^{4857 Sayılı Yasa Çerçevesinde}İşçilik Alacakları

İÇİNDEKİLER
ÖZEL TEŞEKKÜRVII
GİRİŞ VE ÖNSÖZ IX
İÇİNDEKİLER XI
1 KİTAP
ANA BÖLÜM I
ALACAK HESABINA TEMEL OLACAK
VERİLERİN SAPTANMASI
1 HİZMET SÜRESİ 3
A Genel olarak 3
B Hizmet süresinde ispat 7
C Hizmetlerin birleştirilmesi 11
a) Aralıklı hizmetlerin birleştirilmesi 11
a-1) Ana ilke 11
a-2) Birleşmeyecek hizmetler 12
b) Aralıksız hizmetlerin birleşmesi (işyeri ve hizmet akdinin
devri) 17
b-1) İşyeri devri 17
b-2) Hizmet akdinin devri 21
Ç İşverenin başka işverenler nezdinde geçen çalışmalardan
sorumluluğu 21
a) Asıl-alt işveren ilişkisi 21
b) Geçici iş ilişkisi 27
2 ÜCRET 28
A Genel olarak ücretin saptanması- ücrette uyuşmazlık 28
B Ücretin ödendiğinin ispatı 34
C Ücretin ödeme biçimi ve zamanı 36
a) Ücret biçimleri 36
b) Ücretin ödeme zamanı, işverenin direngen hale gelmesi ve faiz 37
Ç Ücret alacaklarında zamanaşımı 41
XII İçindekiler
D Asgari ücret 43
E Çalışılmadığı halde ücret ödeme zorunluluğu 45
F Ücreti koruyan düzenlemeler 47
G Kısmi süreli çalışmalarda ödenecek ücret 50
3 ÇALIŞMA SÜRESİ 50
A Genel olarak 50
B Ara dinlenmesi 53
C Olağan çalışma süresini belirleyen normatif düzenlemeler: 55
a) Tam zamanlı çalışmalarda 55
a-1) Haftalık çalışma süresi 55
a-2) Günlük çalışma süresi: 58
b) Kısmi zamanlı çalışmalarda 62
ANA BÖLÜM II
İŞÇİLİK ALACAKLARININ İRDELENMESİ VE
ALACAĞA HAK KAZANMA KOŞULLARI
1 ÇALIŞMA SÜRELERİ İLE İLGİLİİŞÇİLİK ALACAKLARI 65
A FAZLA ÇALIŞMA 65
a) Genel olarak 65
b) Fazla mesai onayı 76
c) Fazla mesai türleri (İşçinin fazla mesai yapmaktan
kaçınamayacağı halleri de içermektedir) 76
- Olağan fazla çalışma: 76
- Zorunlu nedenlerle fazla çalışma: 77
- Olağanüstü hallerde fazla çalışma: 77
ç) Fazla mesai yasakları 78
d) Fazla mesainin sınırı (270 saat sınırının irdelenmesi) 79
- 270 saatin uygulaması nasıl olmalıdır? 81
- Günde 11 saati ve gece 7,5 saati aşan çalışmalar da
ücrete dahil 270 saat fazla mesainin içerisinde
sayılabilir mi? 84
- Çalışmakta olan işçinin sözleşmesine bir madde
eklenerek ya da yeni sözleşme yapılarak 270 saatlik
fazla mesai ücrete dahil edilebilir mi? 84
- Yıllık 270 saat fazla mesainin ücretinin sözleşme ile
belirlenen ücrete dahil olması halinde temel ücret nasıl
belirlenmelidir? 85
d) Denkleştirme 86
İçindekiler XIII
e) Telafi çalışması 88
f) Fazla çalışmanın ispatı 89
f-1) Genel olarak 89
f-2) Yazılı delille ispat 90
- İşçiye her ay aynı saatlerde fazla mesai ödenmesi
ve bordroların imzalı olması halinde ne şekilde
değerlendirme yapmak gerekir? 92
f-3) Tanıkla ispat 96
- İşverenle ihtilaflı tanığın beyanı işçi lehine
yorumlanabilir mi? 98
f-4) Karma ispat100
g) Karineye dayalı makul indirim100
h) Fazla mesainin günlük 3 saati aşması 101
ı) Üst düzey yönetici kavramı 103
i) Zamanaşımı ve faiz 104
B HAFTA TATİLİ104
a) Genel olarak104
b) Hafta tatiline hak kazanma 105
- Kısmi süreli hizmet akdiyle çalışan işçinin hafta tatili
hakkı:105
- Radyasyon görevlilerinin hafta tatili hakkı:106
- Kapıcıların hafta tatili hakkı: 107
- Sözleşme ile haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında
belirlendiği hallerde hafta tatili hakkı:108
c) Hafta tatiline hak kazanmada çalışılmayan günlerin
çalışılmış gibi sayılmasını gerektiren haller109
ç) Hafta tatili ücreti109
d) Haftanın 6 gününden daha az çalışılması kararlaştırılan
işlerde hafta tatili 110
e) Hafta tatilinde çalışma 111
f) Hafta tatilinde çalışmanın ispatı, zamanaşımı ve faiz112
C ULUSAL BAYRAM GENEL TATİL112
a) Genel olarak112
b) Ulusal bayram genel tatil ücreti113
c) Ulusal bayram genel tatilde çalışma 114
ç) Ulusal bayram genel tatilde çalışmanın ispatı, zamanaşımı
ve faiz115
Ç ORTAK AÇIKLAMALAR 115
XIV İçindekiler
2 İŞÇİNİN DÖNEMSEL DİNLENME HAKKI-YILLIK İZİN 116
A Genel olarak 116
B Yıllık izin hakkının vazgeçilemezliği 117
C Yıllık izin Süreleri 118
Ç Yıllık izin Kullanımının Bölünemezliği 118
D Yol İzni 119
E Yıllık İzine Hak Kazanma 119
F Yıllık izin Ücreti (Hakkın Kullanımı Sürecinde) 121
G Yıllık İzin Kullanımı 122
Ğ İhaleli İşlerde İzin Hakkı 124
H Mevsimlik İşlerde İzin Hakkı 125
I Yıllık İzin Süresinin Belirlenmesi 126
İ Kısmi Süreli Çalışma Ve Çağrı Üzerine Çalışmada Yıllık İzin
Hakkı 128
J Kapsamlı Örnek 128
K Yıllık İzin Kullanımının İspatı 130
L Yıllık İzin Ücreti (Akdin Feshi Sonrası) 133
M Yıllık İzin Ücretinde Faiz ve Zamanaşımı 134
a) Faiz 134
b) Zamanaşımı 135
- 818 sayılı yasa dönemi 135
- 6098 sayılı yasa dönemi 136
- 4857 sayılı yasanın ek-3 Maddesinin getirdiği yenilik: 136
3 TAZMİNATLAR 139
A AKDİN FESHİNE BAĞLI OLMAYAN TAZMİNATLAR 139
a) EŞİT İŞLEM BORCU VE AYIRIMCILIK TAZMİNATI 139
a-1) Genel olarak 139
- Davranışlarda eşitlik 140
- Sosyal yardımlarda ve işyeri imkanlarının
kullandırılmasında eşitlik 140
- Ücrette eşitlik 141
a-2) Tazminat gerektiren ayırımcılık 142
b) BEZDİRİYE (MOBBİNG) DAYALI TAZMİNAT 143
İçindekiler XV
B AKDİN FESHİNE VE GERÇEKLEŞME BİÇİMİNE BAĞLI
TAZMİNATLAR 145
a) SÜRE ŞARTINA UYMAMAYA BAĞLI TAZMİNATLAR145
aa) İHBAR (ÖNEL) TAZMİNATI145
aaa) Genel olarak145
aab) Belirli-belirsiz süreli hizmet akdi ayırımı 146
- Belirli süreli hizmet akdinin sona
ermesinde kıdem tazminatı:149
aac) İhbar önel verme zorunluluğu 150
aaç) İhbar öneli verme zorunluluğu ortadan kaldıran
haller151
(1) İşçinin önel verme zorunluluğunun
kaldırılması151
(1/a) İşçinin kendisinden kaynaklanan
nedenler 151
(1/b) İşverenden kaynaklanan nedenler152
(2) İşverenin önel verme zorunluluğunun
kaldırılması:155
aad) Feshin kimin tarafından gerçekleştirildiği
sorunu159
- Taraf iradelerinin uyuştuğu hallerde 162
- Taraf iradelerinin uyuşmadığı hallerde162
aae) İhbar önelinin bölünmezliği ilkesi163
aaf) Fesih gerekçesinin ispatı 163
aag) Önel bildiriminde usul165
aağ) İşçi ve işveren için farklı ihbar önellerinin
kararlaştırılması166
aah) Önel verilmemesinin yaptırımı (ihbar
tazminatı) 166
aaı) Fesih hakkını kullanma süresi 167
(1) İşçinin hizmet akdini feshetmesinde168
(2) İşverenin hizmet akdini feshetmesinde169
aai) İş arama izni170
aaj) Temerrüt ve faiz 172
aak) Zamanaşımı 172
ab) BAKİYE SÜRE ÜCRETİ173
aba) Genel olarak173
XVI İçindekiler
abb) Feshe sözleşme ile bir yaptırım bağlanmamış ise 173
(1) İşveren fesihlerinde, 173
(2) İşçi fesihlerinde 175
abc) Feshe sözleşme ile bir yaptırım bağlanması
halinde 177
(1) İşveren fesihlerinde 177
(2) İşçi fesihlerinde 178
abç) Bakiye süre ücreti 179
abd) Temerrüt ve Faiz 180
abe) Zamanaşımı 180
b) FESHİN OLUŞ BİÇİMİNE BAĞLI TAZMİNATLAR 181
ba) KIDEM TAZMİNATI 181
baa) Genel olarak 181
bab) Kıdem tazminatına hak kazanma koşulları-ispat
yükü 181
(1) İşveren fesihleri 185
(2) İşçi fesihleri 192
- Yaş dışı emeklilik koşullarını taşıyan
işçilerin kıdem tazminatı hakkının
özellikle incelenmesi: 195
bac) Kıdem tazminatına hak kazandırmayan haller 203
baç) Kıdem süresi ve kıdem tazminatı hesabına esas
tutulan ücret 205
bad) Aynı dönem için birden fazla kıdem tazminatı
ve ikramiye ödenmez kuralı 206
bae) Kamu kurum ve kuruluşlarında geçen
hizmetlerin birleştirilmesi 207
baf) Kamuda asıl işverende geçen hizmetler
üzerinden kıdem tazminatı 208
bag) Kıdem tazminatında tavan 211
bağ) Temerrüt ve faiz 213
bah) Zamanaşımı 214
bb) KÖTÜNİYET TAZMİNATI 214
bba) Genel olarak 214
bbb) Kötü niyet tazminatının uygulama sınırı 215
bbc) İspat yükü 216
bbç) Kötü niyet sayılacak haller 216
İçindekiler XVII
bbd) Kötü niyet tazminatının istenebilme koşulları 217
bbe) Kötü niyet tazminatının tutarı 218
bbf) Kötü niyet tazminatının diğer tazminatlarla
birlikteliği219
bbg) Temerrüt ve faiz 220
bbğ) Muacceliyet ve zamanaşımı220
bc) SENDİKAL TAZMİNAT 220
bca) Genel olarak220
bcb) Eşit davranma yükümlülüğü221
bcc) Sendikal tazminatın istenmesi usulü 222
bcç) Sendikal nedenin ispatı222
bcd) Sendikal tazminatı gerektiren haller223
bce) Tazminata esas ücret225
bcf) Temerrüt ve faiz 225
bcg) Zamanaşımı 225
bd) ASKERLİK VE KANUNDAN DOĞAN ÇALIŞMA
NEDENİYLE İŞE BAŞLATILMAMA TAZMİNATI:226
ANA BÖLÜM III
İŞ GÜVENCESİ
1 KAVRAM227
2 İŞVERENİN GEREKÇEYE DAYANMASI227
3 İŞVERENİN SAVUNMA ALMA ZORUNLULUĞU228
4 GEÇERLİ NEDENE DAYANMA ZORUNLULUĞU 229
A Genel olarak 229
a) İşletmesel kararlar230
b) İşyerinin kapatılması-işverenin iflası235
c) İstihdam olanağının kalkması 235
d) 4857 sayılı yasanın 25 Maddesine dayalı nedenler235
e) İşçiden kaynaklanan nedenler235
B Geçerli sayılamayacak nedenler 236
C Geçerli fesih-haklı fesih ayırımı 237
Ç Geçerli nedene dayanma zorunluluğunun sınırları238
5 FESHİN GEÇERSİZLİĞİ243
B Feshin geçersizliğini isteme usulü 243
a) İstek usulü 243
XVIII İçindekiler
b) İstekte bulunma süresi 244
C Feshin Geçersizliği Kararı 245
6 SÜRECİN TAMAMLANMASI248
A Genel Olarak 248
B İşverene Başvuru 248
C İşverenin Başvuruya Karşı Tutumu 250
Ç İşçinin İşe Başlaması 252
7 İŞE BAŞLATMAMANIN SONUÇLARI 253
A Genel Olarak 253
B Boşta Geçen Süreye Ait En Çok 4 Aylık Ücret ve Diğer Haklar 254
a) Alacak 254
b) Muacceliyet ve temerrüt 256
c) Zamanaşımı ve faiz 256
C İşe Başlatmama Tazminatı 256
a) Alacak 256
b) Muacceliyet ve temerrüt 257
c) Zamanaşımı ve faiz 258
8 İŞE BAŞLATMAMANIN FESHE BAĞLI ALACAKLARA ETKİSİ258
A Genel Olarak 258
B Fesih Tarihindeki Ücretin Bulunması 259
C İşe İade Süreci Tamamlanmadan Feshe Bağlı Alacaklar İçin
Dava Açılması 261
Ç Geçersiz Sayılan Fesih İçin Ödenen Kıdem ve İhbar
Tazminatları: 262
2 KİTAP
ANA BÖLÜM I
TÜM YÖNLERİYLE HESAP UNSURU OLARAK ÜCRET
1 ÜCRETİN ALACAK HESABINA HAZIR HALE GETİRİLMESİ267
A ÜCRETTE NET VE BRÜT KAVRAMI 267
a) Genel olarak 267
b) Sosyal güvenlik primi ve işsizlik sigortası primi 268
ba) Prim tutarı 268
İçindekiler XIX
bb) Prime esas kazanç tanımı ve tavanı 269
- Yurt dışında Türk işverenlerce çalıştırılan işçilerin
durumu:271
c) Gelir vergisi273
- Gelir Vergisi Matrahının belirlenmesi:277
- Matrahtan yapılacak gelir vergisi kesintisi: 277
- 2022 değişimi 280
ç) Damga vergisi 285
B BRÜT ÜCRETİN NETE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 286
- Ücretin bir parçası bahşişlerden oluşuyorsa netleştirme
sırasında hangi yasal kesintiler yapılmalıdır?292
C NET ÜCRETİN BRÜTE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 293
Ç ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ (AGİ)297
D ÜCRETİN DÖVİZ CİNSİNDEN KARARLAŞTIRILMASI HALİNDE
İŞÇİLİK ALACAKLARI HESABA ESAS TUTULACAK ÜCRETİN
BULUNMASI 303
E GİYDİRİLMİŞ ÜCRET-ÇIPLAK ÜCRET KAVRAMI305
a) Çıplak ücret305
aa) Genel olarak305
ab) Parça başına ücrette çıplak ücret305
ac) Yüzde usulü çalışmalarda çıplak ücret 306
ad) Zaman esasına göre çıplak ücret308
ae) Karma ücret309
b) Giydirilmiş ücret310
ANA BÖLÜM II
İŞÇİLİK ALACAKLARININ HESAPLANMA YÖNTEMLERİ
1 GİYDİRİLMİŞ ÜCRET ÜZERİNDEN HESAPLANAN ALACAKLAR 315
A TAZMİNATLAR 315
a) KIDEM TAZMİNATI 315
b) İHBAR TAZMİNATI318
c) KÖTÜ NİYET TAZMİNATI 320
B ÜCRET: BOŞTA GEÇEN SÜRE ÜCRETİ VE DİĞER HAKLAR 321
a) 7036 sayılı yasa değişikliği öncesi açılan davaların
sonucuna göre boşta geçen süre ücreti ve diğer haklar322
b) 7036 sayılı yasa değişikliği sonrası açılan davaların
sonucuna göre boşta geçen süre ücreti ve diğer haklar325
XX İçindekiler
2 ÇIPLAK ÜCRET ÜZERİNDEN HESAPLANANALACAKLAR 327
A TAZMİNATLAR 327
a) SENDİKAL TAZMİNAT 327
b) AYIRIMCILIK TAZMİNATI 328
c) BAKİYE SÜRE ÜCRETİ 329
d) İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI 331
B TEK SEFERDE ÖDENEN ÜCRET: FESİHTE ÖDENEN
KULLANILMAYAN SÜREYE İLİŞKİN YILLIK İZİN ÜCRETİ 332
- Brüt hüküm kurma zorunluluğu ve işçilik alacaklarının
vergilendirilmesinde esas alınacak dönem sorunu 337
C DÖNEMSEL EDİM BİÇİMİNDEKİ ÜCRETLER 342
a) FAZLA ÇALIŞMA ve FAZLA SÜRELİ ÇALIŞMA ÜCRETİ 342
aa) Genel olarak 342
ab) Saat ücretinin bulunması 343
ac) Fazla mesai ücretinin hesaplanması 345
aca) Çıplak ücretin sabit olması halinde 345
acb) Ücretin değişken olduğu hallerde 350
acc) Karma ücretlerde 352
aç) 270 saat fazla mesainin ücretin içinde olması halinde
hesaplama yöntemi 354
ad) Fazla mesai ücreti hesabına esas alınacak ücrette
net/brüt sorunu 356
ae) Fazla mesainin karşılanması 359
aea) İzin yoluyla 359
aeb) Ödeme yoluyla 360
(1) Genel olarak 360
(2) İhtiraz-i kayıtsız imzalı bordrolar 361
(3) İmzasız bordrolar 363
(4) Bordrolaştırma hileleri 364
(5) Ödemelerin düşülmesinde sıralama 364
b) HAFTA TATİLİ ÜCRETİ 365
ba) Genel olarak 365
bb) Ücret türlerine göre çalışılan hafta tatili ücreti 368
bc) Hafta tatili çalışma ücreti hesaplama ilkeleri 372
bç) Çalışılan hafta tatili ücretinin ödenmesi 375
İçindekiler XXI
c) ULUSAL BAYRAM GENEL TATİL ÜCRETİ376
ca) Genel olarak376
cb) Ücret türlerine göre çalışılan ulusal bayram genel tatil
ücreti378
cc) Ulusal bayram genel tatil ücreti hesaplama ilkeleri 381
cç) Son 12 yılın dönemlere göre ulusal bayram genel tatil
günleri382
cd) Son 12 yılın Pazar gününe denk gelen ulusal bayram
genel tatil günleri 384
ce) Hesaplama örnekleri 385
cf) Çalışılan ulusal bayram genel tatil ücretinin ödenmesi386
ANA BÖLÜM III
ÖZELLİK OLUŞTURAN AÇIKLAMALAR
1 TOPLU ÖDEME HALLERİNDE MAHSUP YÖNTEMİ 389
2 HANGİ ALACAĞIN NET VEYA BRÜT OLARAK HÜKÜM ALTINA
ALINABİLECEĞİ394
3 SIK RASTLANAN HATALAR 394
EKLER
ÖRNEK BORDROLAR 397
a) Doğru bordrolamalar397
b) Hatalı bordrolamalar 399
c) Bordrolaştırma hilesi399
ç) 2022 örnek bordrosu399
YARGITAY İLKEKARARLARI DEĞERLENDİRMESİ 400
ŞEMALAR 425
AÇIKLAMALAR VE KISALTMALAR 431