Ceza Kanunlarının Zaman Bakımından Uygulanması
Av. Dr. Emre DİZDAR
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR .13
GİRİŞ . 15
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI
İLE İLGİLİ KAVRAMSAL ÇERÇEVE
GENEL BİLGİLER. 19
MADDÎ CEZA HUKUKU NORMU 21
Normun Maddî Ceza Hukukuna Aidiyeti Sorunu21
Maddî Ceza Hukuku Normunun Benzer Normlardan Ayırt Edilmesi
Sorunu 32
Ceza Muhakemesi Normundan Ayırt Edilmesi .32
Normun Hukukî Niteliğinin Belirlenmesi.32
Derhâl Uygulama İlkesi .34
Derhâl Uygulama İlkesinin Sonuçları .36
Yeni Kanunun Tamamlanmış İşlemlere Etkisi 36
Yeni Kanunun Lehe veya Aleyhe Olmasının Önem
Taşımaması37
Hükmün Açıklanmasına Geri Bırakılmasına İlişkin
Düzenlemelerin Hukukî Niteliği .40
Muhakemenin Yürütülememesinin Dolaylı Etkisi Olarak Faile
Ceza Verilememesi Durumu .42
Yer Bakımından Yetki ve Madde Bakımından Yetki (Görev)
Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması46
7248 Sayılı Kanun’un Zaman Bakımından Uygulama İlkeleri
Açısından İncelenmesi.50
Ulusal Mahkemelerin Yargılama Yetkisini Değiştiren
Kanunların Zaman Bakımından Uygulanması55
8 İçindekiler
Ceza İnfaz Hukuku Normundan Ayırt Edilmesi55
Normun Hukukî Niteliğinin Belirlenmesi.55
Derhâl Uygulama İlkesi ve İstisnaları.57
Koşullu Salıverilme Öncesi Denetimli Serbestliğe Ayrılmayı
Düzenleyen Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması63
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Maddî Ceza
Hukuku Normu ile Ceza İnfaz Hukuku Normu Ayrımı.64
Anayasa Mahkemesi İçtihadında Maddî Ceza Hukuku Normu
ile Ceza İnfaz Hukuku Normu Ayrımı.70
Zaman Bakımından Uygulama Açısından Özellik Arz Eden Bazı
Kurumlar 73
Zamanaşımı 73
Genel Olarak73
Zamanaşımı Başlangıcı.73
iii. Dava Zamanaşımının Hukukî Niteliği76
(a) Dava Zamanaşımını Muhakeme Hukuku Kurumu
Sayan Görüş 76
(i) Teorik Dayanakları.76
(ii) Türk Pozitif Hukukundaki Dayanakları79
(b) Dava Zamanaşımını Maddî Ceza Hukuku Kurumu
Sayan Görüş 84
(i) Teorik Dayanakları.84
(ii) Türk Pozitif Hukukundaki Dayanakları85
(c) Dava Zamanaşımını Karma Nitelikli Kurum Sayan
Görüş85
(d) Dava Zamanaşımının Hukukî Niteliği Hususundaki
Görüşümüz86
Ceza Zamanaşımının Hukukî Niteliği 91
Duruşmalı Yargılamaya Alternatif Usûller.92
Maddî Ceza Hukuku Normunun Kanun Dışında Normatif Kaynağının
Bulunup Bulunmadığı Sorunu 107
İdarenin Düzenleyici İşlemleri ile Maddî Ceza Hukuku Normu
İhdası Sorunu 108
Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile Maddî Ceza Hukuku Normu
İhdası Sorunu 129
Olağan Dönem Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi130
Olağanüstü Hâl Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi.134
İçindekiler 9
III. CEZA KANUNLARININ YÜRÜRLÜĞÜ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR.150
Ceza Kanunlarının Yürürlük Süresi Yönünden Sınıflandırılması.150
Sürekli Kanunlar 150
Süreli veya Geçici (İstisnaî) Kanunlar151
Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 152
Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi .152
Ceza Kanunlarının Yürürlükten Kalkması154
Kendiliğinden Yürürlükten Kalkma .154
Başka Bir Kanunla Yürürlükten Kaldırma: İlga 155
Açık (Sarih) İlga 155
Örtülü (Zımnî) İlga 156
Anayasa Mahkemesinin Kararıyla Yürürlükten Kaldırma: İptal.162
İKİNCİ BÖLÜM
SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMANIN BELİRLENMESİ
GENEL BİLGİLER.165
ANÎ HAREKETLİ KASITLIİCRAÎ SUÇLARIN İŞLENDİĞİ ZAMAN.170
Hareket Teorisi171
Netice Teorisi .174
Karma Teori 178
Görüşümüz 180
Teorik Açıdan Konunun İncelenmesi .181
Suçun İşlendiği Zaman ile Suçun Tamamlandığı An Ayrımı .181
Suç İşleme İradesinin Dışa Vurulduğu Anın Hareketin İcrası
Anı Olması 183
Netice Teorisinin Eleştirisi.187
Karma Teorinin Eleştirisi189
Türk Pozitif Hukuku Açısından Konunun İncelenmesi190
Türk Ceza Kanunu’nda Açık Hüküm Bulunmaması190
Türk Ceza Kanunu’nda Fiil Kavramının Yeknesak Biçimde
Kullanılmaması 191
Türk Ceza Kanunu’nda Doğrudan veya Dolaylı Hüküm
Bulunmamasının Sonucu 195
III. SUÇUN YAPISININ ÖZELLİK ARZ ETTİĞİ HÂLLERDE SUÇUN İŞLENDİĞİ
ZAMAN 197
Çok Hareketli Suçlar198
Seçimlik Hareketli Suçlar202
10 İçindekiler
Mütemadî (Kesintisiz) Suçlar .205
İhmalî Suçlar.217
Objektif Cezalandırılabilme Şartı İçeren Suçlar .225
Taksirli Suçlar 228
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİNİN İŞLENDİĞİ ZAMAN .229
Teşebbüs.229
İştirak.230
İçtima .233
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASINA
HÂKİM OLAN İLKELER
KURAL: CEZA KANUNLARININ GEÇMİŞE UYGULANMAMASI İLKESİ.237
İlkenin Anlamı ve Tarihsel Gelişimi.237
İlkenin Hukukî Dayanakları.257
Uluslararası Kaynaklar257
Türk Mevzuatı .270
İSTİSNA: LEHE KANUNUN GEÇMİŞE ETKİLİ UYGULANMASI İLKESİ272
İlkenin Anlamı272
İlkenin Hukukî Dayanakları.276
Uluslararası Kaynaklar276
Türk Mevzuatı .277
Sonradan Yürürlüğe Giren Lehe Kanunun Geçmişe Etkili Sonuç
Doğurabileceği Zaman .287
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA İLKELERİNİN SONUÇLARI
UYGULANACAK MADDÎ CEZA NORMUNUN BELİRLENMESİNDE ÖLÇÜT
VE YÖNTEM297
Soyut Yöntem (Kanunî Tanımdan Hareket Edilmesi) .299
Somut Yöntem (Somut Fiilden Hareket Edilmesi)301
ÇEŞİTLİ ÖNCEKİ KANUN – SONRAKİ KANUN İHTİMALLERİ
ÇERÇEVESİNDE İLKELERİN UYGULANMASI .311
Sonraki Kanun ile Fiilin Suç Hâline Getirilmesi311
Sonraki Kanun ile Fiilin Suç Olmaktan Çıkarılması 313
İçindekiler 11
Sonraki Kanun ile Mevcut Düzenlemede Değişiklik Yapılması.333
Sonraki Kanun ile Aleyhe Değişiklik Öngörülmesi.337
Yalnızca Ceza Hukuku Yaptırımlarında Değişiklik Yapılması 337
Ceza Hukuku Yaptırımları Dışındaki Konularda Değişiklik
Yapılması 350
Sonraki Kanun ile Lehe Değişiklik Öngörülmesi.357
Lehe Aleyhe Değerlendirmesinde Özel Durumlar377
Ara Kanunlar.377
Süreli veya Geçici (İstisnaî) Kanunlar .381
Güvenlik Tedbiri Öngören Kanunlar385
Ceza Normlarının Gönderme Yaptığı Kanunlar 394
Zamanaşımına İlişkin Kanunlar .400
Muhakeme Şartı Koyan veya Kaldıran Kanunlar .406
Genel Bilgiler406
Hukukî Niteliği 409
iii. Derhâl Uygulama İlkesi ve Sonuçları 416
Cezaların İçtimaına İlişkin Sorunlar 427
Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Etkisi430
Genel Bilgiler430
Failin Lehine Hükmün İptal Edilmesi .431
iii. Failin Aleyhine Hükmün İptal Edilmesi.432
Lehe Sonuç Doğuran İptal Kararının Kesin Hükme Etkisi 436
İptal Kararının Yürürlüğünün Ertelenmesi Durumu.437
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarının Etkisi.443
III. UYARLAMANIN İSTENEBİLECEĞİ ZAMAN VE USÛLÜ.454
SONUÇ.459
KAYNAKÇA467
