Ekolojik Hukuk (Eko-Hukuk) Çevre Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇEVRE VE EKOLOJİ KONULARINA VE
HUKUKUNA GENEL BİR BAKIŞ
1.1. Çevre ve Ekoloji ile İlgili Tanımlar 17
1.2. Çevre ve Ekosistem Ayrımı 19
1.3. Haklar, Çevre ve Ekoloji 19
1.3.1. Haklara Erişme ve Bunları Kullanma Hakları 21
1.3.2. Birinci Kuşak (Temel) Haklar 22
1.3.3. İkinci Kuşak (Sosyal) Haklar 22
1.3.4. Üçüncü Kuşak (Dayanışma) Haklar 22
1.3.5. Dördüncü Kuşak (Sürdürülebilir Yaşam) Haklar ve Bunları Talep Etme Hakkı 23
1.4. Ekolojik ve Çevresel Sorunlar 24
1.4.1. İklim Değişikliği 24
1.4.2. Diğer Ekolojik ve Çevresel Sorunlar 27
1.4.3. Fosil Yakıt Esaslı Enerji Sistemleri ve Yenilenebilir Enerji Sistemleri, Enerji Hukuku 28
1.5. Dünyada ve Ülkemizde Çevre ve Ekosistem Hukukundaki Önemli Gelişmeler 30
1.5.1. Dünyadaki Önemli Gelişmeler 30
1.5.2. Ülkemizdeki Önemli Gelişmeler 34
1.6. İki Önemli Konu: Sürdürülebilirlik ve Döngüsel Ekonomi 35
1.6.1. Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma ve Sürdürülebilir Yaşam 35
1.6.2. Döngüsel Ekonomi 38
İKİNCİ BÖLÜM
ÇEVRE VE EKOLOJİ İLE İLGİLİ DAVALAR VE
DAVALARLA İLGİLİ SORUNLAR
2.1. Türk Hukuk Sistemindeki Ekolojik Hukuk ve Çevre Hukuku 41
2.2. Ekolojik ve Çevre Hukuku Sorunları Tablosu 42
2.3. Çevre ve Ekoloji ile İlgili Hukuki Mücadelede Anayasal Düzenlemeler 43
2.4. Türkiye’nin Taraf Olduğu Çevre ve Ekoloji ile İlgili Uluslararası Sözleşmeler ve Bunların Hukuki Mücadeledeki Yeri 44
2.5. Ekolojik Hukuk ve Çevre Hukuku ile İlgili Kanun Düzeyinde Düzenlemeler 46
2.6. Yargılama Öncesi Tespit Gerekliliği 47
2.7. Çevresel Zararlarda Adli Yargıda Açılacak Eda (Önleme ve Giderim) Davaları 48
2.8. Dava Açılacak/Açılamayacak İdari İşlem Türleri 49
2.9. Çevresel Zararlarda İdari Yargıda Açılabilecek Tazminat Davası: Tam Yargı Davası 50
2.10. Temel Ekosistem ve Çevre Koruma Davası: İptal Davası 50
2.10.1. Taraf Olma Ehliyeti ve Husumet Yöneltimi 51
2.10.2. Gerekçe ve Menfaat, Örnek Dava (Örnek Dava–1) 53
2.10.3. Dava Açma Süreleri 76
2.10.4. İvedi Yargılama Usulü: 77
2.10.5. Birlikte veya Aynı Dilekçe ile Açılabilecek Davalar, (Örnek Dava–2) 79
2.10.6. Yürütmeyi Durdurma ve Kısıtlamaları 110
2.10.7. Anayasa Başta Olmak Üzere Hukukumuzda Üstün Kamu Yararı ve Alt Unsurları Olarak Ekosistem Hizmetleri, Ekosistem Muhasebesi, Ekolojik (Karbon ve Su) Ayak İzi, Üstün Ekosistem Yararı 112
2.11. Yargılamada Keşif ve Bilirkişi İncelemesi ve Dikkat Edilecek Hususlar 125
2.12. İdari Yargıda İstinaf Uygulaması ve Oluşan Hukuki Boşluk 125
2.13. İdare Hukuku İçin Önemli Bir Olumsuzluk; “Uluslararası Tahkim” 126
2.14. Çevresel Hukuki Mücadelede Bireysel Hak Başvurusu ve İHAM Yolu 129
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
EKOSİSTEM HUKUKU İLE İLGİLİ TEMEL BAŞLIKLAR VE ÖRNEK DAVALAR
3.1. Temel Ekosistemler ve Ekosistem Koruma ile İlgili Birincil Hukuki Düzenlemeler 131
3.1.1. Temel Ekosistemler 131
3.1.2. Ekosistem Koruma ile İlgili Birincil Hukuki Düzenlemeler 131
ORMAN VE BİYOÇEŞİTLİLİK HUKUKU
3.2. Ormanlar ve Biyoçeşitlilik 133
3.2.1. Orman Hukuku ve Değerlendirmeler 135
3.2.2. Orman Hukukunda İkincil Hukuk 136
3.2.3. Anayasa’nın 169 ve 170’inci Md.leri ve “Orman ve Orman Köylüleri” Hukuku 137
3.2.4. 2005 Yılı Anayasa Değişiklik Girişimleri ve Örnek İade Gerekçeleri 140
3.2.5. 2/A ve 2/B Sorunu, Ecrimisil, Çözüm Önerileri 144
3.2.6. 5831 ve 6292 Sayılı Kanunlar ve Çözülemeyen 2B Sorunu 5831 Sayılı Kanun: 148
3.2.7. 2/B Olayının Bir Başka Cephesi ve Gerçek Mağdurları 156
3.2.8. 6831 Sayılı Orman Kanunu ve Ek Madde–16 Sorunu 157
3.2.9. Orman Hukuku ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–3) 160
3.2.10. Biyoçeşitlilik ve Hukuku 181
MERA HUKUKU
3.3. Meralar 183
3.3.1. Mera Hukuku ve Değerlendirmeler 183
3.3.2. Mera Hukukunda İkincil Hukuk 186
3.3.3. Mera ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–4) 186
TOPRAK/TARIM HUKUKU
3.4. Tarım Toprakları 193
3.4.1. Toprak Hukuku ve Değerlendirmeler 193
3.4.2. Toprak Hukukunda İkincil Hukuk 194
3.4.3. Toprak, Erozyon, Arazi Kullanımı Yetenek Sınıfları ve Çölleşme 194
3.4.4. Tarım Topraklarında Yabancılara Satış 197
3.4.5. Gıda Güvenliği ve Gıda Güvencesi 204
3.4.6. Tarım Toprakları ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–5) 208
YÜZEY VE YERALTI SULARI HUKUKU
3.5. Sular 238
3.5.1. Su Hukuku ve Değerlendirmeler 238
3.5.2. Su Hukukunda İkincil Hukuk 240
3.5.3. Suyun Ekolojik Hukuk (Eko–Hukuk) Açısından Tanımı, Suyla İlgili Temel Prensipler ve Yeni Bir Hak: “Güvenli ve Temiz İçme Suyu ve Hıfzısıhha Hakkı” 242
3.5.4. Küresel Su Döngüsü ve Tatlı Su Ekosistemleri Tarafından Sağlanan Yaşam Destek Hizmetleri 244
3.5.5. Tatlı Su Ekosistemleri ve Sundukları Hizmetler Üzerinde İnsanların Etkileri 244
3.5.6. Su Politikalarının (Tatlı Su) Güncellenme Gerekliliği, Su Tahsisleri 247
3.5.7. Su Esaslı Yönetim: Havza Yönetimi ve Uygulama, Bütüncül Su Yönetimi 248
3.5.8. Su Üzerinde Baskılar: Büyük Barajlar ve Nehir Tipi HES'ler, Tarımsal Su Kullanımı, Suda Kirlenme, Yanlış Su Kullanımı: Erozyon ve Tuzlanma 250
3.5.9. Su Zenginliği/Fakirliği, Kuraklık ve Su Yönetimi 252
3.5.10. Su Güvenliği ve Su Güvencesi, Suda Çevresel Göstergeler, Yeraltı Akiferlerine Atık Su Basımı 255
3.5.11. Sınır aşan Sular ve Türkiye 256
3.5.12. Sular ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–6) 257
DENİZ VE KIYI HUKUKU
3.6. Denizler ve Kıyılar 278
3.6.1. Deniz ve Kıyı Hukuku ve Değerlendirmeler 278
3.6.2. Deniz ve Kıyı Hukukunda İkincil Hukuk 279
3.6.3. Kritik Durumdaki Deniz ve Kıyı Ekosistemleri 279
3.6.4. Deniz ve Kıyılar ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–7) 285
KORUNAN ALANLAR HUKUKU
3.7. Korunan Alanlar (SİT, Milli Parklar vd) 301
3.7.1. Korunan Alanlar ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler 302
3.7.2. Korunan Alanlar ile İlgili Hukukta İkincil Hukuk 310
3.7.3. Korunan Alanlar ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–8) 313
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÇEVRE HUKUKU İLE İLGİLİ TEMEL BAŞLIKLAR VE
ÖRNEK DAVALAR
4.1. Temel Çevre Konuları 341
4.2. Çevre ile İlgili Birincil Hukuki Düzenlemeler 341
4.3. Çevre ile İlgili İkincil Hukuki Düzenlemeler 342
STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD) VE ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) HUKUKU
4.4. Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) 343
4.4.1. SÇD ve ÇED ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler 343
4.4.2. SÇD ve ÇED ile İlgili İkincil Hukuk 345
4.4.5. ÇED ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–10) 368
PLANLAMA VE PLAN HUKUKU
4.5. Planlama ve Plan Hukuku 398
4.5.1. Planlamanın Türk Hukukundaki Gelişimi 398
4.5.2. Planlama, Sosyoekonomik ve Mekânsal Planlar ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler 399
4.5.3. Planlama ve Mekânsal Planlar ile İlgili Hukukta İkincil Hukuk 401
4.5.4. Planlama, Mekânsal Planlar ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–11) 401
MADEN HUKUKU
4.6. Madenler ve Madencilik Faaliyetleri 414
4.6.1. Madencilik ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler 414
4.6.2. Madencilikte İkincil Hukuk 416
4.6.3. Madencilik ile İlgili Sorunlar ve Özet Örnek Davalar (Örnek Dava–12) 417
NÜKLEER ENERJİ HUKUKU
4.7. Nükleer Enerji 419
4.7.1. Nükleer Enerji ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler 421
4.7.2. Nükleer Enerji ile İlgili Hukukta İkincil Hukuk 422
4.7.3. Dünyada ve Türkiye’de Nükleer Kazaların Seviye Sınıflandırma Tablosu 423
4.7.4. Nükleer Enerji ile İlgili Davaların (Mersin Akkuyu ve Sinop) İncelenmesi 426
KANAL İSTANBUL (Örnek Dava–15)
4.8. Kanal İstanbul 529
4.8.1. Tarihimizde Kanal Projeleri ve Kanal İstanbul 529
4.8.2. Kanal İstanbul Projesi ÇED Raporunun İncelenmesinde Ana Başlıklar 529
4.8.3. Kanal İstanbul ile İlgili Hukuka Aykırılıklar ve Davanın İncelenmesi 530
SON SÖZ 577
EKLER
EK–1: TESPİT DAVASI DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ 581
EK–2: ÖNLEME VE GİDERİM (TAZMİNAT) DAVASI DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ 582
EK–3: TÜRKİYE'NİN TARAF OLDUĞU ÇEVRE VE EKOLOJİ İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 583
EK–4: ÖRNEK DAVALAR LİSTESİ 603
Kaynakça 605
Kavram Dizini 609