Mal Rejimi Düzenlemeleri ve Vergi Hukukundaki Etkileri

MAL REJİMİ DÜZENLEMELERİ VE VERGİ HUKUKUNDAKİ ETKİLERİ



Elif SONSUZOĞLU



Bu Çalışma, 01.01.2002’de Yürürlüğe Giren 4721 Sayılı Medeni Kanun’un Evlilik Mal Rejimi Düzenlemelerinde Yapmış Olduğu Değişikliklerin İncelenmesi, Bu Değişikliklerin Vergi Hukukundaki Etkilerinin Araştırılması Ve Yeni Mal Rejimi Düzenlemeleri Dolayısıyla Vergi Hukuku Alanında Ortaya Çıkması Muhtemel Soru Ve Sorunların Tespiti İle Bunlara Cevap Bulunması Amacı İle Yapılmıştır.

Çalışma Konusu Olarak Mal Rejimleri Ve Vergisel Etkileri, Konunun Yeniliği, Hemen Herkesi İlgilendirmesi Ve Mal Rejimlerinin Evlilik İçindeki Özel Önemi Nedeniyle Seçilmiş Olup, Çalışmada Bu Rejimlerden Birini Seçerek, Ya Da Hiçbirini Seçmemek Suretiyle Yasal Mal Rejimine Tabi Olacak Eşler Açısından Yasada Yer Alan Mal Rejimlerinin Tanıtılması, Bu Mal Rejimlerinin Devamı Süresince Ve Tasfiyesinde Ortaya Çıkması Muhtemel Vergi Sorunlarının Tespiti Ve Çözümlerinin Sunulması Amaçlanmıştır.



Kitaptan Konu Başlıkları:

Medeni Kanunda Yer Alan Mal Rejimi Düzenlemeleri:

Kavramsal Olarak Mal Rejimi Düzenlemeleri Ve Kıta Avrupası'nda Mal Rejimi Düzenlemeleri,

Tmk'nda Bütün Mal Rejimlerinin İlgilendiren Genel Hükümler,

Tmk'nda Yasal Mal Rejimi( Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ),

Tmk'nda Seçimlik Mal Rejimleri

Tmk'nda Mal Rejimi Düzenlemelerinin Vergi Hukukundaki Etkileri:

Tmk'nda Bütün Mal Rejimlerini İlgilendiren Genel Hükümlerin Vergi Hukundaki Etkileri,

Tmk'nda Yasal Mal Rejiminde (Emk) Yer Alan Vergi Hukukunu İlgilendiren Düzenlemeler,

Tmk'da Seçimlik Rejimlere İlişkin Düzenlemelerin Vergi Hukukundaki Etkileri,

Tmk'nda Mal Rejimine İlişkin Düzenlemelerin Temel Vergi Yasaları Ve Harçlar Kanunu Açısından Etkileri

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ     V
KISALTMALAR     XV
GİRİŞ     1

BİRİNCİ BÖLÜM
MEDENİ KANUN'DA YER ALAN MAL REJİMİ DÜZENLEMELERİ

BİRİNCİ KISIM
KAVRAMSAL OLARAK MAL REJİMİ DÜZENLEMELERİ VE KITA AVRUPASI'NDA MAL REJİMİ UYGULAMALARI

I. Genel Olarak Mal Rejimleri     7
A. Yasal Mal Rejimi     9
B. Seçimlik Mal Rejimi     10
II. Kıta Avrupası'nda Mal Rejimi Düzenlemeleri     11
A. İsviçre     11
B. Almanya     11
C. Avusturya     12

İKİNCİ KISIM
TMK'NDA BÜTÜN MAL REJİMLERİNİ İLGİLENDİREN           GENEL HÜKÜMLER

I. Genel Olarak     13
II. Borçlardan Sorumluluk (MK m.189)     15
III. Alacaklıların Korunması (MK m.213)     15
IV. Envanter (MK m.216)     17
V. Eşler Arasındaki Borçlarda Muacceliyet (MK m.217)     18

ÜÇÜNCÜ KISIM
TMK'NDA YASAL MAL REJİMİ (EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ) (MK m.218-243)

I. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimine İlişkin Temel İlkeler     19
A.Genel Olarak     19
B. Edinilmiş Mallar (MK m.219)     19
C. Kişisel Mallar     20
1. Kanuna Göre Kişisel Mallar (MK m.220)     21
2. Sözleşmeye Göre Kişisel Mallar (MK m.221)     21
D. Mallarda Yönetim, Yararlanma ve Tasarruf (MK m.223)     22
E. Borçlardan Sorumluluk (MK m.224)     23
F. İspat Kuralları     25
II. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi     26
A. Yasal Mal Rejiminden (EMK) Seçimlik Mal Rejimlerinden   Herhangi Birine Geçiş (MK m.202)     26
B. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminden Olağanüstü Mal Rejimine (Mal Ayrılığı Rejimine) Geçiş (MK m.206)     26
III. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesi     29
A. Malların Geri Alınması,Borçlar (MK m.226) ve Paylı Mülkün Tasfiyesi     30
B. Eşlerin Paylarının Hesabı ile Kişisel ve Edinilmiş Malların     Ayrılması     31
C. Malların Değerlerinin Belirlenmesine Esas Alınacak Zaman (Değerlendirme Anı MK m.235) ve Değer (MK m.232-233-234)     32
D. Artık Değerin Hesaplanması  (MK m.231)     33
1. Aktiflerin Hesabı     34
a. Tasfiye Sırasında Mevcut Edinilmiş Mallar (MK m.235)     34
b. Eklenecek Değerler (MK m.229)     35
c. Denkleştirme (Kişisel Mallara Giden Edinilmiş Malların Karşılıkları MK m.230)     37
2. Pasiflerin Hesabı     40
a. Değer Artış Payı (MK m.227)     40
b. Denkleştirme (Edinilmiş Mallara Giden Kişisel Malların Karşılıkları MK m.230)     43
c. Borçlar (MK m.231)     43
3. Artık Değere Katılma (Net Değerin Hesabı-Katılma Alacağı)     44
a. Artık Değere Katılma Oranı (MK m.236- 237- 238) ve          Katılma Alacağının Tespiti     44
b. Katılma Alacaklısı ve Borçlusu     47
(i). Katılma Alacağı Alacaklıları     47
(ii). Katılma Alacağı Borçluları     47
c. Alacakların Takası (MK m.236 /1)     48
4. Katılma Alacağının ve Değer Artış Payının Ödenmesi veya Ödemenin Ertelenmesi (MK m.239)     49
5. Katılma Alacağı İçin Zamanaşımı     50
6. Katılma Alacağından Borçlu Eş, Mirasçılar ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu ile Katılma Alacağı, Miras Hukuku İlişkisi     51
7. Aile Konutu ve Ev Eşyasında Ayni Hak İstenmesi (İntifa,        oturma veya mülkiyet hakkı MK m.240)     53
IV. Ölüm Halinde Sağ Kalan Eşin, Miras Hakkı ve EMK Rejimindeki Diğer Haklar Arasındaki Farklar     54
A. Konut ve Konut Eşyası Açısından (MK m.240 ve m.652) Farklar     55
B. Katılma Alacağı ve Miras Hakkı Açısından Farklar     56
V. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Olumsuz Tarafları     58

DÖRDÜNCÜ KISIM
 TMK'NDA SEÇİMLİK MAL REJİMLERİ

I. Genel Olarak     60
II. Mal Ayrılığı Rejimi     62
A. Genel Olarak     62
B. Rejimin Sona Ermesi ve Tasfiye     65
III. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi     66
A. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimine Hakim Olan Temel İlkeler     67
1. Mal Grupları ve Bunlarda Yönetim Yararlanma ve Tasarruf     67
2. Borçlardan Sorumluluk (MK m.246)     68
3. İspat Kuralları (MK m.245)     69
B. Mal Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiye     69
1. Malların Geri Alınması ve Paylı Mülkün Özgülenmesi               (MK m.248)     70
2. Katkıdan Doğan Hak (MK m.249)     70
3. Aileye Özgülenen Malların Paylaşımı (MK m.250)     71
a. Paylaştırma Yöntemi (MK m.253)     72
b. Paylaşmaya Aykırı Davranışlar (MK m.251)     73
c. Paylaştırma İsteminin Reddi (MK m.252)     74
4. Aile Konutu ve Ev Eşyası     74
a. İptal ve Boşanma     75
b. Ölüm     75
C. Benzer Rejimler Olan EMK Rejimi ile PMA Rejiminin Karşılaştırılması     76
IV. Mal Ortaklığı Rejimi     78
A. Mal Ortaklığı Rejimine Hakim Olan Temel İlkeler     78
1. Mal Ortaklığının Türleri ve Ortaklık Mallarının Kapsamı     79
2. İspat Kuralları (MK m.261)     80
3. Kişisel Mallar ve Bunlarda Yönetim ve Tasarruf (MK m.267)     80
4. Ortaklık Malları ve Bunlarda Yönetim ve Tasarruf     81
5. Eşlerin Ortaklık Mallarıyla Meslek veya Sanat İcra Etmesi     81
6. Mirasın Reddi ya da Kabulü     81
7. Borçlardan Sorumluluk     82
a. Ortaklık Borçları (MK m.268)     82
b. Kişisel Borçlar     82
B. Mal Ortaklığı Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiye     83
1. Mal Rejiminin Sona Ermesi ve Sona Erme Anı     83
2. Paylaşma     85
a. Ölüm ya da Diğer Bir Mal Rejimini Seçmekle Paylaşma     85
b. Diğer Hallerde Paylaşma     87
3. Paylaşmadan Önce Yapılacak Olan Ekleme ve Denkleştirme İşlemleri     87
a. Kişisel Mallara Ekleme     87
b. Kişisel Mal ile Ortaklık Malı Arasındaki Denkleştirme     87
c. Değer Artış Payı     88
4. Paylaşma Usulü     88

İKİNCİ BÖLÜM
TMK'NDA MAL REJİMİ DÜZENLEMELERİNİN VERGİ HUKUKUNDAKİ ETKİLERİ

BİRİNCİ KISIM
TMK'NDA BÜTÜN MAL REJİMLERİNİ İLGİLENDİREN GENEL HÜKÜMLERİN VERGİ HUKUKUNDAKİ ETKİLERİ

I. Borçlardan Sorumluluk (MK m.189)     93
II. Alacaklıların Korunması (MK m.213)     93
III. Envanter (MK m.216)     94
IV. Eşler Arasındaki Borçlarda Muacceliyet (MK m.217)     95

İKİNCİ KISIM
TMK'NDA YASAL MAL REJİMİNDE (EMK) YER ALAN VERGİ HUKUKUNU İLGİLENDİREN DÜZENLEMELER

I. Eklenecek Değerler (MK m.229)    98
II. Denkleştirme (MK m.230)     101
III. Değer Artış Payı (MK m.227)    102
IV. Artık Değere Katılmaya İlişkin Oran Değiştirme Anlaşmaları (MK m.231)     103
V. Aile Konutu ve Ev Eşyasında Ayni Hak İstenmesi (MK m.240)     104
VI. Paylı Mülkiyetin Tasfiyesi (MK m.226/2)     106

ÜÇÜNCÜ KISIM
 TMK'NDA SEÇİMLİK REJİMLERE İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN VERGİ HUKUKUNDAKİ ETKİLERİ

I. Mal Ayrılığı Rejiminde Yer Alan Vergi Hukukunu   İlgilendiren Düzenlemeler  108
II. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimin

II. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejiminde Yer Alan Vergi          Hukukunu İlgilendiren Düzenlemeler     109
A. Malların Geri Alınması, Paylı Malın Özgülenmesi ve Katkıdan Doğan Hak     109
B. Aileye Özgülenen Mallar     111
C. Paylaşma Yöntemi     112
D. Paylaşmaya Aykırı Davranışlar     113
E. Aile Konutu ve Ev Eşyası     113
1. İptal veya Boşanma Halinde (MK m.254)     113
2. Ölüm Halinde (MK m.255)     114

III. Mal Ortaklığı Rejiminde Yer Alan Vergi Hukukunu   İlgilendiren Düzenlemeler     116
A. Cebri İcra Halinde Hacizde Alacaklının Talebiyle ve İflasta Kendiliğinden Olağanüstü Mal Rejimine Geçme     116
B. Üçüncü Şahıslara Karşı Sorumluluk     117
C. Eski Rejime Dönme (MK m.211 )     118
D. Yönetim ve Tasarruf     119
E. Eşler Arasındaki Borçlarda Muacceliyet (MK m.270)     120
F. Mal Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiye     121
1. Kişisel Mala Ekleme     121
2. Denkleştirme     122
3. Değer Artış Payı     122
4. Paylaşma     123
a. Ölüm veya Diğer Mal Rejiminin Kabulü Halinde Paylaşma     123
b. Diğer Hallerde Paylaşma     124
c. Paylaşma Usulü     125
(i)- Kişisel Mallar     125
(ii)- Aile Konutu ve Ev Eşyası     126
(iii)- Diğer Mal Varlığı Değerleri     127

DÖRDÜNCÜ KISIM
TMK'NDA MAL REJİMİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN TEMEL VERGİ YASALARI VE HARÇLAR KANUNU AÇISINDAN ETKİLERİ

I. Özel Vergi Yasaları Açısından Etkileri     128
A. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler     128
B. Malın Aynından Alınan Vergilere İlişkin Özel Vergi Yasaları        (Emlak Vergisi ve Motorlu Taşıtlar Vergisi)     130
C. Veraset ve İntikal Vergisi Açısından İlişkiler     131
II. Genel Vergi Yasaları Açısından Etkileri     131
A. Vergi Usul Kanunu'ndaki Yansımalar     131
1. Medeni Kanundaki Mal Rejimine İlişkin İspat Kuralları ve Karinelerin Vuk'ndaki Yorum ve İspat Kuralları ile İlişkisi     131
2. MK'nda Yer Alan Değerleme Ölçülerinin VUK'nda ve VİVK'nda Yer Alan Değerleme Ölçüleriyle İlişkisi     135
3. Vergi Usul Yasası ile Farklı Olan Saklama Süresi ve Zamanaşımı İlişkisi     137
B. Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun'a İlişkin       Etkiler     137
1. Katılma Alacağının Muaccel Değil, Beklenen Hak Olması     137
2. İflas ve Konkordato     139
3. Mal Rejimi Düzenlemeleri ve Kamu Alacağının Tahsiline Engel Olma Suçu     140
4. İptal Davası, Hacze İştirak ve Rüçhaniyet     141

III. Harçlar Kanunu Açısından Etkileri     141

SONUÇ     143

EK: TABLOLAR

Tablo 1: Önceki Medeni Kanun’da Yer Alan Mal Rejimleri 148

Tablo 2: Yeni Medeni Kanun’da Yer Alan Mal Rejimleri 148

Tablo 3: Mal Rejimi Seçimi 148

Tablo 4: Katılma Alacağı ile Miras Hakkı Arasındaki Fark 149

Tablo 5: Mal Rejiminin Tasfiye Nedenleri 149

Tablo 6: Mal Rejiminin ve Terekenin Tasfiyesinde VİV. 150

Tablo7: Gayrimenkullerde Miras Payını Aşan Kısmın   Vergilendirilmesi 150

Tablo 8: Gayrimenkullerde Miras Payını Aşan Kısmın Tapu Kadastro Harcı Karşısındaki Durumu   150