İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR CETVELİ13 GİRİŞ 15 BİRİNCİ BÖLÜM EKONOMİK YAPTIRIMLARA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER I EKONOMİK YAPTIRIM KAVRAMI 21 A Genel21 B Ekonomik Zorlama Araçlarını Tanımlamak Üzere Kullanılan Kavramlar24 1 Önlem (Measure)24 2 Ambargo (Embargo)26 3 Barış İçinde Abluka (Pacific Blockade) 27 4 Boykot (Boycott) 27 5 Misilleme (Retortion)29 6 Karşı-Önlem (Counter-measures)30 C Uygulanan Uluslararası Hukuk Bakımından Ekonomik Yaptırımlar31 II EKONOMİK YAPTIRIMLARIN TARİHSEL GEÇMİŞİ 34 A Birinci Dünya Savaşı Öncesi Dönem 34 B Birinci Dünya Savaşı ve Sonrası Dönem Uygulamaları36 C İkinci Dünya Savaşı ve Sonrası Dönem Uygulamaları 37 D Yakın Dönem Ekonomik Yaptırım Uygulamaları ve Türkiye 39 III EKONOMİK YAPTIRIM TÜRLERİ 47 A İçeriği Bakımından Ekonomik Yaptırımlar47 B Kapsam Bakımından Ekonomik Yaptırımlar 48 C Kaynağı Bakımından Ekonomik Yaptırımlar 50 D Yöneldiği Kişiler Bakımından Ekonomik Yaptırımlar 53 IV EKONOMİK YAPTIRIMLARIN HEDEFİ VE ETKİLERİ57 V EKONOMİK YAPTIRIMLARIN ETKİSİZLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK ENGELLEME KARARLARI(BLOCKING STATUES)59 10 İçindekiler İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİK YAPTIRIMLAR VE ULUSLARARASI TİCARİ SÖZLEŞMELER I GENEL67 II ULUSLARARASI TİCARİ SÖZLEŞMELER VE HUKUKİ REJİMİ68 III MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK BAKIMINDAN EKONOMİK YAPTIRIM KARARLARININ VASIFLANDIRILMASI 79 A Genel79 B Ekonomik Yaptırım Kararlarının Doğrudan Uygulanan Kural Vasfı 81 C Üçüncü Ülke Hukukuna Ait Ekonomik Yaptırım Kararlarının Vasıflandırılması88 1 Üçüncü Ülke Hukukuna Ait Ekonomik Yaptırım Kararlarının Maddi Vakıa Olarak Vasıflandırılması88 2 Üçüncü Ülke Hukukuna Ait Ekonomik Yaptırım Kararlarının Hukuk Kuralı Olarak Vasıflandırılması95 3 Değerlendirme 100 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EKONOMİK YAPTIRIMLARA KONU UYUŞMAZLIKLARIN MAHKEME YOLU İLE ÇÖZÜMÜ I GENEL 105 II ÇOK TARAFLI EKONOMİK YAPTIRIMLARIN MAHKEMELER TARAFINDAN ELE ALINIŞI 105 III TEK TARAFLI EKONOMİK YAPTIRIMLARIN MAHKEMELER TARAFINDAN ELE ALINIŞI 111 A Ekonomik Yaptırımların Mahkemenin Hukukuna (Lex Fori) Ait Olması 111 1 Mahkemenin Hukukuna Ait Ekonomik Yaptırımların Uluslararası Ticari Sözleşmelere Doğrudan Uygulanması 111 2 Tarafların Yetki Anlaşması ile Mahkemenin Hukukuna Ait Ekonomik Yaptırımların Uygulanmasından Kaçınıp Kaçınamayacağı Meselesi 117 a Karşılaştırmalı Hukukta Doğrudan Uygulanan Kuralların Yetki Anlaşmalarına Etkisi 122 b Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kuralların Yetki Anlaşmalarına Etkisi 132 i Yetki Anlaşması ile Türk Mahkemelerinin Yetkili Kılınması 132 ii Yetki Anlaşması ile Yabancı Mahkemelerin Yetkili Kılınması 134 İçindekiler 11 B Ekonomik Yaptırım Kararının Sözleşmenin Esasına Uygulanacak Hukuka (Lex Conractus) Ait Olması141 C Ekonomik Yaptırım Kararının Üçüncü Ülke Hukukuna Ait Olması153 D Sözleşmeye Anasyonel Hukuk Kurallarının Uygulanması ve Ekonomik Yaptırım Kararları 169 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM EKONOMİK YAPTIRIMLARA KONU UYUŞMAZLIKLARIN TAHKİM YOLUYLA ÇÖZÜMÜ I TAHKİM KAVRAMI VE EKONOMİK YAPTIRIMLARA KONU UYUŞMAZLIKLARIN TAHKİM YOLU İLE ÇÖZÜLMESİ DURUMUNDA DİKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR175 II EKONOMİK YAPTIRIMLARA KONU SÖZLEŞMELERDEN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLARINTAHKİME ELVERİŞLİLİĞİ183 A Tahkime Elverişlilik Kavramı 183 B Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Tahkime Elverişlilik Arasındaki İlişki 186 C Ekonomik Yaptırımlar ve Tahkime Elverişlilik Arasındaki İlişki195 D Uyuşmazlığın Tahkime Elverişli Olup Olmadığına Karar Verme Yetkisi 202 1 Hakem Kararı Öncesinde Tahkime Elverişlilik Meselesi203 2 Hakem Kararı Sonrasında Tahkime Elverişlilik Meselesi207 III HAKEMLERİN EKONOMİK YAPTIRIM KARARLARINI UYGULAMA YETKİSİ VE YÜKÜMLÜLÜĞÜ208 IV ÇOK TARAFLI EKONOMİK YAPTIRIMLARIN TAHKİMDE ELE ALINIŞI213 V TEK TARAFLI EKONOMİK YAPTIRIMLARIN TAHKİMDE ELE ALINIŞI 215 A Ekonomik Yaptırımların Uyuşmazlığın Esasına Uygulanacak Hukuka (Lex Contractus) Ait Olması215 1 Sözleşmeye Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçilmesi Halinde Ekonomik Yaptırımların Uyuşmazlığa Uygulanması 217 a Tarafların Uygulanacak Hukuka Ait Ekonomik Yaptırımların Sözleşmeye Uygulanmasını Açık Olarak Kararlaştırması 217 b Tarafların Uygulanacak Hukuka Ait Ekonomik Yaptırımların Sözleşmeye Uygulanması Konusunda Sessiz Kalmaları 218 c Tarafların Uygulanacak Hukuka Ait Ekonomik Yaptırımların Sözleşmeye Uygulanmamasını Kararlaştırmaları 223 2 Uygulanacak Hukukun Hakemler Tarafından Belirlenmesi Halinde Ekonomik Yaptırımların Sözleşmeye Uygulanması 225 B Ekonomik Yaptırımların Sözleşmenin Esasına Uygulanacak Hukuk (Lex Contractus) Dışındaki Bir Hukuka Ait Olması 227 1 Genel227 12 İçindekiler 2 Ekonomik Yaptırımların Tahkim ve Tenfiz Yerleri Dışındaki Yabancı Bir Hukuka Ait Olması 228 3 Ekonomik Yaptırımların Tahkim Yeri veya Muhtemel Tenfiz Devleti Hukukuna Ait Olması 238 C Sözleşmeye Anasyonel Hukuk Kurallarının Uygulanması ve Ekonomik Yaptırımlar 241 BEŞİNCİ BÖLÜM EKONOMİK YAPTIRIMLARIN YABANCI MAHKEME KARARLARININ TENFİZİ İLE HAKEM KARARLARININ İPTALİ VE TENFİZİ ÜZERİNDE ETKİLERİ I GENEL 243 II EKONOMİK YAPTIRIMLARIN YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ ÜZERİNDE ETKİLERİ 245 A Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Genel Açıklamalar 245 B Yetki Açısından Ekonomik Yaptırımların Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizine Etkisi 248 C Kamu Düzeni Açısından Ekonomik Yaptırımların Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizine Etkisi 253 III EKONOMİK YAPTIRIMLARIN HAKEM KARARLARININ İPTALİ VE TENFİZİ ÜZERİNDE ETKİLERİ 259 A Hakem Kararlarının İptali ve Tenfizine İlişkin Genel Açıklamalar 259 B Tahkime Elverişililik Açısından Ekonomik Yaptırımların Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizine Etkisi 264 C Kamu Düzeni Açısından Ekonomik Yaptırımlarının Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizine Etkisi 266 1 Genel 266 2 Kamu Düzeni Bağlamında Tenfiz Engeli Olarak Ekonomik Yaptırım Kararları 269 SONUÇ 283 KAYNAKÇA 291
