Ekonomik Gelişmeler Işığında Bankalarda Örgütsel Yönetim
Dr. Mustafa Turhan
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZVII
GİRİŞ1
1 ULUSLARARASI EKONOMİK VE FİNANSAL GELİŞMELER5
11 Gayri Safi Yurt içi Hasılanın Gelişimi ve İstihdam5
111 Ekonomik Performans 5
112 İstihdamdaki gelişmeler5
12 Gelirler ve Dış Ticaret İlişkileri6
121 Hane Halkı Tasarrufları6
122 Uluslararası Dış Ticaret6
13 Uluslararası Ekonomik Büyümenin Sektörel Bileşenleri7
131
Tarım, Sanayi ve Hizmetler Sektöründeki Gelişmeler 7
132
Uluslararası Finansal Gelişmeler7
133
Ekonomik Gelişim ile Nüfus İlişkisi9
2 TÜRKİYE EKONOMİSİNİN GENEL GELİŞİMİ VE
FİNANSAL YAPISI23
21 Türkiye Genel Nüfus Hareketleri23
22 Cumhuriyet Dönemi Ekonomik Kararları25
221
Cumhuriyetin İlk Yılları25
222
Günümüzde Ekonomik Gelişmeler27
13 Türkiye Ekonomisinin Temel Büyüklükleri29
231
Dış Ticaretteki Gelişmeler30
232
Ekonominin Finansal Yapısı ve Gelişimi30
233
Önemli Sektörlerde Gelişmeler31
3 MALİ VE FİNANSAL YAPILANMALAR41
31 Cumhuriyet Öncesi Finansal Gelişmeler41
32 Cumhuriyetle Başlayan Finansal Düzelmeler44
X
321
Demokrat Parti Dönemi (1950-1960)
Ekonomik ve Finansal Gelişmeler46
322
Planlı Ekonomiye Geçiş Süreci50
323
Planlı Döneme Geçişle Başlayan Ekonomik,
Sosyal ve Finansal Gelişmeler52
324
Finansal ve Ekonomik Krizler Dönemi
Başlangıcı (1979-1980)55
33 İstikrar Tedbirlerinin (24 Ocak 1980 ) Oluşumu56
331
Yeni politikalar56
332
Yeni Politikalara Eleştiriler57
333
Eylül 1980 Darbesinin Getirdiği Ekonomik Gelişmeler58
34 Türkiye Ekonomisinde 1980 sonrası Finansal Gelişmeler62
35 Günümüz Ekonomisinde Gelişmeler62
351
Türkiye Finans Sisteminin Uluslararası Sistemle İlişkisi64
352
İşletme-Şirket Ekseninde Finansal Yapı ve Hizmetler75
4 BANKACILIK HİZMETLERİ SEKTÖRÜ99
41 Tarihte Bankacılık Hizmetleri 99
42 Ülkemizde Bankacılık Hizmetleri102
421
Banka Kuruluşu103
422
Banka Kuruluş Şartları 103
423
Kurucu Ortaklarda Aranan Özellikler 104
43 Kuruluş İzni Almış Bir Bankaların Faaliyete Geçme Şartları106
431
BDDK'ya Verilecek Belgeler107
432
Banka Kuruluş Süreci109
5 BANKACILIK FAALİYETLERİNDE ÜST KURUM,
BANKACILIK DÜZENLEME ve DENETLEME
KURUMU (BDDK)113
51 Uluslararası Krizlerin başlangıcı (1998-2000 Dönemi)113
511
ABD Finans Çevrelerindeki Yeni Hareketlilik113
512
Asya'da Başlayan Finansal Hareketlilik114
52 Türkiye'nin yeni Finansal Kriz Süreci (1999-2000 Dönemi)114
521
Bankacılık Sektöründe Kasım 2000 İşlemleri114
522
Finansal Sektörün Şubat 2001 Krizi115
523
Uluslararası Tercih ve Tavsiyeler ile Kriz Çözücüleri115
53 Finansal Piyasaların Düzenlemesi116
54 BDDK'nin Kuruluşu ve İşletilmesi 117
XI
541
BDDK'nın İşlerliği 117
542
BDDK'nın Finansal Fonksiyonu119
6 TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİNİN FAALİYETLERİ ve
ORGANİZASYONU YÖNETİMİ129
61 Türkiye Bankalar Birliğinin (TBB ) Kuruluşu129
62 TBB'nin Görevleri130
63 Organizasyon yapısı131
7 TÜRKİYE'DE BANKALARIN GENEL ORGANİZASYONU ve
YÖNETSEL FAALİYETLERİ139
71 Sermayesinin Büyük Miktarı Hazine'ye ait Bankalara
Örnekler139
711
TC Ziraat Bankasının Örgütlenmesi ve Yönetimi 139
712
Halk Bankasının Örgütlenmesi ve Yönetimi146
713
Vakıflar Bankasının Örgütlenmesi ve Yönetimi152
72 Sermaye Yoğunluğu Kamu Ağırlıklı Kalkınma ve Yatırım
Bankalarına Örnekler158
721
İller Bankasının Örgütlenmesi ve Yönetimi159
722
Kalkınma bankasının Örgütlenmesi ve Yönetimi166
723
Türk Eximbank Örgütlenmesi ve Yönetimi174
724
Takasbank Örgütlenme ve Yönetimi182
73 Özel Sermayeli Mevduat Bankalarına Örnekler189
731
Türkiye İş Bankası Örgütlenmesi ve Yönetimi190
732
Akbank Örgütlenmesi ve Yönetimi199
733
Yapı Kredi Bankası Örgütlenmesi ve Yönetimi204
734
Garanti Bankası Örgütlenmesi ve Yönetimi209
74 Katılım Bankalarına Örnekler217
741
Albaraka Türk Katılım Bankası Örgütlenmesi ve Yönetimi220
742
Bank Asya Örgütlenmesi ve Yönetimi226
75 Yabancı Sermayeli Bankalara Örnekler234
751
Türkiye-HSBC Örgütlenmesi ve Yönetimi235
752
Odeabank Örgütlenmesi ve Yönetimi241
8 BANKACILIKTA RİSK ve KRİZ UNSURLARININ YÖNETİMİ251
81 Risklerin Belirlenmesi251
82 Risklerin Değerlendirilmesi254
XII
83 Risk Unsurlarının Yönetimi257
84 Bankacılık Krizleri Yönetimi262
841 Bankacılık Krizleri Genel Değerlendirmesi262
842
Finansal Krizler264
9 BANKALARIN YÖNETİMİNDE İNSAN UNSURU271
91 Yönetim için Bireysel Davranışlar271
92 Çalışanların Yönetime Yaklaşımları277
10 BANKACILIK FAALİYETLERİNİN ÖRGÜTSEL ve
YÖNETSEL TEKNİKLERİ281
101 Örgütleme Fonksiyonu281
102 Yönetim Fonksiyonu 294
SONUÇ301
KAYNAKLAR341
DİZİN351
XIII
TABLOLAR
Tablo 11 Ülkeler GSYH Yüzde Değişimleri10
Tablo 12 Ülkeler GSYH (Cari, ABD Doları)11
Tablo 13 İşsizlik Oranları12
Tablo 14 Bölgesel Hane Halkı Tasarruf Oranı (%)13
Tablo 15 Bölgesel Dış Ticaret ( Mal ve Hizmet olarak)13
Tablo 16 Ülkelerin Gelişim Göstergeleri (2013 ABD Doları)14
Tablo 17 GSYH İçerisinde Tarım, Sanayi ve Hizmetler Payı (%)15
Tablo 18 Bazı Göstergelerde Küresel Beklentiler (%)16
Tablo 19 Dünya Gıda Tahminleri ($/Ton)16
Tablo 110 Dünya Nüfus Göstergeleri17
Tablo 111 Bölgesel Nüfus Büyümesi18
Tablo 21 Türkiye Nüfus Göstergeleri35
Tablo 22 Türkiye Ekonomisi Temel Büyüklükleri36
Tablo 23 Türkiye Elektrik Üretim ve Tüketim Gelişmesi36
Tablo 24 Türkiye Ödemeler Dengesi Gelişim ve Hedefleri37
Tablo 25 Türkiye Öğrenci-Öğretim elemanı Göstergesi37
Tablo 26 Türkiye Sağlık Göstergeleri37
Tablo 31 Demokrat Parti Dönemi Harcama ve Yatırımları67
Tablo 32 Demokrat Parti Dönemi Bütçe Göstergeleri68
Tablo 33 GSYH İçerisinde Sektörel Paylar (1963 Yılı, % )68
Tablo 34 İmalat Sanayi İçerisinde Paylar (1967-1972 Dönemi, %)69
Tablo 35 Mevduat Çeşitlerinin Dağılımı (%)69
Tablo 36 Seçilmiş Emtia Dünya Fiyatları (1978-1987 Dönemi)69
Tablo 37 Toplam Mali Varlıklar (1981-1990)70
Tablo 38 Başlıca Parasal Göstergeler (1980-1990)71
Tablo 39 Parasal Değerlerin GSYH İçerisindeki Payı (1980-1990, %)72
Tablo 310 Toplulaştırılmış Parasal Göst GSYH İçerisindeki Payı
(1994-1999, %)72
Tablo 311 GSYH (1991-1997 Dönemi)72
Tablo 312 Dış Ticaret Göstergeleri (1991-1997 Dönemi)73
XIV
Tablo 313 Toplam İthalat (1991-1997)73
Tablo 314 Türkiye'nin Uluslararası Rezervleri (1991-1997)73
Tablo 315 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku (1989-2000)74
Tablo 316 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku (2001-2013)74
Tablo 317 İşletmeler İçin Örnek Bilanço77
Tablo 318 İşletmeler İçin Aktif-Pasif Ayrımlı Örnek Bilanço78
Tablo 319 Gelir-Gider Tablosu Örneği81
Tablo 320 Fon Akım Tablosu Örneği82
Tablo 321 Satış Maliyeti Tablosu Örneği83
Tablo 322 Kâr Dağıtım Tablosu Örneği84
Tablo 323 Banka Bilançosu Örneği85
Tablo 324 Banka Konsolide olmayan Bilanço Örneği (Aktif kalemleri)86
Tablo 325 Banka Konsolide Olmayan Bilanço Örneği (Pasif Kalemler)87
Tablo 326 Banka Konsolide olmayan Gelir Tablosu Örneği88
Tablo 327 Banka Muhasebeleştirilen Gelir-Gider kalemlerine ilişkin Örnek89
Tablo 328 Banka Net Akış Tablosu Örneği90
Tablo 329 Banka Finansal Tabloların Açıklama Örneği 91
Tablo 330 Banka Kâr Dağıtım Tablosu92
XV
ŞEKİLLER
Şekil 51 BDDK Organizasyon Şeması120
Şekil 61 TBB'nin Organizasyonu132
Şekil 71 TC Ziraat Bankası Organizasyon Şeması143
Şekil 72 TC Ziraat Bankası Organizasyonunda Genel Müdür
Yardımcılıkları144
Şekil 73 Halk Bankası 1938 Organizasyon Yapısı147
Şekil 74 Halk Bankası Organizasyon Şeması151
Şekil 75 Halk Bankası Genel Müdür Yardımcılıkları152
Şekil 7 6 Vakıflar Bankası Kuruluşundaki İlk Organizasyon Şeması155
Şekil 77 Vakıflar Bankası Yönetim Kurulu Komiteleri156
Şekil 78 Vakıflar Bankası Genel Müdür Yardımcılıkları157
Şekil 79 İller Bankası Organizasyon Şeması166
Şekil 710 Türkiye Kalkınma Bankası Organizasyon Şeması170
Şekil 711 EXİMBANK Üst Yönetim Şeması178
Şekil 712 EXİMBANK Organizasyon Şeması180
Şekil 713 TAKASBANK Organizasyon Şeması188
Şekil 714 Türkiye İş Bankasının İlk Kuruluş Şeması 193
Şekil 715 Türkiye İş Bankası Ankara Merkez Şubesi Organizasyon Şeması193
Şekil 716 Türkiye İş Bankası İstanbul Şubesi Organizasyon Şeması194
Şekil 717 Türkiye İş Bankası Organizasyon Şeması195
Şekil 718 Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcılıkları197
Şekil 719 Garanti Bankası Üst Yönetim Organizasyon Şeması211
Şekil 720 Garanti Bankası Genel Müdürlük Organizasyon Şeması214
Şekil 721 Albaraka Türk Organizasyon Şeması225
Şekil 722 Bank Asya Organizasyon Şeması 229
Şekil 723 ODEABANK Organizasyon Şeması244
Şekil 724 ING BANK Organizasyon Şeması247
Şekil 81 Belirsizlik Faktörleri252
Şekil 82 BDDK Risk Yönetim Şeması260
Şekil 83 Risk Yönetimi Organizasyonu261
Şekil 84 Kriz Çözüm Süreci264
XVI
Şekil 91 Yönetim Değişkenleri272
Şekil 92 İşletme Örgüt-Yönetici İlişkisi273
Şekil 101 Örgütleme Genel Şeması282
Şekil 102 Örgütleme Hiyerarşisi283
Şekil 103 Örgütleme Uzmanlık İlişkileri284
Şekil 104 Örgütleme Sürekli Yatay-Dikey İlişkiler Şeması285
Şekil 105 Örgütleme Fonksiyonel İlişkiler Şeması285
Şekil 106 Örgütleme Şebeke İlişkileri286
Şekil 107 Örgütleme Sektörel Şeması287
Şekil 108 Örgütleme Problemleri Şeması289
Şekil 109 Organizasyon Yapılanmasındaki Gelişmeler291
Şekil 1010 Organizasyon İşlemleri Analizi294
Şekil 1011 Başarı Etkenleri295
Şekil 1012 Yönetim Etkenleri296
Şekil 1013 Yönetici Vasıfları296
Şekil 1014 Yönetimde Etkin Alanlar297
XVII
GRAFİKLER
Grafik 11 Dünya Gıda Ürünleri Fiyat Beklentisi8
Grafik 21 Türkiye Şehir Nüfusu Artışı23
Grafik 22 Türkiye Köy Nüfusu Artışı24
Grafik 23 Türkiye Tarım Üretimindeki Gelişme28
Grafik 24 Türkiye Sanayi Üretimindeki Gelişme28
Grafik 25 Türkiye Hizmetler Sektöründeki Gelişme29
Grafik 31 Buğday, Mısır ve Arpa Fiyatları (1978-1987 Dönemi)60
Grafik 32 Nikel, Bakır, Alüminyum Fiyatları (1978-1987 Dönemi)60
Grafik 33 Pamuk ve Şeker Fiyatları (1978-1987 Dönemi)61
Grafik 34 Ödemeler Dengesi Göstergeleri (1991-1997)63
Grafik 35 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku Dağılımı (1989-2000)65
Grafik 36 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku Dağılımı (2001-2013)66
Grafik 37 Türkiye Brüt Dış Borç Stokunun GSYH İçerisindeki Payı (%)66
Grafik 71 EXİMBANK Kredilerinde Sektörel Dağılım181
Grafik 72 EXİMBANK Sigortalanan Sevkiyatın Sektörel Dağılımı181
RESİMLER
Resim 41 Hammurabi Kanunlarının Yazılı olduğu taş101
Resim 42 Orta Doğu Coğrafyasında İlk Çağ Medeniyeti102
Resim 71 Türkiye İş Bankasının Mevduat Toplama İlanı (1924)190
Resim 72 Türkiye İş Bankasının Hisse Satışına Dair ilan (1924)191
Resim 73 Türkiye İş Bankasının İlk Ana Sözleşmesi Kapağı (1924)194
Resim 74 Akbank Kuruluşuna Ait Bakanlar Kurulu Kararı199
XVIII
EKLER
Ek 1 Demokrat Parti tarafından J Tinbergen'e Yazılan Mektup319
Ek 2 Tinbergen'in Dış İşleri Bakanına Mektubu322
Ek 3 Dış İşleri Bakanının Yurtdışından Gelecek Uzmanların
Masrafların Karşılanması Talep Yazısı324
Ek 4 Dış İşleri Bakanının Masraflarla İlgili Olarak Maliye Bakanlığına
Yazdığı Yazı325
Ek 5 Demokrat Partinin Başladığı Planlama Çalışmalarının
27 Mayıs İhtilalinden Sonra da Devam Ettirildiğine Dair Not326
Ek 6 İhtilal Hükümetinin Planlama Çalışmalarını Devam ettirip
Program Hazırlanmasındaki Masraflarla ilgili yazı327
Ek 7 Planlama Çalışmalarını İhtilal Hükümetinin Devam ettirdiğine
dair Resmi yazı329
Ek 8 Planlama Çalışmalarında yapılan Masrafların karşılanmasına
Dair Yazı331
Ek 9 Banka Kurucularına (Gerçek Kişiler) İlişkin beyanname332
Ek 10 Banka Kurucularına (Tüzel Kişiler ) İlişkin Beyanname336
Ek 11 Tasfiye Haricinde izni kaldırılmış Bankalarda yüzde 10'dan fazla hissesi olmadığına dair BDDK'ya Verilecek Taahhütname Örneği340
Ek 12 Tasfiye Halindeki banker, faktöring, finansal kiralama, sigorta
şirketlerinde yüzde 10'un üzerinde hissesi olmadığına dair BDDK'ya
verilen Taahhütname340
Ek 13 IMF Başkanı Köhler'in Türkiye'ye verilecek kredi ile ilgili Mektubu341
Ek 14 Başbakan Bülent Ecevit, Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli,
Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz imzalı IMF Başkanı
Köhler'e yazı344
Ek 15 Ekonomik İşlerden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş ve
Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti imzalı Ekonomik
Program'ın kabul edildiğine dair yazı ve program ekleri345
Ek 16 Başbakan Yardımcısı Ali Babacanın IMF'ye mektubu ve ekleri346
XIX
KISALTMALAR
AB : Avrupa Birliği
ABD : Amerika Birleşik Devletleri
ATM : Automatic Teller Machine, Para Aktarma makinası
BDDK : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
BİST : Borsa İstanbul
CHP : Cumhuriyet Halk Partisi
DP : Demokrat Parti
DPT : Devlet Planlama Teşkilatı
EİEİ : Elektrik İşleri Etüt İdaresi
FAO : Food and Agriculture Organisation, Dünya Gıda Örgütü
FED : Federal Reserve, Amerikan Merkez Bankası
GSYH : Gayrisafi Yurtiçi Hasıla
GWh : Gigawatt-Hour, (Enerji üretim kapasitesini gösterir)
IMF : International Monetary Fund
İMKB : İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
KKTC : Kuzey Kıbrıs Türk Devleti
KPSS : Kamu Personeli Seçme Sınavı
MESS : Metal Sendikacıları Sanayi
MW : Megawatt ( Üretim tesislerinin kapasitesini belirtir)
OECD : Organisation for Economic Co-operation and Development, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü
ÖSYM : Ölçme Seçme Yerleştirme Merkezi
PPP : Purchasing Power Parity, Satın Alma Gücü Paritesi
TBB : Türkiye Bankalar Birliği
TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi
TCMB : Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
TMSF : Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu
TÜSİAD : Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği
US : United States, Amerika Birleşik Devletleri
