Eser Sözleşmesinde Ayıbı Takip Eden Zarardan Sorumluluk
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 19
GİRİŞ
KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI VE TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI 21
Konunun Takdimi ve Önemi 21
Konunun Sınırlandırılması 28
§ 2. KONUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 30
Roma Hukuku 30
Roma Hukukunda Eser Sözleşmesi 30
Roma Hukukunda Eserin Ayıplı Olması Halinde Sorumluluk 32
Ayıplı malzemenin conductor tarafından temin edilmesi 33
Ius civile dönemi 33
Ius honorarium dönemi 36
Iustinianus dönemi 37
Ayıplı malzemenin locator tarafından temin edilmesi 38
Alman Hukuku 42
2002 Yılı Öncesindeki Hukuki Durum 42
Ayıp zararı ile ayıbı takip eden zarar ayrımı ve bu
ayrımın önemi 42
Ayıp zararı ile ayıbı takip eden zarar ayrımına ilişkin görüşler 45
Doktrinde ileri sürülen görüşler 45
aa) Uygun illiyet bağı görüşü 45
bb) Tipolojik görüş 46
cc) Somut ayıbın türünü esas alan görüş 47
dd) Zararın meydana geldiği yeri esas alan görüş
(lokal kriter) 47
ee) İhlal edilen menfaatin türünü esas alan görüş 51
gg) Zarar türleri arasında ayrım yapmanın gereksiz olduğunu savunan görüş 52
Federal mahkeme tarafından başvurulan esaslar 54
aa) Zararın doğrudan doğruyalığı esası 54
bb) İhlal edilen menfaatin esas alınması 55
Ayıbı takip eden zararlara ilişkin zamanaşımı sorunu 56
Yakın ve uzak ayıbı takip eden zarar ayrımı ve bu
ayrımın zamanaşımına etkisi 61
2002 Tarihli Borçlar Hukuku Reformundan Sonraki Hukuki
Durum 64
Fransız Hukuku 68
Genel Olarak Sorumluluğun Şartları 68
İşsahibine Tanınan Haklar 71
Onarım ve eserin yeniden üretilmesini talep etme hakkı 71
Gecikme zararlarının tazminini talep etme hakkı 72
Hiç ifa etmemeden doğan zararın tazmini talebi 72
Sözleşmeyi feshetme hakkı 73
Eserin üçüncü kişi tarafından ifasını talep etme hakkı 74
Avusturya Hukuku 75
2002 Tarihli Değişiklikten Önceki Hukuki Durum 76
2002 Tarihli Değişiklikten Sonraki Hukuki Durum 78
BÖLÜM
AYIBI TAKİP EDEN ZARAR KAVRAMI, AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ VE TAZMİNİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR İLE BUNA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR
§ 3. AYIBI TAKİP EDEN ZARAR KAVRAMI 85
Tanımı 85
Unsurları 92
Olumlu Unsurlar 92
Zararın meydana gelmesi 92
Teslim edilen eserin ayıplı olması 95
Genel olarak 95
Zararın eser ayıbından doğmadığı haller 96
aa) Gecikme zararları 96
bb) Eserin tamamlanmamış olması hali 96
cc) Eşlik eden zararların bulunması hali 98
dd) Eserin durumunun teslimden sonra kötüleşmesi
ve tali ayıbın bulunması hali 101
ee) Gereksiz muayene masrafları 102
ff) Aliudun bulunması 103
Olumsuz Unsurlar 104
Zararın bizzat ayıplı eserden doğmaması 104
Zararın seçimlik haklarla karşılanamaması 104
§ 4. AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ 105
Fiili Zarar (Damnum Emergens) 106
Yoksun Kalınan Kar (Lucrum Cessans) 107
Manevi Zararın Ayıbı Takip Eden Zarara Konu Olmaması 108
§ 5. AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN HUKUKİ NİTELİĞİ 108
Kümülatif Bir Hak Olması 108
Alacak Hakkı Niteliği Taşıması 111
§ 6. AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TALEP EDİLEBİLMESİ İÇİN ARANAN
ŞARTLAR VE BUNA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR 112
Ayıbı Takip Eden Zararın Talep Edilebilmesinin Şartları 112
Ayıptan Doğan Bütün Haklar İçin Aranan Ortak Şartlar 112
Eser ayıplı olmalı 113
Genel olarak 113
aa) Zikredilen veya vaat edilen nitelikler mevcut olmamalı 117
bb) Dürüstlük kuralına göre beklenen lüzumlu
nitelikler bulunmamalı 120
Ayıbın görünüm şekilleri 122
aa) Maddi ayıp-hukuki ayıp ayrımı 122
bb) Açık ayıp-gizli ayıp ayrımı 123
cc) Önemli ayıp-daha az önemli ayıp ayrımı 123
dd) Asli ayıp-tali ayıp ayrımı 124
Eser tamamlanarak teslim edilmiş olmalı 125
Ayıp işsahibine isnat edilememeli 127
Ayıp açıkça veya zımnen kabul edilmemiş olmalı 132
Muayene ve ihbar külfetleri yerine getirilmeli 136
Muayene külfeti 137
İhbar külfeti 140
Zamanaşımı süresi dolmamış olmalı 143
Genel olarak 143
Zamanaşımının başlangıç anı ve bu anın ayıbı takip
eden zararlarla ilgili uygulanma kabiliyeti 146
Taşınmaz yapı eserlerinde zamanaşımı sorunu 149
Ağır kusurun zamanaşımına etkisi 151
Tazminat Talebinin Tabi Olduğu Münferit Şartlar 152
Ayıp dolayısıyla zarara uğranılmalı 152
Yüklenici kusurlu olmalı 153
Genel olarak 153
Kusur ilkesinin istisnaları 156
aa) Sözleşmede kusursuz sorumluluğun
kararlaştırılmış olması 156
bb) Eser ayıbının ifa yardımcılarının
davranışlarından doğması 157
cc) Yüklenicinin temin ettiği malzemelerin ayıplı olmasından doğan sorumluluk 159
Kusurun ispatı 162
Uygun illiyet bağı bulunmalı 164
Yüklenicinin sorumluluğu sınırlandırılmamış veya
ortadan kaldırılmamış olmalı 166
Genel olarak sorumsuzluk kayıtları ve görünüm şekilleri 166
Sorumsuzluk kayıtlarının yorumu 168
aa) Genel olarak 168
bb) Muhtelif yorum sorunları 169
cc) Sorumsuzluk kayıtlarının geçerliliği 171
Ayıplı ifadan doğan sorumluluğun genel işlem koşulu olarak öngörülen sorumsuzluk kayıtlarıyla
sınırlandırılması 174
Ayıbı Takip Eden Zararın Tazminine Bağlanan Hukuki Sonuçlar 175
Tazminat Miktarının Belirlenmesi 175
Genel olarak 175
Ayıbı takip eden zararın götürü olarak belirlenmesi 180
Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi Halinde Hukuki Durum 183
Tazminat Hakkının Devredilmesinin Hukuki Etkileri 186
BÖLÜM
ESER SÖZLEŞMESİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN KAPSAMI
§ 7. AYIPTAN DOĞAN SEÇİMLİK HAKLAR 189
Genel Olarak 189
İşsahibinin Ayıpsız Misliyle Değiştirme Hakkının Bulunup
Bulunmadığı Sorunu 192
İşsahibinin Yeni Bir Eserin Meydana Getirilmesini Talep Edip Edemeyeceği Sorunu 194
Ayıp Zararının Tazmininin Seçimlik Hak Olarak İleri Sürülüp Sürülemeyeceği Sorunu 197
Ayıba İlişkin Cezai Koşulun (Ayıp Cezasının) Ayıptan Doğan
Haklarla Birlikte Talep Edilip Edilemeyeceği Sorunu 201
Genel Olarak Cezai Koşul 201
Ayıp Cezası ve Miktarı 202
Ayıp Cezası ile Ayıptan Doğan Haklar Arasındaki İlişki 204
§ 8. DÖNME HALİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TAZMİNİ 208
Genel Olarak Dönme Hakkı, Şartları ve Sınırları 208
Dönme Hakkının Hukuki Niteliği ve Sözleşme İlişkisine Etkisi 213
Dönme Halinde Tazmin Edilecek Zararın Türü 215
Menfi Zararın Bulunduğunu Savunan Görüş (Klasik Görüş) 215
Müspet Zararın Mevcut Olduğunu Savunan Görüş 217
İşsahibinin Seçimine Göre Menfi ya da Müspet Zararın Söz
Konusu Olduğunu Savunan Görüş 220
Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz 223
Dönme Hakkı Kapsamında Değerlendirilen Haller 226
Gerekli ve Faydalı Masraflar 227
Ayıplı Eserin İadesiyle, Özellikle İmha Edilip Taşınmazdan Kaldırılmasıyla İlgili Masraflar 231
İşsahibi Tarafından Temin Edilen Malzemelerdeki Değer
Kaybı 233
Eserin İmaline Katılan İşsahibinin Yerine Getirdiği İşgörme Edimi 239
İade Alacağı Kapsamında Karşılanamayan Münferit Zarar Kalemleri 241
Diğer (Lüks) Masraflar 241
Yoksun Kalınan Karın Dönme Zararı Sayılıp Sayılamayacağı
Sorunu 242
Kaçırılan Fırsatlar 244
Gerekli Muayene Masrafları 245
Dava Dışı Gerekli Bilirkişi Masrafları 247
Üçüncü Kişilere Ödenen Tazminatlar veya Cezai Şartlar 250
Üçüncü Kişilerin Açtığı Davadan Doğan Masraflar 251
§ 9. ONARIM HALİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TAZMİNİ 253
Genel Olarak Onarım Hakkı 253
Tazmin Edilecek Zararın Türü 260
Onarım Hakkının Kapsamına Giren Haller 260
Onarım Masrafları 261
Eşlik Eden Masraflar, Özellikle Ön Hazırlık ve Yeniden Üretim Çalışmaları 264
Kısmi Onarım 266
Enflasyon Dolayısıyla Daha Fazla Masraf Yapılması Durumu 268
İşsahibi Tarafından Temin Edilen Malzemeler 269
İşsahibinin İşin İfasına Katılması (İşgörme Edimi) 271
Onarım Hakkı Kapsamında Karşılanamayan Münferit Zarar Kalemleri 272
Fiili Zarar ve Yoksun Kalınan Kar 272
Ticari Değer Kaybı 273
Gerekli Muayene ve Bilirkişi Masrafları 279
Tahliye ile Nakil ve Yerleştirmeden Doğan Masraflar 280
Üçüncü Kişinin Açtığı Davadan Doğan Masraflar 283
§ 10. BEDELDEN İNDİRİM HALİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TAZMİNİ 283
Genel Olarak Bedelden İndirim Hakkı 283
Tazmin Edilecek Zararın Türü 287
Değer Azalması Kapsamında Telafi Edilen Değerler 288
Genel Olarak 288
Bizzat Onarım ve Bununla Bağlantılı Masraflar 288
İndirim Hakkının Kullanılması Üzerine Tazmini İstenecek
Münferit Zarar Kalemleri 289
Yoksun Kalınan Kar 289
Dava Dışı Gerekli Bilirkişi Masrafları 290
Üçüncü Kişinin Açtığı Davadan Doğan Masraflar 290
Ticari Değer Kaybı 290
İşsahibi Tarafından Teslim Edilen Malzeme 291
İşsahibinin İşgörme Edimi 292
Objektif Değer Azalması ile İndirilecek Meblağ Arasındaki
Pozitif Fark 292
BÖLÜM
ESER SÖZLEŞMESİNDE AYIBI TAKİP EDEN ZARARIN TAZMİNİ KONUSUNDA UYGULANACAK HÜKÜMLER VE BU HÜKÜMLERİN TBK M. 475 İLE İLİŞKİSİ
§ 11. AYIPLI İFADAN DOĞAN SORUMLULUĞUN DİĞER SORUMLULUK SEBEPLERİ İLE İLİŞKİSİ 295
§ 12. TBK M. 475’TE YAPILAN ATIF DOLAYISIYLA TBK M. 112
HÜKMÜNÜN UYGULANMASI 298
Genel Hüküm-Özel Hüküm İlişkisinin Bulunduğunu Savunan Görüş 299
Yarışma İlişkisinin Mevcut Olduğunu Savunan Görüş 302
Bağımlı (Sınırlı) Yarışma İlişkisi Görüşü 302
Bağımsız (Tam) Yarışma İlişkisi Görüşü 303
Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz 304
§ 13. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ İLE İLİŞKİSİ 307
§ 14. SATIŞ SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN TBK M. 229 HÜKMÜNÜN ESER SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN KIYASEN UYGULANIP
UYGULANAMAYACAĞI SORUNU 311
§ 15. HAKSIZ FİİL İLE İLİŞKİSİ 318
Genel Olarak 318
Kümülatif İlişki 321
Yarışma İlişkisi 321
Bağımlı Yarışma İlişkisi 324
Bağımsız Yarışma İlişkisi 324
§ 16. YÜKLENİCİNİN ÜRÜN SORUMLULUĞU KAPSAMINDA SORUMLU TUTULUP TUTULAMAYACAĞI SORUNU 326
§ 17. CULPA IN CONTRAHENDO İLE İLİŞKİSİ 335
§ 18. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME İLE İLİŞKİSİ 340
§ 19. İMKANSIZLIKLA İLİŞKİSİ 340
Başlangıçtaki İmkansızlıkla İlişkisi 342
Sonraki İmkansızlıkla İlişkisi 343
§ 20. İRADE BOZUKLUĞU HALLERİ İLE İLİŞKİSİ 346
Yanılma İle İlişkisi. 347
Aldatma ile İlişkisi 353
§ 21. TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE TAZMİNAT TALEBİ İLE İLGİLİ
UYGULANACAK HÜKÜMLER 357
SONUÇ 367
KAYNAKLAR 373
