Gayrimaddi Haklar ve Vergilendirilmesi

GAYRİMADDİ HAKLAR VE VERGİLENDİRİLMESİ



Musa YILDIRIM



- Fikri Haklar (Telif Hakları)

- Marka, Patent, Faydalı Model, Tasarım

- Teknik Bilgi (Know-How)

-Arama, İşletme, İmtiyaz Hakları

- Franchising

- Gayrimaddi Hakların Aktifleştirilmesi, Amortismanı, Değerlemesi

- Tam ve Dar Mükellef Gerçek Kişilerde Vergilendirme

- Tam ve Dar Mükellef Kurumlarda Vergilendirme

- Katma Değer Vergisi Açısından Gayrimaddi Haklar

- Franchising İşlemlerinin Vergilendirilmesi



İÇİNDEKİLER



BİRİNCİ BÖLÜM



2. GENEL OLARAK GAYRİMADDİ HAKLAR 17

2.1. Gayrimaddi Haklarla İlgili Genel Bilgiler 17

2.2. Hak Kavramı ve Hakların Sınıflandırılması 18

2.3. Gayrimaddi Hak Kavramı 18

2.4. Gayrimaddi Hakların Özellikleri 20

2.5. Gayrimaddi Hakların Sınıflandırılması 21

2.6. Gayrimaddi Haklarla İlgili Türkiye’deki Yasal Düzenlemelerin Gelişim Süreci 22

2.7. Gayrimaddi Haklarla İlgili Türkiye’deki Yetkili Kurumlar 23

2.8. Fikrî ve Sınai Haklar Alanındaki Türkiye’nin Katıldığı Önemli Uluslararası Sözleşmeler 24

2.8.1. Sınai Mülkiyet Haklarının Korunmasına Dair “Paris Sözleşmesi” 25

2.8.2. Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına İlişkin “Bern Sözleşmesi” 25

2.8.3. Dünya Fikrî Mülkiyet Örgütü Sözleşmesi 26

2.8.4. Sahte Mal Ticareti Dahil Ticaretle Bağlantılı Fikrî Mülkiyet Hakları Anlaşması 26

2.8.5. Patent İşbirliği Sözleşmesi 26

2.8.6. Avrupa Patent Sözleşmesi 27

2.8.7. Markaların Uluslararası Tesciline İlişkin “Madrid Sözleşmesi” 27

2.8.8. Patentlerin Uluslararası sınıflandırmasıyla İlgili “Strasburg Anlaşması” 27

2.8.9. Markaların Tescilinde Mal ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin

“Nice Anlaşması” 28

2.8.10. İcracı Sanatçıların, Fonogram Yapımcılarının ve Yayın Kuruluşlarının Korunmasına

Dair “Roma Sözleşmesi” 28

2.8.11. Marka Hukuku Sözleşmesi 28



İKİNCİ BÖLÜM



3. GAYRİMADDİ HAKLARIN İNCELENMESİ 29

3.1. Fikrî Haklar (Telif Hakları) 29

3.1.1. Fikrî Hak ve Fikrî Haklarla İlgili Temel Kavramlar 29

3.1.1.1. Fikrî Ürün Kavramı 30

3.1.1.2. Eser Kavramı 31

3.1.1.3. Eser Sahipliği Kavramı 32

3.1.2. Eser Türleri 33

3.1.2.1. İlim ve Edebiyat Eserleri 34

3.1.2.2. Musiki Eserleri 34

3.1.2.3. Güzel Sanat Eserleri 34

3.1.2.4. Sinema Eserleri 35

3.1.2.5. İşlenme eserler 35

3.1.3. Eser Sahibinin Hakları 35

3.1.3.1. Manevî haklar 36

3.1.3.2. Mali haklar 37

3.1.3.3. Mali ve Manevî hakların Devri 38

3.1.4. Bağlantılı Haklar 39

3.2. Marka 40

3.2.1. Marka Kavramı 40

3.2.2. Markanın Fonksiyonları 41

3.2.3. Marka Çeşitleri 41

3.2.3.1. Ferdi marka 41

3.2.3.2. Ortak Marka 41

3.2.3.3. Garanti Markası 42

3.2.3.4. Ticaret Markası 42

3.2.3.5. Hizmet Markası 42

3.2.4. Marka Hakkının Kapsamı 42

3.2.5. Markanın Hukuki İşlemlere Konu Olması 43

3.2.5.1. Markanın Lisansı 43

3.2.5.2. Markanın Devri 44

3.2.5.3. Markanın Haczi 44

3.2.5.4. Markanın Rehni 44

3.2.6. Marka Hakkının Sona Ermesi 45

3.3. Patent 45

3.3.1. Buluş ve Patent Kavramı 45

3.3.2. Patentin Özellikleri 46

3.3.3. Patentten Doğan Haklar 47

3.3.4. Patent Lisansı 48

3.4. Faydalı Model 49

3.5. Endüstriyel Tasarımlar 49

3.6. Coğrafi İşaretler 50

3.7. Teknik Bilgi (Know-How) 51

3.7.1. Know-How Kavramı ve Unsurları 51

3.7.2. Know-How Devri 52

3.7.3. Know-How Lisansı 53

3.8. Franchising 53

3.8.1. Franchising Tanımı ve İlgili Kavramlar 53

3.8.2. Franchising’in Gelişimi 54

3.8.3. Franchising Sisteminin İşleyişi 54

3.8.4. Franchising Sözleşmesi 55

3.8.5. Franchising Çeşitleri 56

3.9. Diğer Gayrimaddi Haklar 57

3.9.1. Şerefiye 57

3.9.2. Ticaret Ünvanı ve İşletme Adı 58

3.9.3. Arama, İşletme ve İmtiyaz Hakları 59



ÜÇÜNCÜ BÖLÜM



4. GAYRİMADDİ HAKLARIN TÜRK VERGİ MEVZUATI KARŞISINDAKİ DURUMU 61

4.1. Gayrimaddi Hakların Aktife Alınması, Değerlemesi ve Amortismanı 61

4.1.1. Gayrimaddi Hakların Aktife Alınması 61

4.1.2. Gayrimaddi Hakların Değerlemesi 65

4.1.2.1. İktisadi İşletmeye Dahil Gayrimaddi Hakların Değerlemesi 65

4.1.2.2. Şahsi Servete Dahil Gayrimaddi Hakların Değerlemesi 67

4.1.3. Gayrimaddi Hakların Amortismanı 67

4.1.3.1. Genel Esaslar 67

4.1.3.2. Özel Durumlar 68

4.2. Gelir Vergisi Açısından Gayrimaddi Haklar 69

4.2.1 İktisadi İşletmeye Dahil Gayrimaddi Hakların Vergilendirilmesi 69

4.2.2. Serbest Meslek Erbabı Açısından Gayrimaddi Hakların Vergilendirilmesi 71

4.2.2.1. Süreklilik Taşıyan Serbest Meslek Faaliyetinde Vergilendirme 71

4.2.2.2. Arızi Serbest Meslek Faaliyetinde Vergilendirme 73

4.2.2.3. Telif Hakkı ve İhtira Beratına İlişkin İstisna 73

4.2.3. Ücretliler Açısından Gayrimaddi Hakların Vergilendirilmesi 77

4.2.4. Gayrimaddi Hakların Kiralanması Halinde Vergilendirme 79

4.2.5. Gayrimaddi Hakların Satışı Halinde Vergilendirme 80

4.2.6. Dar Mükellef Gerçek Kişilerde Vergilendirme 81

4.2.6.1. Genel Esaslar 81

4.2.6.2. Beyanname Verilmesi Gereken Durumlar 82

4.2.6.3. Gelir Vergisi Tevkifatı ve Sorumluluk Uygulaması 83

4.3. Kurumlar Vergisi Açısından Gayrimaddi Haklar 84

4.3.1. Tam Mükellef Kurumlarda Vergilendirme 84

4.3.2. Dar Mükellef Kurumlarda Vergilendirme 86

4.3.2.1. Genel Esaslar 86

4.3.2.2. Yıllık Beyanname Verilmesi Gereken Durumlar 87

4.3.2.3. Özel Beyanname Verilmesi Gereken Durumlar 88

4.3.2.4. Kurumlar Vergisi Tevkifatı ve Sorumluluk Uygulaması 88

4.3.2.5. Kurumlar Vergisi Tevkifatında Özellikli Durumlar 90

4.3.2.5.1. Kur Farklarının Kurumlar Vergisi Tevkifatı Karşısındaki Durumu 90

4.3.2.5.2. Bilgisayar Programı İthalinin Kurumlar Vergisi Tevkifatı Karşısındaki Durumu 91

4.4. Katma Değer Vergisi Açısından Gayrimaddi Haklar 92

4.4.1. KDV Mükellefiyeti 92

4.4.2. Katma Değer Vergisinde Sorumluluk Uygulamaları 93

4.4.2.1. Telif ve İhtira Beratı Kazançlarında Sorumluluk Uygulaması 94

4.4.2.2. Kiralama İşlemlerinde Sorumluluk Uygulaması 95

4.4.2.3. Yurtdışından Sağlanan Hizmetlerde Sorumluluk Uygulaması 96

4.4.3. Katma Değer Vergisi İstisnası 97

4.5. Franchising İşlemlerinin Vergilendirilmesi 98

4.5.1. Franchise Alan Açısından Vergilendirme 98

4.5.2. Franchise Veren Açısından Vergilendirme 99

4.5.2.1. Gelir Vergisi Açısından Vergilendirme 99

4.5.2.2. Kurumlar Vergisi Açısından Vergilendirme 100

4.5.2.3. Katma Değer Vergisi Açısından Vergilendirme 101

4.6. Uluslararası Vergi Anlaşmaları Açısından Gayrimaddi Haklar 102

5. SONUÇ 105



EKLER



EK 1: YÜRÜRLÜKTE BULUNAN ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI 111

EK 2: GAYRİMADDİ HAK BEDELLERİ ÜZERİNDEN KAYNAK DEVLETTE ALINACAK

VERGİ ORANLARI 114

EK 3: FİKRİ VE SINAİ HAKLAR ALANINDAKİ TÜRKİYE’NİN KATILDIĞI ÖNEMLİ

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 117

EK 4: MALİYE BAKANLIĞI ÖZELGELERİ 118

EK 5: DANIŞTAY KARARLARI 140

Kaynakça 161