Eser Sözleşmesinde Ek İş Ve İş Değişikliği

ESER SÖZLEŞMESİNDE EK İŞ VE İŞ DEĞİŞİKLİĞİ



Emre GÖKYAYLA



- Çalışmanın Amacı, Kapsamı, Sınırları ve Genel Olarak Eser Sözleşmesi

- Eser Sözleşmelerinde Tarafların Karşılıklı Edimlerinin Genişletilmesi ve Değiştirilmesi

- Ek İş ve İş Değişikliği Kavramları ile Bunların Benzer Kavramlardan Farkı

- Ek İş ve İş Değişikliğinin Kaynakları, Hukuki Niteliği ve Tabi Olduğu Şekil

- Ek İŞ Kavramı

- İş Değişikliği Kavramı

-Ek İş ve İş Değişikliğinin Benzer Kavramlardan Farkı

- Eser Sözleşmesinde Tarafların Borçları ile Ek İş ve İş Değişikliği Arasındaki İlişki

- Yüklenicinin Borçları ile Ek İş ve İş Değişikliği Arasındaki İlişki

- İş Sahibinin Borçları ile Ek İş ve İş Değişikliği Arasındaki İlişki

- Ek İş ve İş Değişikliği Yapılmasının Sonuçları

- Ek İş ve İş Değişikliği Yapılmasının Ücret Ödeme Borcuna Etkisi

- Ek İş ve İş Değişikliği Yapılmasının Eseri Teslim Borcuna Zaman Yönünden Etkisi

- Ek İş ve İş Değişikliği Yapılmasının Cezai Şart Üzerindeki Etkisi

- Ek İş ve İş Değişikliği Sonucu Yüklenicinin Boşa Giden Masraflarının Karşılanması

- Yüklenicinin Ek İş ve İş Değişikliğini İcra Etmek Zorunda Olup Olmadığı



İÇİNDEKİLER

Önsöz V

İçindekiler VII

Kısaltmalar XIII

GİRİŞ 1

§ 1. ÇALIŞMANIN AMACI, KAPSAMI, SINIRLARI VE GENEL

OLARAK ESER SÖZLEŞMESİ 1

I. Çalışmanın Amacı, Kapsamı ve Sınırları 1

II. Genel Olarak Eser Sözleşmesinin Tanımı, Unsurları, Tarafları,

Hukukî Niteliği, Şekli, Tarafların Borçlan 4

A. Eser Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları 4

L Tanımı 4

2. Unsurları 5

a. Bir Eser Meydana Getirme 5

aa. Eser Kavramı..... 5

bb. Meydana Getirme Kavramı 7

b. Ücret Ödeme Vaadi 10

c. Taraflar Arasında Anlaşma 11

B. Eser Sözleşmesinin Tarafları, Şekli Ve Hukukî Niteliği 12

1. Sözleşmenin Tarafları 12

2. Sözleşmenin Şekli 15

3. Sözleşmenin Hukukî Niteliği.. 17

C. Eser Sözleşmesinde Genel Olarak Tarafların Borçları 23

1. Yüklenicinin Borçlan 23

2. îş Sahibinin Borçlan 25

§ 2. ESER SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN KARŞILIKLI EDİMLERİNİN GENİŞLETİLMESİ VE

DEĞİŞTİRİLMESİ 28

I. Genel Olarak 28

H Tarafların Karşılıklı Edimlerinin Genişletilmesi ve

Değiştirilmesinin Yasal Dayanağı 30

I. Yüklenici Açısından 30

II. İş Sahibi Açısından 32

BlRlNCl BÖLÜM EK IŞ VE IŞ DEĞİŞİKLİĞİ KAVRAMLARI İLE BUNLARIN BENZER KAVRAMLARDAN FARKI

§ 3. EK IŞ VE IŞ DEĞİŞİKLİĞİNİN KAYNAKLARI,

HUKUKÎ NİTELİĞİ VE TÂBl OLDUĞU ŞEKİL 35

I, Genel Olarak 35

A. Terminoloji 35

B. Eser Sözleşmesinde mlşin Kapsamı” Kavramı 37

n. Ek İş ve tş Değişikliğinin Kaynakları 41

A. Doğuş Sebepleri Yönünden 43

a. Kanuna Dayanan Ek Iş ve Iş Değişikliği Yapma Hakkı 43

1. Genel Olarak 43

2. İnşaat Sözleşmelerine İlişkin Düzenlemelere Dayanan

Ek îş ve İş Değişikliği Talep Hakkı 44

aa. Kamu İhale Hukukundaki Düzenlemelere Dayanan

İş Değişikliği Talep Hakkı. 45

bb. SIA-Norm 118’e Dayanan İş Değişikliği

Talep Hakkı 53

c§, VOB/B’ye Dayanan Ek İş ve ts Değişikliği

Talep Hakkı 55

b. Sözleşme ile Ek İş ve İş Değişikliği Yapılmasının Kararlaştırılması 55

I. Sözleşme Kurulurken Ek İş veya îş Değişikliği

Yapma Hakkının Tanınması 55

II. Sözleşmenin Kurulmasından Sonra ve Eserin Meydana Getirildiği Sırada Ek îş veya tş

Değişikliği Yapma Hakkının Tanınması 56

3. Tarafların Farazî iradelerine Göre Ek Iş ve îş

Değişikliği Yapma Hakkı 58

B. İsnat Edilebilecek Taraf Yönünden 62

ITT. Ek îş ve îş Değişikliği Talebi 63

A. Genel Olarak 63

B. Ek iş ve îş Değişikliği Talebinin Hukukî Niteliği 64

a. Ek Iş ve îş Değişikliği Talebinin Tâbi Olduğu Şekil 65

b. Ek Iş ve Iş Değişikliğini Bildirme Yükümlülüğü 67

§ 4. EK ÎŞ KAVRAMI 69

1. Genel Olarak 69

2. Bir işin “Ek Iş” Sayılmasının Şartlan 70

1. Sözleşmede Kararlaştırılmayan Bir İşin Yapılması 70

2. İfa Amacında Bir Değişikliğin Ortaya Çıkması 73

3. Sözleşme Konusu İşle Bağlantılı Bir İşin Yapılması. 75

4. İş Sahibinin Talebi Üzerine Yapılması 77

5. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ’na Tâbi İşlerde

Aranan Özel Şartlar 80

1. Öngörülemeyen Bir Durum Sebebiyle Iş Artışının

Olması 81

2. Iş Artışının Belirli Bir Oran ile Sınırlı Olması 83

3. Ek Iş Olarak Nitelendirilebilecek Hâller 83

A. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Fazla İnşaat 84

B. Zararı Önleme, Koruma Amaçlı Ek İş Yapılması 89

C. İdarî Otoritelerden Kaynaklanan Sebeplerle Ek İş

Yapılması 90

I. İş Sahibinin Ücret Ödeme Borcunu İfada Gecikmesi Yüzünden Ek İş Yapılması 92

II. İş Sahibinin Eseri Teslim Almadaki ve Kabuldeki

Gecikmesi Yüzünden Ek İş Yapılması 93

IV. Ek Iş Olarak Nitelendirilemeyecek Hâller 95

§ 5. IŞ DEĞİŞİKLİĞİ KAVRAMI 108

A. Genel Olarak 108

İL Bir işin “Iş Değişikliği” Sayılmasının Şartlan 110

a. Sözleşme ile Kararlaştırılan İşin Kapsamının Değiştirilmesi 110

b. İfa Amacında Bir Değişikliğin Ortaya Çıkması 112

c. Değişikliğin Eserin Bütünlük Karakterine Zarar

Vermemesi 113

d. İş Sahibinin Talebi Üzerine Yapılması 113

e. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na Tâbi İşlerde

Aranan Özel Şartlar 117

ili. îş Değişikliği Olarak Nitelendirilebilecek Hâller 118

1. İş Sahibinin Hazırlattığı Plan, Proje ve Raporlar

Yüzünden Değişiklik Yapılması 118

2. Kullanılan Malzemenin Değiştirilmesi 123

3. Sözleşmeye göre Yüklenicinin İfa Etmesi Kararlaştırılan Edimlerin Sonradan İş Sahibince Üstlenilmesi 124

4. Sözleşmeye göre Yüklenicinin İfa Etmesi Kararlaştırılan Edimlerin Sonradan İfasından Vazgeçilmesi 125

IV. îş Değişikliği Olarak Nitelendirilemeyecek Hâller 126

§ 6. “EK İŞ» VE “İŞ DEĞİŞİKLİĞİNİN BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 127

I. “Yeni Iş” Kavramı ile Ek îş ve îş Değişikliğinin Ayırt Edilmesi 127

B. Sözleşme Kapsamındaki îşler ile Ek îş ve îş Değişikliğinin

Ayırt Edilmesi 128

C. Ayıplı îşler ile Ek Iş ve Iş Değişikliği Arasındaki îlişki 131

I. Ek Iş ve Iş Değişikliği ile Borçlar Kanunu’nun 365/11

Hükmü Arasındaki İlişki 133

II. Eserin Kullanıma Hazır Hâle Getirilmesi ile Ek Iş ve

Iş Değişikliği Arasındaki ilişki 135

III. Talimat Verme Hakkı ile Ek Iş ve Iş Değişikliği Arasındaki

ilişki 135

VE. Aliud ifa ile Ek Iş ve Iş Değişikliği Arasındaki ilişki 137

Vffl. Eksik Iş ile Ek Iş ve Iş Değişikliği Arasındaki ilişki 138

IX. Tam Tazminat Karşılığı Sözleşmeyi Sona Erdirme Hakkı

ile Ek Iş ve Iş Değişikliği Arasındaki ilişki 139

A. Genel Olarak 139

B. Tam Tazminat Karşılığı Sözleşmeyi Sona Erdirme Hakkının

Ek İş veya İş Değişikliği Niteliği Taşıyıp Taşımadığı 145

ÎKÎNCÎ BÖLÜM ESER SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN BORÇLARI İLE EK İŞ VE ÎŞ DEĞİŞİKLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

§ 7. YÜKLENİCİNİN BORÇLARI İLE EK ÎŞ VE

ÎŞ DEĞİŞİKLİĞİ ARASINDAKİ İLÎŞKÎ 147

I. Eseri Meydana Getirme Borcu ile Ek Iş ve Iş Değişikliği

Arasındaki ilişki 147

a. İşi Bizzat Yapma veya Gözetimi Altında Yaptırma Borcu 148

1. Genel Olarak işi Bizzat Yapma veya Gözetimi Altında Yaptırma Borcu 148

1. Kural: Yüklenicinin Eseri Şahsen Meydana Getirme 148

2. istisna: Yüklenicinin Eseri Başkasına Yaptırma Etkisi... 150

2. işi Bizzat Yapma veya Gözetimi Altında Yaptırma

Borcu ile Ek Iş ve Iş Değişikliği Arasındaki ilişki 153

b. Araç, Gereç ve Malzemeye İlişkin Borçlar 154

1. Genel Olarak Araç, Gereç ve Malzemgye ilişkin Borçlar.. 154

1. Araç ve Gereci Sağlama Borcu : 154

2. Malzemeleri Sağlama Borcu 154

I. Teslim Borcunu ifada Temerrüdün Sonuçlan 199

B. Eseri Teslim Borcu ile Ek İş ve İş Değişikliği Arasındaki

İlişki 201

İIH Ayıbı Üstlenme Borcu . 203

A. Genel Olarak Ayıbı Üstlenme Borcu 203

!J, Ayıbı Üstlenme Borcunun Şartlan 203

a. tş Sahibinin Eserin Ayıplı Olmasından Doğan Haklan 209

1. Iş Sahibinin Eserin Ayıplı Olmasından Doğan

Haklannın Tâbi Olduğu Zamanaşımı 214

B. Eserin Ayıplı Olmasından Doğan Sorumluluk ile Ek İş ve

İş Değişikliği Arasındaki İlişki

§ 8. ÎŞ SAHİBÎNlN BORÇLARI ÎLE EK ÎŞ VE ÎŞ DEĞtŞÎKLÎĞÎ

ARASINDAKİ ÎLÎŞKt 216

Ücret Ödeme Borcu 216

A. Genel Olarak Ücret Ödeme Borcu 216

Ücret Çeşitleri 216

a. Götürü Ücret 217

aa. Genel Olarak 217

bb. Götürü Ücret Türleri 219

aaa. Toptan Götürü Ücret (Sabit - Anahtar

Teslimi Ücret) 219

bbb. Global Götürü Ücret 220

cm. Sabit Birim Fiyattı Götürü Ücret 222

cc. Götürü Ücretin Artırılması 225

aaa. Genel Olarak 225

bbb. Götürü Ücretin Artınlmasınm Şartlan 226

ccc. Sonuçlan (Ücretin Artınlması veya

Sözleşmenin Feshi) 233

U Yaklaşık Ücret 235

II. Ücretin Önceden Belirlenmemesi 238

2. Ücret Borcunun ifa Zamanı 243

I. Ücret Ödeme Borcu ile Ek İş ve İş Değişikliği Arasındaki

İlişki 245

II. îş Sahibinin Diğer Borçlan 248

A. Genel Olarak 248

B. İş Sahibinin Diğer Borçları ile Ek İş ve İş Değişikliği Arasındaki İlişki 252

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EK ÎŞ VE ÎŞ DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMASININ SONUÇLARI

§ 9. EK İŞ VE İŞ DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMASININ ÜCRET

ÖDEME BORCUNA ETKİSİ 258

a. Genel Olarak 258

b. Ücret ile Ek îş ve îş Değişikliği Arasındaki İlişki 259

A. Ek İş ile Ücret Arasındaki İlişki 260

1. Sabit (Anahtar Teslimi) Götürü Ücretli işlerde 261

1. Genel Olarak 261

2. Sabit (Anahtar Teslimi) Götürü Ücretin Kapsamı Dışında Kalan İşlerin Tâbi Olduğu Ücre 263

3. isnat Edilebilirlik Açısından Sabit Götürü Ücret ile

Ek Iş Arasındaki ilişki 265

2. Birim Fiyat Esasına Dayalı işlerde 267

3. Diğer Ücret Türlerine Dayalı işlerde 269

4. Ücretin Belirlenmesi 270

1. Genel Olarak 270

2. Ücretin Belirlenmesine ilişkin Yöntemler 270

3. Sözleşme Hükümlerine Göre Ücretin Belirlenmesi 272

4. Vekâletsiz tşgörme Hükümlerine Göre Ücretin

Belirlenmesi : 274

aa. Genel Olarak 274

bb. Uygulamada Kabul Edilen Esaslar 277

cc. Uygulamada Kabul Edilen Esasların

Değerlendirilmesi 280

a. Sebepsiz Zenginleşme Hükümlerine Göre Ücretin Belirlenmesi 284

b. İnşaat Sözleşmeleri Hakkındaki Düzenlemelere Göre

Ücretin Hesaplanması 285

aa. Kamu İhale Hukukundaki Düzenlemelere Göre

Ücretin Hesaplanması 286

bb. SIA-Norm 118'e Göre Ücretin Hesaplanması 291

cc. VOB/B’ye Göre Ücretin Hesaplanması 292

c. Ek İşe İlişkin Ücret Alacağının Muacceliyeti 293

A. İş Değişikliği ile Ücret Arasındaki İlişki 295

L Genel Olarak 295

2. İnşaat Sözleşmeleri Hakkındaki Düzenlemelere

Göre Ücretin Hesaplanması 296

a. Kamu İhale Hııkukundaki Düzenlemelere Göre

Ücretin Hesaplanması . 296

b. SIA-Norm 118’e Göre Ücretin Hesaplanması 299

c. VOB/B’ye Göre Ücretin Hesaplanması 301

B. İşin Azaldığı - Kapsamın Daraltıldığı Hâllerde Ücretin Hesaplanması 303

C. Ek İş ile İşin Kapsamının Daraltılmasının Bir Arada Bulunduğu Hâllerde Ücretin Hesaplanması 307

D. Ek İş ve İş Değişikliği ile Sorumluluğu Sınırlandıran Anlaşmalar Arasındaki İlişki 307

E Ek İş ve İş Değişikliği Taleplerinin Tâbi Olduğu

Zamanaşımı 310

G. Ek İş ve İş Değişikliği Yapıldığının ve Ücretin

Ödendiğinin İspatı 312

1. Ek İş ve İş Değişikliği Yapıldığının İspiti 312

2. Ek İş ve İş Değişikliğine İlişkin Ücretin Ödendiğinin

İspatı 315

§ 10. EK ÎŞ VE İŞ DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMASININ ESERl TESLİM BORCUNA ZAMAN YÖNÜNDEN ETKtSl 316

a. Ek Iş ve îş Değişikliği Yapılmasının Teslim Borcunun İfa Zamanına Etkisi : 316

A. Eser Sözleşmesinde İşin İfa Süresi 317

B. Teslim Süresinin Uzaması 321

2. îş Sahibine isnat Edilebilen Sebeplerle Ek Iş veya

Iş Değişikliği Yapılmasının Teslim Süresine Etkisi 323

3. Yükleniciye isnat Edilebilen Sebeplerle Ek Iş veya

Iş Değişikliği Yapılmasının Teslim Süresine Etkisi 328

4. Ek Iş veya Iş Değişikliği Yapılmaksızın Teslim

Süresinin Uzaması 329

C. İnşaat Sözleşmeleri Hakkındaki Düzenlemelere Göre

Sürenin Uzaması 333

a. Kamu ihale Hukukundaki Düzenlemelere Göre

Sürenin Uzaması 333

b. SIA-Norm 118’e Göre Sürenin Uzaması 335

c. VOB/B’ye Göre Sürenin Uzaması 336

D. Teslim Süresinin Uzama Zamanı 337

E. Teslim Süresinin Kısalması 340

F. Teslim Süresinde Değişiklik Olmaması 340

G. Süre Uzatım Talebi 341

b. Eseri Teslim Borcunun ifa Zamanı ile Temerrüt Arasındaki ilişki.. 344

§ 11. EK IŞ YE IŞ DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMASININ CEZAÎ ŞART ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 345

1. Genel Olarak 345

2. Ek Iş ve Iş Değişikliği Yapılmasının Cezaî Şarta Etkisi 346

A. Genel Olarak 346

B. Ek İş ve İş Değişikliği İle Cezaî Şart Arasındaki İlişki 347

§ 12. EK IŞ VE IŞ DEĞİŞİKLİĞİ SONUCU*YÜKLENİCİNİN BOŞA GlDEN MASRAFLARININ KARŞILANMASI 349

I. Genel Olarak 349

a. Yüklenicinin Talep Edebileceği Boşa Giden Masraf

Kalemleri 354

A. Hazırlık Faaliyetlerinin Boşa Gitmesi Yüzünden Yapılan Harcamalar 355

B. Projelerin Değiştirilmesi Yüzünden Boşa Giden Harcamalar 356

C. Malzemenin Değiştirilmesi Yüzünden Boşa Yapılan Harcamalar 356

D. İşgücünün Boşa Gitmesi Yüzünden Yapılan Harcamalar 358

b. Boşa Giden Masrafların İspatı 358

§ 13. YÜKLENİCİNİN EK İŞ VE İŞ DEĞİŞİKLİĞİNİ İCRA ETMEK ZORUNDA OLUP OLMADIĞI 359

2. Genel Olarak 359

3. Sözleşmede Ek Iş veya Iş Değişikliği Yapılmasına imkân Tanınması 361

a. Taraflarca Düzenlenen Sözleşme ile İmkân Tanınması 361

b. Sözleşmenin Eki Olarak Kabul Edilen Şartname ve Sair Düzenlemeler ile İmkân Tanınması 363

IH. Sözleşmede Ek Iş veya îş Değişikliği Hakkında Herhangi

Bir Hüküm Bulunmaması 364

1. Genel Olarak 364

2. Yüklenicinin, İş Sahibinin Talebini Kabul Etmek

Zorunda Olduğu Hâller 365

3. Yüklenicinin, İş Sahibinin Talebini Kabul Etmek

Zorunda Olmadığı Hâller 367

c. Ek îş ve îş Değişikliği Yapılması Talebinin Sözleşmeyi Haklı Sebeple Sona Erdirmeye Dayanak Oluşturup Oluşturmayacağı.. 368

A. Haklı Sebeple Fesih Kavramı 368

B. Eser Sözleşmesinde Haklı Sebep Fesih 369

C. Ek İş ve İş Değişikliği Açısından Haklı Sebeple Fesih 372

SONUÇ 374

BİBLİYOGRAFYA 380