Rekabet Politikası Faslı Neden Müzakereye Açılamıyor?
Yrd. Doç. Dr. Dilek CENGİZ
- AB'de Rekabet Politikaları ve Rekabet Hukuku Düzenlemeleri
- T.C.'de Rekabet Politikaları ve Rekabet Hukuku Düzenlemeleri
- T.C. Rekabet Politikaları ile Rekabet Hukuku'nun AB'ye Uyumu
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ.1
I. Konu ve Plan.1
II. 'Rekabet Politikası' Kavramı5
BİRİNCİ BÖLÜM
AB'DE REKABET POLİTİKALARI VE REKABET
HUKUKU DÜZENLEMELERİ
I.1. AB Rekabet Politikalarının ve Rekabet Hukukunun Amacı.9
I.2. AB Rekabet Politikasının ve Hukukunun AB
Entegrasyonu Bakımından Anlamı ve Önemi.13
I.3. AB Rekabet Politikasının Belirlenmesinde ve Uygulanmasında
Yetkili Birimler19
I.4. AB Rekabet Politikasında ve Hukuki Düzenlemelerde
Modernizasyon 22
I.5. AB Rekabet Hukuku Düzenlemeleri.35
I.5.1. Tarihsel Gelişim.35
I.5.2. AB Rekabet Hukuku'nun Temel İlkeleri39
I.5.2.1. Teşebbüslere Yönelik Rekabet
Hukuku Kuralları39
I.5.2.1.1. Teşebbüsler Arasındaki Rekabet İhlali
Oluşturan İşbirliksel Davranışlar .40
I.5.2.1.2. Hakim Durumun Kötüye Kullanılması.40
I.5.2.1.3. Birleşmeler ve Devralmalar 41
I.5.2.2. Üye Devletlere Yönelik Rekabet Hukuku Kuralları .41
I.5.2.2.1. Devlet Destekleri ile İlgili Kurallar42
I.5.2.2.1.1. Devlet Desteklerinin Rekabet Düzeni
Üzerindeki Etkileri ve AB Entegrasyonundaki Önemi .42
— X —
I.5.2.2.1.2. Hukuki Kaynaklar Temel İlkeler ve Sistem.48
I.5.2.2.1.3. Devlet Desteklerinin Belirlenmesine İlişkin
Kriterler.53
I.5.2.2.1.4. Devlet Desteklerinin Türleri .57
I.5.2.2.1.5. Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve
Denetlenmesi62
I.5.2.2.1.5.1. AB'de Devlet Desteklerinin
Denetlenmesinin Anlamı ve Önemi62
I.5.2.2.1.5.2. Denetim Birimi Hukuki
Kaynaklar ve Sistem.62
I.5.2.2.1.5.3. Mevcut Devlet Desteklerinin
İzlenmesi ve Denetlenmesi65
I.5.2.2.1.5.4 Yeni Devlet Desteklerinin
Denetlenmesi .69
I.5.2.2.1.5.5. Uygulama Yasağı ve Yasağın İhlali.75
I.5.2.2.2. Kamu Teşebbüsleri ile Özel ve İnhisari Haklar
Tanınan Teşebbüslerle İlgili Kurallar.78
İKİNCİ BÖLÜM
TC.'DE REKABET POLİTİKALARI VE REKABET HUKUKU
DÜZENLEMELERİ
II.1. T.C. Rekabet Politikalarının ve Rekabet Hukukunun Amacı.81
II.2. T.C. Rekabet Politikalarının ve Rekabet Hukukunun
Tarihsel Gelişimi.87
II.3. T.C. Rekabet Hukuku Düzenlemeleri 109
II.3.1. Genel Olarak109
II.3.2. Temel İlkeler 110
II.3.2.1. Teşebbüslere Yönelik Rekabet Hukuku Kuralları .110
II.3.2.1.1. Rekabeti Bozucu Nitelikteki Teşebbüsler
Arasındaki İşbirliği Davranışlarının Yasaklanması110
II.3.2.1.2. Hakim Durumun Kötüye Kullanılması'nın
Yasaklanması 111
II.3.2.1.3. Rekabeti Bozucu Nitelikteki Birleşmelerin ve
Devralmaların Yasaklanması112
— XI —
II.3.2.2. Devlete Yönelik Rekabet Hukuku Kuralları 112
II.3.2.2.1. Devlet Destekleri .113
II.3.2.2.1.1 T.C. Hukukunda Devlet Desteklerine
İlişkin Uygulamalarının ve Hukuki
Düzenlemelerin Tarihi Gelişimi.113
II.3.2.2.2. Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve
Denetlenmesi Hakkında Kanun Çerçevesinde Devlet
Desteklerine İlişkin Temel Esaslar ve Usuller 120
II.3.2.2.2.1. Kanunun Amacı ve Kapsamı121
II.3.2.2.2.2. Devlet Desteklerinin Tanımı.122
II.3.2.2.2.3. Uygun Devlet Destekleri ve Uygun
Olmayan Devlet Destekleri124
II.3.2.2.2.4. Devlet Desteklerininin İzlenmesi ve
Denetlenmesi126
II.3.2.2.2.4.1. Devlet Desteklerini İzleme ve
Denetleme Kurulu127
II.3.2.2.2.4.1.1. Kurulun Hukuki Dayanağı
Teşekkülü ve Üyeleri .127
II.3.2.2.2.4.1.2. Kurul Kararları.127
II.3.2.2.2.4.1.3. Kurulun Görev ve Yetkileri 128
II.3.2.2.2.4.1.4. Kurula Sunulan Bilgi ve
Belgelerde Gizlilik128
II.3.2.2.2.4.2. Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve
Denetlenmesi Usulü.128
II.3.2.2.2.4.2.1.Yeni Devlet Desteklerinin
İzlenmesi ve Denetlenmesi 129
II.3.2.2.2.4.2.1.1. Bildirim Yükümlülüğü .129
II.3.2.2.2.4.2.1.2. İnceleme 129
II.3.2.2.2.4.2.1.3. Yıllık Rapor 131
II.3.2.2.2.4.2.1.4. Kararın Geri Alınması 131
II. 3.2.2.2.4.2.1.5. Kanuna Uygun
Olmayan Devlet Desteği ve Desteğin
Geri Alınması132
II.3.2.2.2.4.3.2. Mevcut Devlet Desteklerinin
İzlenmesi ve Denetlenmesi133
— XII —
II.3.2.2.2.4.2.2.1. Mevcut Devlet
Desteklerinin İzlenmesi ve
Denetlenmesi Usulü.133
II.3.2.2.2.4.2.2.2. İlk Yıllık Raporun
Hazırlanması.134
II.3.2.2.2.4.2.2.3. Bazı Yatırımların
Tamamlanmış Sayılması.134
II.3.2.2.2.4.2.2.4. Devlet Desteğinin
Kötüye Kullanılması.135
II.3.2.2.2.4.2.2.5. Devlet Desteğinin Geri
Alınmasında Zamanaşımı.135
II.3.2.2.3. Kamu Teşebbüsleri ile Özel ve İnhisari
Haklar Tanınan Teşebbüslerle İlgili Kurallar 135
II.4. T.C. Rekabet Hukukunun Uygulanmasında Yetkili Birimler ve
Sorunlar.138
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
T.C. REKABET POLİTİKALARI İLE REKABET
HUKUKU'NUN AB'YE UYUMU
III.1. T.C'ni AB Rekabet Hukukuna Uyum ile Yükümlü
Kılan Hukuki Düzenlemeler143
III.1.1. Ankara Antlaşması 143
III.1.2. Katma Protokol.143
III.1.3. 1/95 S. Ortaklık Konseyi Kararı .144
III.2. T.C. Rekabet Hukuku Mevzuatının AB Rekabet Hukuku
Mevzuatına Uyumunun Mevcut Düzeyi146
III.2.1. Teşebbüslere Yönelik İlkeler Bakımından Uyum146
III.2.2. Üye Devletlere veya Devlete Yönelik İlkeler
Bakımından Uyum .150
III.2.2.1. Devlet Destekleri .151
III.2.2.2. Kamu Teşebbüsleri ile Özel ve İnhisari
Haklar Tanınan Teşebbüsler159
III.3. T.C.'nin AB'ne Üyelik Müzakereleri Sürecinde Müzakere
Fasılları Arasında ‘Rekabet Politikası' Faslının Durumu165
III.4. T.C'nin AB'ne Üyelik Müzakereleri ve Bu Süreçte Rekabet
Politikası Faslının Müzakereye Açılamaması Sorunu ve
Bu Sorunun Nedenlerine İlişkin Tespitler ve Değerlendirmeler175
— XIII —
III.4.1. AB Komisyonu Tarafından Türkiye İlerleme
Raporlarında Tespit Edilen Uyuma İlişkin Başlıca Eksiklikler .176
III.4.2. ‘Rekabet Politikası' Faslının Açılış Kriterleri 189
III.4.3. T.C Tarafında Açılış Kriterlerinin Karşılanması Amacıyla
‘Rekabet Politikası' Faslı Kapsamında Yapılan Çalışmalar ve Bu
Çalışmalar Sonucunda Kriterlerin Hangi Ölçüde Yerine
Getirildiğine İlişkin Tespitler ve Değerlendirmeler.192
III.4.3.1. AB ile Uyumlu Devlet Desteği Uygulamalarının
Temini ve Bu Amaçla Bir İzleme ve Denetleme Mekanizmasının
Oluşturulması'na Yönelik (1.,3.,4. ve 5. Kriterler)'e Yönelik
Çalışmalar ve Bu Kriterlerin Hangi Ölçüde Yerine Getirildiğine
İlişkin Tespitler ve Değerlendirmeler194
III.4.3.2. ‘Kömür ve Çelik Sektörüne Verilen Desteklerin
Uyumlu Hale Getirilmesi'ne İlişkin Kriterler (2. ve 6. Kriterler)'e
Yönelik Çalışmalar ve Bu Kriterlerin Hangi Ölçüde Yerine
Getirildiğine İlişkin Tespitler ve Değerlendirmeler 210
III.4.4. AB Komisyonu Tarafından Türk Rekabet Hukuku
Mevzuatının AB Mevzuatına Uyum Düzeyi Hakkında Yapılan
Değerlendirmeler213
III.5. T.C.'nin AB'ne Üyelik Müzakereleri Sürecinde AB
Komisyonu Tarafından İlerleme Raporlarında Belirtilen ve
‘Rekabet Politikası' Faslı Açılış Kriterlerinde de Yer Alan
Eksiklikler Karşısında Uyuma İlişkin Strateji ve Planları 218
III.5.1. Ulusal Programlar .219
III.5.2. Türkiye'nin AB Müktesebatına Uyum Programı .224
III.5.3. Ulusal Eylem Planları226
III.6. ‘Rekabet Politikası 'Faslının Müzakereye Açılamayışı
Sorununun Ortaya çıkışında Tarafların Etkinliklerine
İlişkin Eleştiriler ve Değerlendirmeler.240
III.6.1. Sorunun Özeti ve Farklı Açılardan Değerlendirilmesi .240
III.6.1.1. ‘Rekabet Politikası' Faslının Müzakereye Açılmasının
AB Tarafından Siyasi Gerekçelerle Engellendiği Görüşü.248
III.6.1.2. Müzakere Sürecinin Önü Açılmadan T.C.'den
Yüzde Yüz Uyum Beklenmemesi Gerektiği Görüşü253
SONUÇ257
I. Sonuç ve Değerlendirmelerin Temelinde Yer Alan Tespitler257
— XIV —
I.1. ‘Rekabet Politikası ‘Faslı Kapsamına Dahil Politikalarla Kuralların
AB Entegrasyonundaki Anlam ve Önemine İlişkin Tespitler.258
I.2. T.C. Rekabet Politikalarının ve Rekabet Kurallarının
AB'ye Uyumunun Mevcut Durumuna İlişkin Tespitler .259
I.2.1. T.C. Rekabet Politikalarının AB'ye Uyumu'na
İlişkin Tespitler .260
I.2.2. T.C. Rekabet Hukuku Kurallarının AB'ye
Uyumuna İlişkin Tespitler262
II. Sonuçlar ve Değerlendirmeler.277