^{Eski ve Yeni}Vakıflar Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
2. Baskı İçin Önsöz 5
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş
1. VAKIFLARIN YAYGINLAŞMASININ BAŞLICA SEBEPLERİ 18
a. Fert Açısından 18
b. Devlet Açısından 21
2. VAKIFLARIN GENEL HUKUKİ SERENCAMI 24
3. 2019 VGM VERİLERİNE GÖRE SAYILARLA VAKIFLAR 26
a. Türkiye’de Vakıfların Türlerine Göre Dağılımı 26
b. Coğrafî Bölgelere Göre Vakıf Sayısı 27
4. AMAÇ VE YÖNTEM 27
Birinci Bölüm
VAKFIN TARİHSEL ARKA PLANI, TANIMI VE
MENŞEİ, ESKİ VAKIFLAR HUKUKU
§ 1. TARİHSEL ARKA PLAN VE MENŞE PROBLEMİ 29
I. Mezopotamya'da Vakıf Benzeri Kurumlar 32
II. Eski Yunan'da Vakıf Benzeri Kurumlar 33
III. Roma'da Vakıf Benzeri Kurumlar 34
IV. Cermen Hukukunda Vakıf Benzeri Kurumlar 34
V. Bizans’ta Vakıf Benzeri Kurumlar 36
§ 2. İSLAM HUKUKUNDA VAKIF 37
I. Kuran’da ve Sünnette Vakfın Temelleri 37
A. Kuran’da Vakıf 37
B. Sünnette Vakıf 39
II. Tanımlar ve Vakfın Unsurları 41
A. Vakfın Genel Tanımı 41
B. Vakfın Unsurları 45
1. Vâkıfta Aranan Şartlar 45
a. Tasarruf Yetkisi 45
b. Vakfedilen Malın Vâkıfın Mülkiyetinde Olması 46
c. Hürriyet 47
d. İradenin İkrah İle Sakatlanmamış Olması 47
e. Sefih Olmamak 47
f. Müslüman Olmak 47
g. İrade Beyanı 48
2. Mevkufta Aranan Şartlar 48
3. Mevkufun Aleyhte Aranan Şartlar 51
4. Sığada Aranan Şartlar 52
a. Genel Olarak 52
b. Vakfın Muhtemel Bir İşe Bağlanarak Şart Edilmesi ve Muhayyerlik 54
§ 3. OSMANLI MEDENİYETİNDE VAKIFLAR 54
I. Vakıf Çeşitleri 54
A. Konusuna Göre 55
1. Sahih Vakıflar 55
2. Gayrısahih Vakıflar 55
B. Yararlananlara Göre 56
1. Hayrî Vakıflar 57
2. Zürrî Vakıflar 57
C. Kendilerinden Yararlanılma Açısından Vakıf Çeşitleri 58
1. Hayır Kurumları 58
2. Vakıf İşletmeleri 58
D. Avarız Vakıfları 59
E. İşletilmeleri İtibariyle Vakıf Çeşitleri 59
F. İdareleri Bakımından Vakıf Çeşitleri 62
1. Mazbut Vakıflar 62
2. Mülhak Vakıflar 62
3. Müstesna Vakıflar 63
II. Vakıflarda Yönetim 63
A. Osmanlı Devletinde Vakıf İdare Sistemi 63
B. Yönetici ve Yardımcıları 65
C. Görevlilerde Aranan Vasıflar 67
D. Vakıf Yöneticilerinin Görevleri ve Gelirleri 68
E. Tevlitte Yaşanan Sorunlar 69
III. Vakıflarda Denetim 70
A. Asr–ı Saadetten Osmanlı’ya Uzanan Süreçte Vakıfların Denetimi 70
B. Osmanlı Devleti’nde Vakıfların Denetimi 72
1. Usulsüz Gelir Fazlası Paylaşımı 72
2. İsraf 72
3. Ehliyetsiz Gereksiz İstihdam 72
4. Yeni Görev İhdası 73
5. Görevde Hile 73
6. Zimmete Para Geçirme 73
7. Amaç Dışı Kullanma 73
C. Denetimin Önemli Aşamaları 75
D. Evkaf–ı Hümayun Nezareti 77
E. Şeriyye ve Evkaf Vekâleti 79
§ 4. CUMHURİYET DÖNEMİNDE VAKIFLAR 81
I. Cumhuriyet Döneminde Vakıfların Genel Hukuki Serencamı 81
II. Cumhuriyet Dönemi Vakıfları 84
A. Mazbut Vakıflar 85
B. Mülhak Vakıflar 88
C. Cemaat ve Esnaf Vakıfları 92
1. Genel Olarak 92
2. Cemaat Vakıflarının Hukuki Serencamı 93
D. Yeni Vakıflar 96
E. Kamuya Yararlı Vakıflar 96
F. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 97
G. Aile Vakıfları 98
III. Yeni Vakıflarda Denetim 99
A. Denetim Makamı 100
B. Denetimin Kapsamı ve Niteliği 101
§ 5. ESKİ VAKIF DAVALARIYLA İLGİLİ ÇEŞİTLİ MESELELER 102
I. Sık Karşılaşılan İhtilaflı Konular ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 102
A. Eski Vakıf Senetlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 102
B. Tevliyet ve Galle Meselesi 105
C. Ana Hatlarıyla Vakıf Senedi ve Tahlili 106
1. Senetle İlgili Genel Değerlendirmeler 110
a. Nitelik 110
b. Tevliyet Esası 111
c. Batın Tertibi 111
d. Senette Yer Alan Hukuki Belirlemeler 112
D. Vakfiyeden Bazı Nakiller 113
a. Giriş 113
b. Sebep 113
c. Vakfa Konu Olan Mallar 115
d. Tevliyet Şartı 115
e. Hitam 116
f. Şahitler 116
II. Vakıflarla İlgili Belge ve Bilgilerin Bulunduğu Defterler 117
III. Genel Değerlendirme ve Sonuç 119
İkinci Bölüm
YENİ VAKIFLAR HUKUKU
§ 6. VAKFIN TANIMI, NİTELİĞİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 123
I. Medeni Kanun’da Düzenlenen Vakıflar: Yeni Vakıflar 123
II. Vakfın Tanımı 124
III. Vakfın Kurucuları 125
A. Vakfın Kurucusu Olarak Gerçek ya da Tüzel Kişiler 125
B. Vakfın Kurucusu Olarak Yabancılar 129
IV. Vakıfta Amaç 129
A. Belirli ve Sürekli Bir Amacın Varlığı 130
1. Amacın Belirliliği 130
2. Amacın Sürekliliği 132
B. Vakıflarda Birden Çok Amacın Varlığı 133
C. Vakıflarda Yasak Amaçlar 135
D. Vakıf Kurma Özgürlüğü ve Amacın Serbetçe Belirlenebilmesi 137
1. Vakıf Kurma Özgürlüğü 137
2. Amacın Serbestçe Belirlenebilmesi 139
a. Genel Olarak 139
b. İktisadi Amaçlı Vakıflar 141
V. Vakıfta Mal Unsuru 144
VI. Vakıfta Özgüleme ve Tüzel Kişilik 153
VII. Vakıfta Üyelik 157
§ 7. VAKFIN KURULUŞU 157
I. Vakıf Kurma İşlemi 158
A. Resmî Senetle Vakfın Kurulması 158
B. Ölüme Bağlı Tasarrufla Vakfın Kurulması 160
C. Vakıf Kurma İşleminin Geri Alınması 162
II. Vakıf Kurma İşleminin Temsilci Aracılığıyla Yapılması 164
III. Tüzel Kişiliğin Kazanılması Anı 166
IV. Tescil İçin Mahkemeye Başvurma 166
A. Genel Olarak 166
B. Gerekli Önlemlerin Alınması 168
C. Kanun Yolu ve İptal 168
V. Tescil ve İlan 169
VI. Mal ve Hakların Kazanılması ve Sorumluluk 171
VII. Mirasçıların ve Alacaklıların Dava Hakkı 172
§ 8. VAKIF SENEDİ 176
I. Senedin İçeriği 176
II. Kuruluş Aşamasında Vakıf Senedindeki Noksanlıklar ve Bunların Tamamlanması 179
A. Vakıf Senedindeki Noksanlıkların Tescil Kararından Önce Tamamlanması 181
1. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olan Noksanlıklar 181
2. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olmamakla Birlikte Mahkemece Tamamlattırılabilecek Diğer Noksanlıklar 183
3. Tescil Kararından Önce Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi 183
B. Vakıf Senedindeki Noksanlıkların Tescil Kararından Sonra Tamamlanması 184
1. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlattırılmasında Yetkili Yargı Mercii 184
2. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi 184
3. Noksanlıkların Tamamlattırılması İçin Başvuruda Bulunabilecek Makam 185
§ 9. VAKFIN ÖRGÜTÜ 186
I. Vakfın Yönetim Organı 187
A. Yönetim Organının Oluşumu 187
B. Vakıf Yöneticilerinde Aranan Özellikler 188
C. Vakıflarda Yönetim Organının İşlevi ve Görevleri 189
II. Vakfın Seçimlik Organları 192
III. Vakıf Organlarında Kamu Görevlilerinin Görev Alması 193
IV. Vakıf Organlarının Tamamlanması 195
§ 10. VAKFIN ÇEŞİTLERİ 196
I. Aile Vakıfları 197
II. Kamuya Yararlı Vakıflar 198
III. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 200
A. Genel Olarak 200
B. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının TTK İle İlişkisi 201
C. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının Özellikleri 202
§ 11. VAKFIN DENETİMİ 205
I. Genel Olarak 205
II. Yıllık Rapor Alınması, Beyanname ve Bildirimler 208
§ 12. VAKFIN YÖNETİMİNİN, AMACININ VE MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 209
I. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi ve Vakıf Yöneticilerinin Değiştirilmesi 209
A. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi 209
1. Değişikliğin Vakfın Örgütüne, Yönetimine ya da İşleyişine İlişkin Olması 210
2. Haklı Nedenin Varlığı 211
3. İstemde Bulunabilecekler ve Yetkili ve Görevli Yargı Mercii 213
B. Vakıf Yöneticilerinin Görevden Alınması 217
1. Genel Olarak 217
2. Mahkemenin Başvuruyu Değerlendirmesi 219
II. Amacın ve Malların Değiştirilmesi 222
A. Vakfın Amacının Değiştirilmesi 223
1. Genel Olarak 223
2. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşullar 224
3. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşulların Değerlendirilmesi ve Örneklerle Açıklanması 226
4. Vakfın Yeni Amacının Belirlenmesi 228
B. Vakfın Amacının Gerçekleşmesini Güçleştiren Koşulların ve Yükümlülüklerin Değiştirilmesi 231
C. Vakfın Amacına Özgülenen Mal ve Hakların Değiştirilmesi 233
1. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektiren Mal ve Haklar 233
2. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektirmeyen Mal ve Haklar 234
III. TMK m. 107, 112 ve 113’ün Karşılaştırılması ve Birbirleriyle İlişkisi 235
A. 112. ve 113. Maddelerin 107. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi 236
B. 112. Maddenin 113. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi 238
IV. Vakıf Senedinde Sonradan Değişiklik Yapılmasında Usul 239
§ 13. VAKFIN SONA ERMESİ 241
I. Vakfın Dağılarak Sona Ermesi 242
A. Dağılma Nedenleri 242
B. Vakfın Amacının Değiştirilmesi Yolu 243
II. Vakfın Dağıtılarak Sona Ermesi 244
III. Dağılan ya da Dağıtılan Vakıfta Tasfiye ve Özgüleme 246
IV. Faaliyetten Geçici Alıkoyma 247
§ 14. VAKIFLARIN ULUSLARARASI FAALİYETLERİ 249
Kaynakça 251
Kavramlar Dizini 263