Faiz ve Zam
"Türk Vergi Hukukunda Fer' i Borç ve Alacak Olarak FAİZ VE ZAM
Prof. Dr. Elif SONSUZOĞLU
- Gecikme Zammı
- Tecil Faizi
- Haksız Çıkma Zammı
- Gecikme Faizi
- Pişmanlık Zammı
- İdarenin Mükellefe Ödemesi Gereken Faizler
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ; V
BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ vii
TABLOLAR xvii
KISALTMALAR xviii
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK FAİZ ve ÖZEL HUKUKTA FAİZE İLİŞKİN DÜZENLEMELER
L GENEL OLARAK FAİZ 5
A. FAİZİN EKONOMİK NİTELİĞİ 5
B. FAİZİN HUKUKİ NİTELİĞİ 7
H. ÖZEL HUKUKTA FAİZE İLİŞKİN DÜZENLEMELER ,..8
A. KAPİTAL FAİZİ 9
1. Sözleşmeden Doğan Kapital Faizi 10
a) Adi İşlerde Sözleşmeden Doğan Kapital Faizi 10
b) Ticari İşlerde Sözleşmeden Doğan Kapital Faizi 13
2. Kanuni Kapital Faizi 14
a) Adi İşlerde Kanuni Kapital Faizi 14
b) Ticari işlerde Kanuni Kapital Faizi 16
B. TEMERRÜT FAİZİ (GECİKME-DİRENME-GEÇMİŞ
GÜNLER FAİZİ) 18
1. Sözleşmeden Doğan Temerrüt Faizi 19
a) Adi İşlerde Sözleşmeden Doğan Temerrüt Faizi 19
b) Ticari İşlerde Sözleşmeden Doğan Temerrüt Faizi 21
2. Kanuni Temerrüt Faizi 22
a) Adi İşlerde Kanuni Temerrüt Faizi 22
b) Ticari İşlerde Kanuni Temerrüt Faizi 25
C. MÜREKKEP (BİLEŞİK) FAİZ 28
1. Adi İşlerde Mürekkep Faiz 29
2. Ticari işlerde Mürekkep Faiz 30
D. FAİZ MİKTARININ SINIRLANDIRILMASI 31
ix
İKİNCİ BOLUM
KAMU HUKUKUNDA FERİ BORÇ ve ALACAK OLARAK FAİZE VE ZAMLARA İLİŞKİN GENEL DÜZENLEMELER
35
BİRİNCİ KISIM
MÜKELLEF DE DÂHİL OLMAK ÜZERE HER TÜRLÜ KAMU BORÇLUSUNUN ÖDEMEK ZORUNDA KALABİLECEĞİ FER'İ BORÇ OLAN FAİZ ve ZAMLAR
I. GECİKME ZAMMI 37
A. GECİKME ZAMMININ AMACI 37
B. GECİKME ZAMMININ NİTELİĞİ 38
C. GECİKME ZAMMININ TARİHİ GELİŞİMİ 39
D. GECİKME ZAMMININ KAPSAMI 40
A. Asli Kamu Alacakları 42
B. Fer'i Kamu Alacakları 42
C. Kamu Hizmeti Uygulamasından Doğan Kamu Alacakları 43
D. Takip Masrafları 43
E. GECİKME ZAMMI KARŞISINDA CEZA NİTELİĞİNDEKİ KAMU ALACAKLARI 43
F. GECİKME ZAMMI UYGULAMASINDA
ALT SINIR - ÜST SINIR 45
G. ORAN VE AY KESİRLERİ 46
H. GECİKME ZAMMI UYGULAMASINDA SÜRELER 48
1. Gecikme Zammı Uygulama Süresinin Başlangıcı
(Kamu Alacağının Muaccel Olması - Vade) 48
a) Kanuni Ödeme Süresi ve Normal Vade 50
(1) Özel Yasalarda Ödeme Süresi Düzenlenmiş Olan
Vergilerde Vade 50
(a) Gelir Vergisinde ödeme süresi özellik gösteren haller 50
1. Gelirleri sadece basit usulde tespit edilen
ticari kazançtan oluşanlar için ödeme süresi 51
2. Gelir vergisinde ölüm ve memleketi terk halinde ödeme süresi 51
3. GVK/nin 98. maddesi gereğince
beyanname verme süresi 52
A. Kurumlar vergisinde ödeme zamanı özellik
taşıyan haller 52
A. Tasfiye halindeki kuramların beyanname
verme ve ödeme zamanı 53
B. Devir, birleşme ve bölünme halinde, önceki normal dönemlere ilişkin ödeme süresi 53
C. KVK.'nca Maliye Bakanlığına süre uzatma yetkisi verilen hallerde ödeme süresi 53
B. Özel Yasalarda Ödeme Süresi Belirtilmemiş Olan Vergilerde Vade ve Gecikme Zammı 54
1. Sürelerin Uzaması Halinde Vade 54
a) Sürelerin Kendiliğinden Uzaması 54
a) Ölüm halinde sürelerin uzaması
(Mirasçıların bekleme süresi) 55
b) Ölüm halinde takibin geri bırakılması 56
c) Mücbir sebep 57
b) Sürelerin İdarenin Bir Tasarrufu ile Uzaması 58
1. Zor durumda süre verme 58
2. Maliye Bakanlığı'nca ek süre verilmesi 59
2. Süreleri Etkileyen Özel Durumlar 60
a) VUK.'nun süreleri etkileyen özel hükümleri karşısında vade ve gecikme zammı 60
a) İkmalen, re'sen ve idarece tarh edilen vergilerde Vade 60
b) Beyannamenin postayla verilmesi halinde vade 61
c) Ölüm ve memleketi terk halinde vade 61
d) İnceleme için defterlerin idarece alınması
halinde vade 62
e) VUK. m. 342 Gereğince VİV/nde Ek Süre Verilmesi Halinde Vade 63
b) IYUK.'un Süreleri Etkileyen Özel Düzenlemeleri Karşısında Vade Ve Gecikme Zammı 63
1. İhtirazi kayıtla beyan halinde vade 63
2. Yürütmenin durdurulması ve vade 64
3. Davadan vazgeçmek suretiyle ödeme halinde vade ..65
4. Dosyanın işlemden kaldırılması ve vade 65
A. AATHHK.'un Süreleri Etkileyen Özel Düzenlemeleri ve Gecikme Zammı 66
A. Teminatın Paraya Çevrilmesi 66
B. Haciz 66
B. BSMVK/nca ek süre verilmesi ve vade 67
C. EVK.'nca Ek Süre Verilmesi ve Vade 67
2. Gecikme Zammında Uygulama Süresinin Bitimi 68
1. Ödeme : 68
2. Tahsil 68
3. Tecil 68
4. İflasın Açılması 68
5. Aciz Hali 69
I. YANILMA HALİNİN GECİKME ZAMMINA ETKİSİ 69
J.GECİKME ZAMMININ TAKİBİ VE TABİ OLACAĞI
ZAMANAŞIMI 71
K. KÖYLERDE GECİKME ZAMMI 72
a) TECİL FAİZİ 74
a) TECİL FAİZİNİN AMACI VE NİTELİĞİ 74
b) TECİL FAİZİNİN TARİHİ GELİŞİMİ 75
c) KAPSAMI 76
d) TECİL EDİLEMEYEN KAMU ALACAKLARI 77
e) ASIL BORCUN YANINDA GECİKME ZAMMININ DA OLDUĞU DURUMLARDA TECİL FAİZİ UYGULAMASI 78
f) SÜRE 79
1. Talep Süresi 79
a) Talep Süresinin Başlangıcı 79
b) Talep Süresinin Bitimi 79
2. Uygulama Süresi 80
a) Uygulama Süresinin Başlangıcı 80
b) Uygulama Süresinin Bitimi 80
3. Süreli Red 81
g) ORAN VE YETKİ 82
h) TECİL EDİLEN KAMU ALACAĞININ TAKİBİ 85
b) HAKSIZ ÇIKMA ZAMMI 86
1. AMACI VE KAPSAMI 86
2. NİTELİĞİ 87
3. ORANI VE TARİHİ GELİŞİMİ 89
4. TAKİBİ VE ZAMANAŞIMI 90
İKİNCİ KISIM
MÜKELLEF DE DÂHİL OLMAK ÜZERE HER TÜRLÜ KAMU ALACAKLISININ HAK KAZANABİLECEĞİ FER'İ ALACAK OLARAK FAİZ
İNFAZIN GECİKMESİ (ADEM-İ İNFAZ) HALİNDE
İDARENİN ÖDEYECEĞİ KANUNİ GECİKME FAİZİ 93
L AMACI VE NİTELİĞİ 94
II. KAPSAMI ,....95
İÜ. ORANI VE TARİHÇESİ 95
IV. TAKİBİ VE ZAMANAŞIMI 96
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KAMU HUKUKU'NDA FER'İ BORÇ ve ALACAK OLARAK SADECE VERGİLERE İLİŞKİN OLAN FER'İ FAİZ VE ZAM DÜZENLEMELERİ
99
BİRİNCİ KISIM MÜKELLEFİN BORÇLU OLMASI HALİNDE ÖDEMEK ZORUNDA KALABİLECEĞİ FER'İ BORÇ OLAN FAİZ ve ZAMLARA İLİŞKİN OLARAK VUK'NDA YER ALAN DÜZENLEMELER
L GECİKME FAİZİ 101
A. GECİKME FAİZİNİN AMACI 101
A. 3239 Sayılı Yasa Gerekçesinde Gecikme Faizi 101
B. Yüksek Mahkemelerin Gecikme Faizi Hakkındaki Görüşleri . 102
1. Anayasa Mahkemesi'nin Gecikme Faizi Hakkındaki Görüşü 102
2. Danıştay'ın Gecikme Faizi Hakkındaki Görüşü 104
B. GECİKME FAİZİNİN NİTELİĞİ 104
C. GECİKME FAİZİNİN TARİHİ GELİŞİMİ 106
D. GECİKME FAİZİNİN KAPSAMI 109
E. GECİKME FAİZİ KARŞISINDA VERGİ CEZALARI 109
F. GECİKME FAİZİ UYGULAMASI 111
A. Dava Konusu Yapılmaksızın Kesinleşen
Vergilerde Gecikme Faizi 111
B. Dava Konusu Yapılan Vergilerde Gecikme Faizi 112
A. Vergi Mahkemesinde Dava Açılması Halinde
Gecikme Faizi 112
B. Üst Mahkemeye Başvurulması Halinde Gecikme Faizi 113
C. Uzlaşılan Vergilerde Gecikme Faizi 115
D. Beyanname Verme Süresi Geçtikten Sonra Ancak Re'sen İkmale İdarece Vergi Salınmadan Önce Verilen Beyannameler Üzerinde Gecikme Faizi 118
1. GECİKME FAİZİNİN HESABINDA ORAN VE AY KESİRLERİ 118
2. SÜRE 119
a) Uygulama Süresi 119
b) Faiz Uygulanmayan Zaman Dilimi 120
İ. GECİKME FAİZİ UYGULAMASINI ETKİLEYEN ÖZEL
DURUMLAR .....121
a) Tahakkuktan Önce Ödeme Halinde Gecikme Faizi 121
1. Dava Açıldığı Halde Ödeme Yapılması Halinde
Gecikme Faizi 121
2. Davadan Vazgeçme Suretiyle Ödeme Yapılması
Halinde Gecikme Faizi.... 122
3. Pişmanlık ve Gecikme Faizi 123
4. Beyannamenin Yasal Süre Dolduktan Sonra
Pişmanlık Talebi Bulunmaksızın Verilmesi 123
5. Cezalarda İndirim Talebi ve Gecikme Faizi 124
b) İhtirazi Kayıtla Beyan ve Gecikme Faizi 125
c) Vergi Hatalarının Düzeltilmesi ve Gecikme Faizi 126
d) Taksitler Halinde Ödenen Vergilerde Gecikme Faizi 127
e) Beyanı İçin Kanunen Ek Süre Verilen Vergilerde
Gecikme Faizi 128
a) Veraset ve İntikal Vergisi 128
b) Emlak Vergisi 130
J. GECİKME FAİZİNİN UYGULANMASINDA
KUSUR UNSURU 131
K. GECİKME FAİZİNİN TAKİBİ VE ZAMANAŞIMI 133
L. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ VE HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI AÇISINDAN GECİKME FAİZİ 135
IL PİŞMANLIK ZAMMI 137
A. PİŞMANLIK ZAMMININ AMACI 137
B. PİŞMANLIK ZAMMININ NİTELİĞİ 137
C. PİŞMANLIK KURUMUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 138
D. PİŞMANLIK ZAMMININ KAPSAMI 138
E. PİŞMANLIK ZAMMININ ORANI 139
F. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ AÇISINDAN
PİŞMANLIK UYGULAMASI 140
İKİNCİ KISIM
MÜKELLEFİN ALACAKLI OLMASI HALİNDE HAK KAZANACAĞI FIR'İ ALACAK OLAN FAİZE İLİŞKİN OLARAK VUK/NUNDA YER
ALAN DÜZENLEME
FAZLA VE YERSİZ TAHSİL EDİLEN VERGİLER İLE İADESİNDE GECİKİLEN VERGİLER İÇİN MÜKELLEFE FAİZ ÖDENMESİNE
İLİŞKİN DÜZENLEMELER 141
ı. İPTAL KONUSU FAZLA VE YERSİZ OLARAK TAHSİL EDİLEN VERGİLERLE, VERGİ KANUNLARI UYARINCA
LADESİ GEREKEN VERGİLERE İLİŞKİN FAİZ ÖDENMESİ 142
A AMACI 142
A. TARİHİ GELİŞİMİ 143
C KAPSAMI 144
1. FAİZİN UYGULANACAĞI SÜRE VE ORAN 145
2. TAKİBİ VE ZAMANAŞIMI 151
I 6322 SAYILI YASA İLE YAPILAN YENİ DÜZENLEME
SONRASINDA MÜKELLEFLERİN ALACAKLI OLMASI
HALİNDE HAK KAZANACAKLARI FAİZ DÜZENLEMELERİ .. 152 A.VERGİLENDİRME HATALARININ DÜZELTİLMESİ YOLUYLA FAZLA VEYA YERSİZ OLARAK TAHSİL EDİLEN VERGİLERİN İADESİNDE MÜKELLEFE
ÖDENECEK FAİZ 152
a) AMACI 152
b) KAPSAMI 153
c) FAİZ UYGULANACAK SÜRE VE ORAN 153
d) 6322 YASA BOŞLUĞU-YÜRÜRLÜK TARİHİ 155
B. VERGİ KANUNLARI UYARINCA İADESİ GEREKEN
VERGİLER İÇİN MÜKELLEFE ÖDENECEK FAİZ 156
A. AMAÇ 156
B. KAPSAM 156
C. FAİZ UYGULANACAK SÜRE VE ORAN 158
D. YASA BOŞLUĞU-YÜRÜRLÜK TARİHİ 159
SONUÇ ' 161
KAYNAKÇA 169
"
