^{Bütün Konularıyla}Anayasa Yargısı Dersleri

İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ VII
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ VIII
BİRİNCİ BASIYA ÖNSÖZ IX
İÇİNDEKİLER X
KISALTMALAR XVI
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
ANAYASA YARGISININ DOĞUŞU, GELİŞİMİ VE ANLAMI
I. GENEL OLARAK 13
II. ANAYASA YARGISININ DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 14
A. Anayasa Yargısının Doğuşu: Anayasacılık ve Sınırlı Devlet İdeali 14
1. Düşünsel Arka Plan: Anayasacılık 15
2. Anayasacılığın Araçları 29
a) Erkler Ayrılığı İlkesi 30
b) Federal Yapılanma Biçimi 41
c) İnsan Hakları Düşüncesi 44
d) Anayasanın Üstünlüğü İlkesi 48
e) Hukuk Devleti İlkesi 54
3. Anayasacılık-Demokrasi Gerilimi ve Uzlaşma 54
III. ANAYASA YARGISININ GELİŞİMİ 61
A. Genel Olarak 61
B. Denetim Modelleri 62
1. Yaygın Denetim-Amerikan Sistemi 63
2. Merkezileşmiş Denetim-Anayasa Mahkemesi Sistemi 65
3. Karma Sistem-Fransız Sistemi 66
C. Anayasa Mahkemeleri 69
IV. ANAYASA YARGISININ ANLAMI 74

İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE ANAYASA YARGISI DÜZENİ
I. GENEL OLARAK 81
II. TÜRKİYE ANAYASA MAHKEMESİ 87
A. Anayasa Mahkemesi’nin Oluşumu ve Üyeler 88
1. 6216 Sayılı Kanun Döneminde 88
2. 2949 Sayılı Kanun Döneminde 91
3. 44 Sayılı Kanun Döneminde 101
B. Anayasa Mahkemesi’nin Örgütlenmesi 103
1. Başkanlık 103
2. Genel Sekreterlik 104
3. Genel Kurul 104
4. Bölümler 105
5. Komisyonlar 106
6. Komisyonlar Raportörlüğü 107
7. Araştırma ve İçtihat Birimi 107
8. Diğer Hizmet Birimleri 107
C. Görev ve Yetkileri 108
1. Anayasa Mahkemesi Başkanı’nın Görev ve Yetkileri 109
2. Anayasa Mahkemesi Başkanvekillerinin Görev ve Yetkileri 110
3. Genel Sekreterin Görev ve Yetkileri 111
4. Genel Kurul’un Görev ve Yetkileri 111
5. Bölümlerin Görev ve Yetkileri 113
6. Komisyonların Görev ve Yetkileri 113
7. Komisyonlar Raportörlüğünün Görev ve Yetkileri 113
8. Araştırma ve İçtihat Biriminin Görev ve Yetkileri 114
III. DENETLENEBİLEN NORM VE KARARLAR 115
IV. DENETLENEMEYEN NORM VE KARARLAR 116
A. Anayasa ve 6216 Sayılı Kanun’da Denetlenemeyeceği Açıkça Düzenlenmiş
Normlar 116
B. Usulüne Uygun Olarak Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar 117
C. Üç İstisna Dışında Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararları 117
D. Anayasa Değişikliğine İlişkin Kanunların Esastan Denetim Yasağı 118
E. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Kanun Hükmünde Kararnameleri 118
F. Cumhurbaşkanının Tek Başına Yaptığı İşlemler 123
G. Olağanüstü Hallerde ve Savaş Hallerinde Çıkarılan Cumhurbaşkanlığı
Kararnameleri 123

H. Anayasanın Geçici 15. Maddesindeki Denetim Yasağı 124
V. DENETİMİN KAPSAMI 127
A. Şekil Bakımından Denetim 127
B. Esas Bakımından Denetim 131
VI. DENETİMİN BİÇİMLERİ VE ÖZELLİKLERİ 134
A. Soyut Norm Denetimi-İptal Davası 134
B. Somut Norm Denetimi-Anayasaya Aykırılık İtirazı 137
C. Bireylerin Doğrudan Başvurusu, Bireysel Başvuru ya da Anayasa Şikâyeti 149
1. Bireysel Başvuru İle İlgili Venedik Komisyonu’nun Görüşleri 151
2. Bireysel Başvurunun Konusu Olabilecek Temel Haklar 157
3. Bireysel Başvuruda Bulunabilecek Kişiler 162
4. Bireysel Başvurunun Yapılması 164
5. Bireysel Başvuru Harcı 166
6. 9 Kasım 2018 Tarihli İçtüzük Değişikliğine Göre Bireysel Başvuru Formu… 167
7. Bireysel Başvuru Formu Kılavuzu 180
8. Bireysel Başvuruda Süre 201
9. Adli Tatil Döneminde Bireysel Başvuru ve Eksikliklerin Tamamlanması Süresi 202
10. Bireysel Başvuru Hakkının Açıkça Kötüye Kullanılması 203
11. Bireysel Başvurunun Kapsamı 209
12. Bireysel Başvuru Sonunda Düşme Kararı Verilmesi 211
13. İdari Ret Kararlarına Karşı Yapılacak İtirazlarda İzlenecek Usul 216
14. Bireysel Başvuru İle Birlikte Anayasaya Aykırılık İtirazında Bulunulabilir
mi? 216
15. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun’daki Düzenlemeler 219
16. 6 Kasım 2018 Tarihli Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü Değişikliği 222
17. Bireysel Başvuru İle İlgili Diğer Konular 233
VII. SİYASİ PARTİLERLE İLGİLİ DENETİM 237
A. Siyasi Partilerin Mali Denetimi ve Siyasi Partilerle İlgili İhtar İşlemleri 237
B. Siyasi Partilerin Kapatılması 253
VIII. YÜCE DİVAN İŞLEVİ 257
A. Anayasa Mahkemesi Başkan ve Üyelerinin Yüce Divan Yargılaması 258
B. Anayasa Mahkemesi Başkan ve Üyeleri Dışındakilerin Yüce Divan Yargılaması 260
IX. DENETİMİN ETKİ VE SONUÇLARI 263
X. ANAYASA YARGISINDA “YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI” 264
XI. ANAYASA YARGISINDA “YOKLUK KARARI” 264

XII. ANAYASA YARGISI VE ANAYASA MAHKEMESİNİN İŞLEVLERİ 269
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ANAYASA YARGISININ SINIRLARI
I. GENEL OLARAK 273
II. ANAYASA YARGISINDA YORUM, YORUM YÖNTEMLERİ VE YORUM İLE ANAYASA YARGISININ SINIRLARI İLİŞKİSİ 276
A. Genel Olarak 277
B. Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri 285
1. Sözel Yorum 286
2. Sistematik Yorum 289
3. Tarihsel Yorum 292
4. Amaçsal Yorum 298
5. Anayasaya Uygun Yorum 299
a) Karşılaştırmalı Hukukta Anayasaya Uygun Yorum 302
b) Türkiye Anayasa Mahkemesi’nin 9 Nisan 1991 Tarihli Kararı 305
c) Yorumlu Ret Kararlarının Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu 312
d) Hâkimin Kendi Kendini Sınırlandırmasının Aracı Olarak “Anayasaya Uygun Yorum” 318
C. Yorum ve Yorum Yöntemleri ile Anayasa Yargısının Sınırları İlişkisi 321
1. Yorumun Yorumcuya Sıkı Sıkıya Bağlılığı 323
2. Birden Fazla Rakip Siyaset Teorisi ve Yorum Yönteminin Bulunması 325
3. Değerlendirme 331
III. ANAYASA YARGISININ SINIRI: DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİ İLKESİ 334
A. Hukuk Devleti İlkesi 335
1. Amerika Birleşik Devletleri’nde Hukuk Devleti İlkesinin Bir Yönü: Due
Process of Law 338
2. Anayasacılık ve Hukuk Devleti İlkesi 340
3. Kanun Devleti-Hukuk Devleti 341
4. Şekli Hukuk Devleti-Maddi Hukuk Devleti 342
5. Anayasa Yargısının Sınırları: Hukuk Devleti İlkesinin Gerekleri 345
a) İnsan Haklarının Tanınması, Sağlanması ve Korunması 345
(1) İnsan Haklarının Korunmasının Aracı Olarak Bireysel Başvuru 349

b) Bütün Devlet Organlarının Hukukla Bağlı Olması 353
(1) Yürütme Erkinin Hukukla Bağlı Olması 354
(2) Yasama Erkinin Hukukla Bağlı Olması 356
(3) Yargı Erkinin Hukukla Bağlı Olması 357
(a) Askıya Alıcı Veto Yetkisi 360
c) Yargı Erkinin Bağımsızlığı 363
(1) Venedik Komisyonu’nun Yargı Bağımsızlığına İlişkin Görüşleri 364
(2) Hâkimler ve Savcılar Kurulu Başkanvekili Mehmet Yılmaz’ın Yargıya İlişkin Tesbitleri 368
d) Tabiî Hâkim Güvencesi 374
e) Uluslararası Hukuka Bağlılık 376
f) Erkler Ayrılığının Sağlanmış Olması 380
g) Hukukun Genel İlkelerine Saygı 381
B. Demokrasi 386
1. Demokrasi İle Hukuk Devleti Arasındaki Gerilim 395
2. Uzlaşma: Demokratik Hukuk Devleti 398
C. Değerlendirme 400
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ANAYASA YARGISININ SINIRLARININ AŞILMASI: YARGISAL AKTİVİZM
I. ANAYASA YARGISININ SINIRLARININ AŞILMASI: YARGISAL AKTİVİZM 411
A. Genel Olarak Yargısal Aktivizm 411
B. Karşılaştırmalı Hukukta Yargısal Aktivizme Örnek Kararlar 417
II. TÜRKİYE ANAYASA MAHKEMESİ’NİN YARGISAL AKTİVİZME ÖRNEK
KARARLARI 424
A. Anayasa Değişikliğine İlişkin Kanunların Denetimi 427
B. Yürürlüğün Durdurulması Kararları 460
C. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararlarının Denetimi 486
1. 367 Kararı 494
2. Anayasa Mahkemesi İçtihadından Döndü mü? 511
D. Laiklik İlkesinin Anlaşılış Biçimi 514
1. Kimi Siyasi Partilerin Laiklik Karşıtı Olduğu Gerekçesi İle Kapatılması 521
a) Anayasa Mahkemesi’nin “Adalet ve Kalkınma Partisi Kararı” 526

2. Anayasa Mahkemesi’nin Başörtüsü İle İlgili Yaklaşımı 534
3. Anayasa Mahkemesi’nin Katı-Militan-Monolitik Laiklik Anlayışını
Terketmesi 561
4. Anayasa Mahkemesi’nin “Pardösü Kararı” 563
E. Hak ve Özgürlüklerin Korun(ma)ması İşlevi 577
1. Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Kullanılan Ölçütler 578
2. Düşünce ve İfade Özgürlüğü 586
3. Sendikal Özgürlükler 589
4. Siyasi Parti Özgürlüğü 594
a) Venedik Komisyonu’nun Türkiye’deki Siyasi Parti Yasaklarına
İlişkin Görüşleri 601
5. Basın Özgürlüğü 606
F. Can DÜNDAR-Erdem GÜL Kararı 611
G. Twitter Kararı 657
H. İmzacı Öğretim Elemanları Kararı 666
İ. Kanun Hükmünde Kararnamelerle İlgili Yaklaşım 734
J. Ekonomi Siyasalarına Müdahaleci Yaklaşım 746
K. Seçim Barajı İle İlgili Yaklaşım 750
L. Diğer Karar Örnekleri 754
III. YARGISAL AKTİVİZMİN SONUÇLARI: SİYASETİN YARGISALLAŞMASI VE HÂKİMLER HÜKÛMETİ 760
SONUÇ YERİNE 767
KAYNAKÇA 787
YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ VE YAYINLARI 816