Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin Sanık Lehine Yorumlanması

İÇİNDEKİLER
TAKDİM 5
DÖRDÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 7
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 9
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 11
BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 13
İÇİNDEKİLER 15
BİRİNCİ BÖLÜM
İSPAT VE İSPAT ARAÇLARI (DELİLLER)
§1. İSPAT KAVRAMI, İSPATIN KONUSU VE İSPAT YÜKÜ 23
I. CEZA MUHAKEMESİNİN AMACI 23
II. İSPAT KAVRAMI 25
III. İSPATIN KONUSU 31
1. Genel Olarak İspatın Kapsamı 31
2. İspat Kapsamı Dışında Kalan Hususlar. 36
IV. İSPAT YÜKÜ 38
V. İSPATIN NİSPİLİĞİ 42
§2. İSPAT İLKELERİ 44
I. MADDİ GERÇEĞİN ARAŞTIRILMASI İLKESİ 45
II. DELİLLERİN RE’SEN ARAŞTIRILMASI İLKESİ. 46
III. DELİLLERİN KOLEKTİFLİĞİ İLKESİ 49
IV. DELİLLERİN DOĞRUDAN DOĞRUYALIĞI İLKESİ 52
V. DELİLLERİN SERBESTÇE ELDE EDİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ İLKESİ 57
VI. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ 63
VII. NEMO TENETUR SE İPSUM ACCUSARE İLKESİ 64
§3. İSPAT ARAÇLARI 67
I. DELİL KAVRAMI VE İŞLEVİ 67

II. DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ 69
1. Deliller Gerçekçi Olmalıdır 71
2. Deliller Akla ve Mantığa Uygun Olmalıdır 71
3. Deliller Olayı Temsil Edici Olmalıdır 72
4. Deliller İspat Bakımından Önemli Olmalıdır 73
5. Deliller Müşterek Olmalıdır 74
6. Deliller Hukuka Uygun Olmalıdır 75
III. İSPAT ARAÇLARININ TASNİFİ: DELİLLER, DELİL ELDE ETME VE DEĞERLENDİRME ARAÇLARI 76
1. Şüpheli ve Sanık Beyanları 77
A. Genel Olarak 77
B. İkrar 80
C. Susma Hakkının Kullanılması 86
D. İnkâra Yönelik Açıklamalar 86
E. Şüpheli veya Sanığın Başkasını Suçlaması (Atf-ı Cürüm) 87
F. Şüpheli veya Sanığın Gerçeğe Aykırı Olarak Suçu
Üstlenmesi 87
G. Kendiliğinden Yapılan Açıklamalar 88
2. Tanık Beyanları 88
A. Genel Olarak 88
B. Yargılamaya Katılan Diğer Kişilerin Tanıklığı. 92
C. Tanık Beyanının İspat Değeri 96
3. Mağdur ve Müşteki Beyanları 102
A. Genel Olarak 102
B. Mağdur ve Şikayetçi Beyanlarının İspat Değeri 105
4. Belgeler 111
A. Genel Olarak 111
B. Belgelerin İspat Değeri 117
a. Genel Olarak 117
b. Ses ve Görüntü Kayıtlarının İspat Değeri 119
5. Belirtiler 122
A. Kavram 122
B. Belirti Çeşitleri 125
C. Belirtilerin İspat Değeri 125

6. Bilimsel Deliller 131
7. Dijital (Sayısal=Elektronik) Deliller 134
A. Dijital Delil kavramı, Özellikleri, Çeşitleri ve Bulunduğu Yerler 134
B. Dijital Delillerin İspat Değeri 138
a. Genel Olarak 138
b. IP Tespitinin Delil Değeri. 142
c. Ekran Çıktılarının Delil Değeri 147
8. Bilirkişi Görüşleri 156
A. Genel Açıklamalar 156
B. Bilirkişi Raporunun Değerlendirilmesi ve Bağlayıcılığı 163
C. Uzman Mütalaası 167
9. Keşif 169
10. Yer Gösterme 173
11. Teşhis 176
12. Ölünün Kimliğini Belirleme ve Adli Muayene 182
13. Otopsi 183
İKİNCİ BÖLÜM
DELİLLERİN TOPLANMASI, TARTIŞILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ
§1. DELİLLERİN TOPLANMASI 185
I. GENEL OLARAK 185
II. SORUŞTURMA EVRESİNDE DELİL TOPLAMA 187
1. Soruşturma Evresi, Fonksiyonu ve Süjeler 187
2. Soruşturma Evresinde Delil Elde Etme İşlemleri 193
A. Genel Olarak 193
B. İfade Alma 195
C. Mağdur ve Müştekinin Dinlenmesi 198
D. Tanıkların Dinlenmesi 200
E. Bilgi ve Belgelerin Toplanması 201
F. Keşif Yapılması 202
G. Yer Gösterme 203
H. Teşhis. 204

İ. Olay Yeri İnceleme 205
J. Ölünün Kimliğini Belirleme, Adlî Muayene, Otopsi 210
K. Fizik Kimliğin Tespiti 214
L. Bilirkişi İncelemesi 217
M. Dijital Delillerin Toplanması 219
a. Adli Bilişimin Önemi, Delillendirme Yöntem ve Süreci 219
b. Bulut Bilişim Sistemlerinde Adli Bilişime İlişkin Sorunlar 225
c. Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma (CMK m.134) 228
N. Koruma Tedbirlerine Başvurmak Suretiyle Delil Toplama 236
a. Arama 236
b. Elkoyma 242
c. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması 245
d. İletişimin Denetlenmesi 251
e. Gizli Soruşturmacı 261
f. Teknik Araçlarla İzleme 266
III. KOVUŞTURMA EVRESİNDE DELİL TOPLAMA 270
1. Kovuşturma Evresi 270
2. Kovuşturma Evresinde Delil Toplama 271
§2. DELİLLERİN ORTAYA KONULMASI, REDDİ VE TARTIŞILMASI 275
I. KAMU DAVASININ DURUŞMA DEVRESİ 275
II. GENEL OLARAK DELİLLERİN ORTAYA KONULMASI 281
III. DELİLLERİN ORTAYA KONULMA SIRASI 283
1. Sanığın Sorgusunun Yapılması 283
2. Mağdur ve Şikâyetçi Beyanlarının Ortaya Konulması 288
3. Tanık Beyanlarının Ortaya Konulması 290
4. Bilirkişi Mütalaalarının Ortaya Konulması 294
5. Tutanak ve Belgelerin Ortaya Konulması 297
6. Belirti Delillerinin Ortaya Konulması 302
IV. ORTAYA KONULMASI İSTENEN DELİLLERİN REDDİ 303
V. DELİLLERİN TARTIŞILMASI 305
1. Genel Olarak 305
2. Her Bir Delilin Ortaya Konulmasından Sonra Tartışma 307
3. Yüzleştirmek Suretiyle Tartışma 308

4. Doğrudan Soru Yöneltme Suretiyle Tartışma 309
5. Delillerin Bütünü Üzerinde Tartışma 314
§3. DELİLLERİN MAHKEMECE DEĞERLENDİRİLMESİ VE SONUÇ ÇIKARMA 321
I. GENEL OLARAK DELİLLERİN MAHKEMECE DEĞERLENDİRİLMESİ 321
II. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ YÖNTEMİ 327
1. Genel Olarak 327
2. Delillerin Sağlamlık Bakımından Değerlendirilmesi 328
3. Delillerin Bir Bütün Olarak Değerlendirilmesi 328
4. Boşlukların Doldurulması 333
5. Delilleri Değerlendirilmesinde ve Boşlukların Doldurulmasında Tamamlayıcı Yöntem Olarak Akıl Yürütme, Tecrübe Kuralları ve Karineler 335
A. Akıl Yürütme (Mantık Kuralları) 337
B. Tecrübe Kuralları 343
C. Karineler 347
III. DELİLLERDEN SONUÇ ÇIKARMA 352
1. Genel Olarak 352
2. Kanaatin Oluşumunda Etkili Faktörler 355
3. Hüküm 358
IV. MAHKEMENİN DELİL DEĞERLENDİRMESİNİN YASA YOLUNDA DENETİMİ 364
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DELİL YASAKLARI
§1. DELİL YASAKLARI (İSPAT YASAKLARI-YASAK DELİL-HUKUKA AYKIRI DELİL) 371
I. GENEL OLARAK 371
II. DELİL YASAKLARININ AMACI 375
III. DELİL ELDE ETME YASAKLARI 377
IV. DELİL DEĞERLENDİRME YASAKLARI 380
1. Genel Açıklamalar 380
2. Karşılaştırmalı Hukukta Delil Değerlendirme Yasakları 383
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Delil
Değerlendirme Yasakları 387
4. Genel Olarak Türk Hukukunda Delil Değerlendirme Yasakları 391
5. Hukuka Aykırı Elde Edilen İkrarın Değerlendirilmesi 399

6. Tanıkların Dinlenmesine İlişkin Düzenlemelere Aykırılık
Hallerinde Yasaklar 401
7. Arama, Elkoyma, Yakalama ve Gözaltına Alma ile İlgili Kuralların İhlali Nedeniyle Hukuka Aykırı Hale Gelen Delillerin
Değerlendirilmesinde Yasaklar 402
8. İletişimin Denetlenmesine İlişkin Kuralların İhlali Nedeniyle Hukuka Aykırı Hale Gelen Delillerin Değerlendirilmesinde
Yasaklar 409
9. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Almaya İlişkin Kurallara Aykırılıkla Elde Edilen Delillerin Değerlendirilmesinde Yasaklar 417
10. Teşhis, Yüzleştirme ve Yer gösterme ile İlgili Kuralların İhlali Nedeniyle Hukuka Aykırı Hale Gelen Delillerin
Değerlendirilmesinde Yasaklar 419
11. Gizli Soruşturmacının Görevlendirilmesi ile İlgili Kuralların İhlali Nedeniyle Hukuka Aykırı Hale Gelen Delillerin Değerlendirilmesi 419
12. Teknik Araçlarla İzleme ile İlgili Kuralların İhlali Nedeniyle Hukuka
Aykırı Hale Gelen Delillerin Değerlendirilmesinde Yasaklar 422
V. ÖZEL ŞAHISLARIN ELDE ETTİĞİ YASAK DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 423
VI. TESADÜFEN EDİLEN DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 428
VII. HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN UZAK ETKİSİ (ZEHİRLİ AĞACIN MEYVESİ) 434
1. Genel Olarak 434
2. Karşılaştırmalı Hukukta 435
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Yaklaşımı 437
4. Türk Hukukunda 437
VIII. YASAK DELİLİN DOSYADAN ÇIKARILIP ÇIKARILAMAYACAĞI SORUNU 442
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU VE ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ
§1. İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU 445
I. GİRİŞ 445
II. İSPAT İÇİN ÖLÇÜT: ŞÜPHENİN YENİLMESİ ZORUNLULUĞU VE
VİCDANİ KANAAT 446
1. Genel Olarak İspat Faaliyeti 446
2. İspat İçin Şüphenin Yenilmesi Zorunluluğu, Yenilmesi Gereken
Şüphe ve Vicdani Kanaat 454
A. İspat İçin Şüphenin Yenilmesi Zorunluluğunun Yasal
Temelleri 454

B. İspat İçin Yenilmesi Gereken Şüphe 455
a. Şüphe Kavramı 455
b. İspat İçin Yenilmesi Gereken Şüphe Nedir ve Şüphe Ne
Zaman Yenilmiş Sayılır? 457
aa. Alman Hukukunda 459
bb. Anglo Amerikan Hukukunda 461
cc. Türk Hukukunda 462
C. Vicdani Kanaat Ölçütü 467
a. Genel Olarak 467
b. Gerekçe Gösterme Zorunluluğu ve Denetimi 472
§2. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ 478
I. KAVRAM VE İLKENİN ANLAMI 478
II. TARİHİ GELİŞİM 484
III. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAYNAĞI 486
IV. POZİTİF HUKUKTAKİ TEMELLERİ 488
V. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ. 490
VI. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA ŞÜPHEDEN
SANIK YARARLANIR İLKESİ 493
VII. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAPSAMI 495
1. Genel Olarak 495
2. Maddi Olaya İlişkin Şüphe 496
A. Suçun İspatına İlişkin Şüphe 497
B. Manevi Unsura İlişkin Şüphe 505
C. Suçun Ağırlatıcı / Nitelikli Sebeplerine İlişkin Şüphe 516
D. Suçun İndirim Sebeplerine İlişkin Şüphe 519
E. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde, Özellikle Meşru Savunma
Halinde Şüphe 521
F. Haksız Tahrike İlişkin Şüphe 529
G. Suçun Özel Görünüş Hallerinde Şüphe 533
H. Objektif Cezalandırılma Şartlarında Şüphe. 535
J. Sanığın Kişiliğinin Önemli Olduğu Durumlar. 536
K. Sanığın ve Mağdurun Yaşında Şüphe 538
3. Muhakemenin Şarta Bağlandığı Durumlarda Şüphe 542
VIII. İLKENİN GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR 547
1. Uygulanacak Hukuk Kuralı Konusunda Şüphe Sanık Lehine Yorumlanamaz 547

2. Soyut ve Teorik Şüpheler ilkenin Uygulanmasını Gerektirmez 550
3. Eksik Soruşturmanın (Araştırmanın) Bulunduğu Durumlarda
Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesine Sığınılamaz 553
4. Bir Ceza Muhakemesi İşleminin Hukuka Uygun Olup Olmadığı Konusundaki Şüphe Lehe Yorumlanamaz 560
5. Hakaret Suçlarında Cezasızlık Sebebinin İspatında Şüphe Sanık
Lehine Yorumlanamaz 561
6. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi, Soruşturma Aşamasında
Takipsizlik Kararı Verilmesinin Gerekçesi Olamaz 562
IX. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN SANIK YARARINA ORTAYA
ÇIKAN SONUÇLARI 563
YARGITAY İÇTİHATLARI 567
1) ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNE DAİR İÇTİHATLAR. 567
2) HUKUKA AYKIRI DELİLLERE İLİŞKİN İÇTİHATLAR 720
3) EKSİK SORUŞTURMAYA İLİŞKİN İÇTİHATLAR 827
4) GENEL OLARAK İSPAT FAALİYETİNE İLİŞKİN İÇTİHATLAR 897
KAYNAKÇA 935