Hizmet Tespit Davaları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
§1. GİRİŞ 19
Birinci Bölüm TARİHSEL SÜREÇ 21
§2. 506 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNDAN ÖNCEKİ DÖNEM 21
I. Genel Olarak 21
II. 4772 Sayılı İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortaları Kanunu 22
III. 5417 sayılı İhtiyarlık Sigortası Kanunu 23
IV. 5502 sayılı Hastalık ve Analık Sigortası Kanunu 24
V. 6900 sayılı Maluliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Kanunu 24
§3. 506 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR KANUNU DÖNEMİ 25
§4. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUN DÖNEMİ 26
İkinci Bölüm HİZMET TESPİTİNİN ŞARTLARI 29
§5. SİGORTALI OLMA ŞARTI 29
I. Genel Olarak 29
II. Sigortalılığın Zorunlu Oluşu 29
III. Sigortalı Sayılanlar 30
A. İş Sözleşmesine Dayanarak Çalışanlar 30
1. Genel Olarak 30
2. İş Sözleşmesinin Tanımı ve Özellikleri 31
3. İş Sözleşmesinin Unsurları 32
a. İş Görme 32
b. Ücret 32
c. Bağımlılık 33
B. 5510 Sayılı Kanunun 4. Maddesinin II. Fıkrasında Sayılanlar 37
1. İşçi Sendikaları ve Konfederasyonları ile Sendika Şubelerinin Başkanlıkları ve Yönetim Kurullarına Seçilenler 37
2. Bir veya Birden Fazla İşveren Tarafından Çalıştırılan; Film, Tiyatro, Sahne, Gösteri, Ses ve Saz Sanatçıları ile Müzik, Resim, Heykel, Dekoratif ve benzeri Diğer Uğraşları İçine Alan Bütün Güzel Sanat Kollarında Çalışanlar ile Düşünürler ve Yazarlar 37
3. Mütekabiliyet Esasına Dayalı Olarak Uluslararası Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Yapılmış Ülke Uyruğunda Olanlar Hariç Olmak Üzere, Yabancı Uyruklu Kişilerden Hizmet Akdi ile Çalışanlar 37
4. Koruma Bekçileri 38
5. Genelev Kadınları 38
6. Usta Öğreticiler, Ders Ücreti Karşılığında Çalışanlar ile Geçici Personel 39
7. Toplum yararına çalışma programlarından yararlananlar 39
C. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 40
IV. 5510 Sayılı Kanuna Göre Sigortalı Sayılmayanlar 41
A. İşverenin İşyerinde Ücretsiz Çalışan Eşi 41
B. Konut İçinde Yapılan İşlerde Çalışanlar 42
C. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 43
D. Askerlik Hizmetlerini Er ve Erbaş Olarak Yapmakta Olanlar ile Yedek Subay Okulu Öğrencileri 44
E. Kendi Ülkelerinde Sigortalı Olan Yabancılar 45
F. Yapım ve Üretim İşlerinde Çalışan Öğrenciler 45
G. Sağlık Hizmeti Sunucuları Tarafından İşe Alıştırılmakta Olanlar veya Rehabilite Edilen Hasta veya Malûller 46
H. 4. Maddenin Birinci Fıkrasının (b) ve (c) Bentleri Gereği Sigortalı Sayılması Gerekenlerden 18 Yaşını Doldurmamış Olanlar 46
I. Tarım veya Orman İşlerinde İş Sözleşmesi ile Süreksiz İşlerde Çalışanlar ile Tarımda Bağımsız Çalışanlardan Geliri Düşük Olanlar 47
İ. Bağımsız Çalışanlardan Geliri Düşük Olanlar 49
J. Kamu İdarelerinin Dış Temsilciliklerinde Çalışanlar 49
K. Gençlik ve Spor Faaliyetlerinde Süreklilik Arz Etmeyecek Şekilde Görevlendirilenler 50
L. Aylık Almakta İken Faaliyetine Devam Eden Bağımsız Çalışanlar 50
V. Tarım Kesiminde Bağımsız Çalışanların Durumu 50
VI. İsteğe Bağlı Sigortalıların Durumu 52
§6. KURUMA BİLDİRİLMEMİŞ VEYA KURUMCA TESPİT EDİLEMEMİŞ OLMA ŞARTI 54
I. Genel Olarak 54
II. İşverenin Bildirim Yükümlülüğü 55
A. Bildirimin Süresi 55
B. Bildirimin Şekli, Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin Verilmesi 57
III. Sigortalının Kendisini Bildirme Yükümlülüğü 58
IV. Tarımda Bağımsız Çalışanların Bildirim Yükümlülüğü 58
V. Sigortalıların Kamu İdareleri ve Bankalarca Bildirilmesi 59
VI. Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin Re’sen Düzenlenmesi 59
VII. Sigortalılığın Kuruma Bildirilmemesinin Yaptırımı: İdari Para Cezası 59
VIII. İşverenin Prim ve Hizmet Belgesi Verme Yükümlülüğü 61
A. Genel Olarak 61
B. İşverence Verilmesi Gereken Belgeler 61
1. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi 61
2. Ay İçinde Otuz Günden Az Çalışan Sigortalılara İlişkin Bildirim Yükümlülüğü 63
3. Sigortalı Çalıştırmayan İşverenin Bildirim Yükümlülüğü 64
4. Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Süresinde Verilmemesi 64
a. Süresinden Sonra Verilmesi 64
b. Kurum Tarafından Re’sen Düzenlenmesi 65
IX. Sigortalılığın Sona Erdiğinin Bildirimi 66
§7. TESPİT DAVASI AÇMA ŞARTI 66
I. Genel Olarak 66
II. Davanın Konusu 67
III. Davanın Türü 67
A. Tespit Davası 67
B. Tespit Davasının Çeşitleri ve Hizmet Tespiti Davası 68
1. Olumlu (Müspet) Tespit Davası 68
2. Olumsuz (Menfi) Tespit Davası 68
3. Hizmet Tespiti Davasının Girdiği Tespit Davası Türü 69
C. Hizmet Tespiti Davası ile Birlikte Açılan İşçilik Alacaklarının Tahsili Davası 69
IV. Dava Açma Süresi, Sürenin Başlangıcı ve Niteliği 72
A. Genel Olarak 72
B. Dava Açma Süresi 73
C. Dava Açma Süresinin Başlangıcı 76
D. Dava Açma Süresinin Niteliği 80
1. Zamanaşımı Süresi Görüşü 80
2. Hak Düşümü Süresi Görüşü 81
3. Değerlendirme 82
V. Uygulamada Hak Düşürücü Süreye İlişkin Olarak Ortaya Çıkan Sorunlar 82
A. Kesintili Çalışmalarda Hak Düşümü Süresi 82
B. İşçi Statüsünden Memur Statüsüne Geçme Halinde Hak Düşümü Süresi 84
C. Sigortalının Aynı Davada Birden Çok İşverene Ait İşyerlerindeki Çalışmalarının Tespitini Talep Etmiş Olması 86
VI. Hak Düşümü Süresinin Söz Konusu Olmadığı Durumlar 86
A. İşverence Verilmesi Gereken Belgelerin Kuruma Verilmiş Olması 86
B. Çalışmanın Sosyal Güvenlik Kurumunun Denetim Elemanlarınca Tespit Edilmiş Olması 87
C. Kamu Kurumlarında Geçen Çalışmalar 88
D. Birden Fazla İşe Giriş Bildirgesinin Verilmesi veya Kesintili Prim Ödenmiş Olması Durumlarında Hak Düşümü Süresi 92
E. İşçilik Alacaklarına İlişkin Davada Verilen Hükmün Hak Düşürücü Süreye Etkisi 92
F. İş Sözleşmesinin Askıya Alınması Halinde Hak Düşümü Süresi 93
Üçüncü Bölüm YARGILAMA USULÜ 95
§8. GÖREV VE YETKİ 95
I. Görevli Mahkeme 95
II. Yetkili Mahkeme 98
§9. BASİT YARGILAMA USÛLÜ 102
§10. DAVANIN TARAFLARI 104
I. Taraf ve Dava Ehliyeti 104
II. Davacı Taraf 105
A. Sigortalı 105
B. Hak Sahipleri 106
C. İşçi Sendikası 106
III. Davalı Taraf 106
A. Genel Olarak 106
B. İşveren 107
1. Genel Olarak 107
2. İşveren Vekili 109
3. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisi 110
4. İşyeri Devri, İntikali, Birleşmesi 113
5. Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren 114
6. Apartman Yöneticisi ve Yönetim Kurulu 115
7. Adi Ortaklık 116
IV. Sosyal Güvenlik Kurumunun Davadaki Konumu 117
V. Dava Arkadaşlığı (Sübjektif Dava Birleşmesi) 121
A. Genel Olarak 121
B. Mecburi Dava Arkadaşlığı 121
C. İhtiyari Dava Arkadaşlığı 122
D. İşverenler Arasındaki Dava Arkadaşlığı 123
E. İşveren ile Sosyal Güvenlik Kurumu Arasındaki Dava Arkadaşlığı 126
§11. DAVA ŞARTLARI 127
I. Genel Dava Şartları 127
A. Genel Olarak 127
B. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları 128
C. Taraflara İlişkin Dava Şartları 129
D. Dava Konusu Şeye İlişkin Dava Şartları 130
II. Özel Dava Şartları 132
A. Hukuki İlişki Şartı 132
B. Hukuki Yarar Şartı 132
§12. İSPAT 133
I. Genel Olarak 133
II. İspat ve Delil Kavramları 134
III. İspatın Konusu 134
IV. İspat Hakkı 135
V. İspat Yükü 135
A. Genel Olarak 135
B. İspat Yükünün Zamanı 136
C. Genel Kural (TMK m. 6) 136
D. İspatın Gerekli Olmadığı Haller 138
1. İkrar 138
2. Çekişmesiz Vakıalar, Herkesçe Bilinen Vakıalar ve Karineler 140
VI. Kanıtlama Yöntemi: Eşdeğer Delillerle Kanıtlama İlkesi 140
VII. İspatlanması Gereken Olgular 142
A. Sigortalılık Niteliği ve Fiili Çalışma 142
B. İşyerinin Kanun Kapsamında Olup Olmadığı 143
C. Kesintisiz Çalışma Olgusu 144
D. Bir Günlük Çalışmanın Tespiti Davaları 148
E. Ücret Miktarı 152
F. İşe İade Davasında Boşta Geçen Sürenin Sigortalı Hizmetten Sayılması Talebi 154
VIII. Davanın Kamu Düzenine İlişkin Olması ve Re’sen Araştırma İlkesi 155
IX. İspat Araçları 162
A. Kesin İspat Araçları 162
1. Senet ve Belge 162
2. Yemin 164
3. Kesin Hüküm 165
B. Takdiri İspat Araçları 166
1. Tanık 166
a. Genel Olarak 166
b. Birlikte Çalışan Kişiler, Komşu İşyerleri Sahipleri ve Çalışanları 168
c. Yakın Hısımlar Arasındaki Davalar 170
2. Bilirkişi İncelemesi 171
3. Uzman Görüşü 174
4. Keşif 174
5. İşçilik Haklarına İlişkin Davada Verilen Hüküm 175
§13. DAVANIN SONA ERMESİ 176
I. Genel Olarak 176
II. Taleple Bağlılık İlkesi 177
III. Davanın Kabulü, Reddi ve Kısmen Kabulü 178
IV. Hüküm Verilmeksizin Davanın Sona Ermesi 178
A. Hüküm Yerine Geçen Taraf İşlemleri 178
1. Davadan Feragat 178
2. Davayı Kabul 183
3. Sulh 186
4. Hizmet Tespiti Davası ile İşçilik Alacaklarına İlişkin Davanın Birlikte Açılmış Olması Durumunda Davaya Son Veren Taraf İşlemlerinin Davaya Etkisi 188
B. Davanın Konusuz Kalması 189
C. Dosyanın İşlemden Kaldırılması 191
1. Davanın Duruşmaya Gelmeyen Tarafın Yokluğunda Görülmesi 191
2. İki Tarafın da Duruşmaya Gelmemesi Nedeniyle Dosyanın İşlemden Kaldırılması ve Yenilenmesi 193
3. İki Tarafın Da Duruşmaya Gelmesi ve Davayı Takip Etmeyeceklerini Bildirmeleri 195
D. Davanın Açılmamış Sayılması 195
1. Dava Dosyasının İşlemden Kaldırılması Nedeniyle Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmesi 195
2. Görevsizlik ve Yetkisizlik Nedeniyle Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmesi 196
3. Vekâletnamenin Verilmemesi Nedeniyle Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmesi 197
4. Dava Dilekçesinde Kanuni Noksanlık Bulunması Nedeniyle Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmesi 198
5. Davanın Açılmamış Sayılmasının Sonuçları 199
§14. KANUN YOLLARI 200
I. Genel Olarak 200
II. Hizmet Tespiti Davalarında İstinaf Kanun Yolu 202
A. Genel Olarak 202
B. Başvuru Süresi 203
C. Başvuru Dilekçesi 203
D. İstinaf İncelemesi 204
E. İstinaf İncelemesi Sonucunda Verilecek Kararlar 205
III. Hizmet Tespiti Davalarında Temyiz Kanun Yolu 206
A. Genel Olarak 206
B. Temyiz Sebepleri 208
C. Başvuru Süresi 208
D. Başvuru Dilekçesi 209
E. Temyiz İncelemesi ve Sonucunda Verilecek Kararlar 209
IV. Kanun Yararına Temyiz 210
V. Yargılamanın İadesi 211
Dördüncü Bölüm HİZMET TESPİTİNİN SONUÇLARI 215
§15. HİZMET TESPİTİNİN SİGORTALI, İŞVEREN VE SOSYAL GÜVENLİK KURUMU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 215
I. Hizmet Tespitinin Sigortalı Yönünden Sonuçları 215
A. Genel Olarak 215
B. Sigortalılık Süresi Bakımından 215
C. Aylık Prime Esas Kazançlar Bakımından 216
D. Prim Ödeme Gün Sayısı Bakımından 216
II. Hizmet Tespitinin İşveren Yönünden Sonuçları 216
A. Genel Olarak 216
B. Primlerin Ödenmesi 217
C. İşyerinin Re’sen Tescili 217
D. İdari Para Cezası Tahakkuku 217
III. Hizmet Tespitinin Sosyal Güvenlik Kurumu Yönünden Sonuçları 217
§16. PRİMLER 218
I. Genel Olarak 218
II. Primlerin Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Tahsili 219
III. Primlerin Tahsil Edilmemiş veya Edilememiş Olması 220
IV. Prim Alacaklarında Zamanaşımı 220
Kaynakça 223
Kavramlar Dizini 233