Enerji Şartı Anlaşması Ve Bu Kapsamda Yatırımcı İle Taraf Devlet Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü

Av. Ezgi KARAÇOBAN ( LL.M.)

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR . 3

ÖZET  5

ABSTRACT . 7

İÇİNDEKİLER . 9

KISALTMALAR . 15

GİRİŞ . 17

BİRİNCİ BÖLÜM

ENERJİ ŞARTI ANLAŞMASI

ENERJİ ŞARTI ANLAŞMASI’NIN TARİHSEL

SÜRECİ VE ANLAŞMAYA HAKİM OLAN İLKELER  19

Genel Olarak . 19

Enerji Şartı Anlaşması’nın Tarihsel Süreci . 21

Enerji Şartı Anlaşması’nın Hukuksal Niteliği . 25

Enerji Şartı Anlaşması’nın Amacı ve Kapsamı 27

Enerji Şartı Anlaşması’na Hakim Olan İlkeler 32

Genel Olarak 32

En Çok Gözetilen Ulus Kaydı ve Ulusal Muamele . 33

Âdil ve Eşit Muamele Yükümlülüğü . 34

Ayrımcılık Yapmama 36

Devletlerin Egemenliği İlkesi 37

Kayıpların Telafi Edilmesi 39

Tam Tazminat Ödemeden Kamulaştırma Yasağı 40

İçindekiler

10

Sermayenin Serbestçe Transferi İlkesi 42

Enerji Şartı Anlaşması’na Hakim İlkelerin Dünya Ticaret

Örgütü’nün Temel İlkeleri Kapsamında Değerlendirilmesi . 43

ENERJİ ŞARTI ANLAŞMASI’NIN KURUMSAL YAPISI

VE ANLAŞMANIN UYGULANMASI . 45

Enerji Şartı Anlaşmasının Kurumsal Yapısı . 45

Enerji Şartı Anlaşması’nın Muvakkaten Uygulanması . 47

Anlaşmadan Çekilme 53

İKİNCİ BÖLÜM

ENERJİ ŞARTI ANLAŞMASI KAPSAMINDA

YATIRIMCI İLE TARAF DEVLET ARASINDAKİ

YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI

ENERJİ YATIRIMI KAVRAMI VE UNSURLARI . 57

YATIRIM . 57

Genel Olarak . 57

Yatırımın Gerçekleştiği Coğrafi Alan . 59

Yatırımın Konusu 60

Kanun ve Anlaşmalarda Yatırımın Tanımı . 60

Enerji Şartı Anlaşması’na Göre Yatırım . 62

Yatırımın Hukuka Uygun Olması . 66

YATIRIMCI . 68

Genel Olarak . 68

Yatırımcının Hukuki Niteliği 69

Yatırımcının Tâbiiyeti . 70

Tâbiiyetin Tespiti 71

Gerçek Kişilerde Tâbiiyetin Tespiti 71

Ezgi KARAÇOBAN

11

Tüzel Kişilerde Tâbiiyetin Tespiti 73

Kuruluş Yeri Sistemi . 74

İdare Merkezi Sistemi 76

Yatırımcı Vasfının Tespitinde Kontrol Sistemi 77

ICSID Tahkiminde ve Enerji Şartı Anlaşmasında

Yatırımcı Kavramı . 81

DEVLET . 85

Kaynak Devleti 85

Ev Sahibi Devlet 86

YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI VE UYUŞMAZLIK

KAYNAKLARI  89

GENEL OLARAK 89

UYUŞMAZLIKLARIN KAYNAKLARI. 90

Yatırımcının Mal Varlığına El Konulması

(Kamulaştırma/Millileştirme)  92

Ödemelerin Transferi Süresince Devlet Tarafından

Yapılan Engellemeler  94

Muamele Standartlarının İhlâli 95

Sözleşme Koşullarındaki Değişiklikler . 98

III. ENERJİ ŞARTI ANLAŞMASI KAPSAMINDA

DÜZENLENEN YATIRIM UYUŞMAZLIKLARINA

DAİR ÇÖZÜM METOTLARI . 99

Yatırım Uyuşmazlıklarında Doğru Çözüm Yöntemlerinin

Tespiti  99

EŞA Tarafı Devletler Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının

Çözüm Yolları . 101

Diplomatik Yolların Kullanılması . 104

İçindekiler

12

Ad Hoc Tahkime Başvuru . 105

Yatırımcı ile Taraf Devlet Arasındaki Yatırım

Uyuşmazlıklarının Çözümü  108

Genel Olarak . 108

Enerji Şartı Anlaşması m. 26 Hükmünün Kapsamı 110

Enerji Şartı Anlaşması m. 26 Kapsamında Uyuşmazlık

Çözüm Metotları . 112

Karşılıklı İyi Niyet 112

Ulusal Mahkemeye Başvuru . 114

Önceden Kararlaştırılmış Bir Çözüm Yoluna Başvuru . 118

Uluslararası Tahkim 119

EŞA m. 27 ve m. 26’nın Değerlendirmesi 122

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ENERJİ ŞARTI ANLAŞMASI KAPSAMINDA

YATIRIMCI İLE TARAF DEVLET ARASINDAKİ

YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ TAHKİM

YOLU İLE ÇÖZÜMÜ

ULUSLARARASI YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ

ÇÖZÜM MERKEZİ (ICSID)  125

ICSID’İN KURULUŞU, YAPISI VE NİTELİKLERİ . 125

Genel Olarak . 125

ICSID Tahkim Merkezinin Yapısı 128

ICSID TAHKİM KURALLARI VE EŞA KAPSAMINDA

ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR  130

ICSID Yargılama Yetkisi 130

Yazılı Tahkim Rızasının Varlığı . 131

Ezgi KARAÇOBAN

13

Uyuşmazlığın Ev Sahibi Devlette Yapılan Bir Yatırımdan

Kaynaklanması  132

Uyuşmazlığın Hukuki Bir Uyuşmazlıktan Doğması 135

Uyuşmazlığın Bir Taraf Devlet ve Diğer Bir Taraf Devlet

Vatandaşı Yatırımcıdan Kaynaklanması  135

Esasa Uygulanacak Hukukun Tespiti 137

ICSID Tahkim Süreci 139

HAKEM KARARLARININ İCRASI . 140

UYUŞMAZLIK ÖRNEKLERİ. 143

Genel Olarak 143

Libananco Holdings Co. Limited v. Turkey 143

Cementownia "Nowa Huta" S.A. v. Turkey 147

Europe Cement Investment & Trade S.A. v. Republic of

Turkey, . 149

Alapli Elektrik B.V. v. Turkey 151

Nabucco Gas Pipeline International GmbH in Liqu. v.

Turkey  154

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ULUSLARARASI TİCARET

HUKUKU KOMİSYONU (UNCITRAL  154

GENEL OLARAK 154

AD HOC TAHKİMİN GENEL ÖZELLİKLERİ, AVANTAJ

VE DEZAVANTAJLARI . 156

UNCITRAL TAHKİM KURALLARI ÇERÇEVESİNDE

TAHKİM . 158

UNCITRAL TAHKİM KURALLARI VE EŞA İLİŞKİSİ 161

UYUŞMAZLIK ÖRNEKLERİ . 162

Genel Olarak 162

İçindekiler

14

Yukos Davası 163

III. STOCKHOLM TİCARET ODASI TAHKİM ENSTİTÜSÜ

(STOCKHOLM TAHKİM ENSTİTÜSÜ)  165

STOCKHOLM TİCARET ODASI TAHKİM

ENSTİTÜSÜ’NÜN KURULUŞU, YAPISI VE

NİTELİKLERİ  165

SCC TAHKİM KURALLARI 168

TAHKİM YARGILAMASI 170

Genel Olarak . 170

Usuli Hükümler . 171

Karar 173

UYUŞMAZLIK ÖRNEKLERİ 175

Genel Olarak . 175

Cem Cengiz Uzan v. Turkey . 175

SONUÇ  179

KAYNAKÇA . 183