^{Ceza Muhakemesinde}İspat ve Şüphenin Sanık Lehine Yorumlanması

Dr. Doğan GEDİK

İÇİNDEKİLER
TAKDİM. V
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ VII
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ IX
BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ XI
İÇİNDEKİLER. XIII
BİRİNCİ BÖLÜM
İSPAT VE İSPAT ARAÇLARI ;DELİLLERͿ
§ϭ. İSPAT KAVRAMI, İSPATIN KONUSU VE İSPAT YÜKÜϭ
I. CEZA MUHAKEMESİNİN AMACI. ϭ
II. İSPAT KAVRAMI ϯ
III. İSPATIN KONUSU . ϵ
ϭ. GeŶel Olarak İspatıŶ Kapsaŵı . ϵ
Ϯ. İspat Kapsaŵı DışıŶda KalaŶ Hususlar. ϭϯ
IV. İSPAT YÜKÜ ϭϱ
V. İSPATIN NİSPİLİĞİ. ϭϵ
§Ϯ. İSPAT İLKELERİϮϭ
I. MADDİ GERÇEĞİN ARAŞTIRILMASI İLKESİ ϮϮ
II. DELİLLERİN RE’SEN ARAŞTIRILMASI İLKESİ. Ϯϯ
III. DELİLLERİN KOLEKTİFLİĞİ İLKESİ Ϯϲ
IV. DELİLLERİN DOĞRUDAN DOĞRUYALIĞI İLKESİ. Ϯϵ
V. DELİLLERİN SERBESTÇE ELDE EDİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
İLKESİ ϯϰ
VI. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ. ϯϵ
VII. NEMO TENETUR SE İPSUM ACCUSARE İLKESİ ϰϬ
§ϯ. İSPAT ARAÇLARI .ϰϮ
I. DELİL KAVRAMI VE İŞLEVİ ϰϮ
II. DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ ϰϱ
ϭ. Deliller Gerçekçi Olŵalıdır ϰϲ
XIV
Ϯ. Deliller Akla ǀe MaŶtığa ULJguŶ Olŵalıdırϰϲ
ϯ. Deliller OlaLJı Teŵsil EdiĐi Olŵalıdır .ϰϳ
ϰ. Deliller İspat BakıŵıŶdaŶ ÖŶeŵli Olŵalıdır.ϰϴ
ϱ. Deliller Müşterek Olŵalıdırϰϴ
ϲ. Deliller Hukuka ULJguŶ Olŵalıdırϰϵ
III. İSPAT ARAÇLARININ TASNİFİ: DELİLLER, DELİL ELDE ETME VE
DEĞERLENDİRME ARAÇLARI.ϱϬ
ϭ. Şüpheli ǀe SaŶık BeLJaŶları .ϱϭ
A. GeŶel Olarak .ϱϭ
B. İkrar.ϱϰ
C. Susŵa HakkıŶıŶ KullaŶılŵası.ϲϬ
D. İŶkâra YöŶelik Açıklaŵalar.
XV
B. Dijital DelileriŶ İspat Değeri ϭϬϴ
a. GeŶel Olarak ϭϬϴ
ď. IP TespitiŶiŶ Delil Değeri ϭϭϭ
Đ. EkraŶ ÇıktılarıŶıŶ Delil Değeri ϭϭϱ
ϴ. Bilirkişi Görüşleri . ϭϭϵ
A. GeŶel Açıklaŵalar ϭϭϵ
B. UzŵaŶ Mütalaası . ϭϮϱ
ϵ. Keşif. ϭϮϳ
ϭϬ. Yer Gösterŵe ϭϯϭ
ϭϭ. Teşhis ϭϯϰ
ϭϮ. ÖlüŶüŶ KiŵliğiŶi Belirleŵe ǀe Adli MuaLJeŶe ϭϯϵ
ϭϯ. Otopsi ϭϰϬ
İKİNCİ BÖLÜM
DELİLLERİN TOPLANMASI, TARTIŞILMASI
VE DEĞERLENDİRİLMESİ
§ϭ. DELİLLERİN TOPLANMASI . ϭϰϯ
I. GENEL OLARAK ϭϰϯ
II. SORUŞTURMA EVRESİNDE DELİL TOPLAMA ϭϰϱ
ϭ. Soruşturŵa Eǀresi, FoŶksiLJoŶu ǀe Süjeler ϭϰϱ
Ϯ. Soruşturŵa EǀresiŶde Delil Elde Etŵe İşleŵleri . ϭϱϭ
A. GeŶel Olarak. ϭϱϭ
B. İfade Alŵa ϭϱϯ
C. Mağdur ǀe MüştekiŶiŶ DiŶleŶŵesi ϭϱϱ
D. TaŶıklarıŶ DiŶleŶŵesi. ϭϱϳ
E. Bilgi ǀe BelgeleriŶ ToplaŶŵası ϭϱϴ
F. Keşif Yapılŵası ϭϱϵ
G. Yer Gösterŵe . ϭϲϬ
H. Teşhis ϭϲϭ
İ. OlaLJ Yeri İŶĐeleŵe ϭϲϮ
J. ÖlüŶüŶ KiŵliğiŶi Belirleŵe, Adlî MuaLJeŶe, Otopsi ϭϲϲ
K. Fizik KiŵliğiŶ Tespiti . ϭϳϭ
L. Bilirkişi İŶĐeleŵesi ϭϳϯ
XVI
M. Dijital DelilleriŶ ToplaŶŵası ϭϳϱ
a. Adli BilişiŵiŶ ÖŶeŵi, DelilleŶdirŵe YöŶteŵ ǀe SüreĐi.ϭϳϱ
ď. Bulut Bilişiŵ SisteŵleriŶde Adli Bilişiŵe İlişkiŶ SoruŶlar .ϭϴϭ
Đ. BilgisaLJarlarda, BilgisaLJar PrograŵlarıŶda ǀe KütükleriŶde
Araŵa, KopLJalaŵa ǀe ElkoLJŵa ;CMK ŵ.ϭϯϰͿ ϭϴϱ
N. Koruŵa TedďirleriŶe Başǀurŵak SuretiLJle Delil Toplaŵa ϭϵϬ
a. Araŵa.ϭϵϬ
ď. ElkoLJŵaϭϵϲ
Đ. BedeŶ MuaLJeŶesi ǀe VüĐuttaŶ ÖrŶek AlıŶŵası.ϭϵϵ
d. İletişiŵiŶ DeŶetleŶŵesi .ϮϬϰ
e. Gizli SoruşturŵaĐı Ϯϭϰ
f. TekŶik Araçlarla İzleŵe Ϯϭϴ
III. KOVUŞTURMA EVRESİNDE DELİL TOPLAMA ϮϮϬ
ϭ. Koǀuşturŵa Eǀresi .ϮϮϬ
Ϯ. Koǀuşturŵa EǀresiŶde Delil Toplaŵa ϮϮϮ
§Ϯ. DELİLLERİN ORTAYA KONULMASI, REDDİ VE TARTIŞILMASIϮϮϱ
I. KAMU DAVASININ DURUŞMA DEVRESİϮϮϱ
II. GENEL OLARAK DELİLLERİN ORTAYA KONULMASI .Ϯϯϭ
III. DELİLLERİN ORTAYA KONULMA SIRASI.Ϯϯϭ
ϭ. SaŶığıŶ SorgusuŶuŶ Yapılŵası .ϮϯϮ
Ϯ. Mağdur ǀe ŞikâLJetçi BeLJaŶlarıŶıŶ OrtaLJa KoŶulŵası Ϯϯϱ
ϯ. TaŶık BeLJaŶlarıŶıŶ OrtaLJa KoŶulŵasıϮϯϴ
ϰ. Bilirkişi MütalaalarıŶıŶ OrtaLJa KoŶulŵasıϮϰϮ
ϱ. DoğrudaŶ Soru YöŶeltŵe Ϯϰϱ
ϲ. TutaŶak ǀe BelgeleriŶ OrtaLJa KoŶulŵası.ϮϱϬ
ϳ. Belirti DelilleriŶiŶ OrtaLJa KoŶulŵasıϮϱϲ
IV. ORTAYA KONULMASI İSTENEN DELİLLERİN REDDİ .Ϯϱϲ
V. DELİLLERİN TARTIŞILMASI.Ϯϱϵ
§ϯ. DELİLLERİN MAHKEMECE DEĞERLENDİRİLMESİ VE SONUÇ ÇIKARMAϮϲϳ
I. GENEL OLARAK DELİLLERİN MAHKEMECE DEĞERLENDİRİLMESİ .Ϯϲϳ
II. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ YÖNTEMİ .ϮϳϮ
ϭ. GeŶel Olarak ϮϳϮ
Ϯ. DelilleriŶ Sağlaŵlık BakıŵıŶdaŶ DeğerleŶdirilŵesi .Ϯϳϯ
ϯ. DelilleriŶ Bir BütüŶ Olarak DeğerleŶdirilŵesiϮϳϯ
XVII
ϰ. BoşluklarıŶ Doldurulŵası Ϯϳϴ
ϱ. Delilleri DeğerleŶdirilŵesiŶde ǀe BoşluklarıŶ DoldurulŵasıŶda
TaŵaŵlaLJıĐı YöŶteŵ Olarak Akıl Yürütŵe, TeĐrüďe Kuralları ǀe
KariŶeler ϮϴϬ
A. Akıl Yürütŵe ;MaŶtık KurallarıͿ ϮϴϮ
B. TeĐrüďe Kuralları Ϯϴϴ
C. KariŶeler. ϮϵϮ
III. DELİLLERDEN SONUÇ ÇIKARMA. Ϯϵϳ
ϭ. GeŶel Olarak . Ϯϵϳ
Ϯ. KaŶaatiŶ OluşuŵuŶda Etkili Faktörler ϯϬϬ
ϯ. Hüküŵ. ϯϬϮ
IV. MAHKEMENİN DELİL DEĞERLENDİRMESİNİN YASA YOLUNDA
DENETİMİ. ϯϬϴ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DELİL YASAKLARI
§ϭ. DELİL YASAKLARI ;İSPAT YASAKLARI-YASAKDELİL-HUKUKA AYKIRI DELİLͿ ϯϭϯ
I. GENEL OLARAK ϯϭϯ
II. DELİL YASAKLARININ AMACI ϯϭϳ
III. DELİL ELDE ETME YASAKLARI. ϯϭϵ
IV. DELİL DEĞERLENDİRME YASAKLARI. ϯϮϮ
ϭ. GeŶel Açıklaŵalar . ϯϮϮ
Ϯ. Karşılaştırŵalı Hukukta Delil DeğerleŶdirŵe Yasakları . ϯϮϱ
ϯ. Aǀrupa İŶsaŶ Hakları Mahkeŵesi KararlarıŶda Delil
DeğerleŶdirŵe Yasakları . ϯϮϵ
ϰ. GeŶel Olarak Türk HukukuŶda Delil DeğerleŶdirŵe Yasakları ϯϯϯ
ϱ. Hukuka ALJkırı Elde EdileŶ İkrarıŶ DeğerleŶdirilŵesi. ϯϰϭ
ϲ. TaŶıklarıŶ DiŶleŶŵesiŶe İlişkiŶ DüzeŶleŵelere ALJkırılık
HalleriŶde Yasaklar . ϯϰϯ
ϳ. Araŵa, ElkoLJŵa, Yakalaŵa ǀe GözaltıŶa Alŵa ile İlgili KurallarıŶ
İhlali NedeŶiLJle Hukuka ALJkırı Hale GeleŶ DelilleriŶ
DeğerleŶdirilŵesiŶde Yasaklar ϯϰϰ
ϴ. İletişiŵiŶ DeŶetleŶŵesiŶe İlişkiŶ KurallarıŶ İhlali NedeŶiLJle
Hukuka ALJkırı Hale GeleŶ DelilleriŶ DeğerleŶdirilŵesiŶde Yasaklar ϯϱϭ
ϵ. BedeŶ MuaLJeŶesi ǀe VüĐuttaŶ ÖrŶek AlŵaLJa İlişkiŶ Kurallara
ALJkırılıkla Elde EdileŶ DelilleriŶ DeğerleŶdirilŵesiŶde Yasaklar . ϯϱϵ
XVIII
ϭϬ. Teşhis, Yüzleştirŵe ǀe Yer gösterŵe ile İlgili KurallarıŶ İhlali
NedeŶiLJle Hukuka ALJkırı Hale GeleŶ DelilleriŶ
DeğerleŶdirilŵesiŶde Yasaklar ϯϲϬ
ϭϭ. Gizli SoruşturŵaĐıŶıŶ GöreǀleŶdirilŵesi ile İlgili KurallarıŶ İhlali
NedeŶiLJle Hukuka ALJkırı Hale GeleŶ DelilleriŶ DeğerleŶdirilŵesi .ϯϲϭ
ϭϮ. TekŶik Araçlarla İzleŵe ile İlgili KurallarıŶ İhlali NedeŶiLJle Hukuka
ALJkırı Hale GeleŶ DelilleriŶ DeğerleŶdirilŵesiŶde Yasaklar.ϯϲϯ
V. ÖZEL ŞAHISLARIN ELDE ETTİĞİ YASAK DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİϯϲϰ
VI. TESADÜFEN EDİLEN DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ.ϯϲϴ
VII. HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN UZAK ETKİSİ ;ZEHİRLİ AĞACIN MEYVESİͿ.ϯϳϰ
ϭ. GeŶel Olarak ϯϳϰ
Ϯ. Karşılaştırŵalı Hukuktaϯϳϱ
ϯ. Aǀrupa İŶsaŶ Hakları MahkeŵesiŶiŶ Yaklaşıŵı .ϯϳϳ
ϰ. Türk HukukuŶda.ϯϳϳ
VIII. YASAK DELİLİN DOSYADAN ÇIKARILIP ÇIKARILAMAYACAĞI SORUNU ϯϴϮ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU VE
ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ
§ϭ. İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU.ϯϴϱ
I. GİRİŞ .ϯϴϱ
II. İSPAT İÇİN ÖLÇÜT: ŞÜPHENİN YENİLMESİ ZORUNLULUĞU VE
VİCDANİ KANAATϯϴϲ
ϭ. GeŶel Olarak İspat FaaliLJeti .ϯϴϲ
Ϯ. İspat İçiŶ ŞüpheŶiŶ YeŶilŵesi ZoruŶluluğu, YeŶilŵesi GerekeŶ
Şüphe ǀe ViĐdaŶi KaŶaat .ϯϵϰ
A. İspat İçiŶ ŞüpheŶiŶ YeŶilŵesi ZoruŶluluğuŶuŶ Yasal Teŵelleri .ϯϵϰ
B. İspat İçiŶ YeŶilŵesi GerekeŶ Şüphe ϯϵϱ
a. Şüphe Kaǀraŵı .ϯϵϱ
ď. İspat İçiŶ YeŶilŵesi GerekeŶ Şüphe Nedir ǀe Şüphe Ne
ZaŵaŶ YeŶilŵiş SaLJılır?ϯϵϳ
aa. AlŵaŶ HukukuŶda .ϯϵϵ
ďď. AŶglo AŵerikaŶ HukukuŶdaϰϬϭ
ĐĐ. Türk HukukuŶda ϰϬϮ
C. ViĐdaŶi KaŶaat Ölçütü.ϰϬϳ
a. GeŶel Olarak.ϰϬϳ
ď. Gerekçe Gösterŵe ZoruŶluluğu ǀe DeŶetiŵi.ϰϭϮ
XIX
§Ϯ. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ. ϰϭϴ
I. KAVRAM VE İLKENİN ANLAMI ϰϭϴ
II. TARİHİ GELİŞİM ϰϮϰ
III. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAYNAĞI . ϰϮϲ
IV. POZİTİF HUKUKTAKİ TEMELLERİ ϰϮϴ
V. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ. ϰϯϬ
VI. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA ŞÜPHEDEN
SANIK YARARLANIR İLKESİ . ϰϯϯ
VII. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAPSAMI. ϰϯϱ
ϭ. GeŶel Olarak . ϰϯϱ
Ϯ. Maddi OlaLJa İlişkiŶ Şüphe. ϰϯϲ
A. SuçuŶ İspatıŶa İlişkiŶ Şüphe . ϰϯϳ
B. MaŶeǀi UŶsura İlişkiŶ Şüphe ϰϰϱ
C. SuçuŶ AğırlatıĐı / Nitelikli SeďepleriŶe İlişkiŶ Şüphe ϰϱϲ
D. SuçuŶ İŶdiriŵ SeďepleriŶe İlişkiŶ Şüphe ϰϱϵ
E. Hukuka ULJguŶluk SeďepleriŶde, Özellikle Meşru SaǀuŶŵa
HaliŶde Şüphe ϰϲϭ
F. Haksız Tahrike İlişkiŶ Şüphe . ϰϲϵ
G. SuçuŶ Özel GörüŶüş HalleriŶde Şüphe. ϰϳϯ
H. Oďjektif CezalaŶdırılŵa ŞartlarıŶda Şüphe. ϰϳϱ
J. SaŶığıŶ KişiliğiŶiŶ ÖŶeŵli Olduğu Duruŵlar. ϰϳϲ
K. SaŶığıŶ ǀe MağduruŶ YaşıŶda Şüphe . ϰϳϴ
ϯ. MuhakeŵeŶiŶ Şarta BağlaŶdığı Duruŵlarda Şüphe. ϰϴϮ
VIII. İLKENİN GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR ϰϴϳ
ϭ. ULJgulaŶaĐak Hukuk Kuralı KoŶusuŶda Şüphe SaŶık LehiŶe
YoruŵlaŶaŵaz ϰϴϳ
Ϯ. SoLJut ǀe Teorik Şüpheler ilkeŶiŶ ULJgulaŶŵasıŶı Gerektirŵez . ϰϵϬ
ϯ. Eksik SoruşturŵaŶıŶ ;AraştırŵaŶıŶͿ BuluŶduğu Duruŵlarda
ŞüphedeŶ SaŶık YararlaŶır İlkesiŶe SığıŶılaŵaz ϰϵϯ
ϰ. Bir Ceza Muhakeŵesi İşleŵiŶiŶ Hukuka ULJguŶ Olup Olŵadığı
KoŶusuŶdaki Şüphe Lehe YoruŵlaŶaŵaz. ϱϬϬ
ϱ. Hakaret SuçlarıŶda Cezasızlık SeďeďiŶiŶ İspatıŶda Şüphe SaŶık
LehiŶe YoruŵlaŶaŵaz. ϱϬϭ
ϲ. ŞüphedeŶ SaŶık YararlaŶır İlkesi, Soruşturŵa AşaŵasıŶda
Takipsizlik Kararı VerilŵesiŶiŶ Gerekçesi Olaŵaz. ϱϬϮ
IX. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN SANIK YARARINA ORTAYA
ÇIKAN SONUÇLARI . ϱϬϯ
XX
YARGITAY İÇTİHATLARI ϱϬϳ
ϭͿ ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNE DAİR İÇTİHATLAR.ϱϬϳ
ϮͿ HUKUKA AYKIRI DELİLLERE İLİŞKİN İÇTİHATLAR .ϲϱϰ
ϯͿ EKSİK SORUŞTURMAYA İLİŞKİN İÇTİHATLAR.ϳϲϭ
ϰͿ GENEL OLARAK İSPAT FAALİYETİNE İLİŞKİN İÇTİHATLAR ϴϯϭ
KAYNAKÇA.ϴϲϵ