Denizde İşlenen Suçlar
DENİZDE İŞLENEN SUÇLAR
Dr. Hakan Selim CANCA
- Denizlerdeki Yetki Düzeni
- Denizde İşlenen Suçların Kapsam ve Nitelikleri
- Denizde Suç İşlenmesinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeler
- Denizde İşlenen Suçlarda Uygulanan Uluslararası Hukuk Prensipleri
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
Birinci Bölüm DENİZLERDEKİ YETKİ DÜZENİ
L DENİZ HUKUKUNUN KODİFİKASYON SÜRECİ VE DENİZLERDE YETKİ PAYLAŞIMI. 25
II. DEVLETLERİN GEMİLER ÜZERİNDEKİ YETKİLERİ 30
- Uluslararası Hukukta Gemi Kavramı 30
- Devlete Ait Olan Gemiler 31
- Savaş Gemileri 31
- Münhasıran, Ticari Olmayan Bir Kamu Hizmetinde Kullanılan Gemiler 33
- Ticari Amaçla Kullanılan Devlet Gemileri 33
- Özel Kişilere Ait Olan Gemiler 35
- Bayrak Devleti Yetkisi 36
- Bayrak Devleti Kuralı 36
- Gemilerin Uyrukluğu 38
- Uyruksuz Gemiler 39
- Sahte Uyrukluk 41
- Bayrak Devletlerinin Sorumlulukları 43
- Kolay Bayrak Uygulaması ve Kolay Bayrak Devletlerinin Deniz Güvenliğine Olumsuz Etkileri 43
- Bayrak Devletlerinin Münhasır Yetkisi 45
- Bayrak Devletlerinin Münhasır Yetkisinin İstisnaları 46
- Açık Denizde Meşru Müdafaa Hakkı 46
- Sıcak Takip Hakkı 46
ba. Sıcak Takip Hakkının Tanımı ve Kodifikasyonu 46
bb. Sıcak Takip Hakkının Kapsamı 48
bc. Sıcak Takibin Uygulanabilmesi İçin Oluşması Gereken Koşullar 49
bd. Sıcak Takip Başlatmaya Yetkisi Olan Gemi veya Uçaklar 49
be. Sıcak Takip Hakkının Uygulama Yeri 51
bf. Sıcak Takip Hakkının Zamanı 52
bg. Bir Yabancı Geminin Kıyı Devletinin Kanunlarına Aykırı Hareket Ettiğine inanılması için Gereken Yeterli Kanı 52
bh. Şüpheli Geminin Mevkiinin Tespit Edilmesi 53
bı. Durdurmak için Görünür ya da Duyulur işaret Verilmesi 53
bi. Takip Usulü (Yakın, Devamlı ve Kesintisiz Olması) 54
- Ziyaret Hakkı 55
- Kıyı Devleti Yetkisi 56
- Liman Devleti Yetkisi 57
III. DENİZ ALANLARINDA DEVLETLERİN YETKİLERİ 59
- İç Sular ve Limanlarda Yetki Düzeni 60
- Kıyı Devletlerinin Gemiler Üzerine Uygulayacağı Yargı Yetkisi 61
- İngiliz Uygulaması 61
- Amerikan Uygulaması 61
- Fransız Uygulaması 63
- Ticaret Gemileri Yönünden İç Sular ve Limanlarda Devletlerin Yetkileri 63
- Savaş Gemileri Yönünden İç Sular ve Limanlarda Devletlerin Yetkileri 66
- Savaş Gemilerinin Yabancı Limanlara Girişleri ve Bu Limanlarda Gemilerin ve Gemi Mürettebatının Hukuki Rejimi 68
- Türk Hukuku Yönünden Yabancı Harp Gemilerinin İç Sularımızda ve Limanlarımızda Bulundukları Esnada Tabi Olacakları Hukuki Rejim 69
- Gayri Ticari Amaçla Kullanılan Gemiler Yönünden İç Sular ve Limanlarda Devletlerin Yetkileri 72
- Karasularında Yetki Düzeni 73
- Karasularının Tanımı ve Kapsamı 73
- Zararsız Geçiş 74
- Yabancı Karasularında Bulunan Gemilere ilişkin Yargı Yetkisi 77
- Savaş Gemilerinin Karasularında Bulunmaları ya da Karasularından Zararsız
Geçiş Yapmaları Esnasında Kıyı Devletinin Yargı Yetkisi 79
- Ticaret Gemilerinin ve Ticari Amaçla işletilen Devlet Gemilerinin Karasularından Geçişi Esnasında Kıyı Devletinin Yargı Yetkisi 80
- Yabancı Karasularında Bulunan Gemilere İlişkin Örnek Mahkeme Kararlan 83
- Bitişik Bölgede Yetki Düzeni 86
- Genel Olarak Bitişik Bölge 86
- İzin Verilebilir Bölge Tipleri 87
- Kıta Sahanlığında Yetki Düzeni 88
- Münhasır Ekonomik Bölgede Yetki Düzeni 89
- Açık Denizde Yetki Düzeni 92
- Açık Denizin Tanımı ve Bu Alanda Devletlere Tanınan Yetkiler 92
- Mavi Marmara Olayı 96
- Olay Öncesinde Gazze Şeridine Deniz Yolu İle Ulaşıma Uygulanan Kısıtlamalar 101
- İlgili Mevzuat 103
- Deniz Savaş Hukuku ve Ablukası Meselesi 104
- Uygulanan Abluka 105
- Gemilere Yapılan Müdahale 106
- Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Açısından İnceleme 108
- Boğazlarda Yetki Düzeni 110
1. Genel Olarak Boğazlarda Yetki Düzeni 110
2. Türk Boğazlarındaki Yetki Düzeni 111
- Derin Deniz Yatağında Yetki Düzeni 113
- Yapay Adaların Açıklarında Yetki Düzeni 114
İkinci Bölüm
DENİZDE İŞLENEN SUÇLARIN KAPSAM VE NİTELİKLERİ
- DENİZDE İŞLENEN SUÇLARIN TARİHİ SÜREÇTE DEĞERLENDİRİLMESİ 115
- DENİZDE İŞLENEN TERÖR EYLEMLERİ 116
- Genel Değerlendirme 116
- Örnek Olaylar 118
- DENİZDE İŞLENEN HAYDUTLUK VE SİLAHLI SOYGUN EYLEMLERİ 121
- Tarihi Süreçte Değerlendirme 121
- Uluslararası Toplumun Tepkileri 123
- Somali'de Meydana Gelen Haydutluk ve Silahlı Soygun Eylemleri 125
- Deniz Harekâtı 128
- Uluslararası Denizcilik Bürosu 129
- Deniz Haydutluğuna İlişkin Hukuki Düzenlemeler 130
- Uluslararası Hukukun Deniz Haydutluğu Suçuna Yaklaşımı 130
- BMDHS'nde Yer Alan Düzenleme Alanları 131
- Şiddet, Alıkoyma ya da Yağma 133
- Açık Deniz Unsuru 134
- Kişisel Amaçlar 136
- İki Gemi Şartı 137
- Saldırı Girişimleri 138
- Yetkiler ve Sorumluluklar 138
- Evrensel Yargılama 139
- Sıcak Takip 140
ı. Uluslararası işbirliği 141
j. Gemilere Karşı Haydutluk ve Silahlı Soygun Eylemlerinde Gemilere Tanınan
Meşru Müdafaa Hakkı 142
k. Harekat Planlan 144
I. Ceza Yargılaması 145
- Diğer Düzenleme Alanları 147
- Ele Geçirilen Deniz Haydutlarına İnsancıl Hukuk Kurallarının Uygulanması 148
- Cenevre Sözleşmelerinin Deniz Haydutluğuna Uygulanması 149
- Deniz Haydutlarına Uygulanan Savaş Esiri Kategorileri 151
- Silahlı Kuvvetlerin Üyeleri 151
- Silahlı Kuvvetlerin Parçası Olmayan Milis Güçlerinin Üyeleri 152
- Ele Geçiren Güç Tarafından Tanınmayan Bir Hükümet ya da Otoriteye
Bağlılık Gösteren Silahlı Kuvvetlerin Üyeleri 154
d. İşgal Edilmek Üzere Olan ve İşgalci Güçlere Karşı Direniş Göstermek Üzere Silahlanan Ancak Düzenli Silahlı Kuvvetler Oluşturmak İçin Yeterli Zamanı Olmayan, İşgal Edilmemiş Bir Ülkenin Sakinleri 154
- Birleşmiş Milletler İşkenceyi Önleme Sözleşmesinin Uygulanması 155
- Temel İnsan Hakları ve Ahlak Kurallarının Deniz Haydutlarına Uygulanması 156
- DENİZ ÇEVRESİNİN KİRLETİLMESİ .157
- Genel Olarak Deniz Çevresinin Kirletilmesi Suçu 157
- Deniz Çevresinin Korunmasına Yönelik Uluslararası Düzenlemeler 158
- Uluslararası Düzenlemeler 158
- 1954 Tarihli OILPOL Sözleşmesi 159
- Açık Deniz Sözleşmesi 162
- 1972 Tarihli BM İnsan Çevresi Konferansı 162
- MARPOL 73/78 162
- BMDHS'nde Deniz Çevresinin Kirletilmesinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeler 166
- Deniz Çevresinin Korunmasına Yönelik Türk Mevzuatı 170
- 2872 Sayılı Çevre Kanunu 171
- 5312 Sayılı Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına
Dair Kanun 173
- Gemilerden Kaynaklanan Petrol Kirliliği Zararlarının Tazmini 175
- KAÇAK YOLCULAR 176
- İNSAN KAÇAKÇILIĞI 179
- KÖLE TAŞIMACILIĞI 181
- UYUŞTURUCU MADDE KAÇAKÇILIĞI 182
- İZİNSİZ YAYIN 184
- REHİN ALMA 184
- KÜLTÜREL VARLIKLAR İLE CANLI VE CANSIZ DENİZ KAYNAKLARINA YÖNELİK SUÇLAR 188
- Sualtı Kültürel Mirasının Korunması 188
- Canlı Deniz Kaynaklarının Korunması 189
- Cansız Deniz Kaynaklarının Korunması 190
- Deniz Koruma Alanları 190
- DENİZ KAZALARI 191
- DOLANDIRICILIK VE BARATARYA 193
Üçüncü Bölüm DENİZDE SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK DÜZENLEMELER
L ULUSLARARASI DENİZCİLİK TEŞKİLATININ DENİZDE SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK DÜZENLEMELERİ 195
A. iMO'nun Kuruluşu ve Kurumsal Yapısı 195
- İMO'nun Kuruluşu 195
- İMO'nun Kurumsal Yapısı 196
i MO'nun Denizde Suç İşlenmesinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeleri 198
- İlgili Kararlar 199
- 2010 Tarihli Gemilere Karşı İşlenen Haydutluk ve Silahlı Soygun Suçlarının Soruşturulmasına İlişkin Uygulama Rehberi 202
- IMO Raporları 204
DENİZDE SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK ULUSLARARASI
DÜZENLEMELER 205
A. SOLAS Sözleşmesi 207
S. Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesine Dair
Sözleşme (SUA Sözleşmesi) 208
- SUA Sözleşmesinin Kapsamı 209
- Suçlar Bakımından Sözleşmenin Kapsamı 210
- Saha Bakımından Sözleşmenin Kapsamı 211
- Gemiler Bakımından Sözleşmenin Kapsamı 212
- Yetki ve Yükümlülükler 212
- Kıta Sahanlığında Bulunan Sabit Platformların Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Protokol (SUA Protokolü) 216
- SUA Sözleşmesi ve Protokolünün Revizyonu 217
- SUA Sözleşmesi ve Protokolünde Yapılan Temel Düzeltmeler 219
C Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu (ISPS Kodu) 221
- ISPS Kodunun Kapsamı ve İçeriği 221
- ISPS Kodunun Hedefleri ve Gereklilikleri 224
- ISPS Kodunda Belirlenen Güvenlik Seviyeleri 225
- ISPS Kodunun Uygulandığı Bir Limana Girme Niyetiyle Hareket Eden Ancak
ISPS Kodunun Uygulanmadığı Bir Limana Giren Gemilerin Durumu 225
- Bir Gemi ya da Limanın ISPS Koduna Uygunluğunun Anlaşılması 226
- ISPS Kodunun Uygulanması 226
- ISPS Kodunun Uygulanmasında Sorumluluk 227
- Gemi Güvenlik Zabiti (SSO) Tefrik Edilmesi 228
C STCW Sözleşmesi 228
t. Gemilere El Koyulmasına İlişkin Sözleşme 229
F. Diğer Düzenlemeler 231
Dördüncü Bölüm DENİZDE İŞLENEN SUÇLARDA UYGULANAN ULUSLARARASI HUKUK PRENSİPLERİ
- GENEL AÇIKLAMA 233
- DEVLETLERİN KENDİ UYRUĞUNDAKİ KİŞİLERİN İŞLEDİĞİ SUÇLAR 236
- YABANCILAR TARAFINDAN İŞLENEN SUÇLAR 237
- Ülkesellik Teorisi (The Territorial Theory) 237
- Objektif Ülkesellik Prensibi (Objective Territorial Principle) 239
- Mağdura Göre Şahsilik Teorisi (The Passive Personality Theory) 240
- Koruyucu Teori (The Protective Theory) 240
- Faile Göre Şahsilik (Uyrukluk) Prensibi (Nationality Principle) 240
- Münhasır ve Eşzamanlı Yargılama 243
- Evrensellik Prensibi 243
- Jus Cogens Doktrini Kapsamında, Tüm Devletlerin Evrensel Yargılama Uygulama Yetkisi 245
- Evrensel Yargılamaya Tabi Suçlar 245
- Münhasıran Uluslararası Anlaşmaların Konusu Olarak Evrensel Yargılamaya
Tabi Suçlar 247
- Evrensel Yargılamanın Uygulanmasını Sınırlayan Konular 248
Sonuç 249
Ekler
EK A: BMDHS'nde Yapılan Tanım Kapsamına Giren Haydutluk ve Silahlı
Soygun Eylemlerine İlişkin Veriler 253
EK B: 1988-1997 Yıllarında Deniz Kaynaklı Faaliyetler Neticesinde Deniz
Ortamına Karışan Petrol Miktarı 253
EK C: IMO'nun 2008 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin
Raporların Bölgesel Analizi (Teşebbüs Edildiği İddia Edilenler) 254
EK D: IMO'nun 2008 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin
Raporların Bölgesel Analizi (Gerçekleştiği İddia Edilenler) 256
EK E: IMO'nun 2009 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin
Raporların Bölgesel Analizi (Teşebbüs Edildiği İddia Edilenler) 258
EK F: IMO'nun 2009 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin
Raporların Bölgesel Analizi (Gerçekleştiği İddia Edilenler) 260
EK G: IMO'nun 2010 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin
Raporların Bölgesel Analizi (Teşebbüs Edildiği İddia Edilenler) 262
EK H: IMO'nun 2010 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin
Raporların Bölgesel Analizi (Gerçekleştiği İddia Edilenler) 264
Kaynakça 267
Kavramlar Dizini 291
