Ceza Muhakemesi Hukukunda Anonim ve Limited Şirketler Açısından Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini_{CMK m. 133}

Dr. Eşref Barış BÖREKÇİ

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR 7

İÇİNDEKİLER  11

KISALTMA VE SEMBOLLER  19

GİRİŞ . 21

ÇALIŞMANIN ÖNEMİ VE TAKDİMİ 21

ÇALIŞMANIN SINIRLANDIRILMASI VE METODOLOJİSİ . 25

III. ÇALIŞMANIN PLANI VE TERMİNOLOJİSİ. 29

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK KAYYIMLIK VE GENEL ANLAMDAKİ KAYYIMLIĞIN

CMK M. 133 İLE BAĞLANTISI

KAYYIM(LIK) KAVRAMI . 33

Tanımı 33

Kayyım ve Kayyum Tartışması . 34

Tarihçesi 35

Niteliği . 36

ÖZEL HUKUKTA YER ALAN VE ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİ

TEDBİRİ İLE BAĞLANTILI KAYYIMLIK TÜRLERİ . 39

Medeni Kanun’daki Kayyımlık . 39

Genel Olarak 39

İzin Alınması Gereken İşlemler. 41

Şikayet ve İtiraz 42

Sona Ermesi . 43

Türk Ticaret Kanunu’ndaki Kayyımlık 44

Değerlendirme. 46

III. CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NDAKİ KAYYIMLIK DÜZENLEMELERİ  47

ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİNE DAİR GENEL HUSUSLAR 49

Tanımı 49

Niteliği . 49

12 İçindekiler

Tehlike Tedbiri Niteliği 49

Koruma Tedbiri Niteliği 52

Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini Tedbirinin Disiplinler Arası

Özelliklerinin Bu Tedbirin Niteliğine Etkisi İtibariyle Değerlendirilmesi . 57

Kurumun Amaçları (“Ratio Legis”i) 59

Şirketlerin Suçta Kullanımı 59

Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini Tedbirine Duyulan İhtiyaç 63

Amaçların Tespiti 66

Kurumun Amaçlarına İlişkin Değerlendirmeler 71

Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılması 71

İşlenmekte Olan Suçun Engellenmesi. 71

Delillerin Karartılmasını Önleme. 73

Delil Elde Etme 74

Suçta Kullanılan Şirketlerin Faaliyetlerini Kontrol Altına Alma . 76

Elkoyma Sebebiyle Şirket veya İlgililer Üzerinde Oluşabilecek

Ekonomik Kaybı Önleme. 78

Şirketle Bağlantılı Bir Değerlerin Olası Müsaderesine İlişkin

Kararın İcra Edilebilirliğini Sağlama. 81

Hangi Amaçların Asgari Olduğu Sorunu 83

Amaçlara İlişkin Sair Hususlar . 87

Temel Hak ve Hürriyetler Açısından CMK m. 133 88

Hukuk Devleti . 88

Hukuki Güvenlik Açısından . 90

Hukuk Önünde Hesap Verilebilirlik Açısından 91

Mülkiyet Hakkı 94

Mülkiyet Hakkının Konusu, Kapsamı, Öznesi ve Üç Kural

Sistematiği  94

Hakkın Sınırlandırılması Rejimi . 98

Değerlendirme 106

Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini Tedbiri Açısından Kıyasın Yapılabilirliği . 111

Tarihçe . 115

2005 Öncesi 115

2005 – 2015 Arası. 118

2015 – 2023 Arası. 118

Arka Plan. 118

İçindekiler 13

Normatif Değişiklikler. 120

Olağanüstü Hal Öncesi 120

Olağanüstü Hal Dönemi 122

iii. Olağanüstü Hal Sonrası. 129

2024 Sonrası 130

Değerlendirme . 133

Hukuk Karşılaştırması 134

Almanya . 135

Amerika Birleşik Devletleri. 143

Benzer Kurumlarla İlişkisi ve Karşılaştırılması 149

Basit (Genel) Elkoyma 149

Genişletilmiş Elkoyma (Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma). 151

Kısmi Kayyımlık 160

Zorlama Amaçlı Elkoyma 162

Müsadere. 164

İ. Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini Tedbiriyle Bağlantılı Kayyımlık Türleri  167

CMK m. 133/1’deki Kayyımlık Türleri. 167

Yönetim Kayyımlığı. 167

Basit Yönetim Kayyımlığı 168

Nitelikli Yönetim Kayyımlığı 169

Denetim Kayyımlığı 177

TMSF Kayyımlığı . 179

Genel Olarak TMSF Kurumu. 179

Pay Kayyımlığı. 180

CMK m. 133/1’deki Kayyımlık Türlerinden Bağımsız Olarak Getirilen

Yeni Sistem. 182

Şahsi Sorumluluk Davalarına İlişkin Tedbir (7085 Sayılı Kanun m.

7/2). 182

TMSF Kayyımlığında Genel Kurul Yetkilerinin Kullanımı (6758 Sayılı

Kanun m. 19/9). 183

Bankacılık Kanunu Yoluyla Ortaklık Haklarının Yönetimi (6758

Sayılı Kanun m. 20/1) . 184

14 İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİNİN ŞARTLARI,

KARARA İLİŞKİN HUSUSLAR, TEDBİRİN BAŞLANGICI, SÜRESİ VE SONA ERMESİ

ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİNİN ŞARTLARI .187

Kişiye İlişkin Şartlar 187

Tedbirin Muhatabı 187

Şirket 194

Fiile İlişkin Şartlar . 199

İsnat Edilen Suçun Listede Yer Alması 199

Şirketin Faaliyeti Çerçevesinde Suçun İşlenmekte Olması . 203

Suçun İşlenmekte Olması 203

Genel Olarak . 203

Değerlendirme 207

Şirket Faaliyeti Çerçevesinde Olması 209

Genel Olarak . 209

Şirket Ortağının Pay Yüzdesinin Önemi. 215

Şüpheye İlişkin Şartlar 217

Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılabilmesi İçin Gerekliliğin Bulunması Şartı 220

ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİ KARARI 225

Karar Vermeden Önce Yapılması Gereken Araştırma 225

Muhakeme Evrelerine Göre Karar Vermeye Yetkili Merci. 229

Lafız Açısından Ön Değerlendirme . 229

Soruşturma Evresi 229

Kovuşturma Evresi 231

Yargılama Aşamasında 231

Kanun Yolları Aşamasında. 238

Kararın İçeriği . 240

Kararın İlan ve Tebliğ Usulü 245

Kararın Etkisi 249

Şirket Organları Üzerindeki Etkisi . 249

Şirket Dışındaki Hak Sahipleri Üzerindeki Etkisi . 254

Muvazaalı İşlemler Açısından Etkisi 254

İhaleye Katılma Açısından Etkisi . 258

Şirket Yönetimi için Kayyım Tayini Kararının ve Bu Kararın İlanının

Hangi Unsuru Oluşturduğu Sorunu  259

İçindekiler 15

III. TEDBİRİN SÜRESİ VE SONA ERMESİ 264

Tedbirin Süresi. 264

Tedbirin Sona Ermesi. 266

Genel Olarak 266

Soruşturma Evresinde 266

Kovuşturma Evresinde . 268

Evrelerden Bağımsız Hususlar 270

Şirketin Satışı veya Tasfiyesi. 270

İdarenin Düzenleyici İşlemi Sonrasında Sona Erme 271

Ticaret Sicilinden Terkin ve Sonrası 272

ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİ TEDBİRİNİ TAKİP EDEN MÜSADERE. 274

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİNDE KAYYIMA İLİŞKİN ŞARTLAR,

KAYYIMLIĞIN YÜRÜTÜLMESİ VE KAYYIMIN SORUMLULUĞU

BİR ŞAHIS OLARAK ŞİRKET YÖNETİMİNE ATANAN KAYYIM . 279

Kayyımın Atamayı Kabulü, Kabul Etmemesi veya İstifası 279

Kayyımda Aranacak Özellikler . 281

Normatif Düzenleme Sorunu ve Kıyas . 281

Kayyımın Şahsına İlişkin Özellikler . 286

Diğer Hususlar 294

Görev Süresi 295

Ücret 296

Kayyımın Değiştirilmesi . 306

KAYYIMIN KAMU GÖREVLİSİ NİTELİĞİ . 307

III. KAYYIM İLE ŞİRKET ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ  309

GENEL BİR KAVRAM OLARAK KAYYIMIN İŞLEMLERİ 315

KAYYIMIN TİCARET HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 317

Karar Organıyla (Genel Kurul) Bağlantılı Olanlar . 317

Genel Olarak 317

Anonim Şirket 318

Limited Şirket. 320

TMSF’ye Genel Kurul Yetkilerinin Kullanımı için Verilen Bağışıklık:

6758 Sayılı Kanun m. 19/9 . 324

16 İçindekiler

Yönetim Organıyla Bağlantılı Olanlar . 325

Genel Olarak. 325

Yönetim Kurulu. 326

Müdürler 336

KAYYIMIN YETKİLERİ .339

Kayyımın Ticaret Hukuku Kaynaklı Yetkileri . 339

Anonim Şirket Açısından 339

Genel Kurulun Yetkileri. 339

Ortakların Hakları 345

Yönetim Kurulunun Yetkileri. 349

Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları . 353

Limited Şirket Açısından . 357

Genel Kurulun Yetkileri. 357

Ortakların Hakları 359

Müdürlerin Yetkileri 361

Müdürlerin Hakları . 363

Kayyımın Ceza Muhakemesi Hukuku Bağlantılı Yetkileri . 364

Kayyımın Tüzel Kişiyi Temsil Yetkisi 364

Kayyımın Delil Toplama Yetkisi. 370

VII. KAYYIMIN YETKİLERİNİN SINIRLARI .374

Ana Sözleşmenin Bağlayıcılığı 374

Vesayet Makamının İzni. 376

Vesayet Makamının Talimatları . 380

Ortakların Hakları Açısından 382

Kendini İtham Etmeme Hakkı (Nemo Tenetur) 389

VIII. KAYYIMIN GÖREVİYLE BAĞLANTILI ŞAHSİ SORUMLULUĞU.392

Cezai Sorumluluğu . 392

Gerçek Kişi Kayyımın Cezai Sorumluluğu 392

TMSF Yöneticilerinin Cezai Sorumluluğu 393

Hukuki Sorumluluğu. 398

Genel Olarak. 398

TMSF Yöneticilerinin Hukuki Sorumluluğu . 405

Kamu Alacaklarından Doğan Sorumluluk. 407

İçindekiler 17

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TEDBİRİN VE KAYYIMIN DENETİMİ VE ÖNERİLER

KORUMA TEDBİRİNİN DENETİMİ . 409

Kanun Yolu Denetimi. 409

Soruşturma Evresi 409

Kovuşturma Evresi . 413

Koruma Tedbiri (Hakim veya Mahkemenin Kararı) Nedeniyle Tazminat 414

KAYYIMIN DENETİMİ 419

Kayyımın İşlemlerinin Denetimi. 419

Kayyımın Göreviyle İlgili İş ve İşlemlerinden Doğan Tazminat (CMK m.

133/5)  419

Kayyım İşlemlerine Karşı Başvuru (CMK m. 133/3) 426

Genel Olarak. 426

Görevli Mahkeme Sorunu 429

Başvurunun Kapsamı 434

Uygulanacak Usul . 437

Kayyımın Şahsına İlişkin Konularda Başvuru 437

III. DEĞERLENDİRME 440

NORMATİF DÜZENLEMELERE İLİŞKİN ÖNERİLER. 440

SONUÇ  449

KAYNAKÇA  469

EK: TMSF KAYYIMLIĞI KAPSAMINDAKİ SATIŞ VE KİRALAMA İLANLARI 495

KAVRAM DİZİNİ . 501