Türk Vatandaşlık Hukuku
BİRİNCİ KISIM VATANDAŞLIK HUKUKUNUN GENEL DOKTRİNİ I. Vatandaşlık............................................................................................... 3 1. Genel olarak ......................................................................................... 3 2. Vatandaşlık kavramının devletler hukuku ve iç hukuk karakteri ....... 17 3. Kavram, nitelik ve içerik .................................................................... 19 II. Vatandaşlık Kavramının Kamu Hukuku Karakteri ......................... 27 III. Vatandaşlığı Tâyinde Uygulanacak Hukuk (Vatandaşlığın Tâyininde Kanunlar İhtilâfı) ................................................................................. 29 1. Prensip ............................................................................................... 29 2. Prensibin kanunlar ihtilâfı karakteri ................................................... 32 3. Zaman bakımından uygulanırlık ......................................................... 32 IV. Vatandaşlık Hukukunun Ön meseleleri .............................................. 33 V. Vatandaşlık Hukukunun Müsbet ve Menfi Çatışmaları (Çok Vatandaşlık ve Vatansızlık) ....................................................... 34 1. Çifte veya çok vatandaşlık ................................................................. 35 a) Vatandaşlıklardan birinin lex fori’nin vatandaşlığı olması ........... 37 b) Birden fazla yabancı vatandaşlık ................................................... 40 2. Vatansızlık (Tâbiiyetsizlik / Devletsizlik) ......................................... 42 VI. Tüzel Kişiler, Gemiler ve Hava Araçları ............................................ 45 1. Tüzel kişiler ........................................................................................ 46 2. Gemiler ve hava araçları ..................................................................... 47 İKİNCİ KISIM TÜRK VATANDAŞLIK HUKUKU Birinci Bölüm TÜRK VATANDAŞLIK HUKUKUNA HÂKİM GENEL PRENSİPLER I. Vatandaşlığın “Doğum” ile Kazanılması ............................................ 51 x II. Türk Vatandaşlık Hukukunda Kan ve Toprak Esası ........................55 1. Tarihçe ................................................................................................55 a) 8 Nisan 1284/23 Ocak 1869 tarihli Tabiiyet-i Osmaniye’ye dair Nizamname (Tabiiyet-i Osmaniye Kanunnamesi) ...........55 b) 23 Mayıs 1928 tarih ve 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ..................................................................................55 c) 11 Şubat 1964 tarih ve 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ..................................................................................56 2. 29 Mayıs 2009 tarih ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu .........57 III. Anayasa ve Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı .................................58 1. Vatandaşlık anlayışı ............................................................................58 2. Vatandaşlığın kazanılması ..................................................................62 3. Vatandaşlığın kaybedilmesi ................................................................62 4. Vatandaşlığın teminatı ........................................................................63 İkinci Bölüm TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI I. Genel Olarak .........................................................................................65 1. Türk Vatandaşlığının Kanunî Düzeni .................................................65 2. Türk Vatandaşlığı Kanununun Sistemi ...............................................66 3. Türk Vatandaşlığının Kazanılma Halleri ............................................66 II. Türk Vatandaşlığının "Doğum" ile Kazanılması................................67 1. Soybağı (Nesep) ..................................................................................68 a) Evlilik Birliği içinde doğan çocuk ...........................................68 b) Evlilik Birliği dışında doğan çocuk .........................................69 c) Saklı Nüfus...............................................................................71 2. Doğum yeri (Toprak esası) .................................................................72 III. Türk Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması.....................................75 A. Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığın Kazanılması .......................75 1. Genel Olarak Vatandaşlığa Alınma ("Telsik”) ...................................75 a) Genel olarak ............................................................................75 b) Yetkili Makamın Takdir Hakkı................................................76 c) Vatandaşlığa Alınmanın Başvuru Şartları................................80 d) Vatandaşlığın Kazanılmasında Takdir Hakkı .........................87 2. İstisnaî Yolla Vatandaşlığa Alınma ....................................................88 a) Genel olarak .............................................................................88 b) İstisnaî yolla vatandaşlığa alınmadan istifade edecek kişiler ......................................................................................89 3. Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması ......................................94 4. Evlenme ile Vatandaşlığın Kazanılması .............................................96 xi a) Genel olarak ............................................................................96 b) Prensip ....................................................................................98 c) İnceleme ve araştırma ...........................................................100 d) Evlenme akdi ........................................................................101 e) Evlenme yoluyla kazanılan Türk Vatandaşlığının özellikleri ..............................................................................105 5. Evlâd Edinilme .................................................................................108 6. Haklarında “Kaybettirme" Kararı Verilenlerin Türk Vatandaşlığı......................................................................................109 7. Vatandaşlığın Kazanılmasında "Usul", “Esas" ve "Sonuçlar” ..........111 1) Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığa Alınmada "Usûl" ve “Esaslar" ......................................................................................111 2) Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığa Alınmanın “Sonuçları" 115 a) Eş bakımından .......................................................................115 b) Çocuklar bakımından ............................................................115 c) Ad ve Soyad ..........................................................................117 d) Askerlik Yükümlülüğü ..........................................................119 B. Türk Vatandaşlığını Seçme Hakkı ...................................................119 1) Genel olarak ...............................................................................119 2) Seçme hakkına sahip yabancılar .................................................120 3) Sonuçları......................................................................................120 4) Seçme hakkının kullanılma şekli ................................................120 C. (Özel Hüküm:) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti [KKTC] vatandaşları .....................................................................................121 Üçüncü Bölüm TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAYBI I. Genel Olarak .......................................................................................122 1. Türk Vatandaşlığı Kanununun sistemi .............................................122 2. Türk vatandaşlığını kaybetmenin “Genel Sonucu” ..........................125 a) Prensip ...................................................................................125 b) İstisnalar ................................................................................127 II. Türk Vatandaşlığının Kayıp Halleri ..................................................133 A. Yetkili Makam Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kaybı ..............133 1. Çıkma ...............................................................................................133 a) Şartları ...................................................................................135 2. Kaybettirme .....................................................................................139 a) Kaybettirme sebepleri ...........................................................139 b) Sonuçları ...............................................................................143 3. Vatandaşlığa alınma kararının iptali ................................................145 xii a) İptal sebepleri ........................................................................146 b) İptalin hükmü ........................................................................148 c) Sonuçları ...............................................................................150 4. Türk vatandaşlığının “seçme" hakkının kullanılması ile kaybı ........152 a) Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kaybı .........................152 b) Sonuçları ...............................................................................153 5. Vatandaşlığın kaybında usul ve esaslar.............................................153 6. Yabancı devlet vatandaşlığını kazanma (Çifte Vatandaşlık).............154 7. 431 sayılı ve 1340 tarihli Kanun .......................................................156 Dördüncü Bölüm TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSBATI VE VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARI I. Türk Vatandaşlığının İsbatı ...............................................................157 1. Genel olarak .....................................................................................157 2. Tatbik edilecek hukuk ......................................................................158 3. Doğrudan doğruya isbat ...................................................................159 a) Vatandaşlığın kazanılması .....................................................159 b) Vatandaşlığın kaybı ..............................................................161 4. Resmî kayıt ve belgelerle isbat ........................................................161 a) Türkiye Cumhuriyeti nüfus kayıtları .....................................163 b) Nüfus cüzdanları ...................................................................163 c) Pasaport veya pasaport yerine geçen belgeler .......................164 ç) Vatandaşlık ilmühaberleri .....................................................165 5. Ahvâli şahsiye belgelerinin milletlerarası dolaşımı .........................166 6. Milletlerarası alanda vatandaşlık belgeleri .......................................166 II. Yargı Yolu ............................................................................................166 1. Vatandaşlık işlerinde mahkeme kararları .........................................166 a) Genel olarak ..........................................................................166 b) Türk hukuk sistemi ...............................................................167 2. Yargı kontrolü (Danıştay) ................................................................170 3. Danıştay dışı yargı organları ............................................................177 4. Vatandaşlıkla ilgili mahkeme kararlarının milletlerarası etkisi ........178 Beşinci Bölüm TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMA VE KAYBEDİLME ANI a) Türk vatandaşlığının kazanılma anı ......................................180 xiii b) Türk vatandaşlığının kayıp anı ..............................................181 Altıncı Bölüm ANDLAŞMALARA GÖRE VATANDAŞLIĞIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ I. Genel Olarak ....................................................................................... 183 II. Türk Andlaşmalar Hukukunda Vatandaşlık .................................... 186 1. Arazi terk ve ilhakı ........................................................................... 186 2. Ahali mübadelesi ............................................................................. 188 Bibliyografya ............................................................................................. 193 Mevzuat....................................................................................................... 199 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ......................................................... 201 Milletlerarası Sözleşmeler .................................................................. 202 13 Eylül 1973 tarihli Vatansızlık Hallerinin Sayısının Azaltılmasına Dair “Bern-CIEC” Sözleşmesi ............................................................ 202 14 Eylül 1999 tarihli Vatandaşlık Belgesi Verilmesine İlişkin “LizbonCIEC” Sözleşmesi [m. 1-6]................................................................ 206 Türk Vatandaşlığı Kanunu ................................................................. 208 11.2.2010 tarihli ve 2010/139 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik..................................................... 221 İskan Kanunu ...................................................................................... 259 Vatandaşlıkla İlgili Kanun Hükümleri ............................................... 262 * Hilâfetin İlgasına ve Hanedan-ı Osmani’nin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair Kanun ................................ 262 * Cumhuriyetin 50 nci Yılı Nedeniyle Bazı suç ve Cezaların Affı Hakkında Kanun .............................................................................. 264 403 Sayılı ve 11.2.1964 Tarihli Mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu ... 265 Terörle Mücadele Kanunu .................................................................. 285 Madde İndeksi ........................................................................................... 287 Kavram İndeksi.......................................................................................... 291
