1.3. Yolcunun Sorumlulukları.65

4.2. Demiryolu Tren İşletmecisinin Hakları, Yükümlülükleri ve Sorumlulukları65

4.2.1. Demiryolu Tren İşletmecisinin Hakları65

4.2.1.1. Demiryolu Tren İşletmecisinin Seyahatten Men Hakkı65

4.2.1.2. Demiryolu Tren İşletmecisinin Yolcu Bagajı, El Bagajı ve Evcil Hayvanlara İlişkin Hakları.67

4.2.1.3. Demiryolu Tren İşletmecisinin El Bagajları ve Bagajlar Üzerindeki Tasarruf Hakkı68

4.2.2. Demiryolu Tren İşletmecisinin Yükümlülükleri69

4.2.2.1. Demiryolu Tren İşletmecisinin Sözleşme Yapma Yükümlülüğü70

4.2.2.2. Demiryolu Tren İşletmecisinin Taşıma Yükümlülüğü70

4.2.2.3. Demiryolu Tren İşletmecisinin Güvenliği Sağlama Yükümlülüğü.71

4.2.2.4. Demiryolu Tren İşletmecisinin Hijyen Sağlama Yükümlülüğü72

4.2.2.5. Demiryolu Tren İşletmecisinin Acil Durumlara İlişkin Yükümlülükleri 72

4.2.2.6. Demiryolu Tren İşletmecisinin Bilgilendirme Yükümlülüğü72

4.2.2.7. Demiryolu Tren İşletmecisinin KVKK Kapsamında Yükümlülükleri.74

4.2.2.8. Demiryolu Tren İşletmecisinin Engelli, Hareket Kabiliyeti Kısıtlı ve/veya Özel Durumu Olan Yolculara Yönelik Yükümlülükleri75

4.2.2.9. Demiryolu Tren İşletmecisinin Bagaj, El Bagajı ve Evcil Hayvanlara Yönelik Yükümlülükleri78XI

4.2.2.10. Demiryolu Tren İşletmecisinin Sigorta Yükümlülüğü79

4.2.2.11. Demiryolu Tren İşletmecisinin Trenin Gecikmesi ve İptal Olması Halinde Yükümlülükleri80

4.2.3. Demiryolu Tren İşletmecisinin Sorumlulukları80

4.2.3.1. Demiryolu Tren İşletmecisinin Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğu81

a. Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğun Şartları.82

aa. Borca Aykırı Davranış83

bb. Zararın Meydana Gelmesi83

cc. Borca Aykırı Davranış ve Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması.85

dd. Kusur.87

b. Demiryolu Tren İşletmecisinin Yolcunun Yaralanması veya Ölmesi Halinde Sorumluluğu88

aa. Sağ Salim Taşıma Borcunun İhlali.88

bb. Zarara Neden Olan Kaza90

cc. Kazanın Yolcunun Trene Binerken, Trenden İnerken veya Trende Bulunduğu Sırada Meydana Gelmesi91

dd. Yolcu Yaralanmaları veya Ölümleri93

ee. Kaza Halinde Yolcunun Yanında Bulundurdukları, El Bagajı ve Evcil Hayvanları Üzerinde Sorumluluk.96

ff. Kaza Halinde Müteselsil Sorumluluk.97

gg. Kaza Halinde Sorumsuzluk Halleri98

c. Seferin İptali veya Gecikmesinden Doğan Zararlardan Sorumluluk .102

aa. Sefer İptalleri103

bb. Gecikmeden Doğan Sorumluluk.109

cc. İptal ve Gecikme Halinde Sorumluluğun Kapsamı112

dd. İptal, Gecikme ve Bağlantının Kaçırılması Hallerinde Sorumluluktan Kurtulma Halleri.113XII

d. Demiryolu Tren İşletmecisinin Yolcu Bagajlarına Yönelik Sorumlulukları.114

aa. Zararın Meydana Gelme Anı115

bb. Zıya, Hasar veya Gecikme Nedeniyle Zararın Meydana Gelmesi117

cc. Müteakip Taşıyıcıların ve Alt Taşıyıcının Sorumluluğu.123

dd. Zıya, Hasar ve Gecikme Durumunda Sorumsuzluk Halleri.124

e. Demiryolu Tren İşletmecisinin Yardımcı Kişilerinin Fiillerinden Sorumluluğu129

f. Demiryolu Tren İşletmecisinin Rücu Hakkı.130

g. Tazminat Davası131

4.2.3.2. Demiryolu Tren İşletmecisinin Sözleşme Dışı Sorumluluğu.136

a. Tehlike Sorumluluğu.137

aa. Tehlike Sorumluluğunun Tanımı ve Özellikleri.137

bb. Tehlike Sorumluluğunun Şartları138

b. Tehlike Sorumluluğunda Demiryolu Tren İşletmecisinin Sorumluluktan Kurtulma Halleri.143

aa. Mücbir Sebep143

bb. Zarar Görenin Kusuru.143

cc. ÜçüncüKişinin Kusuru144

c. Tehlike Sorumluluğunda Tazminat Davası.144

d. Sorumluluk Hükümlerinin Yarışması148

5. Demiryolu Geçitleri ve Demiryollarında Meydana Gelen Kazalar149

5.1. Yasal Düzenlemeler ve Tanımlar149

5.2. Demiryollarında Hemzemin Geçitleri ve Hemzemin Geçitlerinde Meydana Gelen Kazalar150

5.3. Demiryolu Yolcu Taşımacılığında Meydana Gelen Diğer Kazalar153

Sonuç ve Öneriler.155

Kaynakça161

Elektronik Kaynakça169