Doğal Gaz Dağıtım İhalelerinin 10. Yılında DOĞAL GAZ TEDARİK SÖZLEŞMELERİ ( Toptan Satış- Spot LNG İthalat- Abonelik ) Dr. Burak KEPKEP ÖNSÖZ III İÇİNDEKİLER V KISALTMALAR IX §1. DOĞAL GAZ PİYASASI I. Genel Olarak Doğal Gaz ve Doğal Gaz Piyasası 1 1. Doğal Gazın Tanımı 1 2. Doğal Gazın Kullanım Amaçları 2 3. Doğal Gazın LNG ve CNG’den farkı 2 4. Doğal Gaz Depolanabilir mi? 3 5. Türkiye’nin Doğal Gaz Tedarik Kaynakları ve Dışa Bağımlığı 4 6. Doğal Gaz Tedarik Sürecinin İşleyişi 5 II. Piyasa Aktörleri ve BOTAŞ’ın Hâkim Durumunun Doğal Gaz Piyasasına Etkisi 6 1. Yerli ve Yabancı Piyasa Aktörlerinin Piyasa Rolü 6 2. BOTAŞ’ın Dikey Bütünleşik Yapısı 7 3. Doğal Gaz Birim Fiyatlarının Oluşumunda BOTAŞ’ın Belirleyiciliği 8 4. Kontrat Devri İhalelerinde Son Durum 8 5. BOTAŞ’ın Kanun Karşısındaki Durumu 10 6. Türkiye’de Doğal Gaz Piyasası Oluştu mu? 13 III. Yasal çerçeve 14 1. Doğal Gaz Piyasası Mevzuatının Gelişimi 14 2. EPDK’nın Düzenleyici ve Denetleyici Rolü 15 3. Mevzuat Tüketiciyi Koruyor mu? 16 4. Tedarik Sözleşmelerine Yardımcı Enstrümanlar 17 §2. DOĞAL GAZ TOPTAN SATIŞ SÖZLEŞMELERİ I. Genel Olarak 19 II. Taraflar 20 III. Doğal Gaz Toptan Satış Sözleşmelerinin Süresi 21 IV. Başlıca hükümler 22 1. Sözleşme Özgürlüğü İlkesi 23 2. Doğal Gazın Hukuki ve Ticari Teslim Noktası 25 a) Genel olarak 25 b) Tedarik sözleşmelerinde kötü ifa sorunu 27 3. Doğal Gazın Ölçümü 28 4. Fiyat Mekanizmasının Belirlenmesine İlişkin Kriterler 29 5. Tedarik Sürecinin Hukuk Dünyasına Kazandırdığı Yeni Mücbir Sebep Halleri 32 6. Şebeke İşleyiş Düzenlemeleri (ŞİD)’nin Sözleşmelere Etkisi 34 a) ŞİD’in toptan satış sözleşmelerini etkileyen belli başlı düzenlemeleri 36 b) Kapasite Devir Sözleşmeleri 37 c) Gün Sonu Ticareti Sözleşmeleri 37 d) STS’lerin kapsamı ve işlevi 38 e) Sonuç 39 7. Al ya da Almazsan Öde Yükümlülüğü 40 a) Gerekçesi 40 b) Asgari ve Azami Alım Taahhüdü 40 c) Hüküm ve Sonuçları 42 8. Make Up veya Carry Forward Hükümleri 44 9. Birebir Rücu (back-to-back) İlkesi 45 a) Genel Olarak 45 b) Sistemin dengesizliğe düşmesi halinde 46 10. Sorumsuzluk Anlaşmaları 47 V. Genel İşlem Şartlarının Toptan Satış Sözleşmelerine Etkisi 47 1. Kavram 48 2. Kapsam 48 3. Sonuçları 49 4. Genel işlem şartlarının doğal gaz toptan satış sözleşmelerine etkisi ve olası çözüm yolları 49 VI. Toptan Satış Sözleşmelerinde Teminat 51 1. Teminat Miktarının Hesaplanması 52 2. Nakdi teminat 53 3. Kambiyo Senetleri 53 4. Teminat Mektubu 54 5. Doğrudan Borçlandırma Sistemi 55 6. Teminatın İadesi 56 VII. Doğal Gaz Arzının Tedarikçi Tarafından Durdurulması 57 VIII. Sözleşmenin Feshi 58 IX. Uyuşmazlıkların Çözümü 59 1. Adli yargı 60 2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 60 a) Milletlerarası Tahkim 61 b) Yerel Tahkim 61 §3. SPOT LNG İTHALAT SÖZLEŞMELERİ I. Genel Olarak 63 II. Türkiye’de LNG Terminallerine İlişkin Yasal Çerçeve 64 III. Çerçeve Sözleşmeler ve Başlıca Hükümleri 66 1. Genel hükümler 67 2. Özellik arz eden hükümler 69 a) Al ya da almazsan öde yükümlülüğü 69 b) Hızlandırılmış teslim 69 c) Sorumluluk 70 d) Mücbir sebep halleri 70 IV. Teminat Mekanizması 71 V. Uygulanacak Hukuk ve Uyuşmazlıkların Çözümü 71 1. Uygulanacak Hukuk 72 2. Anlaşmazlık ve Uyuşmazlıkların Çözümlenmesi 72 §4. DOĞAL GAZIN DAĞITIMI VE ABONELİK SÖZLEŞMELERİ I. Sözleşme Yapma Zorunluluğu 75 1. Doğal Gaz Piyasası Mevzuatı ve Evrensel Hizmet Sağlayıcısı Olarak Doğal Gaz Dağıtım Şirketleri 75 2. Kat Mülkiyeti Kanunu’nun Sözleşmelere Etkisi 76 3. İdari Kurum Kararlarının Sözleşmelere Etkisi 77 II. Abonelik Sözleşmelerinde Güvence Bedeli 79 1. Güvence Bedeli Miktarının Belirlenmesi 79 2. Güvence Bedelinin İadesi 79 III. TKHK Hükümlerinin Abonelik Sözleşmelerine Etkisi 80 1. Şekil Yönünden 80 2. Haksız Şartların Denetimi Yönünden 81 IV. Doğal Gaz Arzının Durdurulması 83 V. Abonelik Sözleşmesinin Fesih Halleri 84 VI. Uyuşmazlıkların Çözümü 85 1. Düzenleyici Kurum 85 2. Adli Yargı 86 SONUÇ 89 YARARLANILAN KAYNAKLAR 91
