Ekonomi Ceza HukukuBirinci Kitap - Genel Hükümler
Prof. Dr. Veli Özer ÖZBEK
- | Ekonomi Ceza Hukukunun Yapısı |
- | Ceza Hukuku İlkelerinin Ekonomi Ceza Hukuku Bakımından Gösterdiği Özellikler |
- | Ekonomik Suçlar Bakımından Suçun Unsurları ve Özel Görünüş Biçimlerinin Özellik Gösterdiği Haller |
- | Tüzel Kişilerin ve Tüzel Kişi Temsilci |
- | Yöneticilerinin Sorumluluğu |
- | Ekonomik Suçlarda Yaptırım |
- | Ekonomik Suçların Ortaya Çıkış Şekli Olarak Örgütlü (Organize) Suçluluk ve Suç Örgütü |
- | Ekonomik Suçların Muhakemesi |
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş 17
§ 1. TERİM–KAVRAM–KAPSAM 19
I. Genel Olarak 19
A. Kriminolojik Bir Kavram Olarak Ekonomi Ceza Hukuku 24
B. Ceza Muhakemesine İlişkin Bir Kavram Olarak Ekonomi Ceza Hukuku 27
C. Suçla Korunan Hukuki Menfaati Esas Alan Görüş Bakımından Ekonomi Ceza Hukuku 27
II. Görüşümüz 28
§ 2. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN YAPISI 31
I. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki 31
II. Ekonomik Suçların Ortaya Çıkış Şekli Olarak Örgütlü (Organize) Suçluluk ve Suç Örgütü 34
A. Genel Olarak 34
B. Ekonomik Çıkar Amaçlı Suç Örgütü Kurma Suçu (TCK m.220) 37
III. Kabahatler ile İlişkisi 40
§ 3. EKONOMİ CEZA HUKUKU ALANINDAKİ SUÇLARIN ORTAYA KOYDUĞU ÖZELLİKLER 41
§ 4. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN EKONOMİ CEZA HUKUKU BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 43
I. Kanunilik İlkesi–Düzenleyici İşlemlerle Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 43
II. Kusursuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi–Karine Yasağı 49
III. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi–Başkasının Fiilinden Sorumluluk Yasağı 51
IV. Ceza Hukukunun Son Çare Olması (Ultima–Ratio)–Oranlılık İlkesi 53
V. Ekonomik Suça Ekonomik Ceza İlkesi 54
VI. Ekonomik Suçlarda İade Yasağı 56
VII. Zaman Bakımından Uygulama–Geçmişe Yürüme Yasağı 56
A. Süreli ya da Geçici Normların Geçmişe Yürürlüğü Sorunu 56
B. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 58
C. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 58
D. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 58
VIII. İspat Sorunları: Kanuni Karine, Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (In Dubio Pro Reo) 59
IX. Borç İçin Hapis Yasağı 59
§ 5. EKONOMİ CEZA HUKUKUNDA SUÇLA KORUNAN HUKUKİ MENFAAT 62
§ 6. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN TİPE UYGUNLUK UNSURU BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 64
I. Genel Olarak 64
II. Tipe Uygunluğun Objektif Nitelikteki Unsurları 65
A. Konu 65
B. Fail 65
1. Özgü Suç Niteliği 65
2. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Hukuku Bakımından Sorumluluğu 65
a. Hareket Yeteneği Kavramı 65
b. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 66
aa. Tüzel Kişi Kavramı 66
bb. Ceza Sorumluluğu 68
aaa. Genel Olarak 68
bbb. Tüzel Kişilerin Güvenlik Tedbiri Sorumluluğu 73
a1. Genel Olarak 73
a2. İznin İptali 74
c. Tüzel Kişilerin Kabahatten ve/veya Tüzel Kişi Bünyesinde İşlenen Kabahatten Dolayı Gerçek Kişilerin Sorumluğu (Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu) (KK m.8) 79
d. Tüzel Kişiler Hakkında Suç Dolayısıyla İdari Para Cezası Uygulanması 81
e. Tüzel Kişi Bünyesinde Kasten İşlenen Suçlarda Gerçek Kişilerin Ceza Sorumluluğu ve İsnadiyet Sorunları 85
aa. Yatay Sorumluluk 85
bb. Dikey Sorumluluk 87
cc. Temsilcinin Sorumluluğu 89
aaa. Alman Hukukunda Durum (StGB 14) 89
bbb. Türk Hukukunda Durum 92
f. Tüzel Kişiliklerde ya da Kişi Topluluklarında Taksirle İşlenen Suçlarda Sorumluluk 96
aa. Genel Olarak 96
bb. Ekip Halinde Yürütülen Faaliyetlerde Meydana Gelen Neticeden Ekip Üyelerinin Sorumluluğu 97
aaa. Güven İlkesi 97
a1. Kavram 97
a2. Sınırları 98
bbb. Taksirli Suçlara İştirak: Birden Çok Kişinin İşlediği Taksirli Suçlardan Dolayı Cezanın Belirlenmesi Sorunu (TCK m.22/5) 100
C. Mağdur 102
D. Eylem 103
1. Hareket ve Netice Bakımından Özellik Gösteren Haller: Tehlike Suç Tipleri 104
2. Nedensellik ve İsnadiyet Bakımından Özellik Gösteren Haller 104
III. Tipte Yer Alan Sübjektif Nitelikteki Unsurlar 106
§ 7. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 108
I. Genel Olarak 108
II. Ekonomi Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Sebepleri Bakımından Ortaya Çıkan Özellikler 109
§ 8. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN KUSURLULUK BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 114
I. Genel Olarak 114
II. Ekonomi Ceza Hukukunda Zorunluluk Hali Kusurluluğu Kaldıran Bir Sebep Olarak Kabul Edilebilir mi? 115
III. Ekonomik Suçlarda Hatanın Önemi 117
A. Genel Olarak 117
B. Yasak Hatası 117
C. Çerçeve Norm 120
D. Basiretli Bir İş Adamı Gibi Davranma Yükümlülüğü ve Hata 121
E. Belgede Sahtecilik Suçları 121
§ 9. ETKİN PİŞMANLIK 124
I. Kavram–Kapsam 124
II. Zararın Giderilmesine Dayalı Etkin Pişmanlık ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) 132
III. Örgütlü Suçlarda Etkin Pişmanlık (TCK m.221) 132
A. Amacı 133
B. Uygulanma Koşulları 133
1. TCK m.221/1’in Uygulanma Koşulları 134
2. TCK m.221/2’nin Uygulanma Koşulları 134
3. TCK m.221/3’ün Uygulanma Koşulları 140
4. TCK m.221/4’ün Uygulanma Koşulları 142
a. TCK m.221/4 c.1’in Uygulanma Koşulları 142
b. TCK m.221/4 c.2’nin Uygulanma Koşulları 142
C. Bir Etkin Pişmanlık Hükmü Olarak TCK m.221’e Bağlanan Sonuçlar 143
1. 5271 Sayılı CMK m.171 Bakımından 144
2. 5271 Sayılı CMK m.223/4 Bakımından 144
D. Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanıp Uygulanmayacağı Mahkeme Tarafından Re’sen Göz Önünde Bulundurulmalıdır 144
§ 10. İŞTİRAK 146
§ 11. YAPTIRIM 148
I. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 148
A. Kasten İşlenen Suçlarda Sendika, Şirket ya da Kooperatif Tüzel Kişiliklerinin Yöneticisi veya Denetçisi Olmaktan Yoksun Bırakma (m.53/1–d) 149
II. Müsadere 157
A. Genel Olarak 157
B. Müsaderenin Çeşitleri 158
C. Koşulları 159
1. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları 160
a. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3) 160
b. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4) 163
2. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2) 164
3. Kazanç Müsaderesinin Koşulları (TCK m.55) 164
a. Genel Olarak 164
b. Koşulları 165
4. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları 171
D. Usul Hükümleri 172
1.Genel Olarak 172
2. Duruşma ve Karar (m.257) 173
a. Suç Konusu Olan Eşya ve Kazanç Bakımından 173
b. Suç Konusu Olmayıp Sadece Müsadereye Tabi Olan Eşya Bakımından 174
3. Kanun Yolu (m.258) 174
4. Hükmün açıklanmasının Geri Bırakılması ve Müsadere 175
III. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 175
A. Genel Olarak 175
B. İznin İptali 176
C. Müsadere 178
D. Hakimin Takdir Yetkisi 178
§ 12. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN BİR SEBEP OLARAK ÖNÖDEME 179
I. Genel Olarak 179
II. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar 181
III. Önödemenin ve Önödemede Bulunmamanın Sonuçları 184
IV. Bir Suçun Hem Önödemelik Hem de Uzlaştırmalık Olması Hali 186
§ 13. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN MUHAKEME HUKUKU 187
I. Görev ve Yetki Sorunu: İhtisas Mahkemeleri 187
II. Muhakemeyi Hızlandıracak Bazı Özel Muhakeme Usulleri 189
A. Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisi 189
B. İddianame Pazarlığı ve Seri Yargılama Usulü 191
C. Basit Yargılama Usulü 194
D. Uzlaştırma 197
III. Muhakeme Şartları 199
IV. Tüzel Kişilerin Ceza Muhakemesinde Temsili 201
A. Genel Olarak 201
B. Suçun Tüzel Kişi Bünyesinde Tüzel Kişi Yararına İşlenmiş Olması 202
1. Genel Olarak 202
2. Savunma Makamı Yanında Yer Alan 202
C. Suçun Tüzel Kişi Aleyhine İşlenmiş Olması: Tüzel Kişinin Suçtan Zarar Gören Olması 206
V. Koruma Tedbirleri 208
A. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma (Genişletilmiş Elkoyma) 208
1. Benzer Kavramlarla Mukayese 208
a. Eşya Müsaderesi–Kazanç Müsaderesi 208
b. İhtiyati Tedbir–İhtiyati Haciz 208
2. Amaç ve Kapsam 209
a. Amaç 209
b. Kapsam 210
3. Uygulama Koşulları 211
a. Suç Bakımından 211
b. Şüphe Bakımından 211
c. Kişi Bakımından 212
4. Kararı Verecek Merci 212
5. Tedbirin Uygulanması 212
6. Denetim 213
7. Uygulamadan Kaynaklanabilecek Zararların Tazmini Sorunu 213
B. Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini (CMK m.133) 214
1. Kavram 214
2. Benzer Kavramlarla Mukayese 214
3. Hukuki Nitelik 214
4. Amaç 214
5. Uygulama Koşulları 214
a. Suç Bakımından 214
b. Şüphe Bakımından 215
c. Kararı Verecek Merci 215
6. Tedbirin Uygulanması 216
VI. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 217
VII. Nisbi Muhakeme, Hukuk/Vergi ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi 219
VIII. İspat Sorunları 223
Yararlanılan Eserler 227
Kavram Dizini 233