Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Kısaltmalar 17
Birinci Kısım
İŞ HUKUKU: KAVRAM – TARİHÇESİ – ÖZELLİKLERİ
§1. İŞ HUKUKU KAVRAMI 25
§2. İŞ HUKUKUNUN TARİHÇESİ 26
I. Genel Olarak 26
II. Türkiye’de Durum 28
A. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 28
B. Ara Dönem 29
C. Cumhuriyet Dönemi 29
§3. İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ VE KAYNAKLARI 32
I. İş Hukukunun Özellikleri 32
A. İşçinin Korunması Ön Plândadır 32
B. Kuralları Genellikle Nispî Emredicidir 33
C. İşçi Lehine Yorum Geçerlidir 33
D. İşçinin Kişiliği Önem Taşır 34
E. Yönetime Katılmak Mümkündür 35
F. Özel Hukuka Giren Bir Hukuk Dalıdır 35
II. İş Hukukunun Kaynakları 35
A. Özel Kaynaklar 35
B. Resmî Kaynaklar 38
§4. ÇALIŞMA YAŞAMININ ÖRGÜTLERİ 40
I. Türk Çalışma Örgütü 40
II. Uluslararası Çalışma Örgütü 42
§5. İŞ HUKUKUNUN UYGULANMA ALANI 42
I. Konu Bakımından Uygulanma Alanı 42
A. Bireysel İş Hukuku 42
B. Toplu İş Hukuku 43
C. İş Yargılaması Hukuku 43
II. Yer Bakımından Uygulanma Alanı 45
A. İşyeri 45
1. Asıl Üretimin (İşin) Yapıldığı Yer (Asıl İşyeri) 46
2. İşyerinden Sayılan Yerler 46
a. Nitelik ve Yönetim Bakımından Bağlı Yerler 46
3. Eklentiler 47
4. Araçlar 47
B. İşyerinde Gelişmeler/İşyerinin Devri/Bildirimi 48
C. İşletme 51
D. Grup Oluşturan İşyerleri 51
III. Kişi Bakımından Uygulama Alanı 52
A. İşçi 52
B. İşveren 55
C. İşveren Vekili 57
1. İşin, İşyerinin ve İşletmenin Yönetiminde Görev Alınmalıdır 58
2. İşveren Adına Hareket Edilmelidir 58
3. İşveren Vekilinin İşlemlerinin Sonucu 59
D. Alt İşveren 59
1. Kavram 59
2. İşK’da Altişverenlik 60
3. Gerçekleşme Koşulları 61
a. Kendisi de personel çalıştıran bir işveren bulunmalıdır 61
b. Bir başkası bundan belli nedenlerle iş almalıdır 62
c. Bu iş asıl işverenin işyerinde yapılan işle ilgili olmalıdır 63
d. İşi alan işçilerini bu işe özgülenmiş biçimde çalıştırmalıdır 64
e. Alt işveren olacak kimse daha önce o işyerinde çalıştırılmamış bulunmalıdır 65
3. Altişverenlikte İlişkiler ve Sonucu 66
4. Dikkat Edilecek Hususlar 67
E. Çırak/Mesleki Eğitim Gören Öğrenci ve Stajyer 74
1. Çırak 74
2. İşletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler 76
3. Stajyer 77
4. Ortak Esaslar 80
F. Sendikalar ve Konfederasyonlar 81
İkinci Kısım
BİREYSEL İŞ HUKUKU
§6. BİREYSEL İŞ HUKUKU KAVRAMI VE KAPSAMI 83
I. Kavram 83
II. Bireysel İş Hukukunun Kapsamı 83
A. İş Kanununa Tabi Olan/Olmayan İşler 84
1. Deniz ve Hava Taşıma İşleri 84
a. Deniz Taşıma İşleri 84
b. Hava Taşıma İşleri 85
2. 50 veya Daha Az İşçi Çalıştırılan Tarım ve Orman İşlerinin Yapıldığı İşyerleri 86
3. Bir Ailenin Üyeleri veya Hısımları Arasında Dışarıdan Başka Biri Katılmayarak Evlerde ve El Sanatlarının Yapıldığı İşler 88
4. Ev Hizmetleri 89
5. En Fazla Üç Kişinin Çalıştığı Esnaf İşyerleri 89
6. Aile Ekonomisi Sınırları İçinde Kalan Tarımla İlgili Her Çeşit Yapı İşleri 91
7. Profesyonel Sporcular 91
8. Rehabilite Edilenler (ve Yaptıkları İşler) 92
9. Süreksiz İşler 92
B. Deniz İş Kanunu’na Tabi İşler 93
C. Basın İş Kanunu’na Tabi İşler (ve İşçiler) 94
D. Türk Borçlar Kanunu’na Tabi İşler 97
§7. İŞ SÖZLEŞMESİ 97
I. İş Sözleşmesi Kavramı 97
II. İş Sözleşmesinin Öğeleri 98
A. İş (Çalışma) Unsuru 98
B. Bağımlılık Unsuru 101
C. Ücret (Karşılık) Unsuru 103
III. İş Sözleşmesinin Tarafları 103
IV. İş Sözleşmesinin Yapılması 104
A. Sözleşme Görüşmeleri 104
B. Tarafların Ehliyeti 111
C. Sözleşmenin İçeriği 113
D. Şekli 114
E. Süresi 116
F. Yabancıların Çalışması 121
G. İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğü/Zorunluluğu 123
V. İş İlişkisinin Türleri 129
A. Tipik/Atipik İş İlişkileri 129
1. Belirli Süreli İş İlişkisi 130
2. Kısmî Süreli Çalışma ve Türleri 130
3. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi 135
4. Grupla (Takım ile) Kurulan İş İlişkisi 158
5. Evde Çalışma ve Uzaktan Çalışma İlişkisi 159
6. Pazarlamacılık Sözleşmesi 161
B. Deneme Süreli/Deneme Süresiz İş İlişkileri 162
VI. İş Sözleşmesinin Geçersizliği ve Geçersizliğin Sonuçları 164
A. Kesin Geçersizlik Nedenleri 165
1. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık 165
2. Ahlâka Aykırılık 166
3. İmkânsızlık 167
4. Muvazaa (Danışıklık) Bulunması 168
B. İş Sözleşmesinin İptali ve İptal Nedenleri 169
C. Geçersizliğin Etkisi 171
VII. İş Sözleşmesinin Devri ve İş Sözleşmesinde Taraf Değişikliği 173
§8. İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAKLAR/ BORÇLAR 177
I. İşçinin Borçları 177
A. İşgörme (Çalışma) Borcu 177
B. Özen Borcu 180
C. İtaat (Uyma) Borcu 181
D. Sadakat Borcu 182
E. Teslim ve Hesap Verme Borcu 188
II. İŞVERENİN BORÇLARI 189
A. Ücret Ödeme Borcu 189
1. Ücret Sistemleri 191
2. Ücretin Miktarı 191
3. Ödenme Yeri 193
4. Ödenme Zamanı 195
5. Ödenme Biçimi 196
6. Ödeneceği Kişi 197
7. Ödemenin İspatı 197
8. Ücret Garanti Fonu 198
9. Diğer Hususlar 199
a. Zamanaşımı 199
b. Gecikme Faizi 199
c. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı 202
B. İşçiyi Gözetme Borcu 205
C. Eşit Davranma Borcu (Haksız Ayırım Yasağı) 207
D. Diğer Borçlar 214
§9. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 217
I. Kendiliğinden Sona Erme 217
A. Ölüm 217
B. Sözleşme Süresinin Bitimi 218
C. İşçi ve İşveren Sıfatının Aynı Kişide Birleşmesi 220
II. Tarafların Anlaşması İle Sona Erme 221
III. Geçersizlik Açıklaması İle Sona Erme 224
IV. Fesih Yoluyla Sona Erme 224
A. Genel Olarak Fesih Kavramı 224
C. Önelli (Süreli) Fesih 232
1. Önele Uyularak Fesih Bildiriminin Sonuçları 236
2. Önellere Gereğince Uymamanın Sonucu 238
D. Peşin Parayla Fesih 242
E. Kötüniyetli Fesih 245
F. Haklı Nedenle (Olağanüstü/Derhal) Fesih 248
1. İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri 250
a. Sağlık Nedenleri 250
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller 252
ba. İşverenin İşçiyi Yanıltması 253
bb. İşçinin veya Ailesinin Şeref ve Namusuna Dokunucu Davranışlarda veya Cinsel Tacizde Bulunmak 253
bc. İşverenin İşçiye veya Ailesine Sataşması, Suç İşlemesi, Suça Özendirmesi 253
bd. İşyerinde 3. Kişilerin Cinsel Tacizine Uğramak 256
be. İşçi Ücretinin Gereğince Ödenmemesi 257
bf. İşçiye Az Miktarda İş Verilmesi/İş Koşullarının Uygulanmaması 259
c. Zorlayıcı Nedenler 263
2. İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri 264
a. Sağlık Nedenleri 264
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller ve Benzerleri 268
ba. İşçinin İşvereni Yanıltması 269
bb. İşveren veya Ailesinin Şerefine Dokunucu Davranışlar 269
bc. İşverenin Başka Bir İşçisine Cinsel Tacizde Bulunmak 270
bd. İşverene Sataşmak veya Alkol ve Uyuşturucu Almak 270
be. Sadakat Borcuna Aykırılık 274
bf. İşyerinde Suç İşlemek 276
bg. Haksız ve İzinsiz Devamsızlık 277
bh. Uyarıya Rağmen Görevini Yapmamakta Israr Etmek 278
bi. İşin Güvenliğini Tehlikeye Düşürmek veya İşverene Zarar Vermek 279
c. Zorlayıcı Nedenler 282
d. Tutuklanma–Gözaltı Nedeniyle Devamsızlık 283
3. Fesih Süresi 284
G. Haksız Fesih 287
H. Toplu Fesih 289
I. Geçerli / Geçersiz Fesih 292
§10. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 293
I. İşverenin Belge Verme Yükümü Doğabilir 293
II. İş Güvencesi İşlerlik Kazanabilir 294
III. İşe Alma Zorunluluğu Doğabilir 315
IV. Rekabet Yasağı İşlerlik Kazanabilir 315
V. İşsizlik Sigortası Edimlerinden Yararlanılabilir 321
VI. İbra Gündeme Gelebilir 322
VII. Tazminat ve Ceza Koşulu Ödeme Yükümü Doğabilir 325
A. Ceza Koşulunun Ödenmesi 325
B. Tazminat Ödenmesi 328
§11. ÖZELLİKLİ BİR SONUÇ: KIDEM TAZMİNATI 331
I. Kıdem Tazminatı Kavramı – Tarihçesi – Hukuki Niteliği 331
II. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları 333
A. İş K’na Tabi Bir İş Sözleşmesiyle Çalışma Bulunmalı 334
B. İş Sözleşmesi Kıdem Tazminatına İmkan Verir Biçimde Son Bulmalı 334
1. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi: İşçinin Ölümü 334
2. Fesihle Son Bulma Halleri 336
a. Sözleşmenin İşçi Tarafından Feshi 336
aa. İş K. 24 Uyarınca Haklı Fesihler 337
ab. Diğer Derhal (Haklı) Fesihler 337
aba. Muvazzaf Askerlik Nedeniyle Fesih 337
abb. Yaşlılık Emeklilik/Malûllük Aylığı veya Toptan Ödeme Almak Amacıyla Fesih 341
abc. Emekli Olmadan Emeklilik Bağlantılı Fesih 343
abd. Evlenme Nedeniyle Fesih 346
b. Sözleşmenin İşverence Feshi 349
c. Tartışmalı Haller 349
3. En Az Kıdem Koşulu Gerçekleşmelidir 351
III. Kıdem Tazminatının Miktarı ve Hesaplanması 356
IV. Kıdem Tazminatının Ödenmesi 361
V. Gecikme Faizi 363
VI. Zamanaşımı 364
§12. ÇALIŞMA (İŞ) SÜRELERİ 364
I. Kavram 364
II. Normal İş Süresi 371
A. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünebilen ve Denkleştirmenin Uygulanmadığı İşlerde 372
B. Denkleştirme Esasının Uygulandığı Hallerde 373
C. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen İşlerde Çalışma Süreleri 375
III. Normali Aşan Çalışma ve Türleri 376
A. Fazla Çalışma 377
1. Fazla Çalışma Kavramı 377
2. Fazla Çalışmanın Türleri 380
a. Olağan Fazla Çalışma 380
b. Zorunlu Fazla Çalışma 386
c. Olağanüstü Fazla Çalışma 387
3. Fazla Çalışmanın Yasaklandığı Haller 388
B. Fazla Sürelerle Çalışma 389
C. Normali Aşan Çalışmaların Karşılığı 391
IV. İş Sürelerinde Esneklik 399
A. Kısmi Süreli Çalışma 399
B. Kayan (Kaygan) İş Süresi Uygulaması 399
C. Vardiyalı Çalışma Sistemi 400
D. Telafi Çalışması 401
E. Denkleştirme Uygulaması 404
F. Günlük Çalışma Sürelerinin Başlangıç ve Bitişinde Esneklik 405
V. Kısa Çalışma 405
A. Kısa Çalışmanın Koşulları 407
B. Kısa Çalışma Ödeneği 409
§13. DİNLENME SÜRELERİ VE TATİLLER / İZİNLER 412
I. Genel Olarak 412
II. Günlük Dinlenme (Ara Dinlenmesi) 412
III. Haftalık Dinlenme (Hafta Tatili) 414
IV. Ulusal Bayram ve Genel Tatillerde Dinlenme 419
V. Yıllık Dinlenme (Yıllık Ücretli İzin) 421
VI. Ücretli Mazeret İzinleri 442
VII. Hamilelik/Doğum/Analık Hali/Ebeveyn İzni 445
VIII. Ücretsiz İzin Uygulaması 449
§14. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 452
I. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kavramı 452
II. İSG’nin Taraflara Getirdiği Yükler 455
A. İşverenin Yükümlülükleri 455
1. İşyerindeki Risk Durumunu ve Tehlike Grubunu Belirleme Yükümü 456
2. İSG Önlemleri Alma Yükümü 456
3. Çalışanların Sağlık Gözetimini Yapma Yükümü 457
4. Bilgilendirme ve Eğitme Yükümü 458
5. Kayıt Tutma ve Bildirme Yükümü 462
6. Organizasyona Gitme Yükümü 463
7. Çalışan Temsilcisi ve Temsilciliğini Oluşturma Yükümü 467
B. Çalışanların Yükümlülükleri 468
C. Devletin Yükümlülükleri 468
D. İşyerlerine İSG Bağlamında Destek Sağlamak /Teşvik; 471
1. İSG Hizmetleri İçin Parasal Destek 471
2. İşsizlik Sigortası İşveren Payında Geçici İndirim 472
E. İşçi /İşveren Kuruluşlarının Rolü ve Katkısı 473
III. İSG Kural ve Önlemlerine Uymamanın Sonuçları 473
A. İşveren Açısından 473
B. İşçi Bakımından 474
Kaynakça 475
Kavramlar Dizini 495