İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 7 Kısaltmalar 19 HUKUKA GİRİŞ I. SOSYAL YAŞAM 21 II. SOSYAL DÜZEN 22 III. SOSYAL DÜZEN KURALLARI 22 1. Din Kuralları 24 2. Ahlak Kuralları 24 3. Örf ve Adet Kuralları 26 4. Hukuk Kuralları 27 IV. HUKUKUN TANIMI 28 V. HUKUK KURALLARI 28 VI. HUKUKTA YAPTIRIM 30 1. Yaptırım Kavramı 30 2. Yaptırımın Fonksiyonu 32 VII. HUKUK BİLİMİ 34 1. Pozitif Hukuk 34 2. Pozitif (Müspet–Dogmatik) Hukuk–Doğal (İdeal–Tabii) Hukuk Ayırımı 35 3. Tarihi Hukuk 35 4. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Hukuk 36 5. Hukuk Siyaseti 36 VIII. HUKUKA YARDIMCI BİLİMLER 37 1. Hukuk Felsefesi 37 2. Hukuk Sosyolojisi 37 3. Kriminoloji 38 4. Adli Tıp ve Adli Psikiyatri 39 IX. POZİTİF HUKUKUN ASLİ (BİRİNCİL) KAYNAKLARI 40 1. Anayasa 40 2. Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Sözleşmeler 43 3. Kanunlar, Uluslararası Sözleşmeler, Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 43 A. Kanunlar 43 B. Temel Hak ve Özgürlüklere ilişkin Olmayan Uluslararası Sözleşmeler 46 C. Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 47 D. Eski Dönemden Kalan Kanun Hükmünde Kararnameler 48 E. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 49 F. Yönetmelikler 51 G. Adsız Düzenleyici İşlemler 52 X. POZİTİF HUKUKUN TALİ (İKİNCİL) KAYNAKLARI 53 1. Örf ve Adet Hukuku 53 2. Örf ve Adet Türleri 54 3. Örf ve Adet Hukukunun Fonksiyonları 55 XI. POZİTİF HUKUKUN YARDIMCI (DOLAYLI) KAYNAKLARI 56 1. Mahkeme Kararları (İçtihat) 57 2. Doktrin (Bilimsel Görüşler) 58 XII. POZİTİF HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI (YÜRÜRLÜĞÜ) 58 1. Hukuk Kurallarının Nitelik Bakımından Uygulanması 59 A. Emredici Hukuk Kuralları 59 B. Tamamlayıcı (Yedek) Hukuk Kuralları 61 C. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 61 D. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 62 E. Yetki Verici Hukuk Kuralları 63 2. Hukuk Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması 63 A. Mülkilik İlkesi 63 B. Şahsilik İlkesi 65 C. Koruma İlkesi 67 D. Evrensellik İlkesi 68 E. İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi 69 3. Hukuk Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması 69 A. Hukuk Kurallarının Yürürlüğe Girmesi 70 B. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması 72 C. Hukuk Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanmasında Hakim Olan İlkeler 75 4. Hukuk Kurallarının Kişi Bakımından Uygulanması 76 5. Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanması (Yorum) 82 A. Yorum Türleri 82 B. Yorum Metotları 83 C. Yorumda Kullanılan Araçlar 85 D. Hukuki Boşluk ve Hakimin Takdir Yetkisi 87 XIII. POZİTİF HUKUKUN TEMEL İLKE VE ESASLARI 88 1. Hukuk Devleti İlkesi 89 A. Tanım 89 B. Hukuk Devleti İlkesine Müdahaleler 91 C. Hukuk Devleti İlkesi ve Anayasa 92 D. Hukuk Devleti İlkesi ve Hukuki Güvenlik İlkesi 93 2. Kuvvetler Ayrılığı İlkesi 93 A. Egemenlik Hakkı ve Kullanımı 93 B. Kuvvetler Ayrılığı–Kuvvetler Birliği Ayırımı 94 3. Yargı Birliği Prensibi 98 A. Tanım 98 B. Yargı Birliği ile Yargı Bağımsızlığı Arasındaki İlişki 98 4. Tabii (Doğal–Olağan) Hakim İlkesi 99 5. Eşitlik İlkesi 101 6. Sözleşme Özgürlüğü ve Güvenliği İlkesi 103 7. Hak Arama Hürriyeti 104 8. Dürüst Davranma ve İyiniyet İlkeleri 105 A. Dürüst Davranma İlkesi 105 B. İyiniyet İlkesi 106 9. Kazanılmış (Müktesep) Hak 108 A. Tanım 108 B. Kazanılmış Hakkın Korunması 109 C. Geçmişe Yürümezlik 110 D. Anayasal Güvence Zorunluluğu 111 10. Ne Bis In Idem 111 11. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 114 A. Tanım 114 B. Kıyas Yasağı 116 12. Mülkiyet Hakkı 116 A. Tanım 116 B. Mülkiyet Hakkının Sınırları 117 C. Elkoyma ve Müsadere 118 13. Sorumluluk İlkesi 118 A. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 119 B. Kusur Sorumluluğu İlkesi 119 C. Kusursuz Sorumluluk 120 14. Masumiyet (Suçsuzluk) Karinesi 121 A. Tanım 121 B. Soruşturma ve Kovuşturma Aşamasında Masumiyet Karinesi 122 C. Masumiyet Karinesinin Sonuçları 124 15. Dürüst (Adil) Yargılanma Hakkı 125 A. Tanım 125 B. Hakimin Tarafsızlığı 127 C. Dürüst Yargılanma Hakkının Kapsamı 129 16. Laiklik İlkesi 130 17. İspat Külfeti 131 18. Borçların Nispiliği İlkesi 131 19. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz 132 20. İfade Hürriyeti 132 XIV. POZİTİF HUKUK BÖLÜMLERİ 133 1. Kamu Hukuku Bölümü 133 2. Kamu Hukuku Dalları 134 A. Anayasa Hukuku 135 a. Genel Açıklamalar 135 b. Anayasa Hukukunun Kaynakları 135 c. 1982 Anayasası 136 aa. 1982 Anayasası’nın Kapsamı ve Eleştirisi 136 bb. 1982 Anayasası’nın “Başlangıç” Kısmı 137 cc. 1982 Anayasası’nda Devlet 138 dd. Kişi Hak ve Hürriyetleri 139 ee. Egemenlik Hakkı ve Kullanımı 140 ff. Yasama Organı 141 gg. Yürütme Organı 142 hh. Yargı Organı 144 aaa. Anayasa Mahkemesi 144 bbb. Uyuşmazlık Mahkemesi 147 B. İdare Hukuku 149 a. Genel Açıklamalar 149 b. İdari Teşkilat 150 aa. Merkez Teşkilatı 151 bb. Yerinden Yönetim Teşkilatı 151 aaa. Yerel Yönetim Kurumları 152 bbb. Hizmet Yerinden Yönetim Kurum ve Kuruluşları 153 c. İdare Malları 154 d. Kamu Görevlisi Kavramı 155 e. İdari Kolluk 156 f. İdari Yargı 156 g. Disiplin Suç ve Cezaları 162 C. Ceza Hukuku 163 a. Genel Açıklamalar 163 b. Türk Ceza Kanunu 164 c. Suçun Unsurları 165 d. Ceza Hukuku Yaptırımları 169 e. Askeri Ceza Kanunu 170 f. Uluslararası Ceza Hukuku 170 D. İdari Yaptırım (Kabahatler) Hukuku 176 a. Genel Açıklamalar 176 b. İdari Yaptırım Hukukunun Unsurları 177 c. Hukukilik Denetimi 178 E. Ceza Muhakemesi Hukuku 180 a. Genel Açıklamalar 180 b. Soruşturma Aşaması 180 c. Kovuşturma Aşaması 183 d. Adli Ceza Yargısı 184 e. Takip Şartları 190 F. İnfaz Hukuku……………………………………………………………………………………………………………. G. Devletler Genel Hukuku (Uluslararası Hukuk) 192 a. Genel Açıklamalar 192 b. Mütekabiliyet (Karşılıklılık) Esası 193 c. Uluslararası Hukuk Süjeleri 194 d. Uluslararası Hukukun Kaynakları 194 e. Devlet–Uluslararası Örgüt İlişkisi 197 f. Uluslararası Hukukta Devlet Temsilcileri 198 H. Vergi Hukuku 198 İ. Sosyal Güvenlik Hukuku 201 a. Genel Açıklamalar 201 b. Sosyal Güvenlik Kurumu 202 c. İşsizlik Sigortası 203 J. Kamu Özgürlükleri Hukuku (İnsan Hakları) 204 a. Genel Açıklamalar 204 b. Kamu Özgürlükleri Hukuku ile Anayasa Hukuku Arasındaki İlişki 205 c. İnsan Hakları Belgeleri 206 d. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) 209 3. Özel Hukuk Bölümü 213 4. Özel Hukuk Bölümü Dalları 214 A. Medeni Hukuk 214 a. Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri 215 b. Kişiler (Şahsın) Hukuku 215 aa. Gerçek Kişiler 215 bb. Tüzel Kişiler 218 cc. Kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) 220 dd. Tüzel Kişilerin Hak Ehliyeti 220 ee. Tüzel Kişilerin Fiil Ehliyeti 220 ff. Tüzel Kişilerin Sona Ermesi 221 c. Aile Hukuku 222 d. Miras Hukuku 223 e. Eşya Hukuku 223 B. Borçlar Hukuku 225 a. Genel Açıklamalar 225 b. Borcun Kaynakları 226 c. Özel Borç İlişkileri 228 C. Ticaret Hukuku 230 D. Milletlerarası Özel Hukuk 236 a. Vatandaşlık Hukuku 237 aa. Türk Vatandaşlığının Kazanılması 237 bb. Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi 238 cc. Türk Vatandaşlığının İspatı ve Yargı Yolu 238 b. Yabancılar Hukuku 238 c. Kanunlar İhtilafı 239 E. Medeni Usul Hukuku 240 a. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Yer Alan Temel Konular 240 aa. Görevli ve Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 240 bb. Hakimin Davaya Bakabilmesinin Sınırı 244 cc. Taraf ve Dava Ehliyeti 245 dd. Davanın Açılması ve Yürütülmesi 245 ee. Delillerin Değerlendirilmesi, Hüküm ve Kanun Yolları 246 b. Çekişmeli–Çekişmesiz Yargı Davaları ve Tahkim 253 aa. Çekişmeli Yargı Davaları 254 bb. Çekişmesiz Yargı İşleri 256 cc. Tahkim 257 F. İcra ve İflas Hukuku 258 a. Takip Yolları 258 aa. Cüzi İcra 259 bb. Külli İcra (İflas) 261 b. Konkordato 262 5. Karma Nitelik Taşıyan Hukuk Dalları 263 A. Çevre Hukuku 264 a. Genel Açıklamalar 264 b. Çevre Hakkı 264 c. Çevre Kanunu 265 B. İş Hukuku 266 a. Genel Açıklamalar 266 b. İş Hukukunun Niteliği 269 C. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Fikri Hukuk) 270 a. Genel Açıklamalar 270 b. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 271 D. Sermaye Piyasası Hukuku 273 E. Rekabet Hukuku 275 a. Genel Açıklamalar 275 b. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 276 F. Bankacılık Hukuku 277 a. Genel Açıklamalar 277 b. Bankacılık Kanunu 277 G. Marka ve Patent Hukuku 279 a. Marka 279 b. Patent ve Endüstriyel Tasarım 281 H. Hava Hukuku 282 İ. Kitle İletişim Hukuku 284 a. Genel Açıklamalar 284 b. Kitle İletişim Hukukunun Niteliği 285 c. Haber Verme ve Alma Hakkı 286 J. Tüketici Hukuku 287 K. Turizm Hukuku 289 XV. HAK KAVRAMI 289 1. Genel Açıklamalar 289 2. Özgürlük 292 3. Hak ile Özgürlük Arasındaki Farklar 292 XVI. HAKKIN TÜRLERİ 293 1. Kamu Hakları 294 A. Negatif, Pozitif ve Aktif Statü Hakları Ayırımı 294 a. Negatif Statü Hakları (Kişisel–Koruyucu Haklar) 295 b. Pozitif Statü Hakları (İsteme Hakları) 295 c. Aktif Statü Hakları 295 B. Tarihi Gelişim Süreci Açısından Kamu Hakları 296 a. Birinci Kuşak Haklar 296 b. İkinci Kuşak Haklar 296 c. Üçüncü Kuşak Haklar 297 C. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması 297 a. Olağan Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması 298 b. Olağanüstü Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması (Durdurulması–Askıya alınması) 302 2. Özel Haklar 303 3. Özel Hakların Sınıflandırılması 304 A. Konularına Göre Özel Haklar 304 a. Malvarlığı Hakları 304 b. Kişilik Hakları 304 B. Niteliklerine Göre Özel Haklar 305 a. Mutlak haklar 305 aa. Kişiler Üzerinde Mutlak Haklar 305 bb. Mallar Üzerinde Mutlak Haklar 305 b. Nispi Haklar 306 aa. Alelade Nispi Haklar 307 bb. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nispi Haklar 307 C. Bağımlılıklarına Göre Özel Haklar 308 a. Bağımsız Haklar 308 b. Bağımlı Haklar 308 aa. Alacağa Bağlı Haklar 309 bb. Borç İlişkisinden Doğan Bağlı Hak ve Yükümlülükler 309 cc. Eşyaya Bağlı Haklar 309 D. Kullanılma Etkisine Göre Özel Haklar 310 a. Yenilik Doğuran Haklar 310 b. Yenilik Doğurmayan Haklar 310 E. Devredilebilme Yönünden Özel Haklar 311 a. Devredilebilen Haklar 311 b. Devredilemeyen Haklar 311 XVII. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ 312 1. Hukuki Olay 312 2. Hukuki Fiil 313 3. Hukuki İşlem 314 A. Hukuki İşlemlerin Çeşitleri 315 a. Gerekli İrade Beyanı Açısından Hukuki İşlemler 315 b. İrade Beyanının Yöneltilmesi Bakımından Hukuki İşlemler 316 c. Hüküm İfade Edeceği An Bakımından Hukuki İşlemler 316 d. Malvarlığı Bakımından Hukuki İşlemler 317 B. Hukuki İşlemlerin Geçersizliği 318 4. Hakların Kazanılma (İktisap Edilme) Şekli 322 5. Hakların Kaybedilme Şekli 323 XVIII. HAK EHLİYETİ VE FİİL EHLİYETİ 325 1. Hak Ehliyeti 325 2. Fiil Ehliyeti 327 A. Genel Açıklamalar 327 B. Fiil Ehliyetinin Unsurları 328 a. Tam Fiil Ehliyetini Gerektiren İşlemler 328 b. Sadece Ayırt Etme Gücünü Gerektiren İşlemler 329 C. Fiil Ehliyetinin Koşulları 329 a. Ayırt Etme Gücü (Temyiz Kudreti) 329 b. Ergin (Reşit) Olmak 331 c. Kısıtlı Olmamak 332 D. Fiil Ehliyeti Bakımından Kişilerin Sınıflandırılması 332 a. Tam Ehliyetliler 332 b. Tam Ehliyetsizler 333 c. Sınırlı Ehliyetsizler 334 d. Sınırlı Ehliyetliler 335 XIX. TÜRK YARGI TEŞKİLATI 336 FRANSIZ İNSAN VE YURTTAŞ HAKLARI BEYANNAMESİ 338 HUKUKUN EVRENSEL İLKE VE ESASLARI 341 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA ÖNERİSİ 347 Kaynakça 365
