^{Türk Ticaret Kanunu'na Göre}Birleşmeler

Yrd. Doç. Dr. Ferna İPEKEL KAYALI

 

- Genel Bakış

- Birleşme Türleri ve Geçerli Birleşmeler

- Birleşme Süreci

- Kolaylaştırılmış Birleşmeler

- Birleştirmenin Etkileri

- Birleşmede Koruyucu Tedbirler ve Zararın Tazmini

 

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. V

KISALTMALAR XIX 

GİRİŞ

I. Sunuş 1

II. İnceleme Planı ve Çalışmanın Sınırlandırılması. 4

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL BAKIŞ

1. BİRLEŞME KAVRAMI 7

I. Terminoloji 7

II. Öğretide Yer Alan Birleşme Tanımları. 8

III. Türk Mevzuatında Birleşme Kavramı 9

A. Türk Ticaret Kanunu’nda. 9

B. Diğer Kanunlarda. 10

2. BİRLEŞMENİN TARİHİ GELİŞİMİ VE BİRLEŞMEYE HÂKİM OLAN İLKELER 15

I. Birleşmenin Tarihi Gelişimi 15

II.  Birleşmeye Hâkim Olan İlkeler 18

A. En Az İki Ticaret Şirketinin Varlığı 18

B. Sermaye Artırımı 18

C. Malvarlığında ve Üyelik (Ortaklık) Haklarında Devamlılık. 18

D. Devrolunan Şirketin İnfisahı 19

E. Tasfiyesiz Sona Erme 20

F. Külli Halefiyet 20

3. BİRLEŞME NEDENLERİ. 22

4.  BİRLEŞMENİN BENZER KURUMLARLA İLİŞKİSİ 25

I. Borcun Üstlenilmesi 25

II. Malvarlığının veya (Ticari) İşletmenin Devri ile İşletmelerin Birleşmesi 25

III. Bölünme 28

IV. Toptan Satış. 29

V. Hisse Devri 29

VI. Ortak Girişim. 29

VII. Konzern 32

VIII. Kartel 32

IX. Konsorsiyum. 33

X. Gerçek Olmayan Birleşme. 34

XI. Aleni Pay Alım Teklifi 34

§ 5.  EKONOMİK VE HUKUKİ AÇIDAN BİRLEŞME TÜRLERİ 35

I. Ekonomik Açıdan Birleşme Türleri. 35

A. Yatay, Dikey ve Karma Birleşme. 35

B. İleriye Doğru ve Geriye Doğru Birleşme 36

II. Hukuki Açıdan Birleşme Türleri 37

6.  TÜRK TİCARET KANUNU’NA KAYNAK TEŞKİL EDEN HUKUK SİSTEMLERİNDE BİRLEŞME 38

I. AB HUKUKUNDA BİRLEŞME 38

A. Anonim Şirketlerin Birleşmesine İlişkin Üçüncü Konsey Yönergesi 38

1. Birleşme Türleri 38

2. Geçerli Birleşmeler. 39

3. Birleşme Planı. 39

4. Birleşme Raporu. 41

5. Birleşme Planının Denetimi 42

6.  Birleşme Kararı. 43

7.  Kolaylaştırılmış Şekilde Birleşme. 43

8. Alacaklıların Korunması 45

9. Ortakların Korunması 46

a. Birleşme Kararına Karşı İptal Davası 46

b. Sorumluluk Davası 47

c. Ortaklara Tanınan Diğer Haklar. 48

10. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları 48

B. Sermaye Şirketlerinin Sınır Ötesi Birleşmelerine İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönergesi. 49

II. İSVİÇRE HUKUKUNDA BİRLEŞME 54

A. Genel Olarak 54

B. Birleşme Türleri. 56

C. Geçerli Birleşmeler 56

D. Birleşme Sözleşmesi 59

E. Birleşme Raporu 61

F. Birleşme Sözleşmesinin Denetimi 62

G. Birleşme Kararı 64

H. Kolaylaştırılmış Şekilde Birleşme. 65

I. Birleşmenin Tescili 66

J. Alacaklıların Korunması 67

K. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları 69

III. ALMAN HUKUKUNDA BİRLEŞME 71

A. Genel Olarak 71

B. Birleşme Türleri. 71

C. Geçerli Birleşmeler 72

D. Birleşme Taslağı ve Birleşme Sözleşmesi. 73

1. Birleşme Taslağı. 73

2. Birleşme Sözleşmesi. 73

E. Birleşme Raporu 75

F. Birleşme Sözleşmesinin Denetimi 75

G. Birleşme Kararı 76

H. Kolaylaştırılmış Şekilde Birleşme. 77

I. Birleşmenin Tescili 77

J. Alacaklıların Korunması 78

K. Ortakların Korunması 79

1. Birleşme Kararına Karşı İtiraz. 79

2. Birleşme Kararına Karşı İptal Davası 80

3. Azlığın Korunması 80

L. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları 82

 

İKİNCİ BÖLÜM

BİRLEŞME TÜRLERİ VE GEÇERLİ BİRLEŞMELER

7.  BİRLEŞME TÜRLERİ 83

I. Devralma Yoluyla Birleşme 84

A. Tanımı. 84

B. Sermaye Artırımı 84

1. Genel Olarak 84

2. Artırım Kararı 90

3. Sermaye Artırımı Halinde Ayni Sermaye Konulmasına İlişkin Hükümlerin Uygulanması 92

4. Artırım Kararının Tescili 94

C. Sermaye Artırımına Gerek Olmayan Haller 95

II. Yeni Kuruluş Yoluyla Birleşme. 97

III. Ana Şirket-Yavru Şirket Birleşmesi. 100

IV. Kardeş Sermaye Şirketlerinin Birleşmesi 100

V. Ortağı Çıkararak Birleşme 100

8.  GEÇERLİ BİRLEŞMELER 103

I. Birleşebilen Şirket Türleri 103

II. Tasfiye Halindeki Bir Şirketin Birleşmeye Katılması. 110

A. Genel Olarak 110

B. Tasfiye Halindeki Şirketin Birleşmeye Katılabilmesi İçin Aranan Koşullar 111

1. Tasfiye Halindeki Şirketin Devrolunan Şirket Olması 111

2. Tasfiye Halindeki Şirketin Malvarlığının Dağıtılmasına Başlanmamış Olması 111

3. Tasfiyeye Devrolunan Şirket Yetkili Kurulunca Karar Verilmiş Olması 115

III. Sermayesini Yitirmiş veya Borca Batık Bir Şirketin Birleşmeye Katılması 116

A. Genel Olarak 116

B. Sermayesini Yitirmiş veya Borca Batık Şirketin Birleşmeye Katılabilmesi İçin Aranan Koşullar 117

C. Serbestçe Tasarruf Edilebilen Özvarlık Kavramı 118

 D. Sermayenin Yitirilmesi ve Borca Batıklık Hallerinde Birleşme. 120

1. Sermayenin Yitirilmesi Halinde Birleşme. 120

2. Borca Batıklık Halinde Birleşme. 123

E. Ara Değerlendirme. 125

IV. Bir Ticari İşletmenin Bir Ticaret Şirketiyle Birleşmesi. 127

 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BİRLEŞME SÜRECİ

9. BİRLEŞME SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ 129

I.  Hazırlık Aşaması. 129

A. Niyet Mektubu. 130

B. Gizlilik Anlaşması 134

C. Sair Anlaşmalar 135

D. Due Diligence İncelemesi 136

1. Konusu ve İşlevi. 138

2. Kimin Tarafından Yapılacağı Sorunu. 139

3. Zamanı. 139

4. Kapsamı. 140

E. Yetki Kararı Aşaması. 142

II. Birleşme Sözleşmesi 143

A. Birleşme Sözleşmesinin Tarafları ve Hukuki Niteliği. 143

1. Tarafları 143

2. Hukuki Niteliği. 146

B. Birleşme Sözleşmesinin Şekli. 149

C. Birleşme Sözleşmesinin İçeriği. 151

1. Genel Değerlendirme 151

2. İçerikte Yer Alan Unsurların Değerlendirilmesi 156

D. Birleşme Sözleşmesinin Değiştirilmesi. 161

E. Birleşme Sözleşmesinin Yorumu. 162

F. Birleşme Sözleşmesinin Bağlayıcı Hale Gelmesi 163

G. Birleşme Sözleşmesinin Sakatlığı. 167

1. Yokluk ve Butlan. 167

2. İptal Edilebilirlik. 169

III. Birleşme Raporu 171

A. Raporun Konusu . 171

B. Raporu Düzenleme Yetkisi 172

C. Raporun İçeriği 173

IV. İnceleme Hakkı ve Malvarlığında Değişiklikler. 179

A. İnceleme Hakkı 179

B. Malvarlığında Meydana Gelen Önemli Değişiklikler 184

V. Birleşme Kararı. 189

A. Genel Olarak 189

B. Nisaplar. 191

1. Sermaye Şirketlerinin Birleşmesinde. 193

2. Kooperatiflerin Birleşmesinde 196

3. Şahıs Şirketlerinin Birleşmesinde 196

C. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Durumu 197

VI. Tescil ve İlan. 198

A. Genel Olarak 198

B. Tescilde İbrazı Gereken Belgeler. 201

C. Tescile Tabi Hususlar. 203

D. Tescilin Etkisi 203

E. Tescilde Sıra 204

F. İlan 208

 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KOLAYLAŞTIRILMIŞ BİRLEŞMELER

10. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ ŞİRKETLERİN BİRLEŞMESİ 209

I. Genel Olarak. 209

II. Küçük ve Orta Ölçekli Şirketlere Tanınan Kolaylıklar. 210

III. Birleşme Raporunun Düzenlenmesinden ve İnceleme Hakkından Vazgeçme. 212

IV. Ara Değerlendirme 213

11. SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KOLAYLAŞTIRILMIŞ BİRLEŞME  215

I. Genel Olarak. 215

II. Uygulama Alanı 217

III. Ara Değerlendirme 222

 

 BEŞİNCİ BÖLÜM

BİRLEŞMENİN ETKİLERİ 

12.  BİRLEŞMENİN ETKİLERİ 225

I. Devrolunan Şirketin Tasfiyesiz Sona Ermesi. 225

II. Devrolunan Şirketin Malvarlığının Külli Halefiyet Yoluyla Devri 227

A. Külli Halefiyetin Kapsamı. 227

1. Ayni Haklar 228

2. Sözleşmeler 231

3. Fikri ve Sınai Haklar. 233

4. Devrolunan Şirketin Aktif Varlıkları Üzerindeki Devir Sınırlamaları 233

5. Devrolunan Şirket Tarafından Henüz Ödenmemiş Kâr Paylar. 233

B. Malvarlığının Geçiş Usulü 234

III. Üyelik Haklarının Devamlılığı. 235

A. Genel Olarak 235

B. Payların Değişim Oranı 238

1. Değişim Oranı Kavramı 238

2. Hesaplamada Dikkate Alınacak Hususlar. 238

3. Hesaplamada Kullanılan Değerleme Yöntemleri. 241

4. Değişim Oranının Hesaplanması. 244

C. Denkleştirme 246

1. Genel Olarak 246

2. Miktarı 247

3. Ödeneceği Kaynak. 249

4. Denkleştirme Akçesinin Uygun Olmaması Hali 249

D. Üyelik Haklarının Devamlılığı İlkesinin İstisnası: Ayrılma Akçesi 249

1. Seçimlik Ayrılma Akçesi 250

a. Genel Olarak 250

b. Hukuki Niteliği 251

c. Seçim Hakkına Sahip Olanlar 252

d. Seçim Hakkı Öngörülmesi Halinde Nisap 255

e. Seçim Hakkının Kullanılma Biçimi ve Süresi . 257

f. Seçim Hakkını Hiç veya Süresinde Kullanmamanın Sonuçları 260

2. Zorunlu Ayrılma Akçesi. 261

a. Genel Olarak 261

b. Zorunlu Ayrılma Akçesi Verilebileceklerin Çevresi. 264

c. Zorunlu Ayrılma Akçesi Öngörülmesi Halinde Nisap 265

3. Seçimlik ve Zorunlu Ayrılma Akçesine İlişkin Ortak Sorunlar 266

a. Ayrılma Akçesinin Miktarı. 266

b. Ayrılma Akçesinin Türü 269

c. Ayrılma Akçesinin Ödeneceği Kaynak 271

ALTINCI BÖLÜM

BİRLEŞMEDE KORUYUCU TEDBİRLER VE ZARARIN TAZMİNİ

13. BİRLEŞMEDE ORTAKLARLA İLGİLİ KORUYUCU TEDBİRLER 275

I.  Denkleştirme Davası. 275

A. Konusu 276

B. Hukuki Niteliği 277

C. Aktif ve Pasif Dava Ehliyeti 279

1. Davacı Sıfatı. 279

2. Davalı Sıfatı 281

D. Mahkemece Yapılacak İncelemenin Kapsamı 282

E. Denkleştirme Davasının Hukuki Sonuçları 284

F. Denkleştirme Davasının Özel İptal ve Özel Sorumluluk Davası İle Olan İlişkisi 286

1. Denkleştirme Davasının Özel İptal Davası İle Olan İlişkisi 286

2. Denkleştirme Davasının Özel Sorumluluk Davası İle Olan İlişkisi 288

II. İptal Davası. 289

A. Konusu 289

B. Aktif ve Pasif Dava Ehliyeti 290

1. Davacı Sıfatı. 290

2. Davalı Sıfatı 292

C. İptal Sebepleri 293

D. Dava Açma Süresi. 295

E. İptal Davasının Hukuki Sonuçları 297

F. Özel İptal Davasının Genel İptal Davası İle Olan İlişkisi 304

G.  Özel İptal Davasının Özel Sorumluluk Davası İle Olan İlişkisi 305

III. İmtiyazlı Pay Sahipleriyle İlgili Koruyucu Tedbirler 306

IV. Oydan Yoksun Pay Sahipleriyle İlgili Koruyucu Tedbirler 307

14. BİRLEŞMEDE DİĞER MENFAAT SAHİPLERİYLE İLGİLİ KORUYUCU TEDBİRLER. 309

I. Alacaklılarla İlgili Koruyucu Tedbirler 309

A.  Genel Olarak 309

B.  Teminat Yükümlülüğü. 312

1.  Alacaklılara İlan Yapılması. 313

a.  İlanın Kimin Tarafından Yapılacağı. 313

b.  İlanın Yapılacağı Süre 314

c.  İlan Yapılmasına Gerek Olmayan Haller 315

2.  Teminat Verilmesi 316

a. Teminat Yükümlülüğünün Süresi. 316

b. Teminat Kapsamına Giren Alacaklar. 316

c. Teminat Talebinin Şekli, Türü ve Miktarı. 320

d. Teminat Yükümlülüğünün İhlâli 321

3. Teminat Yerine Borcun Ödenmesi 321

4. Teminat Yükümlülüğünün Ortadan Kalkması. 322

5. Ara Değerlendirme. 324

C. Ortakların Kişisel Sorumluluğu 326

1. Hükmün Amacı ve Kapsamı. 326

2. Kişisel Sorumluluğun Şartları 328

3. Kişisel Sorumluluğun Süresi. 328

D.  Sair Korumalar. 331

II.  İntifa Senedi Sahipleriyle İlgili Koruyucu Tedbirler 331

 III.  Çalışanlarla İlgili Koruyucu Tedbirler 333

A. Genel Olarak 333

B. Birleşmenin İşçiler Üzerindeki Etkilerinin Birleşme Raporunda Açıklanması 336

C. İşçilerin İtiraz Hakkı 336

D. İşçilerin Alacaklarının Teminat Altına Alınması. 340

E. Eski İşveren ile Yeni İşverenin Müteselsil Sorumluluğu 341

F. Ortakların Kişisel Sorumluluğu 342

G. Ara Değerlendirme. 343

15. BİRLEŞME ÇERÇEVESİNDE ÖZEL SORUMLULUK DAVASI  345

I. Aktif ve Pasif Dava Ehliyeti 346

A. Davacı Sıfatı 346

B. Davalı Sıfatı. 347

II. Sorumluluğun Şartları 351

A. Yükümlülük İhlâli 352

B. Kusur 354

C. Zarar   355

1. Doğrudan Zarar - Dolayısıyla Zarar 355

a.  Doğrudan Zarar 355

b.  Dolayısıyla Zarar. 356

2. Zararın İspatı 356

D. İlliyet Bağı. 356

III. Teselsül ve Rücu. 357

IV. Sorumluluktan Kurtulma Halleri 358

A.  İbra  358

B.  Zamanaşımı. 360

V.  Özel Sorumluluk Davasının Genel Sorumluluk Davası İle Olan İlişkisi 360

SONUÇ ve DEĞERLENDİRME 361

KAYNAKÇA  365