Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebesi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
ŞEKİLLER LİSTESİ35
KISALTMALAR 37
Birinci Bölüm
DIŞ TİCARET VE TEMEL KAVRAMLAR
11 DIŞ TİCARETİN TANIMI41
12 DIŞ TİCARET ÇEŞİTLERİ 41
121 Normal Ticaret41
122 Bağlı Ticaret 41
123 Sınır Ticareti (Border Trade) 42
124 Serbest Bölge Ticareti (Free Zone Trade)42
13 DIŞ TİCARET POLİTİKASI (FOREIGN TRADE POLICY)42
131 Serbest Dış Ticaret Politikası (Free Foreign Trade Policy) 42
132 Koruyucu Dış Ticaret Politikası (Protectionist Foreign Trade Policy)
43
1321 Gümrük Tarifeleri43
1322 Tarife Dışı Araçlar43
133 Teşvik Edici Dış Ticaret Politikası (Encouraging Foreign Trade
Policy) 44
14 DIŞ TİCARET TEORİLERİ46
141 Geleneksel Dış Ticaret Teorileri46
1411 Klasik Dış Ticaret Teorisi46
14111 Mutlak Üstünlükler Teorisi 47
14112 Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi 48
1412 Neoklasik Dış Ticaret Teorileri 49
14121 Fırsat Maliyeti Teorisi49
10 İçindekiler
14122 Faktör Donanımı Teorisi50
142 Yeni Dış Ticaret Teorileri51
1421 Nitelikli İşgücü Teorisi 51
1422 Teknoloji Açığı Teorisi 51
1423 Ürün Dönemleri Teorisi 52
1424 Tercihlerde Benzerlik Teorisi52
1425 Monopolcü Rekabet Teorisi 52
1426 Ölçek Ekonomileri Teorisi 53
15 DIŞ ÖDEMELER BİLANÇOSU (BALANCE OF PAYMENTS)53
151 Dış Ödemeler Bilançosunun Bölümleri54
1511 Cari İşlemler54
1512 Sermaye Hareketleri54
1513 Dış Rezerv Hareketleri55
152 Dış Ödemeler Bilançosunun Sonuçları55
1521 Denk Dış Ödemeler Bilançosu55
1522 Alacaklı Dış Ödemeler Bilançosu 55
1523 Borçlu Dış Ödemeler Bilançosu55
153 Dış Ticaret Bilançosu (Balance of Trade) 56
16 DIŞ TİCARETTE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR 56
161 Antrepo56
162 Arbitraj 57
163 Aval 57
164 Avarya 57
165 Belgeler (Vesaik)57
166 Borda 58
167 Konteyner 58
168 Damping 58
169 Demuraj 58
1610 Dökme Eşya58
1611 Döviz 58
1612 E İşareti59
1613 Efektif59
1614 Forwarder 59
1615 Gümrük59
1616 Gümrük Bölgesi59
1617 Gümrük Hattı59
İçindekiler 11
1618 Gümrük Müşaviri59
1619 Gümrük Tarifesi60
1620 Dış Ticaret 60
1621 Döviz Tevdiat Hesabı 60
1622 İhracat 60
1623 İthalat 60
1624 Kambiyo 60
1625 Kliring61
1626 Konvertibilite 61
1627 Kuvertür61
1628 Kur61
1629 Küpeşte 62
1630 Küşat Mektubu62
2931 Mavna 62
1632 Navlun62
1633 Parsiyel Yük63
1634 Pasavan 63
1635 Rambursman 63
1636 Reexport63
1637 Serbest Dolaşımdaki Eşya63
1638 Sınır Ticareti 64
1639 Takas64
1640 Transit Ticaret64
1641 Vesaik 64
İkinci Bölüm
DIŞ TİCARETTE KULLANILAN BELGELER
21 DIŞ TİCARETTE BELGELENDİRME 65
211 Dış Ticarette Belge Kavramı 65
212 Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Fonksiyonları 66
2121 Delil Fonksiyonu 66
2122 Güvence Fonksiyonu 66
2123 Dispozisyon Fonksiyonu 66
2124 Temlik (Devir) Fonksiyonu 66
12 İçindekiler
2125 Finansman Fonksiyonu 67
22 NAKLİYE BELGELERİ (SHİPPİNG DOCUMENTS)67
221 Konişmento (Bill of Lading) 67
2211 Devir Yönünden Konişmentolar 68
22111 Nama Yazılı Konişmento (Straight B/L) 68
22112 Emre Yazılı Konişmento (Order B/L) 69
22113 Hamiline Yazılı Konişmento (Bearer B/L)69
2212 Yükleme Kriterleri Yönünden Konişmentolar 69
22121 Yükleme Konişmentosu (On Board B/L) 69
22122 Tesellüm Konişmentosu (Received for Shipment B/L) 70
2213 Özellikli Konişmentolar70
22131 Temiz Konişmento (Clean B/L)70
22132 Kirli Konişmento (Dirty B/L) 70
22133 Şartlı Konişmento (Clause B/L)71
22134 Geçkin Konişmento (Stale B/L)71
22135 Tek Konişmento (Through B/L) 71
22136 Kombine Taşıma Konişmentosu (Combined Transport B/L)
71
22137 Konteyner Konişmentosu (Container B/L) 72
22138 Kısa Konişmento (Short Form B/L)72
22139 Tanker Konişmentosu (Tanker B/L)73
221310 Düzgün Hat Konişmentosu (Liner B/L)73
221311 Ciro Edilemez Konişmentosu (Non-Negotiable B/L)73
221312 Güverte Konişmentosu (On Desk B/L)74
221313 Navlun Sözleşmesine Dayalı Konişmento (Charter Party
B/L)74
222 Navlun Sözleşmesi (Freight Contract)74
2221 Kırkambar Navlun Sözleşmesi74
2222 Charter Party Navlun Sözleşmesi75
223 Taşıma Senetleri (Waybills) 75
2231 Havayolu Konişmentosu (Air Waybill) 75
2232 Hamule Senedi (Railway Bill) 76
2233 CMR Taşıma Senedi (CMR International Consignment Waybill)
78
2234 House Konişmento (House B/L)79
224 Nakliyeci Makbuzu ve FIATA Belgeleri80
İçindekiler 13
2241 Nakliyeci Makbuzu (Forwarder’s Receipt) 80
2242 FIATA Belgeleri80
22421 FIATA FCR Nakliyeci Tesellüm Belgesi (Forwarding
Agent’s Certificate of Receipts) 80
22422 FIATA FCT Nakliyeci Taşıma Belgesi (Forwarding Agent’s
Certificate of Transport)81
22423 FIATA FBL Karma Nakliye Konişmentosu (FIATA
Combined Bill of Lading) 81
225 Posta Paket Makbuzları (Postal Receipts)81
2251 Adi Posta Paket Makbuzu (Post Parcel Receipt)82
2252 Uçak Posta Paket Makbuzu (Airmail Parcel Receipt) 82
226 Rıhtım Makbuzu (Varrant de Dock) 82
227 İkinci Kaptan Makbuzu (Mate’s Receipt)82
228 Dok Makbuzu (Dock Receipt)82
229 Umumi Mağazalar Makbuzu 83
2210 Tır Karnesi 83
23 SİGORTA BELGELERİ (INSURANCE DOCUMENTS)84
231 Sigorta Poliçesi (Insurance Policy)84
2311 Kesin Sigorta Poliçesi85
2312 Flotan Sigorta Poliçesi85
232 Sigorta Şahadetnamesi (Insurance Certificate) 86
233 Sigorta Sertifikası (Insurance Certificate)86
24 FATURA (INVOICE)86
241 Fatura Hakkında Genel Bilgi 86
242 Proforma Fatura (Proforma Invoice)88
243 Ticari Fatura (Commercial Invoice) 90
2431 Ticari Faturanın Tanımı90
2432 Ticari Faturanın Çeşitleri91
24321 Yerli Fatura 91
24322 Yabancı Fatura 92
24323 İhracat Faturası93
24324 İhraç Kaydıyla Satış Faturası 93
24325 İthalat Faturası93
24326 Özel Fatura 93
244 Konsolosluk Faturası (Consular Invoice)94
245 Tasdikli Fatura (Legalized/Certified Invoice)94
14 İçindekiler
246 Navlun Faturası (Freight Invoice) 94
247 Ayrıntılı Fatura 95
25 FİNANSMAN BELGELERİ (FINANCIAL DOCUMENTS)96
251 Poliçe (Bill of Exchange/Draft)96
2511 Poliçenin Tanımı 96
2512 Poliçenin Tarafları97
2513 Poliçenin Unsurları99
2514 Poliçede Vade99
2515 Dış Ticarette Poliçenin Kullanımı100
252 Bono (Promissory Note)101
253 Antrepo Makbuzu (Warehouse Receipt) 103
254 Rehin Senedi (Trust Receipt) 103
255 Teslim Emri (Delivery Order) 104
256 Kontrol ve Numune Alma Yetki Belgesi (Inspection and Sampling
Order)104
26 DOLAŞIM BELGELERİ (CERTIFICATES OF CIRCULATION) 104
261 ATR Dolaşım Belgesi (ATR Movement Certificate) 105
262 EUR1 Dolaşım Belgesi (EUR1 Movement Certificate) 108
263 INF2 Belgesi109
264 Tedarikçi Beyanı (Suppliers’ Declaration)109
265 EUR-MED Dolaşım Sertifikası (EUR-MED Movement Certificate)
110
27 MENŞE BELGELERİ112
271 Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin) 112
272 Form A Menşe Şahadetnamesi 115
273 D-8 Menşe İspat Belgesi116
28 YÜKLEME BELGELERİ117
281 Çeki Listesi (Weight List) 117
282 Koli Listesi (Packing List)117
283 Yükleme Notası/Talimatı (Shipping Instructions)117
29 DİĞER BELGELER118
291 Spesifikasyon Listesi (Specification List) 118
292 Sağlık Raporu (Health Certificate) 118
293 Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary Certificate) 119
294 Analiz Raporu (Certificate of Analysis)119
295 Gözetim Belgesi (Certificate of Inspection)119
İçindekiler 15
296 Helal Belgesi (Halal Certificate)119
297 Radyasyon Belgesi (Radiation Certificate)120
298 Koşer Belgesi120
299 Veteriner Sertifikası (Veterinary Certificate)120
2910 Boykot-Kara Liste Sertifikası (Boycot-Black List Certificate)121
2911 Gemi Ölçüm Raporu 121
2912 Ata Karnesi (Ata Carnet) 121
2913 CE Belgesi 122
2914 CITES Belgesi 123
2915 Kota Listesi124
2916 İmalatçının Analiz Belgesi (Manufacturer's Analysis Certificate)124
2917 Manifesto 125
2918 Ordino126
2919 Orman Koruma Konseyi Sertifikası (Forest Stewardship Council
Certificate)126
2920 Kimberley Süreci Sertifikası126
2921 Römiz Mektubu 127
210 TÜRK MEVZUATINDA KULLANILAN BELGELER 127
2101 Gümrük Beyannamesi127
2102 Gümrük Beyannamesi Devam Formu131
2103 İthal Eşyasına Ait Kıymet Bildirim Formu131
2104 Antrepo Beyannamesi132
2105 Gümrük Statü Belgesi132
2106 Onaylanmış Kişi Statü Belgesi 133
2107 Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası 134
2108 Kontrol Belgesi (Conformity Certificate)136
2109 Uygunluk Belgesi 137
21010 Çekirdeksiz Kuru Üzüm Analiz Belgesi 138
21011 Doğal Arı Balı Analiz Belgesi 138
21012 Doğa Mantarı İhracatında Hazırlanan Annex II Sertifikası 138
21013 Borsa Tescil Beyannamesi138
21014 GMP Belgesi139
21015 İşlenmiş Tarım Ürünleri Beyan Formu (Analiz Sonuç Raporu) 140
21016 Halı Ekspertiz Raporu140
21017 Hediyelik Eşya İhracatında Ekspertiz Raporu 140
21018 Lületaşı İhracatında Ekspertiz Raporu 140
16 İçindekiler
21019 Özet Beyan 141
21020 Akreditif Açtırma Teklif Mektubu 141
Üçüncü Bölüm
DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ
31 TESLİM ŞEKİLLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİ143
32 INCOTERMS KURALLARI 145
321 Incoterms’in Amacı 145
322 Incoterms’in Maliyet Unsurları 146
323 Incoterms’in Yapısı 147
33 INCOTERMS 2020’YE GÖRE ULUSLARARASI TESLİM ŞEKİLLERİ 148
331 EXW-İşyerinde Teslim (Ex Works) 148
332 FCA-Taşıyıcıya Masrafsız Teslim (Free Carrier)150
333 CPT-Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim (Carriage Paid To)151
334 CIP-Taşıma ve Sigorta Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim (Carriage and
Insurance Paid To)152
335 DAP-Belirlenen Yerde Teslim (Delivered at Place)154
336 DPU-Belirlenen Yerde Boşaltılmış Olarak Teslim (Delivered at Place
Unloaded) 155
337 DDP-Gümrük Vergisi Ödenmiş Olarak Teslim (Delivered Duty Paid)
157
338 FAS-Geminin Yanında Masrafsız Teslim (Free Alongside Ship) 158
339 FOB-Gemide Masrafsız Teslim (Free On Board) 160
3310 CFR-Masraflar ve Navlun Ödenmiş Olarak Teslim (Cost and
Freight)161
3311 CIF-Masraflar, Sigorta ve Navlun Ödenmiş Olarak Teslim (Cost,
Insurance and Freight) 162
34 INCOTERMS 2020 YÜKÜMLÜLÜKLER VE RİSK TABLOSU164
Dördüncü Bölüm
DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ
41 PEŞİN ÖDEME (CASH PAYMENT) 167
411 Peşin Ödeme Şeklinin Tanımı 167
İçindekiler 17
412 Peşin Ödeme Şeklinin İşleyişi 171
413 Peşin Ödeme Şeklinin Yöntemleri172
4131 Havale Şeklinde Ödeme 172
4132 Nakit Ödeme172
4133 Prefinansman 172
4134 Red Clause Akreditif 172
42 MAL MUKABİLİ ÖDEME (CASH AGAINST GOODS) 173
421 Mal Mukabili Ödeme Şeklinin Tanımı 173
422 Mal Mukabili Ödeme Şeklinin İşleyişi 175
43 VESAİK MUKABİLİ ÖDEME (CASH AGAINST DOCUMENTS)177
431 Vesaik Mukabili Ödeme Şeklinin Tanımı177
432 Vesaik Mukabili Ödeme Şeklinin Türleri178
4321 Vesaik İbrazında Ödeme (Documents Againsts Payment)178
4322 Poliçe Kabulü Karşılığında Vesaikin Teslimi (Documents Against
Acceptance)179
4323 Vesaikin Taahhütname Karşılığında Teslimi (Documents Against
Letter of Undertaking)179
4324 Vesaikin Ödeme Garantisi Karşılığında Teslimi (Documents
Against Payment Guarantee)179
4325 Kabullü Tahsilat (Acceptance) 180
433 Vesaik Mukabili Ödeme Şeklinin İşleyişi180
44 KABUL KREDİLİ ÖDEME (ACCEPTANCE CREDITS)181
441 Kabul Kredili Ödeme Şeklinin Tanımı 181
442 Kabul Kredili Ödeme Şeklinin Türleri182
4421 Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme182
4422 Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme 183
4423 Kabul Kredili Akreditifli Ödeme183
443 Kabul Kredili Ödeme Şekillerinin İşleyişi183
4431 Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme Şeklinin İşleyişi183
4432 Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme Şeklinin İşleyişi 184
45 AKREDİTİFLİ ÖDEME (LETTER OF CREDIT-DOCUMENTARY
CREDIT)186
451 Akreditifin Tanımı 186
452 Akreditifin Fonksiyonları189
4521 Teminat Fonksiyonu189
4522 Ödeme Fonksiyonu190
18 İçindekiler
4523 Kredi Fonksiyonu191
453 Akreditifte Taraflar192
4531 Akreditif Amiri (Applicant, Orderer, Principal)192
4532 Akreditif Lehtarı (Beneficiary) 192
4533 Amir Banka (Opening Bank, Issuing Bank)193
4534 Aracı Banka (Intermediary Bank)194
45341 İhbar Bankası (Advising Bank)195
45342 Teyit Bankası (Confirming Bank)195
45343 Ödeme Bankası (Paying Bank)196
45344 Kabul Bankası (Accepting Bank) 196
45345 İştira Bankası (Negotiating Bank)196
45346 Rambursman Bankası (Reimbursing Bank)197
45347 Görevli Banka (Nominated Bank) 197
454 Akreditifte Süreler198
4541 Akreditif Vadesi (Expiry Date) 198
4542 Yükleme Vadesi (Latest Date of Ahpment) 199
4543 İbraz Süresi (Documant Presentation Priod) 199
4544 Ödeme Vadesi (Maturity Date) 199
455 Akreditif Türleri 200
4551 Dönme Hakkına Göre Akreditif Türleri200
45511 Dönülemez Akreditif (Irrevocable L/C)200
45512 Dönülebilir Akreditif (Revocable L/C)200
4552 Teyit Durumuna Göre Akreditif Türleri201
45521 Teyitli Akreditif (Confirmed L/C) 201
45522 Teyitsiz Akreditif (Unconformed L/C) 202
4553 Süreklilik Durumuna Göre Akreditif Türleri 202
45531 Adi Akreditif (Fixed L/C)202
45532 Rotatif (Döner/Yenilenebilen) Akreditif (Revolving L/C)203
4554 Devredilebilme Durumuna Göre Akreditif Türleri 204
45541 Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C)204
45542 Nakledilebilir Akreditif (Transmissible L/C)204
4555 Kısımlara Bölünebilme Durumun Göre Akreditif Türleri205
45551 Bölünebilir Akreditif (Divisible L/C ) 205
45552 Bölünemeyen Akreditif (Indivisible L/C)205
4556 Ödeme Biçimine Göre Akreditif Türleri 205
45561 İbrazında Ödemeli Akreditif (Sight L/C)205
İçindekiler 19
45562 Vadeli Akreditif (Deferred Payment L/C)206
45563 Kabul Kredili Akreditif (Acceptance L/C)206
45564 İştira Akreditifi (Negotiable L/C)207
4557 Sürelerine Göre Akreditif Türleri 207
45571 Süreli Akreditif207
45572 Süresiz Akreditif 207
4558 Özellikli Akreditifler 208
45581 Karşılıklı Akreditif (Back to Back L/C)208
45582 Red Clause Akreditif (Red Clause L/C)209
45583 Green Clause Akreditif (Green Clause L/C) 209
45584 Stand-by Akreditif (Stand-by L/C)209
456 Akreditifte Rambursman210
457 Akreditiflerin İşleyiş Süreci211
4571 Teyitsiz Görüldüğünde Ödemeli Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci
211
4572 Teyitli Görüldüğünde Ödemeli Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci
213
4573 Teyitsiz Vadeli Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci 214
4574 Teyitli Vadeli Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci 216
4575 Teyitsiz Kabul Kredili Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci218
4576 Teyitli Kabul Kredili Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci 219
4577 Görüldüğünde Ödemeli Red Clause Akreditif Şeklinin İşleyiş
Süreci221
4578 Vadeli Red Clause Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci223
4579 Görüldüğünde Ödemeli Green Clause Akreditif Şeklinin İşleyiş
Süreci225
45710 Vadeli Green Clause Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci227
45711 İştira Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci 229
45712 Teyitsiz Devredilebilir Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci231
45713 Teyitli Devredilebilir Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci233
45714 Teyitsiz Karşılıklı Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci235
45715 Teyitli Karşılıklı Akreditif Şeklinin İşleyiş Süreci 237
458 Akreditif Analizi 240
459 Akreditifte Rezerv241
4510 Akreditifin Yararları 243
45101 İhracatçı Yönünden 243
20 İçindekiler
45102 İthalatçı Yönünden 244
46 BANKA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (BANK PAYMENT OBLIGATION)244
461 Banka Ödeme Yükümlülüğü Ödeme Şeklinin Tanımı 244
462 Banka Ödeme Yükümlülüğü Ödeme Şeklinin Özelliği247
463 Banka Ödeme Yükümlülüğü Ödeme Şeklinin İşleyişi 248
464 BPO ve Akreditif Arasındaki Farklar250
465 Banka Ödeme Yükümlülüğü Ödeme Şeklinin Yararları 250
4651 İhracatçı Yönünden 251
4652 İthalatçı Yönünden 251
47 DİĞER ÖDEME YÖNTEMLERİ252
471 Karşı Ticaret (Counter Trade) 252
4711 Takas252
47111 Özel Takas 254
47112 Bağlı Muamele254
4712 Kliring (Clearing)255
4713 Karşı Alım (Counter Purchase) 255
4714 Dengeleme (Compensation)256
4715 Geri Alım (Buy-Back) Anlaşmaları 257
4716 Üçlü Ticaret (Switch) Anlaşmaları257
472 Konsinyasyon (Consıgnatıons)258
473 Mahsuben Ödeme 259
Beşinci Bölüm
DIŞ TİCARET İLE İLİŞKİLİ KURULUŞLAR
51 DIŞ TİCARET İLE İLGİLİ ULUSAL KURULUŞLAR261
511 Ticaret Bakanlığı 261
512 Hazine ve Maliye Bakanlığı 263
513 TC Merkez Bankası264
514 İhracatçı Birlikleri 264
515 Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 267
516 Bankalar268
517 Türk Eximbank269
518 İhracatı Geliştirme Merkezi (İGEME)269
519 Sanayi ve Ticaret Odaları 269
İçindekiler 21
5110 Uluslararası Gözetim Şirketleri270
5111 Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)270
5112 Ticaret Müşavirlikleri ve Ataşelikleri 271
5113 Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı (KOSGEB) 272
5114 Gümrük Müşavirleri272
52 DIŞ TİCARET İLE İLGİLİ ULUSLARARASI KURULUŞLAR 273
521 Uluslararası Ticareti Düzenleyen Kuruluşlar273
5211 Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 273
5212 Milletlerarası Ticaret Odası (ICC)274
5213 Milletlerarası Tahkim Divanı 275
5214 Dünya Gümrük Örgütü (WCO)275
5215 Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) 276
522 Dünyadaki Ekonomik İşbirlikleri277
5221 Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)277
5222 Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı (OPEC)277
5223 Sekizler Grubu (G-8)278
5224 Gelişen Sekiz Ülke (D-8) 279
5225 Yirmiler Grubu (G-20) 279
5226 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) 280
5227 Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) 280
5228 Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (BSEC) 281
5229 Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA)282
52210 Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR)283
52211 Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN)284
52212 Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC)284
52213 Latin Amerika Entegrasyon Topluluğu (LAIA) 285
Altıncı Bölüm
DIŞ TİCARETTE ÖZELLİKLİ ŞİRKETLER
61 DIŞ TİCARET SERMAYE ŞİRKETLERİ287
62 SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ 289
63 DIŞ TİCARET SERMAYE ŞİRKETLERİ VE SEKTÖREL DIŞ
TİCARET ŞİRKETLERİ’NDE YEŞİL PASAPORT UYGULAMASI291
22 İçindekiler
Yedinci Bölüm
İHRACAT İŞLEMLERİ
71 İHRACATIN TANIMI295
72 İHRACATÇI 297
73 İHRACAT MEVZUATI297
74 İHRACI SERBEST OLAN MALLAR298
75 İHRACI YASAK VE ÖN İZNE BAĞLI MALLAR299
76 KAYDA BAĞLI İHRACAT299
77 DİĞER İHRACAT ŞEKİLLERİ 300
771 Konsinye İhracat300
772 Bedelsiz İhracat 301
773 İthal Edilmiş Malın İhracı303
774 Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat304
775 Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat304
776 Geçici İhracat305
777 Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Kapsamında İhracat307
778 Hızlı Kargo Taşımacılığı Kapsamında İhracat 308
779 Özel Fatura Kapsamında İhracat 308
7710 Offset Kapsamında İhracat 309
7711 Mikro İhracat311
78 YURT DIŞI FUAR VE SERGİLERE KATILIM VE İHRACAT312
79 ALICISI TARAFINDAN KABUL EDİLMEYEN MALLAR313
710 ALICISINA TESLİM EDİLEMEYEN MALLAR VE MALLARIN TERK
EDİLMESİ313
711 TRANSİT TİCARET314
712 SINIR TİCARETİ316
713 TAKAS VEYA BAĞLI MUAMELE320
714 HİZMET İHRACATI321
715 İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİ 322
716 İHRACAT BEDELİNİN TAHSİLİ325
7161 İhracat Bedelinin Havale Şeklinde Tahsili 325
7162 İhracat Bedelinin Efektif Şeklinde Tahsili327
7163 İhracat Bedelinin Çek Şeklinde Tahsili 328
7164 İhracat Bedelinin Kredi Kartı ile Tahsili 329
İçindekiler 23
7165 İhracat Bedelinin Döviz Tevdiat Hesabından Tahsili 329
717 İHRACAT BEDELİNİN TERKİN EDİLMESİ329
718 İHRACAT HESABININ KAPATILMASI 330
719 İHRACATTA GÜMRÜK İŞLEMLERİ SÜRECİ331
7191 Gümrük İşlemlerinden Önce Yapılması Gerekenler331
71911 İhracatçı Birliğine Üye Olmak331
71912 BİLGE Kullanıcı Kodu ve Şifresi Almak331
71913 Gümrük İşlemlerini Kimin Yapacağına Karar Vermek 332
71914 Yükümlü Kayıt Takip Sistemine Kaydolmak332
71915 İhraç Edilecek Eşyanın GTİP’ini Tespit Etmek 332
71916 İlgili Kurumlardan Gerekli İzin/Uygunluk Belgelerini Almak334
7192 Gümrük İşlemleri334
71921 Gümrük Beyanı 334
71922 Beyannameye Eklenmesi Gereken Belgeler335
71923 İhracatçı Birliği Onayı 336
71924 Muayene 337
71925 Çıkış İşlemleri 338
720 İHRACATIN TAMAMLANMASI 340
721 İHRACATTA ÜRÜN NUMUNESİ GÖNDERİMİ340
722 GERİ GELEN EŞYA341
Sekizinci Bölüm
İTHALAT İŞLEMLERİ
81 İTHALATIN TANIMI343
82 İTHALATÇI 344
83 İTHALAT MEVZUATI 345
84 İTHALATI İZNE VEYA UYGUNLUK DENETİMİNE TABİ MALLAR 347
85 İTHALATI YASAK MALLAR 348
86 İTHALAT ÇEŞİTLERİ 349
861 Serbest (Libere) İthalat 349
862 Belirli Kurumlar Tarafından Yapılabilecek İthalat 349
863 İzne Bağlı İthalat350
864 Kesin İthalat350
865 Geçici İthalat351
24 İçindekiler
8651 Geçici İthalatın Tanımı351
8652 Geçici İthalatta Süre 352
8653 Geçici İthalatın Uygulama Şekilleri 352
86531 Geçici İthalatta Tam Muafiyet 352
86532 Geçici İthalatta Kısmi Muafiyet353
8654 Geçici İthalatın Kesin İthalata Dönüşmesi 353
8655 Geçici İthalatta Kullanılan Belgeler353
86551 ATA Karnesi ile Beyan354
86552 CPD Karnesi ile Beyan 354
866 Bedelsiz İthalat 354
87 EŞYANIN GÜMRÜK KIYMETİ 355
88 İTHALATTA GÜMRÜK İŞLEMLERİ SÜRECİ 356
881 Gümrük İşlemlerinden Önce Yapılması Gerekenler356
8811 BİLGE Kullanıcı Kodu ve Şifresi Almak 356
8812 Gümrük İşlemlerini Kimin Yapacağına Karar Vermek 356
8813 Yükümlü Kayıt Takip Sistemine Kaydolmak 357
8814 İthal Edilecek Eşyanın GTİP’ini Tespit Etmek 357
8815 İlgili Kurumlardan Gerekli İzin/Uygunluk Belgelerini Almak 356
8816 İthal Edilecek Eşya İçin Ödenecek Vergi ve Fonların Öğrenilmesi
358
8817 İthal Edilecek Eşya İçin Gümrük İdaresine İbraz Edilmesi
Gereken Belgelerin Öğrenilmesi359
882 Gümrük İşlemleri359
8821 Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine Girmesi 359
8822 Özet Beyan Verilmesi 360
8823 Eşyanın Giriş Gümrüğüne Sunulması 362
8824 Varış Bildirimi 363
8825 Özet Beyan Onayı 363
8826 Eşyanın Boşaltılması363
88261 Taşıt Üstü İşlem364
88262 Eşyanın Geçici Depolama Yerine Alınması 364
88263 Eşyanın Antrepoya Alınması 364
8827 Özet Beyanda Eksiklik/Fazlalık Tespiti 365
8828 Gümrükçe Onaylanmış Bir İşlem veya Kullanım Tayini 366
8829 Gümrük Beyanı 366
88210 Muayene ve Tespit 366
İçindekiler 25
88211 Vergilerin Ödenmesi 368
88212 Eşyanın Teslimi 368
89 ASKIYA ALMA SİSTEMİ 369
810 İTHALAT BEDELLERİNİN ÖDENMESİ371
811 İTHALATTA ÜRÜN NUMUNESİ ALIMI 371
812 ÖZELLİKLİ EŞYALARIN İTHALİ 372
8121 Hurda ve Atık İthalatı 372
8122 Kıymetli Maden, Taş ve Eşya İthali373
8123 Hayvan, Hayvansal Ürünler ve Bitki İthalatı374
8124 Cep Telefonu İthalatı 374
813 YOLCU BERABERİNDEKİ TİCARİ EŞYANIN İTHALİ375
814 MAHRECİNE İADE 375
Dokuzuncu Bölüm
DIŞ TİCARETTE KAMBİYO MEVZUATI
91 GENEL AÇIKLAMA379
92 TÜRK PARASI, DÖVİZ İLE KIYMETLİ MADEN, TAŞ VE EŞYALARA
İLİŞKİN HÜKÜMLER380
921 Türk Parası380
922 Döviz381
923 Dövize İlişkin İşlemler383
924 Kıymetli Madenler, Taşlar ve Eşyalar 384
93 DIŞ TİCARET 386
931 İhracat 386
932 İthalat 386
94 GÖRÜNMEYEN İŞLEMLER386
941 Döviz Ödemesini Gerektiren İşlemler 386
9411 Komisyonculuk ve Simsariye Giderleri386
9412 Banka Komisyon ve Masrafları 387
9413 Temsil Masrafları 387
9414 Antrepo, Depolama, Gümrükten Çekme vb Ödemeler387
9415 Gümrük Vergi ve Resimleri ile Benzeri Ücretler 387
9416 Taşımacılık ile İlgili Ödemeler387
9417 Sigorta Prim Ödemeler 388
26 İçindekiler
942 Döviz Kazandırıcı İşlemler388
95 SERMAYE HAREKETLERİ388
951 Türkiye’ye Gelecek Yabancı Sermaye 388
952 Türkiye’den Gidecek Yerli Sermaye 389
953 Kişisel Sermaye Hareketleri 390
954 Menkul Kıymetler 390
955 Gayrimenkul Kıymetler391
956 Krediler391
9561 Yurt Dışından Temin Edilen Krediler391
9562 Yurt İçinden Temin Edilen Krediler 393
9563 Gayrinakdi Krediler, Garanti ve Kefaletler395
957 Döviz Tevdiat ve Altın Depo Hesapları 396
96 KAMBİYO İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER 396
961 Döviz Alım Belgesi (DAB) 397
962 Döviz Satım Belgesi (DSB)397
963 Türk Parası Transfer Belgesi (TPTB)398
964 Nakit Beyan Formu (NBF)398
965 İhracat Bedeli Kabul Belgesi (İBKB)399
Onuncu Bölüm
GÜMRÜK MEVZUATI
101 GENEL AÇIKLAMA401
102 KAĞITSIZ GÜMRÜK İŞLEMLERİ 403
103 GÜMRÜK REJİMLERİ 404
1031 Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi 405
10311 Serbest Dolaşıma Giriş Rejiminin Tanımı 405
10312 Serbest Dolaşıma Giriş Rejiminin İşleyişi 405
10313 Serbest Dolaşım Statüsünün Sona Ermesi406
1032 Transit Rejimi406
10321 Transit Rejiminin Tanımı 406
10322 Transit Rejiminde Taşıt Aracı 407
10323 Transit Rejiminin İşleyişi 407
10324 Transit Rejiminde Teminat409
10325 Transit Rejiminde Süre410
İçindekiler 27
10326 Transit Rejiminde Gümrük İşlemleri411
1033 Gümrük Antrepo Rejimi 412
10331 Gümrük Antrepo Rejiminin Tanımı 412
10332 Gümrük Antreposu Tanımı ve Çeşitleri413
10333 Gümrük Antrepo Rejiminde İzin 414
10334 Gümrük Antrepo Rejiminde Kayıt Düzeni415
10335 Gümrük Antrepo Rejiminde Süre 416
10336 Antrepolarda Elleçleme Faaliyetleri 416
10337 Gümrük Antrepo Rejiminin Sonlanması 417
1034 Dahilde İşleme Rejimi 417
10341 Dahilde İşleme Rejiminin Tanımı 417
10342 Dahilde İşleme Rejiminde Uygulanan Sistemler419
103421 Şartlı Muafiyet Sistemi419
103422 Geri Ödeme Sistemi 420
10343 Dahilde İşleme İzni/Dahilde İşleme İzin Belgesi 422
10344 Dahilde İşleme Rejiminde Süre 422
10345 Dahilde İşleme Rejiminde Teminat Uygulaması423
10346 Dahilde işleme İzin Belgesi/İzni Kapatma Müracaatı 423
1035 Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi 424
1036 Geçici İthalat Rejimi426
10361 Geçici İthalat Rejiminin Tanımı 426
10362 Geçici İthalat Rejiminde Teminat429
10363 Geçici İthalat Rejiminin Uygulama Biçimleri 429
103631 Tam Muafiyet Uygulaması430
103632 Kısmi Muafiyet Uygulaması 430
10364 Geçici İthalat Rejiminde Süre431
10365 Geçici İthalat Rejiminin Sona Ermesi 432
1037 Hariçte İşleme Rejimi 433
10371 Hariçte İşleme Rejiminin Tanımı 433
10372 Hariçte İşleme Rejiminde İzin 436
10373 Hariçte İşleme Rejiminde Süre 437
10374 Hariçte İşleme Rejiminde Vergilendirme 437
10375 Hariçte İşleme Rejiminde Standart Değişim Sistemi438
10376 Hariçte İşleme Rejiminin Sona Ermesi438
1038 İhracat Rejimi 439
28 İçindekiler
Onbirinci Bölüm
DIŞ TİCARETTE VERGİ VE FONLAR
111 GÜMRÜK VERGİSİ441
112 İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ445
113 TEK VE MAKTU VERGİ 446
114 DAMPİNGE KARŞI VERGİ VE TELAFİ EDİCİ VERGİ 447
115 KATMA DEĞER VERGİSİ448
1151 İhracat Açısından KDV 449
1152 İthalat Açısından KDV 450
116 ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ 452
117 DAMGA VERGİSİ 453
118 TOPLU KONUT FONU454
119 KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONU455
1110 TÜTÜN FONU457
1111 ÇEVRE KATKI PAYI 458
1112 EK MALİ YÜKÜMLÜLÜK 459
1113 TÜRKİYE RADYO TELEVİZYON KURUMU (TRT) BANDOL
ÜCRETİ460
1114 FİKİR VE SANAT ESERLERİ KESİNTİSİ462
1115 DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDA TAHSİL EDİLEN
TELAFİ EDİCİ VERGİ463
1116 DESTEKLEME VE FİYAT İSTİKRAR FONU464
Onikinci Bölüm
DIŞ TİCARETTE SÖZLEŞME
121 DIŞ TİCARETTE SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ 467
122 SATIŞ SÖZLEŞMELERİN YASAL BAĞLAYICILIĞI468
123 DIŞ TİCARETTE KULLANILAN SÖZLEŞMELER 469
1231 Alım-Satım Sözleşmesi 469
12311 Alım-Satım Sözleşmesinin Tanımı 469
12312 Alım-Satım Sözleşmesinin Unsurları470
123121 Malın Cinsi, Nev’i ve Kalitesi 470
123122 Gözetim470
İçindekiler 29
123123 Malın Miktarı 470
123124 Malın Fiyatı-Teslim Şekli 471
123125 Malın Teslim Yeri ve Zamanı 471
123126 Ödeme Şekli471
123127 Ödeme Yeri ve Zamanı 471
123128 Tarafların Yükümlülükleri 471
123129 Lisans ve İzinler 472
1231210 Ürünün Garantisi472
1231211 Mücbir Sebepler (Fors Majör)473
1231212 Anlaşmazlıkların Çözümü473
1231213 Tarafların İmzası 474
1232 Nakliye Sözleşmesi474
1233 Sigorta Sözleşmesi475
1234 Banka Kredi Sözleşmesi 475
1235 İhracat Kredisi Sigortası Sözleşmesi475
Onüçüncü Bölüm
DIŞ TİCARETTE RİSKLER
131 RİSK KAVRAMI 477
132 DIŞ TİCARETTE RİSK ÇEŞİTLERİ477
1321 Mal ile İlgili Riskler477
1322 Ticari Riskler 478
1323 Politik Riskler 479
1324 Kur Riski479
1325 Taşıma Riski 480
1326 Sözleşmeye Uymama Riski 481
1327 Dokümantasyon Riski482
1328 Reklamasyon Riski 482
1329 Dil ve Kültürel Riskler483
Ondördüncü Bölüm
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ
141 TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ485
30 İçindekiler
142 İHRACAT İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 486
1421 Peşin İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 488
14211 Mal Bedelinin Tahsil Edilmesi488
14212 Banka Masraflarının Ödenmesi488
14213 Mal Faturasının Kaydedilmesi 489
14214 Sigorta Poliçesinin Kaydedilmesi 491
14215 Navlun Bedelinin Kaydedilmesi 492
14216 İhracat Masraflarının Ödenmesi493
14217 Gümrük Müşaviri Faturasının Kaydedilmesi 493
14218 Maliyet Kaydının Yapılması 494
1422 Mal Mukabili İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi495
14221 Mal Faturasının Kaydedilmesi 496
14222 Mal Bedelinin Tahsil Edilmesi496
1423 Vesaik Mukabili İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 498
1424 Kabul Kredili İhracat İşlemelerinin Muhasebeleştirilmesi 499
14241 Mal Faturasının Kaydedilmesi 499
14242 Poliçenin Kaydedilmesi500
14243 Poliçenin Tahsile Verilmesi 501
14244 Poliçe Bedelinin Tahsil Edilmesi 501
1425 Akreditifli İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 502
14251 Peşin Akreditif Olması Durumu503
14252 Vadeli Akreditif Olması Durumu503
1426 Hizmet İhracatının Muhasebeleştirilmesi 505
1427 Bedelsiz İhracatının Muhasebeleştirilmesi 507
1428 Konsinye İhracatın Muhasebeleştirilmesi508
1429 İhraç Kayıtlı Satışların Muhasebeleştirilmesi511
14210 Reklamasyon Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi 517
14211 İhracatta Götürü Giderin Muhasebeleştirilmesi518
143 İTHALAT İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ522
1431 Peşin İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 522
14311 Mal Bedelinin Ödenmesi522
14312 Banka Masraflarının Ödenmesi523
14313 Mal Faturasının Kaydedilmesi 523
14314 Sigorta Poliçesinin Kaydedilmesi 524
14315 Navlun Bedelinin Kaydedilmesi 525
14316 Ödenen Vergi ve Harçların Kaydedilmesi 525
İçindekiler 31
14317 İthalat Masraflarının Ödenmesi 526
14318 Gümrük Müşaviri Faturasının Kaydedilmesi 527
14319 İthalat Hesabının Kapatılması 527
1432 Mal Mukabili İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 529
13321 Mal Faturasının Kaydedilmesi529
14322 Mal Bedelinin Ödenmesi 529
1433 Vesaik Mukabili İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 530
1434 Kabul Kredili İthalat İşlemelerinin Muhasebeleştirilmesi 531
14341 Poliçenin Kabul Edilmesi 531
14342 Poliçe Bedelinin Ödenmesi 532
1435 Akreditifli İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 533
14351 Akreditif Açılması 533
14352 Akreditif Bedelinin Ödenmesi534
1436 Hizmet İthalatının Muhasebeleştirilmesi 535
14361 Hizmet İthalinde KDV Yükümlülüğü 536
14362 Hizmet İthalinde Gelir Stopajı Yükümlülüğü538
1437 Bedelsiz İthalatın Muhasebeleştirilmesi 540
ÖRNEK TEKDÜZEN HESAP PLANI543
BELGE ÖRNEKLERİ 565
Ek 1: Deniz Konişmentosu 565
Ek 2: Kısa Konişmento 566
Ek 3: Düzgün Hat Konişmentosu567
Ek 4: Bileşik Hat Konişmentosu568
Ek 5: Navlun Sözleşmesine Dayalı Konişmento569
Ek 6: Çok Araçlı Taşıma Konişmentosu570
Ek 7: Navlun Sözleşmesine Dayalı Konişmento571
Ek 8: Kombine Taşıma Konişmentosu 572
Ek 9: İç Su Taşıma Konişmentosu 573
Ek 10: Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senedi574
Ek 11: Ciro Edilemez Taşıma Senetleri 575
Ek 12: Havayolu Konişmentosu 576
Ek 13: Demiryolu Hamule Senedi 577
Ek 14: Karayolu Taşıma Senedi (CMR) 578
Ek 15: FIATA FCR579
Ek 16: FIATA FCT580
32 İçindekiler
Ek 17: FIATA FBL581
Ek 18: Posta Makbuzu582
Ek 19: Tır Karnesi 583
Ek 20: Ata Karnesi 584
Ek 21: Sigorta Poliçesi 585
Ek 22: Sigorta Şahadetnamesi 586
Ek 23: Proforma Fatura 587
Ek 24: Ticari Fatura588
Ek 25: Navlun Faturası 589
Ek 26: Poliçe590
Ek 27: Bono591
Ek 28: Antrepo Makbuzu592
Ek 29: Rehin Senedi 593
Ek 30: Teslim Emri594
Ek 31: ATR Dolaşım Belgesi 595
Ek 32: EUR1 Dolaşım Belgesi 596
Ek 33: EUR-MED Dolaşım Belgesi 597
Ek 34: Menşe Şahadetnamesi 599
Ek 35: Form A Menşe Şahadetnamesi600
Ek 36: Çeki Listesi 601
Ek 37: Koli Listesi602
Ek 38: Yükleme Notası603
Ek 39: Sağlık Sertifikası 604
Ek 40: Bitki Sağlık Sertifikası 605
Ek 41: Analiz Raporu 606
Ek 42: Gözetim Raporu 607
Ek 43: Helal Belgesi608
Ek 44: Koşer Belgesi 609
Ek 45: Veteriner Sertifikası 610
Ek 46: Ata Karnesi 611
Ek 47: CITES Belgesi612
Ek 48: Orman Koruma Konseyi Sertifikası (FSC) 613
Ek 49: Römiz Mektubu614
Ek 50: Gümrük Beyannamesi615
Ek 51: İthal Eşyasına Ait Kıymet Bildirim Formu 616
Ek 52: Gümrük Statü Belgesi 617
İçindekiler 33
Ek 53: Onaylanmış Kişi Statü Belgesi 618
Ek 54: Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası619
Ek 55: Akreditif Açtırma Teklif Mektubu 620
Ek 56: Akreditif Mektubu 621
Ek 57: Akreditif Küşat Mektubu622
Ek 58: Döviz Alım Belgesi 623
Ek 59: Döviz Satım Belgesi624
Ek 60: Türk Parası Transfer Belgesi 625
Ek 61: Nakit Beyan Formu 626
Ek 62: İhracat Bedeli Kabul Belgesi628
KAYNAKÇA629
