Deyn Kavramı Odağında İslam Borçlar Hukuku

Doç. Dr. Ahmet AKMAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 5

İFADE7

İÇİNDEKİLER .9

KISALTMALAR 15

GİRİŞ

1.1. Kavramsal Genel Bakış18

1.1.1. Borç ve İlişkili Kavramlar19

1.1.2. Borç ve Kaynak İlişkisi22

1.1.3. Deyn ve Mülkiyet.25

1.2. Borç Çeşitleri 26

1.2.1. Mutlak ve Şartlı Borçlar.26

1.2.2. Peşin ve Vadeli Borçlar28

1.2.3. Basit ve Müşterek Borçlar28

MÜDÂYENÂT

BAŞLANGIÇ

1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 32

2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.33

2.2.1. Borcun Kaynakları .33

2.2.1.1. Tek Taraflı Hukuki İşlemden Doğan Borç .34

2.2.1.2. Haksız Fiilden Doğan Borçlar36

2.2.1.3 Akitlerden Doğan Borçlar 39

2.2.2. İrade Beyanı ve Meclis.40

2.2.3. Akitlerde Konu ve Borç ilişkisi49

İçindekiler

10

2.2.4. Garar ve Cehalet.50

2.2.5. Borcun Nitelikleri 53

2.2.6. Borcun Çeşitleri İtibariyle Borç İlişkisi .58

2.2.7. Akitlerde İmkânsızlık.62

2.2.8. Hasar ve İntikali.65

2.2.9. Borç ve Sorumluluk .73

2.2.10. Deynin Ayn ve Zimmet Kavramlarıyla İlişkisi76

VADE

3.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 86

3.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.86

3.2.1. İfa Zamanı86

3.2.2. Ödemezlik Def’i ve Hapis Hakkı.94

3.2.3. Borcun Vadeli Oluşu Hakkında Bazı Meseleler 100

3.2.4. Vade ve İkâle İlişkisi102

3.2.5. Karz ve Tecil104

3.2.6. Tecil ve Ta’cil 107

3.2.7. Vadede İhtilaf.112

3.2.8. Deyn-Karz-Vade İlişkisi 113

VADEDE SÜKÛT-İSKÂT VE CEHÂLET

4.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 121

4.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.122

4.2.1. Sükût ve İskât Kavramları122

4.2.2. Deyn ve İkrah.124

4.2.3. Vadenin Düşmesi ve Erken İfa 125

4.2.4. Tereke-Vade İlişkisi.128

İçindekiler

11

4.2.5. Vadenin Düşürülmesi.129

4.2.6. Vadenin Malum Olması ve Cehalet .130

DEYNDE TASARRUF

5.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 133

5.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.134

5.2.1. Deynin Satışı134

5.2.2. Bey’u’l-kâlî bi’l-kâlî Satış135

5.2.3. Deynin Borçluya veya Başkasına Satışı.136

5.2.4. Alacağın Temliki ve Borcun Nakli 138

DEYNİN HİBESİ

6.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 141

6.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.142

6.2.1. Deynin Borçluya Hibesi.142

6.2.2. Deynin Hibesi ile Meydana Gelen Durumlar.144

BAŞKASI İÇİN İKRAR

7.1. İlgili Maddenin Kısa Açıklaması.149

7.2. İlgili Madde Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.150

7.2.1. İkrarın Mahiyeti .150

7.2.2. İkrar Edilenin Niteliği 151

7.2.3. İkrar Usulleri152

7.2.4. İkrarda Vekalet.153

7.2.5. İkrarın Hükmü154

7.2.6. İkrar Mehir ilişkisi .155

İçindekiler

12

İBRÂ

8.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 159

8.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.160

8.2.1. İbrâ-Deyn İlişkisi .160

8.2.2. İbrâ ve İskâta Elverişlilik .163

8.2.3. İbrânın Taraflarına Dair Şartlar164

8.2.3.1. İbrâ Edene Dair Şartlar.164

8.2.3.2. İbrâ Edilene Dair Şartlar.166

8.2.4. İbrânın Konusuna Dair Şartlar .167

8.2.5. Türleri Bakımından İbrâ-Kabul İlişkisi168

8.2.5.1. İbrâda Reddi Kâbil Olmayan Şeyler.172

8.2.5.2. İstîfa ve İskât İbrası Farkları.175

8.2.6. İbrâ ve Şart.176

8.2.7. İbrâ ve İrade Beyanı.180

8.2.8. Şahitliğin İbrâya Etkisi.181

DEYNİN EDASI

9.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 184

9.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.185

9.2.1. Borcun İfası185

9.2.1.1. Deyn Misliyle Ödenir Kuralı185

9.2.1.2. Ölüm Hastalığı ve İfa .187

9.2.2. Borcun İfası ve Tereke İlişkisi .188

TESLİM ALMADA ZOR KULLANMA

10.1. İlgili Maddenin Kısa Açıklaması.193

10.2. İlgili Madde Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.193

İçindekiler

13

10.2.1. Muaccel ve Müeccel Kavramları .193

10.2.2. Erken İfa ve İfa Yeri İlişkisi.194

BORCUN TA’YİNİ

11.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması:.200

11.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.200

11.2.1. İfada Öncelik200

11.2.2. Murâbaha-i Şer’iyye.202

RÜCÛ (DÖNME)

12.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 205

12.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.205

12.2.1. Başkasının Borcunu İzinsiz Ödeme veya Şahsen İfa .205

12.2.2. Teberru veya Rücû Kasdı ile Ödeme .207

TESLİM ALINANIN REDDİ

13.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 209

13.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.210

13.2.1. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi 210

13.2.2. Paradaki Züyûf ve Kesâd Olma Hâllerinin İfaya

Etkisi 211

TESLİM ALINANIN HELAKİ

14.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 215

14.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.216

14.2.1. Borç Konusunun Teslim Alınış Maksatlarına Göre

Sorumluluk Çeşitleri 216

İçindekiler

14

14.2.2. Karz ve Tazmin Sorumluluğu 217

EDANIN TA’CİLİ (ERKEN İFA)

15.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 219

15.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.219

15.2.1. Erken İfa.219

15.2.2. Borçlunun Vadeden Önce Ölmesi220

İFAYI TALEP ETME

16.1. İlgili Maddelerin Kısa Açıklaması 223

16.2. İlgili Maddeler Kapsamında Konunun Daha Geniş Ele

Alınması.224

16.2.1. Deyn-i Müşterekte Kısmî İfa ve Dava İkâmesi224

16.2.2. Borç ve Vakıf Gallesi.225

SONUÇ 229

EK: .233

KAYNAKÇA.243