Anonim Ortaklıklarda Kayıtlı Sermaye Sistemi_{6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'na ve 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na Göre}

Dr. Esra CENKCİ

Sermaye artırımı, ortaklıkların, daha az maliyetle finansman ihtiyaçlarının karşılanmasına hizmet etmektedir. Özellikle günümüzün hızlı değişen ekonomik koşulları, sermayenin daha kolay (esnek) bir usulle ve daha kısa sürede artırılmasını gerektirmektedir. İlk kez Anglo-Amerikan hukuk sisteminde ortaya çıkan ve oradan kendine özgü kurallar eşliğinde Kara Avrupası hukuk sisteminde kabul edilen kayıtlı sermaye sistemi, anonim ortaklıkların ihtiyaç duydukları zamanda sermayelerini kolayca artırmak suretiyle daha az maliyetle finansman ihtiyaçlarının karşılanması maksadıyla öngörülmüştür. Sistem, ortaklık sermayesinin, daimi çalışan organ olan yönetim kurulu kararıyla artırılması esasına dayanır. Bu nedenle, yönetim kurulunun sistem içinde kullanabileceği yetkilerin kapsamı ve sınırları, ortaklık ile pay sahiplerinin menfaatleri arasındaki denge gözetilerek belirlenmelidir. Türk hukukunda 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda halka açık anonim ortaklıklara özgü bir kurum olarak kabul edilen ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda da yeni düzenlemelere konu edilen kayıtlı sermaye sistemi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu düzenlemelerinde kurumsal yönetim ilkelerinin gözetilmesiyle bağlantılı olarak halka açık olmayan anonim ortaklıkların (tek kişili anonim ortaklıkların, küçük ve orta ölçekli anonim ortaklıkların) da kabul edebileceği bir sistem olarak düzenlenmiştir. Kayıtlı sermaye sistemini düzenleyen kuralların sistemin amacına hizmet edebilmesi, ülkemiz gerçeklikleriyle uyumlu ve özellikle halka açık olmayan anonim ortaklıkların bünyesine uygun olmasına bağlıdır. Doktora tezinin basılı eser haline getirilmesi olan bu çalışma, karşılaştırmalı hukuk kurallarını ve uygulamalarını, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde Sermaye Piyasası Kurulu uygulamalarını, yürürlükteki kanunları ve ikincil mevzuatı da dikkate alarak anonim ortaklıkların kayıtlı sermaye sistemini kabul etme koşullarını, sisteminin işleyişi ile yönetim kuruluna tanınan yetkileri, sermaye artırım usulünü ve kayıtlı sermaye sisteminde pay sahiplerinin haklarının korunmasına yönelik tedbirleri konu edinir. ( Önsöz'den )

İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR LİSTESİ
SEÇİLMİŞ İKİNCİL MEVZUAT
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL ESASLAR
I. Temel Kavramlar
A. Kayıtlı Sermaye
1. Kavram ve Tanım
2. Özellikleri
B. Başlangıç Sermayesi
1. Kavram ve Tanım
2. Özellikleri
C. Çıkarılmış Sermaye
1. Tanım
2. Özellikleri
II. Terim Sorunu
III. Tarihi Gelişim
A. 1982 Öncesi Kayıtlı Sermaye Sistemi
1. Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Ortaklığı Kanunu
2. Yatırımlar (Holding) Anonim Şirketine Bazı İstisna ve Muaflıklar Verilmesine Dair Kanun
B. 1982 Sonrası Kayıtlı Sermaye Sistemi
1. Sistemin 2499 sa. SerPK' de Düzenlenmesi
2. Sistemin TTK' de Düzenlenmesi
IV. Karşılaştırmalı Hukukta Kayıtlı Sermaye Sistemi
A. Anglo-Amerikan Hukuku
1. Amerikan Hukuku
2. İngiliz Hukuku
B. Kara Avrupası Hukuku
1. Alman Hukuku
2. İsviçre Hukuku
3. İtalyan Hukuku
C. AB Düzenlemelerinde Kayıtlı Sermaye Sistemi
1. İkinci Konsey Direktifi (77/91/EEC)
2. 2012/ 30/ EU AB Parlamentosu ve Konsey Direktifi
V. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Sermaye Artırımının Hukuki Niteliği
İKİNCİ BÖLÜM
KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE GİRİŞ, YÖNETİM KURULUNUN YETKİLERİ, KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKMA ve ÇIKARILMA
I. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Edebilecek Ortaklıklar
A. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Etmesi İhtiyari Olan Ortaklıklar
1. Halka Açık Anonim Ortaklıklar
2. Paylarını Halka Arz Etmek Üzere SPK' ye Başvurmuş Olan Anonim Ortaklıklar
3. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklar
4. Limited Ortaklıklar
5. Ortaklığın Sınıf Değiştirmesinin Kayıtlı Sermaye Sistemine Etkisi (SerPK m. 18/1, c. 2)
B. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Etmesi Zorunlu Olan Ortaklıklar
1. Yatırım Ortaklıkları
2. Portföy Yönetim Şirketleri
3. İpotek Finansman Kuruluşları
II. Kayıtlı Sermaye Sistemine Giriş Koşulları
A. Genel Olarak
B. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kuruluşta Kabul Etme
1. Kuruluş Sözleşmesinde Öngörülmesi
2. Sisteme Geçiş İçin Bakanlıktan İzin Alınması
3. Bakanlıktan Kuruluş İzni Alınması
4. Ticaret Siciline Tescil ile İlan
C. Kuruluştan Sonra Kayıtlı Sermaye Sistemine Geçme
1. Esas Sözleşme Değişikliği Taslaklarının Hazırlanması
2. Sisteme Geçiş İçin İzin Alınması
3. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda SPK' den Uygun Görüş Alınması
4. Esas Sözleşme Değişikliği İçin Bakanlıktan İzin Alınması
5. Genel Kurul Tarafından Geçiş Kararı Alınması
6. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onayı
III. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yönetim Kurulunun Yetkileri
A. Sermayeyi Artırma Yetkisi
1. Kapsamı
2. Yetkinin Tanınması
3. Yetkinin Devredilmez Niteliği
4. Kanuni (Zorunlu) Sınırları
5. İhtiyari Sınırları
B. Esas Sözleşmede Öngörülmesi Koşuluyla Tanınabilecek Diğer Yetkiler
1. Yeni Pay Alma (Rüçhan) Haklarını Sınırlama Yetkisi
2. İmtiyazlı Pay Çıkarma Yetkisi
3. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Haklarını Kısıtlayıcı Nitelikte Karar Alma Yetkisi
4. İtibari Değerinin Üzerinde (Primli) Pay Çıkarma Yetkisi
5. İtibari Değerinin Altında Pay Çıkarma Yetkisi
IV. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkma ve Çıkarılma
A. Çıkma
1. Genel Olarak
2. Çıkma Türleri
B. Çıkarılma
1. Tanımı ve Hukuki Niteliği
2. Çıkarılma Sebepleri
C. Kayıtlı Sermaye Sistemine Dönüş Yasağı
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERMAYENİN ARTIRILMASI ve
SERMAYE ARTIRIMININ HUKUKİ SONUÇLARI
I. Sermayenin Artırılması
A. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı
1. Genel Olarak
2. Hukuki Niteliği
3. Sermaye Artırımında Kullanılabilecek İç Kaynaklar
4. İç Kaynaklardan Sermaye Artırım Usulü
B. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı
1. Mevcut Payların İtibari Değerinin Yükseltilmesi Suretiyle Sermaye Artırımı
2. Yeni Pay Çıkarmak Suretiyle Sermaye Artırımı
II. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yönetim Kurulu Kararlarının İptali
A. İptal Edilebilirliğin Diğer Sakatlık Hallerinden Ayrılması
B. Yönetim Kurulu Kararlarının İptal Edilebilirliğine Genel Bakış
C. Kayıtlı Sermaye Sisteminde İptal Edilebilirlik Yaptırımının Gerekliliği ve Gelişim Süreci
D. İptal Davası
1. Hukuki Niteliği
2. İptal Davasına Konu Olabilecek Yönetim Kurulu Kararları
3. İptal Edilebilirlik Sebepleri
4. Davanın Tarafları
5. Dava Açma Süresi
6. Yetkili ve Görevli Mahkeme
7. Davacıların Teminat Gösterme Zorunluluğu
8. İptal Davasının Açıldığının ve Akıbetinin Duyurulması
9. Kararın İcrasının Geri Bırakılması
10. Kesin Hükmün Etkileri
11. Kötü Niyetle İptal Davası Açanların Sorumluluğu
SONUÇ
KAYNAKÇA