Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Ölümle Sona Ermesi

ÖNSÖZ vii

İÇİNDEKİLER ix

KISALTMALAR DİZİNİ XVİİ

GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM 

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ VE MALVARLIĞI DEĞERLERİ

§1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ KAVRAMI 

VE GENEL İLKELER 5

I.  MAL REJİMİ KAVRAMI 5

II.  TÜRK MEDENİ KANUNU’NDA YER ALAN MAL

REJİMLERİ 6

A.  Genel Olarak 6

B.  Yasal Mal Rejimi 6

C.  Seçimlik Mal Rejimleri 10

D.  Olağanüstü Mal Rejimi 12

III. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNE HÂKİM 

OLAN İLKELER 14

A.  Emek Karşılığında ve Mal Rejimi Süresince Hak 

Sahipliği İlkesi 14

B.  Mal Gruplarının Değişmezliği, İkame ve Tercih İlkeleri 15

C.  İspat Kolaylığı 16

D.  Sözleşme Özgürlüğü İlkesi 18

E.  Alacak Hakkı Tanınması İlkesi 19

§2. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN 

BAŞLANGICI VE SONA ERMESİ 21

I.  EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN 

BAŞLANGICI 21

A.  Genel Olarak 21

B.  Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Başlangıç Anı 21

II.  EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN SONA 

ERMESİ 23

A.  Genel Olarak 23

B.  Sona Erme Nedenleri 24

1.  Ölüm 24

a. Doğal Ölüm 24

b. Gaiplik Kararı Verilmesi 25

c. Ölüm Karinesinin İşletilmesi 26

2.  Boşanma veya Evliliğin İptali 27

3.  Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş 28

4.  Başka Mal Rejiminin Seçilmesi 29

C.  Eşlerden Birinin Ölümü Nedeniyle Edinilmiş Mallara 

Katılma Rejiminin Sona Erme Anı 30

1. Genel Olarak 30

2. Eşlerden Birinin Ölümü Halinde 30

3. Eşlerden Birinin Gaipliğine Karar Verilmesi Halinde 31

4. Eşlerden Biri Hakkında Ölüm Karinesinin İşletilmesi 

Halinde 32

§3. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE 

MALVARLIĞI DEĞERLERİ 33

I.  EDİNİLMİŞ MALLAR 34

A.  Genel Olarak 34

B.  Kanunda Sayılan Edinilmiş Mallar 37

1. Çalışma Karşılığı Edinilen Malvarlığı Değerleri 37

2. Sosyal Güvenlik veya Sosyal Yardım Kurumları ile 

Sandık ve Benzerlerinin Yaptığı Ödemeler 42

3. Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Ödenen 

Tazminatlar 44

4. Kişisel Malların Gelirleri 44

5. Edinilmiş Malların Yerine Geçen Değerler 47

C.  Diğer Edinilmiş Mallara Örnekler 50

II.  KİŞİSEL MALLAR 50

A.  Genel Olarak 50

B.  Kanunda Kişisel Mal Olarak Sayılan Mallar 51

1. Yalnız Kişisel Kullanıma Yarayan Eşya 51

2. Mal Rejiminin Başlangıcından Önce Edinilen Mallar 52

3. Karşılıksız Kazanma Yoluyla Elde Edilen Mallar 53

4. Manevi Tazminat Alacakları 56

5. Kişisel Malın Yerine Geçen Değerler 56

6. Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Kurumlarınca ya da Çalışma Gücü Kaybı Nedeniyle Yapılan Toptan 

Ödemelerin Bir Kısmı 57

C.  Sözleşme ile Kişisel Mal Olarak Kararlaştırılabilen 

Mallar 57

1.  Bir Meslek İcrası ya da İşletme Faaliyeti İçin 

Belirlenmiş Olan ve Edinilmiş Mallara Dâhil 

Olması Gereken Mallar 58

2.  Kişisel Malların Gelirleri 59

İKİNCİ BÖLÜM 

ÖLÜM İLE SONA EREN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDEN DOĞAN HAKLAR

§ 4. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN ÖLÜM NEDENİYLE TASFİYESİ 61

I.  ÖLÜM NEDENİYLE TASFİYENİN ÖNEMİ VE 

ÖZELLİKLERİ 61

II. EŞLERDEN HER BİRİNE AİT MALVARLIĞI 

DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ 63

A.  Mülkiyetin Belirlenmesi 63

1. İspat 63

2. Paylı Mülkiyet Karinesi 64

3. Edinilmiş Mal Karinesi 65

B.  Malların Geri Verilmesi 65

1. Genel Olarak 65

2. Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Mallar 67

3. Eşlerin Karşılıklı Borçları 69

C.  Malların Birbirinden Ayrılması 69

III. DEĞER ARTIŞ PAYI 70

A.  Genel Olarak 70

B.  Değer Artış Payının Unsurları 72

1.  Diğer Eşin Belirli Bir Malvarlığı Değerine Katkı 

Yapılması 72

2.  Katkının Bağışlama Kastı Olmadan Yapılması 73

3.  Katkının Hiç ya da Uygun Bir Karşılık Alınmaksızın Yapılması 74

4.  Mal Rejiminin Tasfiyesi Sırasında Talep Edilmesi 75

5.  Değer Artış Payı Alacağından Vazgeçilmemiş Olması 75

C.  Değer Artış Payının Hesaplanması 76

1.  Değer Artışı ve Katkı Miktarının Belirlenmesi 76

2.  Katkının ve Katkıda Bulunulan Malın Kaynağına 

Göre Değerlendirilmesi 78

D.  Değer Artış Payı Alacağı ile Katkı Payı Alacağı 

Arasındaki İlişki 82

IV.  EKLENECEK DEĞERLER 83

A.  Genel Olarak 83

B.  Karşılıksız Kazandırmalar 85

C.  Katılma Alacağını Azaltma Kastıyla Yapılan Devirler 87

D.  Kazandırmanın Malvarlığına Eklenmesi 88

E.  Üçüncü Kişilere Etkisi 89

V. MAL KESİMLERİ ARASINDA DENKLEŞTİRME 90

A.  Genel Olarak Denkleştirme 90

B.  Bir Mal Kesimine İlişkin Borcun Diğer Mal Kesiminden Karşılanarak İfası Halinde Denkleştirme 92

C.  Malın Edinilmesi, İyileştirilmesi ve Korunmasına 

Yönelik Katkılarda Denkleştirme 93

VI.  ARTIK DEĞER 94

A.  Genel Olarak 94

B.  Eşlerin Malvarlığı Değerlerine İlişkin Borçlarının 

Artık Değere Etkisi 96

1.  Borçların Mal Kesimlerine Özgülenmesi 96

2.  İpotekle Güvence Altına Alınan Kredi ile Edinilen Taşınmazlarda Borcun Özgülenmesi 98

C.  Malların Değerinin Belirlenmesi 101

1. Genel Olarak 101

2. Sürüm Değeri 102

3. Gelir Değeri 105

4. Hakkaniyet Değeri 108

§ 5. KATILMA ALACAĞI 110

I.  KATILMA ALACAĞININ TANIMI VE HUKUKİ 

NİTELİĞİ 110

II.  EŞLERİN PAYLI MÜLKİYETİNDEKİ MALLAR 

ÜZERİNDE KATILMA ALACAĞI 111

III. KATILMA ALACAĞININ BELİRLENMESİ VE 

ÖDENMESİ 115

A.  Katılma Alacağının Belirlenmesi 115

1. Yasal Düzenleme ile Belirlenmesi 115

2. Mahkeme Kararı ile Belirlenmesi 115

3. Sözleşme ile Belirlenmesi 117

a.  Sözleşmenin Kural Olarak Ölüm Nedeniyle 

Tasfiyede Uygulanması 117

b.  Sözleşme ile Ortak Olmayan Altsoyun 

Saklı Payının Zedelenmesi 120

C.  Katılma Alacağının Ödenmesi 123

1.  Nakdi veya Ayni Ödeme 123

2.  Borçluya Vade Tanınması 124

3.  Faiz ve Güvence 126

4.  Üçüncü Kişilere Karşı Dava 127

a.  Genel Olarak 127

b.  Üçüncü Kişiye Karşı Davanın Şartları 128

aa. Üçüncü Kişiye Karşılıksız Kazandırma 

Yapılması 128

bb. Katılma Alacağının Borçludan Tahsil

 Edilememesi 129

cc. Borçlu Eşin Malvarlığının Katılma 

Alacağını Tamamen veya Kısmen 

Karşılamaya Yetersiz Olması 130

c.  TMK m. 229/2’ye Göre Üçüncü Kişiye İhbar 130

d.  Üçüncü Kişinin Sorumluluğunun Kapsamı 131

e.  Hak Düşürücü Süre 131

IV. Katılma Alacağına İlişkin Zamanaşımı 132

A. Zamanaşımı Süresi 132

B. Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 135

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN ÖLÜMLE SONA ERMESİ İLE MİRAS HUKUKUNUN KESİŞİMİ

§6. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN ÖLÜMLE SONA ERMESİNİN EŞİN YASAL MİRASÇILIĞI BAKIMINDAN SONUÇLARI 137

I.  GENEL OLARAK 137

II.  EŞİN YASAL MİRASÇILIĞI 139

A. Şartları 139

B. Miras Payı ve Saklı Pay Oranı 141

C. Mirasçılık Sıfatının Katılma Alacağına Etkisi 142

1.  Genel Olarak 142

2.  Mirasçılığı Ortadan Kaldıran Haller ve Katılma 

Alacağına Etkisi 142

a. Mirasçılıktan Çıkarma ve Katılma Alacağı 142

b. Mirastan Yoksunluk ve Katılma Alacağı 143

c. Mirası Red ve Katılma Alacağı 145

d. Mirastan Vazgeçme ve Katılma Alacağı 145

§7. SAĞ KALAN EŞİN AİLE KONUTU VE EV EŞYASI ÜZERİNDEKİ AYNÎ HAK TALEBİNE İLİŞKİN ÖZEL DÜZENLEMELER 147

I.  KATILMA ALACAĞINA MAHSUBEN AİLE KONUTU 

VE EV EŞYASI ÜZERİNDE AYNÎ HAK TALEBİ 147

A.  Genel Olarak 147

B.  TMK m. 240’a Dayanan Talep Hakkının Şartları 150

1.  Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Ölümle 

Sona Ermesi 150

2.  Sağ Kalan Eşin Katılma Alacağı 151

3.  Aile Konutu ve Ev Eşyası 152

4.  Sağ Kalan Eşin Eski Yaşantısının Devam Etmesi 

İçin Zorunlu Olması 157

5.  Sağ Kalan Eşin Talebi 158

6.  TMK M. 240/4’te Yer Alan Sınırlamaların 

Gerçekleşmemesi 159

7.  Mal Rejimi Sözleşmesi ile Düzenleme Yapılmamış 

Olması 160

II.  MİRAS PAYINA MAHSUBEN AİLE KONUTU 

VE EŞYASI ÜZERİNDE AYNÎ HAK TALEBİ 160

A.  Genel Olarak 160

B.  Şartları 161

1. Evliliğin Ölümle Sona Ermesi 161

2. Sağ Kalan Eşin Mirasçı Sıfatına Sahip Olması 162

3. Aile Konutu ve Ev Eşyasının Terekede Yer Alması 162

4. Sağ Kalan Eşin Talebi 163

C. TMK m. 240 Düzenlemesi ile Aralarındaki Farklar 164

§8. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN ÖLÜMLE SONA ERMESİNİN DİĞER YASAL MİRASÇILAR BAKIMINDAN SONUÇLARI 166

I.  GENEL OLARAK 166

II.  MİRASÇILARIN KATILMA ALACAKLISI OLMASI 166

III.  MİRASÇILARIN SAĞ KALAN EŞİN KATILMA ALACAĞINDAN SORUMLULUĞU 168

IV.  MİRASÇILARIN MİRASI REDDETMESİ, TEREKENİN 

RESMİ DEFTERİN TUTULMASI VE MİRASIN RESMİ TASFİYESİ HALİNDE KATILMA ALACAĞI 169

A. Genel Olarak 169

B. Mirasçıların Mirası Reddi 170

1. Hükmî Ret 170

2. Gerçek Ret 172

3. Mirası Reddeden Mirasçının Tereke Borcundan Sorumluluğuna İlişkin Özel Hal 173

C.  Mirasçıların Terekenin Resmi Defterinin Tutulması 

Talebinde Bulunması 174

D. Mirasın Resmi Tasfiyesinin Talep Edilmesi 176

§9. KATILMA ALACAĞI VE MİRAS PAYI ARASINDAKİ 

İLİŞKİ 177

I.  MİRAS PAYLAŞIMININ YAPILMASINDAN SONRA KATILMA ALACAĞI TALEBİ 177

II.  KATILMA ALACAĞI İLE MİRAS PAYI ARASINDA 

TAKAS 178

III.  EŞİN KATILMA ALACAĞI VE MİRAS PAYINI 

ETKİLEYEN TASARRUFLARI 181

A.  Genel Olarak 181

B.  Eşin Katılma Alacağı ve Miras Payını Etkileyen 

Sağlararası İşlemleri 182

1.  Sağlararası İşlemin Taraflarına Göre Değerlendirilmesi 183

a. Üçüncü Kişi Yararına Yapılan Kazandırmalar 183

b. Altsoy Lehine Yapılan Kazandırmalar 184

c. Sağ Kalan Eş Yararına Yapılan Kazandırmalar 185

2.  Diğer Eş Tarafından Verilen Rızanın 

Denkleştirme ve Tenkise Etkisi 187

3.  Muvazaalı Kazandırma ve Devirlerin Katılma 

Alacağına Etkisi 188

C.  Ölüme Bağlı Tasarrufların Katılma Alacağına Etkisi 192

1.  Genel Olarak 192

2.  Miras Sözleşmesi ile Mal Rejimine İlişkin 

Düzenleme Yapma Olanağı 193

IV. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME 195

SONUÇ 199

KAYNAKÇA 203