Deniz Ticareti HukukuDers Kitabı
Prof. Dr. İsmail Demir
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ i
KISALTMALAR xxvii
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ
I. GENEL OLARAK 3
II. DENİZ TİCARETİ HUKUKU KAVRAMI 4
A. Deniz Ticareti Hukukunun Yerine Dair Görüşler 4
1. Deniz Hukukunun Bir Kolu Olduğu Görüşü 4
a. Deniz Hukuku Kavramı 4
b. Deniz Kamu Hukuku – Deniz Özel Hukuku 5
aa. Deniz Kamu Hukuku 5
i. Milletlerarası Deniz Hukuku 5
ii. Deniz İdare Hukuku 6
iii. Deniz Ceza Hukuku 6
iv. Deniz Usul ve Takip Hukuku 6
v. Deniz Sosyal Hukuku 7
vi. Deniz Ekonomi Hukuku 7
bb. Deniz Özel Hukuku 7
i. Genel Olarak 7
ii. Deniz Ticareti Hukuku 8
2. Seyrüsefer Hukukunun Bir Kolu Olduğu Görüşü 8
3. Ticaret Hukukunun Bir Kolu Olduğu Görüşü 8
B. Değerlendirme 9
III. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN TARİHÇESİ 10
IV. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN
ÖZELLİKLERİ 12
A. Kendine Özgü Bir Hukuk Dalı Olması 12
1. Denizdeki Tehlikelerin Büyüklüğü 12
2. Deniz Ticaretine Ayrılan Sermayenin Büyüklüğü 13
3. Deniz Yoluyla Taşıma Tekniğindeki Gelişmeler 13
4. Deniz Kazaları ve Deniz Kirliliğinin Ağır Sonuçları 14
5. Deniz Ticaretinin Stratejik Bir Öneme Sahip Olması 15
B. Dinamik ve Hızlı Gelişen Bir Yapıya Sahip Olması 16
C. Milletlerarası Nitelik Taşıması 16
1. Milletlerarası Sözleşmelerin Kabulü 17
2. Hukukun Uyarlanması 17
3. Milletlerarası Örgütlerin Çalışmaları 18
a. Hükümetlerarası Örgütler 18
b. Hükümet Dışı Örgütler 19
V. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 21
A. Milletlerarası Sözleşmeler 21
B. Kanunlar ve Kanun Hükmünde Kararnameler 27
1. Türk Ticaret Kanunu 27
2. Diğer Kanunlar ve Kanun Hükmünde Kararnameler 28
C. Tüzükler 29
D. Yönetmelikler 30
VI. TÜRK DENİZCİLİK İDARESİ 34
A. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 34
B. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü 34
VII. MESLEK ÖRGÜTLERİ 35
A. Deniz Ticaret Odaları 35
B. Diğer Meslek Örgütleri 35
VIII. KABOTAJ HAKKI 36
A. Genel Olarak 36
B. Kabotaj Hakkının Kapsamı 37
1. Türk Bayraklı Gemiler 37
2. Türk Tabiiyetindeki Kişiler 37
a. Gemi ve Su Araçlarıyla Yürütülen Faaliyetler 37
b. Denizcilik Mesleklerine İlişkin Faaliyetler 38
3. Ticari veya Mesleki Amaç 38
C. İstisnalar 39
1. Kurtarma Hizmetleri 39
2. Petrol Arama ve Üretim Faaliyetleri 39
3. Ticari Olmayan veya Spor Amaçlı Su Ürünlerinin Çıkartılması 39
4. Deniz Turizmi Araçlarının Faaliyetleri 40
D. Tabiiyetin Belirlenmesi 40
E. Kabotaj Hakkının İhlali 41
IX. DEVLET TEKELİ 42
A. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü 42
B. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü 43
İKİNCİ BÖLÜM
G E M İ
I. GEMİNİN TANIMI VE UNSURLARI 47
A. Genel Olarak 47
B. Tanım 48
C. Unsurlar 49
1. Araç 49
2. Suda Hareket Etmeyi Gerektiren Bir Amaca Tahsis Edilmesi 50
3. Yüzme Özelliğinin Olması 51
4. Pek Küçük Olmaması 52
5. Kendiliğinden Hareket Etmesi İmkânına Sahip Olmasının Gerekmemesi 52
II. GEMİ OLMA NİTELİĞİNİN KAZANILMASI 53
III. GEMİ OLMA NİTELİĞİNİN KAYBEDİLMESİ 54
A. Geminin Unsurlarından Birinin Geçici Olarak Kaybedilmesi 54
B. Gemi Niteliğini Kaybettiren Hâller 54
1. Kurtarılamayacak Şekilde Batma 54
2. Araç Niteliğinin Kaybı veya İmha 55
3. Tamir Kabul Etmez Hâle Gelme 55
4. Devamlı Olarak Suda Hareketi Gerektirmeyen Bir Amaca Tahsis Edilme 56
IV. GEMİNİN BÜTÜNLEYİCİ PARÇALARI VE EKLENTİLERİ 56
A. Asli Unsurlar 57
B. Geminin Bütünleyici Parçaları 57
C. Geminin Eklentileri 59
D. Sair Unsurlar 60
V. GEMİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 61
A. Geminin Taşınır Eşyadan Olması 61
B. Geminin Taşınmazlarla İlgili Hükümlere Tabi Olması........ 62
1. İcra ve İflas Kanunu Hükümleri 62
2. Türk Medeni Kanunu Hükümleri 62
VI. GEMİNİN TÜRLERİ 63
A. Ticaret Gemileri ve Ticaret Gemisi Olmayan Gemiler....................................................................... . 64
B. Devlet Gemileri ve Özel Gemiler 65
C. Türk Gemileri ve Yabancı Gemiler 66
D. Deniz Gemileri ve İç Su Gemileri 67
E. Sicile Kayıtlı Gemiler ve Sicile Kayıtlı Olmayan
Gemiler..... 68
F. Denize Elverişli Gemiler ve Denize Elverişsiz
Gemiler..... 68
G. Yola Elverişli Gemiler ve Yola Elverişsiz Gemiler 69
H. Yüke Elverişli Gemiler ve Yüke Elverişsiz Gemiler 70
I. Tamir Kabul Etmez Gemiler ve Tamire Değmez
Gemiler .... 71
İ. Diğer Türdeki Gemiler 72
VII. GEMİNİN KİMLİĞİ 72
A. Geminin Adı 72
B. Geminin Tanınma İşareti 73
C. IMO Gemi Kimlik Numarası 73
D. Geminin Tonajı 74
E. Geminin Sınıfı 76
1. Kavram................................................................... 76
2. Sınıflandırma Belgesi 77
3. Sınıflandırma Kuruluşlarının Hukuki Sorumluluğu 78
a. Sözleşmeye Dayanan Sorumluluk 78
b. Sözleşme Dışı Sorumluluk 80
F. Geminin Bağlama Limanı 81
G. Geminin Tabiiyeti 82
1. Genel Olarak 82
2. Türk Ticaret Kanununa Göre Türk Bayrağı Çekme
Hakkı 83
a. Gerçek Kişilere Ait Gemiler 83
b. Tüzel Kişilere Ait Gemiler 84
aa. Ticaret Şirketleri Dışındaki Tüzel Kişilere Ait Gemiler 84
bb. Ticaret Şirketlerine Ait Gemiler 84
i. Genel Kural 84
ii. Anonim ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlere Ait Gemiler 85
c. Donatma İştirakine Ait Gemiler 85
d. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İstisnaları 86
aa. Bir Türk Gemisinin Yabancı Bayrak
Çekmesi 86
bb. Bir Yabancı Geminin Türk Bayrağı Çekmesi 87
e. Türk Bayrağı Çekme Hakkının Sona Ermesi 87
f. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İspatı ve Kullanılması 88
aa. Gemi Tasdiknamesi 88
bb. Bayrak Şahadetnamesi 89
cc. Muafiyet 90
3. Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanununa Göre Bayrak Çekme Hakkı 90
4. Bağlama Kütüğü Uygulama Yönetmeliğine Göre Türk Bayrağı Çekme Hakkı 91
VIII. GEMİNİN BELGELERİ 92
A. Gemi Tasdiknamesi 92
B. Bayrak Şahadetnamesi 92
C. Denize Elverişlilik Belgesi 92
D. Liman Çıkış Belgesi 93
E. Tonilato Belgesi 93
F. Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü 93
G. Emniyet Belgeleri 94
H. Sıhhat Patentası 94
I. Yükleme Sınırı (Fribord) Belgesi 94
İ. Gemiadamı Belgeleri 94
J. Manifesto 95
K. Gemi Jurnali 95
L. Sigorta veya Mali Güvence Belgeleri 96
IX. TÜRK TİCARET KANUNUNUN DENİZ TİCARETİNE DAİR HÜKÜMLERİNİN UYGULANACAĞI GEMİLER 97
A. Ticaret Gemileri 97
B. Diğer Gemiler 97
1. Yatlar, Denizci Yetiştirme Gemileri Gibi Sadece
Gezinti, Spor, Eğitim, Öğretim ve Bilim Amaçlarına Tahsis Edilmiş Gemiler 97
2. Münhasıran Bir Kamu Hizmetine Tahsis Edilen
Devlet Gemileriyle Donanmaya Bağlı Harp Gemileri ve Yardımcı Gemiler 98
3. Yabancı Bir Devlet veya Onun Vatandaşları Adına Türkiye’de Yapılmakta Olan Gemiler 98
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK GEMİ SİCİLLERİ VE BAĞLAMA KÜTÜĞÜ
I. GENEL OLARAK 101
II. MİLLÎ GEMİ SİCİLİ 102
A. Teşkilat 102
B. Yetkili Sicil Müdürlüğü 103
C. Sicile Tescil Edilecek Gemiler 103
1. Tescili Caiz Gemiler 103
2. Tescili Zorunlu Gemiler 105
3. Tescili İsteğe Bağlı Gemiler 105
D. Sicile Tescili Caiz Olmayan Gemiler 106
E. Sicil İşlemleri ve İtiraz 106
1. Tescil 106
a. Geminin Tescili 106
b. Hukuki İlişkilerin Tescili 108
2. Değişiklikler 109
3. Silinme 110
a. Geminin Silinmesi 110
aa. İstem Üzerine Silinme 110
i. Tescili Zorunlu Gemiler 110
ii. Tescili İsteğe Bağlı Olan Gemiler 112
bb. Resen 112
i. Tescili Caiz Olmayan Bir Geminin Tescil Edilmiş Olması 112
ii. Geminin Kurtarılamayacak Şekilde Batması, Tamir Kabul Etmez Hâle Gelmesi ve Türk Bayrağı Çekme Hakkını Kaybettiğinin Bildirilmemesi 113
iii. Gemi Hakkında Yirmi Yıldan Beri İşlem Yapılmaması 113
iv. Türk Uluslararası Gemi Siciline Tescil 114
b. Gemiyle İlgili Muhtelif Kayıtların Silinmesi 114
aa. Maddi Olgularla İlgili Kayıtların Silinmesi 114
bb. Hukuki İlişkilere İlişkin Kayıtların Silinmesi 115
4. İtiraz 116
F. Sicil Kayıtlarının Hükümleri 116
1. Sicilin Açıklığı 116
2. Kayıtların Açıklayıcı ve Kurucu Etkisi 117
a. Açıklayıcı Kayıtlar 117
b. Kurucu Kayıtlar 117
3. Sicil Karineleri 118
4. Sicilin Düzeltilmesi, İtiraz ve Şerh 119
a. Sicilin Düzeltilmesi 119
b. İtiraz 120
c. Şerh 121
5. Sicile Güven İlkesi 122
a. Kavram 122
b. Şartları 122
aa. Belirli Ayni Hakların Kazanılması 122
bb. Belirli Hukuki İşlemlerin Yapılması 123
i. Bir Hukuki İşlem ile Gemi Üzerindeki
Ayni Hakların İktisabı 123
ii. Sicilde Lehine Bir Hak Tescil Edilmiş Bir Kişiye Bu Hakkı Sebebiyle Bir Edimde Bulunulması 125
iii. Sicilde Lehine Bir Hak Tescil Edilmiş Kişinin Üçüncü Bir Kişi ile Sicile Kayıtlı Bir Hak Üzerinde Bir Tasarruf İşlemi
Yapması 125
cc. İktisap Edenin İyi Niyetli Olması 125
c. Hükümleri 126
aa. Haklar Bakımından 126
bb. Tasarruf Sınırlandırmaları Bakımından 127
cc. İtirazlar ve Şerhler Bakımından 127
6. Zamanaşımına İlişkin Hükümlerin
Uygulanmaması 128
G. Devletin Sorumluluğu 129
III. YAPI HÂLİNDEKİ GEMİLERE ÖZGÜ SİCİL 129
A. Mahiyeti ve Önemi 129
B. Yetkili Sicil Müdürlüğü 130
C. Tescil Şartları ve Usulü 130
D. Tescilin Hükümleri 131
E. Sicil İşlemleri 132
1. Tescil 132
2. Değişiklikler 133
3. Silinme 133
IV. TÜRK ULUSLARARASI GEMİ SİCİLİ 134
A. Amaç ve Kuruluş 134
B. Hukuki Mahiyeti 135
C. Tescil Şartları 136
1. Malike İlişkin Şartlar 136
2. Gemilere İlişkin Şartlar 136
D. Tescil Usulü 138
E. Tescilin Hükümleri 138
1. Türk Bayrağı Çekme 138
2. Yabancı Gemi Adamı Çalıştırma 139
3. Yurt Dışında Sigorta Yaptırılması 140
4. Kayıt ve Yıllık Tonaj Harcı Ödenmesi 141
5. Mali Teşvikler ve İstisnalar 142
F. Sicil İşlemleri 142
G. Geminin Sicilden Silinmesi 143
1. İstem Üzerine 143
2. Resen 144
V. BAĞLAMA KÜTÜĞÜ 145
A. Amaç ve Kuruluş 145
B. Hukuki Mahiyeti 147
C. Teşkilat 147
D. Kayıt Şartları 148
E. Kayıt Usulü 150
F. Resen Kayıt 151
G. Kaydın Hükümleri 151
1. Bağlama Kütüğünün Açıklığı 151
2. Türk Bayrağı Çekme 151
3. Bağlama Kütüğü Ruhsatnamesinin Düzenlenmesi 152
4. Mülkiyetin Devri 152
H. Kütük İşlemleri 153
1. Genel Olarak 153
2. Gemi, Deniz ve İç Su Aracının Silinmesi 153
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
GEMİ ÜZERİNDEKİ AYNİ HAKLAR
I. GENEL OLARAK 157
II. GEMİ MÜLKİYETİ 158
A. Gemi Mülkiyetinin İktisabı 159
1. Kamu Hukuku Kurallarına Göre İktisap 159
a. Zapt ve Müsadere 159
aa. Denizde Zapt ve Müsadare Kanununa Göre 159
bb. Türk Ceza Kanununa Göre 159
cc. Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre 160
b. İstimval 160
c. Cebrî İcra 161
2. Özel Hukuk Kurallarına Göre İktisap 161
a. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemi, Gemi Payı ve İştirak Payı 161
b. Sicile Kayıtlı Gemi 162
aa. Aslen İktisap 162
i. Sahiplenme 162
ii. Olağan Zamanaşımı 163
iii. Olağanüstü Zamanaşımı 163
bb. Devren İktisap 165
i. Şartları 165
ii. İstisna 167
iii. Devrin Kapsamı 167
c. Sicile Kayıtlı Gemi Payı ve İştirak Payı 168
aa. Aslen İktisap 168
i. Genel Olarak 168
ii. İştirak Payının Bırakılması 168
bb. Devren İktisap 169
d. Yapı Hâlinde Bulunan Gemiler ve Yapı Payları
Üzerindeki Mülkiyet 170
aa. Yapı Siciline Kayıtlı Olmayan Yapılar ve Yapı Payları 170
bb. Yapı Siciline Kayıtlı Yapılar ve Yapı
Payları 170
B. Gemi Mülkiyetinin Kaybedilmesi 171
1. Kamu Hukuku Kurallarına Göre Kaybetme 171
a. Zapt ve Müsadere 171
b. İstimval 171
c. Cebrî İcra 171
2. Özel Hukuk Kurallarına Göre Kaybetme 171
a. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemi, Gemi Payı ve İştirak Payı 171
b. Sicile Kayıtlı Gemi 172
aa. Geminin Zıyaı 172
bb. Terk 172
cc. Zamanaşımı 172
c. Sicile Kayıtlı Gemi Payı ve İştirak Payı 173
d. Yapı Hâlinde Bulunan Gemiler ve Yapı Payları Üzerindeki Mülkiyet 173
III. GEMİ REHNİ 173
A. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler 174
1. Kural 174
2. İştirak Payının Rehni 175
3. Gemi Alacaklısı Hakkının Doğması 175
B. Sicile Kayıtlı Gemiler ve Yapılar 175
1. Gemi İpoteği 175
a. Genel Olarak 175
b. Tanımı ve Mahiyeti 177
c. İpoteğin Kurulması 178
aa. İpotek Sözleşmesi 179
bb. Tescil 179
d. İpoteğin Türleri 180
aa. Birlikte Gemi İpoteği 180
bb. Üst Sınır İpoteği 181
cc. Yabancı Para Üzerine İpotek 182
dd. Sabit Kıymetli İpotek 183
ee. Kıymetli Evraka Bağlı Alacak İçin Kurulan İpotek 183
e. İpoteğin Temin Ettiği Alacaklar 184
aa. Anapara 184
bb. Takip Giderleri ve Gecikme Faizi 184
cc. Sözleşme Faizi 184
dd. Zorunlu Masraflar ve Sigorta Primi 185
f. İpoteğin Kapsamı 185
aa. Gemi 186
bb. Kira Bedeli 186
cc. Kamulaştırma Bedeli 187
dd. Tazminat Alacakları 187
ee. Sigorta Tazminatı 187
i. Genel Olarak 187
ii. Sigorta Tazminatının Gemi Malikine Ödenmesi 188
g. İpotekli Alacaklının Sigorta Güvencesini Sürdürme İmkânı 190
h. Sigortacının Tazminat Borcundan Kurtulması 191
ı. Gemi İpoteğinin Sigortacıya İntikali 192
i. İpoteğin Derecesi 193
j. İpoteğin Değiştirilmesi 194
aa. İpoteğin Derecesinin Değiştirilmesi 194
bb. İpoteğin İçeriğinin Değiştirilmesi 195
cc. İpoteğin Teminat Altına Aldığı Alacağın Değiştirilmesi 195
k. İpoteğin Devri 195
l. İpoteğin Hükümleri 196
aa. Alacağın Muaccel Olmasından Önce 196
i. İpoteğin Sağladığı Teminatın Tehlikeye Düşmesi 196
ii. İpoteğin Sağladığı Teminatın Tehlikeye Düşme İhtimali 197
iii. Malikin İpotekli Alacaklıya Karşı İleri Sürebileceği Def’iler 198
iv. Malikin İpotekli Alacaklıya Bildirimde Bulunması 198
bb. Alacağın Muaccel Olmasından Sonra…...199
i. Alacaklının İpoteğin Paraya
Çevrilmesini İstemesi 199
ii. Gemi Malikinin Borcu Ödeme
Hakkı....................................................199
m. İpoteğin Sona Ermesi 200
aa. Alacağın Sona Ermesi 200
bb. Alacaklı ve Malik Sıfatlarının Aynı Kişide Birleşmesi 200
cc. İpotekli Alacaklı ve Malikin Anlaşması 200
dd. Alacaklının Feragati 200
ee. İpoteğin Süresinin Dolması 201
ff. Alacaklının Gemi Malikine Karşı Sahip Olduğu İstem Hakkının Zamanaşımına Uğraması 201
gg. Mahkeme Kararı 201
i. Gemi Siciline Son Kayıt Tarihinden İtibaren On Yıllık Sürenin Geçmesi.... 201
ii. Gemi Siciline Son Kayıt Tarihinden İtibaren On Yıllık Sürenin
Geçmemesi 202
hh. Geminin Müsadere Edilmesi 202
ıı. Cebrî İcra 203
ii. Geminin Sicilden Silinmesi 203
2. Yapı İpoteği 203
a. Konusu 203
b. Kuruluşu 203
c. Kapsamı 204
d. Yapının Tamamlanması 204
e. Uygulanacak Hükümler 205
3. Tersane Sahibinin İpotek Hakkı 205
a. Hukuki Mahiyeti 205
b. Şartları 206
aa. Tersane Sahibinin Geminin Yapımı ve Onarımından Doğan Bir Alacağı Mevcut Olmalıdır 206
bb. Tersane Sahibi İşi Kısmen veya Tamamen Yapmış Olmalıdır 207
cc. Alacak Malik Tarafından Kabul Edilmiş veya Mahkeme Kararına Bağlanmış Olmalıdır 207
dd. Malik Alacaklıya Yeterli Güvence Göstermemiş Olmalıdır 208
ee. Üç Ay İçinde İstemde Bulunulmalıdır 208
c. Tescil 208
d. Sırası 209
e. Önceliği 209
C. Gemi Alacaklısı Hakkı 210
1. Genel Olarak 210
2. Kavram 211
3. Gemi Alacakları 213
a. Gemi Adamları Hakları 213
b. Can Kaybı veya Diğer Bedensel Zararlar 214
c. Kurtarma Ücreti 214
d. Geçiş, Karantina ve Kılavuzluk Ücretleri 214
e. Geminin İşletilmesinin Sebep Olduğu Maddi
Zıya veya Hasarlar 215
f. Müşterek Avarya Garame Payı Alacakları 215
4. Gemi Alacaklısı Hakkı Vermeyen Alacaklar 216
5. Kapsamı 217
6. Temin Ettiği Alacaklar 218
7. Önceliği 218
8. Sırası 219
9. Düşmesi 220
a. Müşterek Avarya Garame Payı Alacağı
Dışındaki Gemi Alacakları 220
b. Müşterek Avarya Garame Payı
Alacağı 221
10. Zamanaşımı 222
IV. İNTİFA HAKKI 223
A. Kurulması 223
B. Taşınmazlara Dair Hükümlerin Uygulanması ...…...224
BEŞİNCİ BÖLÜM
DONATAN, GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ VE DONATMA İŞTİRAKİ
I. DONATAN 227
II. GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ 228
A. Kavram 228
B. Hukuki Durumu 229
1. İç İlişki 229
2. Dış İlişki 229
III. DONATMA İŞTİRAKİ 231
A. Kavram 231
B. Kurulması 233
C. İştirak Payı 233
D. İştirakin Yönetim ve Temsili 234
E. Gemi Müdürü 234
1. Atanması ve Görevden Alınması 234
2. Temsil Yetkisi 235
3. Yönetim Yetkisi 235
4. Yükümlülükleri 236
F. Paydaş Donatanların Hakları ve Borçları 236
1. İştirak Payı Üzerinde Tasarruf 236
2. İştirakten Ayrılma 237
3. Kazanca ve Zarara Katılma 238
4. Giderlere Katılma 238
5. İştirakin Borçlarından Sorumluluk 239
G. İştirakin Sona Ermesi 240
1. Sona Erme Sebepleri 240
a. Geminin Zayi Olması 240
b. Gemi Paylarının Bir Kişinin Elinde
Birleşmesi 240
c. Geminin Suda Menfaat Sağlama Amacıyla Kullanılmasından Vazgeçilmesi 240
d. İştirakin İflası 241
e. Fesih Kararı 241
f. Haklı Sebeple Fesih 241
2. Tasfiye 241
IV. DONATANIN SORUMLULUĞU 242
A. Gemi Adamları ve Kılavuzların Fiillerinden
Sorumluluk 242
1. Sorumluluğun Şartları 242
a. Gemi Adamı veya Kılavuzun Hukuka Aykırı Bir Fiili Zarara Yol Açmalıdır 242
b. Gemi Adamı veya Kılavuz Görevini Yerine Getirirken Bir Zarara Yol Açmalıdır 244
c. Üçüncü Bir Kişi Zarar Görmüş Olmalıdır . 245
d. Gemi Adamı veya Kılavuz Kusurlu
Olmalıdır 245
e. Gemi Adamı veya Kılavuzun Fiili ile Zarar Arasında Uygun Nedensellik Bağı Bulunmalıdır 245
2. Yükle İlgililere Karşı Sorumluluk 245
3. Yolculara Karşı Sorumluluk 246
4. Sorumluluğun Mahiyeti 246
B. Donatanın Adam Çalıştıran Olarak Sorumluluğu 247
C. Sorumluluğun Sınırlandırılması 248
ALTINCI BÖLÜM
KAPTAN
I. GENEL OLARAK 253
II. KAPTANIN GÖREVLERİ 254
A. Borda Evrakını Gemide Bulundurma 254
B. Geminin Denize ve Yola Elverişli Olmasına Dikkat
Etme 254
C. Geminin Yüklemeye ve Boşaltmaya Elverişli
Olmasına Dikkat Etme 255
D. Yabancı Mevzuata Uyma 255
E. Yola Çıkma 255
F. Gemide Hazır Bulunma 256
G. Gemi Jurnalinin Tutulmasını Gözetme 256
H. Deniz Raporu Düzenlenmesini İsteme 256
III. KAPTANIN KANUNİ TEMSİL YETKİSİ 257
A. Donatanı Temsil Yetkisi 258
1. Genel Olarak 258
2. Gemi Bağlama Limanında İken 258
3. Gemi Bağlama Limanı Dışında İken 258
a. Kural 258
b. Kredi İşlemleri 259
c. Kambiyo Taahhüdünde Bulunma 259
4. Temsil Yetkisinin Kaldırılması veya
Sınırlandırılması 259
5. Kaptanın Vekâletsiz İş Görmesi 260
B. Taşıyanı Temsil Yetkisi 260
C. Yükle İlgilileri Temsil Yetkisi 260
1. Yükle İlgililerin Menfaatlerini Koruma
Yükümlülüğü 260
2. Eşya Üzerinde Tasarruf Yetkisi 261
IV. KAPTANIN SORUMLULUĞU 262
YEDİNCİ BÖLÜM
DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ
I. GENEL OLARAK 267
II. GEMİ KİRA SÖZLEŞMELERİ 267
A. Genel Olarak 267
B. Tanım 268
C. Türleri 269
1. Çıplak Gemi Kira Sözleşmesi 269
2. Donatılmış Gemi Kira Sözleşmesi 269
D. Kurulması 271
E. Alt Gemi Kira Sözleşmesi 271
F. Gemi Siciline Şerh 272
G. Kiraya Verenin Borçları 273
1. Gemiyi Teslim Etmek 273
2. Geminin Ayıplarından Doğan İstemleri Karşılamak 274
3. Gemiye İlişkin Vergi ve Benzeri Mali Yükümlülükler ile Yan Giderlere Katlanmak 274
4. Donatılmış Gemi Kiralarında Gemi Adamlarının Çalıştırılmasından Kaynaklanan Borç ve Yükümlülüklere Katlanmak 274
H. Kiracının Borçları 275
1. Gemiyi Teslim Almak 275
2. Kira Bedelini Ödemek 275
3. Gemiyi Sözleşmeye Uygun ve Özenle Kullanmak 276
4. Geminin Olağan Bakım ve İşletme Giderlerini Karşılamak 276
5. Geminin Kullanılmasından Kaynaklanan İstemleri Karşılamak 276
6. Sigorta Yaptırmak 277
7. Gemiyi, Malzeme ve Teçhizatı İade Etmek 277
I. Zamanaşımı 278
III. ZAMAN ÇARTERİ SÖZLEŞMESİ 278
A. Tanımı 278
B. Kurulması 279
C. Hukuki Mahiyeti 279
D. Tahsis Edenin Borçları 281
1. Gemiyi Donatmak ve Teknik Yönetimi Üstlenmek 281
2. Geminin Ticari Yönetimini Tahsis Olunana
Bırakmak 282
E. Tahsis Olunanın Borçları 282
1. Geminin Ticari Yönetimini Devralmak 282
2. Tahsis Edenin Zararını Tazmin Etmek …...……..283
3. Giderleri Ödemek 283
4. Tahsis Ücretini Ödemek 283
5. Gemiyi İade Etmek 284
F. Zamanaşımı 284
IV. NAVLUN SÖZLEŞMESİ 285
A. Genel Olarak 285
B. Tanımı 286
C. Unsurları 286
1. Eşya Taşımanın Üstlenilmesi 286
2. Taşımanın Denizde Yapılması 287
3. Taşımanın Navlun Karşılığında Yapılması 288
D. Kurulması 288
E. Sözleşmenin Tarafları ve Yükle İlgili Kişiler 289
1. Taşıyan 289
2. Taşıtan 289
3. Fiilî Taşıyan 289
4. Yükleten 290
5. Gönderilen 291
F. Hukuki Mahiyeti 291
G. Türleri 292
1. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 292
2. Kırkambar Sözleşmesi 293
3. Asıl Navlun Sözleşmesi – Alt Navlun Sözleşmesi 294
H. Sözleşmenin Yerine Getirilmesi 295
1. Yolculuğa Hazırlık 295
a. Taşımayı Yapacak Gemi 295
b. Geminin Denize, Yola ve Yüke Elverişli
Olması 296
c. Geminin Yükleme Limanına Getirilmesi 297
2. Yükleme 298
a. Yükleme Yeri 298
b. Yükleme Giderleri 298
c. Yüklenecek Eşya 299
aa. Başka Eşya Yüklenmesi 299
bb. Taşıyana Doğru Bildirimde Bulunulması 300
cc. Belgelerin Verilmesi 301
d. Eşyanın Başka Gemiye Yüklenmemesi ve Aktarılmaması 302
e. Eşyanın Güverteye Konmaması 302
f. Bekleme Süreleri 303
aa. Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri 303
i. Yükleme (Starya) Süresi 303
ii. Sürastarya Süresi 305
iii. Bekleme Sürelerinin Hesaplanması 306
iv. Hızlandırma Primi 307
v. Yolculuk Başlamadan Önce Sözleşmenin Feshi 308
vi. Yüklemenin Hiç Yapılmaması veya Eksik Yapılması 308
bb. Kırkambar Sözleşmeleri 310
3. Yolculuk 310
4. Boşaltma 311
a. Boşaltma Yeri 311
b. Boşaltma Giderleri 311
c. Bekleme Süreleri 311
aa. Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri 311
i. Boşaltma Süresi (Starya) 312
ii. Sürastarya Süresi 313
iii. Bekleme Sürelerinin Hesaplanması 314
iv. Hızlandırma Primi 315
v. Boşaltmanın Hiç Yapılmaması veya Süresinde Yapılmaması 315
vi. Kısmi Çarter Sözleşmeleri 316
bb. Kırkambar Sözleşmeleri 316
5. Teslim 316
I. Denizde Taşıma Senetleri 316
1. Konişmento 316
a. Tanımı 316
b. Hukuki Mahiyeti 317
c. Türleri 317
aa. Tesellüm Konişmentosu 317
bb. Yükleme Konişmentosu 318
d. Düzenlenmesi 318
e. İçeriği 320
aa. Eşyanın Cinsi, İşaretleri ve Miktarı 320
bb. Eşyanın Haricen Belli Olan Hâl ve Durumu 320
cc. Taşıyanın Adı ve Soyadı veya Ticaret Unvanı ve İşletme Merkezi 320
dd. Kaptanın Adı ve Soyadı 321
ee. Geminin Adı ve Tabiiyeti 321
ff. Yükletenin Adı ve Soyadı veya Ticaret
Unvanı 321
gg. Gönderilenin Adı ve Soyadı veya Ticaret
Unvanı 321
hh. Yükleme Limanı ve Taşıyanın Eşyayı Yükleme Limanında Teslim Aldığı
Tarih 322
ıı. Boşaltma Limanı veya Buna İlişkin
Talimat Alınacak Yer 322
ii. Düzenleme Yeri ve Tarihi 322
jj. Taşıyan veya Temsilcisinin İmzası 322
kk. Navlunun Gönderilen Tarafından Ödeneceğine Dair Kayıtlar ve Ödenecekse Miktarı 323
ll. Eşyanın Boşaltma Limanında Teslim Olunacağı Tarih ve Süre 323
mm.Sorumluluk Sınırlarını Genişleten Şartlar 323
nn. Diğer kayıtlar 323
f. İşlevleri 324
aa. Taşıyanı Belirleme 324
bb. Hukuki İlişkiyi Belirleme 325
cc. Eşyayı İspat 326
dd. Eşyayı Temsil 329
ee. Eşyanın Meşru Hamile Teslimi 330
2. Deniz Yük Senedi 332
İ. Taşıyanın Sorumluluğu 333
1. Genel Olarak 333
2. Taşıyanın Sorumluluğuna İlişkin Düzenlemeler 333
a. Milletlerarası Sözleşme Hükümleri 333
aa. Lahey Kuralları 333
bb. Visby Kuralları 334
cc. Özel Çekme Hakkı Protokolü 335
dd. Hamburg Kuralları 335
ee. Rotterdam Kuralları 337
b. Türk Ticaret Kanunu Hükümleri 337
3. Sorumluluk Hâlleri 337
a. Eşyanın Zıyaı veya Hasarı ya da Geç Tesliminden Sorumluluk 338
aa. Sorumluluğun Şartları 338
i. Taşıyan Özen Borcuna Aykırı
Davranmalıdır 338
ii. Eşya Zayi Olmalı veya Hasara Uğramalı ya da Geç Teslim Edilmiş Olmalıdır 338
iii. Eşyanın Zıyaı, Hasarı ve Geç Teslimi Eşya Taşıyanın Hâkimiyetinde İken Meydana Gelmelidir 340
iv. Taşıyan Kusurlu Olmalıdır 340
bb. Mutlak Sorumsuzluk Hâlleri 342
i. Teknik Kusur 342
ii. Yangın 344
iii. Kurtarma 345
iv. Yükletenin Eşyanın Cinsini veya Değerini Kasten Gerçeğe Aykırı Bildirmesi 345
cc. Muhtemel Sorumsuzluk Hâlleri 346
b. Geminin Başlangıçta Denize, Yola ve Yüke
Elverişli Olmamasından Sorumluluk 347
4. Eşyanın İncelenmesi 348
5. Zararın Bildirilmesi 349
6. İnceleme ve Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi 350
7. Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu 351
a. Genel Olarak 351
b. Sorumluluk Esasları 351
c. Sorumsuzluk Anlaşması 353
8. Sorumluluğun Sınırlandırılması 354
a. Sorumluluğun Sınırlandırılması Hakkının
Kullanılması 354
aa. Eşyanın Zıyaı ve Hasarı Durumunda 354
bb. Eşyanın Geç Teslimi Durumunda 356
cc. Eşyanın Zıya ve Hasarı ile Geç Teslimin Birlikte Olması Durumunda 356
b. Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının Kaybı 356
9. Sözleşme Dışı İstemlerde Uygulama 357
10. Dava Açma Süreleri 358
a. Hak Düşürücü Süre 358
b. Zamanaşımı Süresi 359
11. Emredici Hükümler ve İstisnaları 359
a. Emredici Hükümler 359
b. İstisnalar 360
aa. Canlı Hayvan Taşıması 361
bb. Eşyanın Güvertede Taşınması 361
cc. Mutat Ticari Taşıma İşlerinden Olmayan Taşımalar 361
dd. Taşıyanın Eşyanın Yüklenmesinden
Önce ve Boşaltılmasından Sonraki Yükümlülükleri 362
ee. Konişmentoya Müşterek Avaryaya İlişkin Konulan Kayıtlar 362
ff. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 362
J. Taşıyanın Hakları 362
1. Navlunu İsteme Hakkı 363
a. Navlunun Belirlenmesi 363
b. Navlunun Borçlusu 364
c. Navlunun Ödenmesi 365
d. Eşyanın Zayi Olmasının Navluna Etkisi 365
2. Hapis Hakkı 366
V. DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA
SÖZLEŞMESİ 367
A. Genel Olarak 367
B. Tanımı 368
C. Unsurları 369
1. Yolcunun veya Yolcu ve Bagajının Taşınmasının Taahhüt Edilmesi 369
2. Taşımanın Deniz Yoluyla Yapılması 369
3. Ücretin Zorunlu Bir Unsur Olmaması 369
D. Kurulması 370
E. Sözleşmenin Tarafları ve İlgili Kişiler 370
1. Taşıyan 370
2. Fiilî Taşıyan 371
3. Yolcu 372
F. Bagaj 372
1. Kavram 372
2. Kabin Bagajı 373
3. Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj 373
4. Değerli Eşya 374
G. Hukuki Mahiyeti 374
H. Taşıyanın Borçları 375
1. Yolcuyu Sağ ve Salim Taşımak 375
2. Yolcu Bagajını Emniyetle Taşımak ve Teslim
Etmek 376
3. Sorumluluk Sigortası Yaptırmak 377
4. Taşımayı Süresinde Tamamlamak 377
5. Diğer Edimleri Yerine Getirmek 378
I. Yolcunun Borç ve Yükümlülükleri 378
1. Taşıma Ücretini Ödemek 378
2. Gemiye Zamanında Gelmek 379
3. Bagaj Hakkında Doğru Bilgi Vermek 379
4. Gemi Düzenine Uymak 380
İ. Taşıyanın Sorumluluğu 380
1. Genel Olarak 380
2. Gemi Kazasından Sorumluluk 382
a. Gemi Kazası Kavramı 382
b. Yolcunun Ölümü veya Yaralanması 383
c. Bagajın Zayi Olması veya Hasarı 384
d. Değerli Eşyanın Zayi Olması veya Hasarı 385
3. Gemi Kazası Dışındaki Olaylardan Sorumluluk 386
a. Gemi Kazası Dışındaki Olaylar 386
b. Yolcunun Ölümü veya Yaralanması 386
c. Bagajın Zayi Olması veya Hasarı 386
d. Değerli Eşyanın Zayi Olması veya Hasarı 387
4. Taşımanın Fiilî Taşıyan Tarafından
Gerçekleştirilmesi 387
5. Birlikte Kusur 388
6. İstemlerin Birleşmesi 388
7. Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının Kaybı 389
J. Zamanaşımı 390
K. Emredici Hükümler 390
KAYNAKÇA 393
