Gayrimenkulllerde Miras ve Bağışın Vergilendirilmesi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ (KARŞILIKSIZ) İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİYLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR
I. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİYLE İLGİLİ KAVRAMLAR VE AÇIKLAMALARI 21
A. Gayrimenkul 21
1. Arazi 22
2. Tapu Kütüğünde Ayrı Sayfaya Kaydedilen Bağımsız ve Sürekli Haklar 22
a. Bir İrtifak Hakkı Bulunmalıdır 22
b. İrtifak Hakkı Bağımsız Nitelikli Olmalıdır 23
c. İrtifak Hakkı Sürekli Olmalıdır 23
d. Hak Sahibi Tapu Siciline Kaydı Talep Etmelidir 23
3. Kat Mülkiyeti Kütüğüne Kayıtlı Bağımsız Bölümler 24
B. İvazsız İntikal 25
1. İvazlı ve İvazsız İntikal Ayırımı 25
2. Veraset ve İvazsız İntikal Ayırımı 28
C. Mirasçılar, Ölüme Bağlı Tasarruflar ve Tenkis Davası 30
1. Yasal Mirasçılar 30
2. Ölüme Bağlı Tasarruflar, Saklı Paylı (Mahfuz Hisseli) Mirasçılar ve Tenkis Davası 31
a. Ölüme Bağlı Tasarruflar 31
b. Saklı Paylı Mirasçılar ve Tenkis Davası 32
D. Gayrimenkulün Mirasçılara İntikali 35
1. Gayrimenkulün Mirasçılara Elbirliği (İştirak) Halinde İntikali 36
2. Gayrimenkulün Mirasçılara Paylı (Müşterek) Mülkiyet Halinde İntikali 37
E. Bağışlama (Hibe) 37
F. İntifa Hakkı 39
1. Genel Olarak İntifa Hakkı 39
2. İntifa Hakkının Konusu 40
3. Gayrimenkul Üzerindeki İntifa Hakkının Kazanılması ve Kurulması 41
a. İntifa Hakkının Tesisen Kazanılması 41
b. İntifa Hakkının Aslen Kazanılması 41
ba. İntifa Hakkının Kanunen Kazanılması 41
bb. İntifa Hakkının Zamanaşımı ile Kazanılması 42
bc. İntifa Hakkının Mahkeme Kararı ile Kazanılması 42
4. Gayrimenkullerde İntifa Hakkının Sona Ermesi 42
a. Gayrimenkullerde İntifa Hakkının Sona Erme Sebepleri 42
aa. Gayrimenkulün Tamamen Yok Olması 42
ab. Kamulaştırma 42
ac. Mahkeme Kararı 43
ad. Cebri İcra 43
ae. Ölüm, Kişiliğin Ortadan Kalkması ve Süre 43
af. Terkin 43
b. Sona Ermenin Sonuçları 43
G. Kuru (Çıplak) Mülkiyet 44
H. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 45
1. Tanımı ve Konusu 45
2. Şekli 46
3. Güvencesi 46
4. İptali ve Tenkisi 47
5. Sona Ermesi ve Devredilemezliği 50
İ. Rücu Şartıyla Bağış 51
II. İVAZSIZ İNTİKALLERDE VERGİLENDİRMENİN AMAÇLARI VE GETİRİLİŞ NEDENLERİ 53
A. Genel Olarak Servetin Vergilendirilmesinin Olumlu ve Olumsuz Yönlerinin Mali ve Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi 53
B. İvazsız İntikallerde Vergilendirmenin Amaçları ve Getiriliş Nedenleri 54
1. Mali Açıdan 54
2. Sosyal Açıdan 55
III. İVAZSIZ İNTİKALLERİN VERGİLENDİRİLMESİNE OLUMLU VE OLUMSUZ YAKLAŞIM 56
A. Olumlu Yaklaşım 56
B. Olumsuz Yaklaşım 57
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK VERGİ HUKUKU’NDA İVAZSIZ İNTİKAL EDEN
GAYRİMENKULLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
I. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNDE VERGİLENDİRMENİN GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR 59
A. Genel Olarak Servetin Vergilendirilmesinin Tarihçesi 59
B. Türkiye’de İvazsız İntikaller Üzerinden Alınan Vergilerin Geçirdiği Aşamalar 60
1. Birinci Aşama (Cumhuriyet Öncesi Dönem) 60
2. İkinci Aşama (797 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Dönemi) 60
3. Üçüncü Aşama (7338 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Dönemi) 61
II. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 62
A. Genel Olarak İvazsız Veraset ve İntikal Vergisi 62
1. Verginin Konusu ve Uygulama Alanı 62
a. Şahsilik İlkesine Göre Uygulama Alanı 63
b. Mülkilik İlkesine Göre Uygulama Alanı 63
2. Vergiyi Doğuran Olay 63
3. Verginin Mükellefi 64
4. Muafiyetler 64
a. Kamu İdareleri 65
b. Emekli ve Yardım Sandıkları ile Sosyal Yardım Kurumları 65
c. Kamuya Yararlı Dernekler 65
d. Siyasi Partiler 65
e. Bazı Kurumlara Ait Teşekküller 65
f. Kamu Yararına Kurulan Bazı Teşekküller 66
g. Yabancı Devlet Temsilcileri 66
h. Vakıf Muafiyeti 66
5. İstisnalar 66
a. Miras Hissesinin Bir Kısmı 66
b. Sağlar Arası İvazsız İntikallerin Bir Kısmı 67
c. Piyango ve İkramiyelerin Bir Kısmı ile Milli Piyango İkramiyesi 67
d. Görev Sırasında Ölenlerden İntikal Eden Malların Bir Kısmı 68
e. Rücu Şartıyla Yapılan Bağışlar 68
f. Kuru Mülkiyet Halinde İntikal Eden Mallar 68
g. Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara Kuruluş veya Kuruluştan Sonra Tahsis Olunan Mallar 68
h. Kültür ve Tâbiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamındaki Tescilli Taşınmaz Kültür Varlıkları 69
6. Tarife 69
7. Verginin Beyanı ve Beyan Süresi 70
8. Zamanaşımı 71
B. Gayrimenkullerin İvazsız İntikallerinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Vergilendirilmesi 72
1. Gayrimenkul Sahibinin Ölümü Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 72
2. Gayrimenkulün Veraset Dışındaki Yollarla İvazsız İntikali Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 74
a. Bağışlama Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 74
b. Diğer İvazsız İntikallerin Veraset ve İntikal Vergisi 75
3. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Değerlemesi 81
III. GELİR VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 85
A. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasının Ticari Kazanç Kapsamında Vergilendirilmesi (GVK md. 37/2–4) 86
B. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Değer Artış Kazancı Kapsamında Vergilendirilmesi (GVK mük. md. 80/1–6) 88
C. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Kira Geliri Üzerinden Alınan Gelir Vergisi (GMSİ) 90
IV. KATMA DEĞER VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 90
V. EMLAK VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 91
VI. DEĞERLİ KONUT VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 92
VII. HARÇLAR BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 94
A. Genel Olarak Harçların Tanımı, Unsurları ve Çeşitleri 94
B. Tapu Harcının Matrahı 95
1. Tapu Harcı Uygulaması Bakımından 01.01.2002 Tarihinden Önceki Durum 96
2. Tapu Harcı Uygulaması Bakımından 01.01.2002–06.06.2008 Tarihleri Arasındaki Durum 97
3. Tapu Harcı Uygulaması Bakımından 06.06.2008 Tarihinden Sonraki Durum 99
C. Tapu Harcının Tarifesi 101
D. Gayrimenkullerin İvazsız İntikali Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 102
1. Mirasçılara İntikal Eden Gayrimenkuller Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 102
2. Bağışlanan Gayrimenkuller Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 102
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNİN
VERGİLENDİRİLMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNDE VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 103
A. Kuru (Çıplak) Mülkiyet ve İntifa Hakkının Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Vergilendirilmesi 103
1. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Vergilendirilmesine İlişkin Doktrindeki Yaklaşımlar 104
a. Sağlar Arası Kuru Mülkiyet İntikalinin Vergilendirilmesi 104
b. Veraset Yoluyla İntikal Eden Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkıyla Birleşmesi Durumunda Vergilendirme 105
ba. Kuru Mülkiyet Sahibi Mirasçılar Lehine İntifa Hakkından Feragat Edilmesi Durumunda Vergilendirme 106
bb. İntifa Hakkı Sahibinin Ölümü Durumunda Vergilendirme 107
bc. Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkı Sahibine Bağışlanması Durumunda Vergilendirme 108
c. İvazlı Olarak Alınan Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkıyla Birleşmesi Durumunda Vergilendirme 108
ca. İntifa Hakkı Sahibinin Ölümü Üzerine Bedel Karşılığında Satın Alınmış Olan Kuru Mülkiyetle İntifa Hakkının Birleşmesi Durumunda Vergilendirme 108
cb. Bedel Karşılığında Satın Alınmış Kuru Mülkiyet Lehine İntifa Hakkından Feragat Edilmesi Durumunda Vergilendirme 109
d. İntifa Hakkının ve Kuru Mülkiyetin VUK’un 296. Maddesine Göre Değerlemesi 109
2. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Vergilendirilmesine İlişkin Vergi İdaresi Düzenlemeleri 110
a. Tebliğler 110
b. İç Genelgeler 113
c. Özelgeler (Muktezalar) 114
3. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Vergilendirilmesine İlişkin 2011 Yılından Önceki Tarihlerde Verilmiş Yargı Kararları 120
4. Kuru Mülkiyet ve İntifa hakkının Vergilendirilmesine İlişkin Görüşümüz ve Bu Doğrultuda Oluşan Yakın Tarihli Güncel Yargı Kararları 125
a. İntikali Mümkün Olmayan İntifa Hakkının Veraset ve İntikal Vergisinin Konusuna Girip Girmediği 125
aa. İntifa Hakkının İntikale Elverişli Olup Olmadığının Değerlendirilmesi 125
ab. İntifa Hakkının Veraset ve İntikal Vergisinin Konusuna Girmediğine İlişkin Görüşümüz ve Bu Yöndeki Güncel Yargı Kararları 127
b. İntikali Mümkün Olan Kuru Mülkiyetin Verginin Konusuna Girip Girmediğine İlişkin Değerlendirme 130
c. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Değerinin Tespiti 131
d. Örneklerle İntifa Hakkı ve Kuru Mülkiyetin Veraset ve İntikal Vergisi Karşısındaki Durumu 134
da. Yeni Alınan Gayrimenkulün Kuru Mülkiyeti ve İntifa Hakkının Farklı Kişiler Üzerine Yapılması Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 134
db. Tam Mülkiyetli Mevcut Gayrimenkulün Kuru Mülkiyetinin Bedelsiz Devri Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 135
dc. Veraset Yoluyla Edinilmiş Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkıyla Birleşmesi Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 136
dd. İntifa Hakkı Tesis Edilmiş Kişiye, Veraseten veya Bağış Yoluyla Kuru Mülkiyetin de Geçmesi Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 137
de. İntifa Hakkı Tesis Edilen Kişinin Ölümü veya Bu Haktan Feragati ile Kuru Mülkiyetin Tekrar Tam Mülkiyete Dönüşmesi Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 138
e. Sağ Kalan Eşe Aile Konutunun Üzerinde İntifa Hakkı Özgülenmesinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 138
ea. Genel Olarak Sağ Kalan Eşe Aile Konutu Üzerinde İntifa Hakkı Özgülenmesi 138
eb. Katılma Alacağına Mahsuben Tesis Edilen İntifa Hakkı Bakımından Veraset ve İntikal Vergisi (TMK md. 240) 140
ec. Miras Payına Mahsuben Tesis Edilen İntifa Hakkı Bakımından Veraset ve İntikal Vergisi (TMK md. 652) 141
B. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 141
C. Rücu Şartıyla Bağışın Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Vergilendirilmesi 146
D. İnşaat Halindeki Gayrimenkullerin İvazsız İntikallerinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 146
E. Boşanma Karşılığında İktisap Edilen Gayrimenkullerin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 149
F. Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin Süresinden Sonra Verilmesi Halinde Uygulanacak Ceza 151
II. GELİR VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 154
A. İvazsız İktisap Edilen Arsa Payı Karşılığı Edinilen Bağımsız Bölüm Satışının Ticari Kazanç Bakımından Değerlendirilmesi 155
1. Vergi İdaresi Düzenleme ve Uygulamaları 155
2. Yargı Kararları 157
3. Değerlendirme 160
B. İvazsız İktisap Edilen Arsa Payı Karşılığı Edinilen Bağımsız Bölüm Satışının Değer Artış Kazancı Bakımından Değerlendirilmesi 161
1. Vergi İdaresi Düzenleme ve Uygulamaları 162
a. 25 Mart 2011 Tarihinden Önce 162
b. 25 Mart 2011 Tarihi İtibariyle 163
2. Yargı Kararları 165
a. Değer Artış Kazancı Olduğu Yönündeki Kararlar 165
b. Değer Artış Kazancı Olmadığı Yönündeki Kararlar 166
3. Değerlendirme 167
III. KATMA DEĞER VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 167
IV. EMLAK VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 169
A. Emlak Vergisi Değerinin Tespitinin Önemi ve Bu Tespite Dava Açılması 169
1. Emlak Vergisi Değerinin Diğer Vergiler ve Harçlar Bakımından Önemi 169
a. Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 169
b. Kira Geliri Üzerinden Alınan Gelir Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 169
c. Değer Artış Kazancı Üzerinden Alınan Gelir Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 170
d. Harçlar Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 171
e. Değerli Konut Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 171
2. Emlak Vergisine Esas Değerin Tespiti ve Bu Tespite Dava Açılması 171
B. Müşterek (Paylı) ve İştirak Halinde (Elbirliği) Mülkiyette Emlak Vergisi Yükümlülüğü 173
C. İntifa Hakkının Varlığı Halinde Emlak Vergisi Yükümlülüğü 174
V. HARÇLAR BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 175
A. İntifa Hakkının Varlığı Halinde Tapu Harçları 175
1. Tapu Harcı Bakımından İntifa Hakkının Gayrimenkulün Değerine Oranı 175
2. İntifa Hakkının Kurulmasında Alınan Tapu Harcı 175
3. İntifa Hakkının Terkininde Alınan Tapu Harcı 176
4. Yeni Alınan Gayrimenkul Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 177
a. Örnek Olay 177
b. İşlemin Mali Boyutu 177
5. Mevcut Gayrimenkulün Karşılıksız Devri (Bağış) Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 179
a. Örnek Olay 179
b. İşlemin Mali Boyutu 180
6. Mevcut Gayrimenkulün Kuru Mülkiyetinin Bedel Karşılığı Satılması veya Satılmış Gösterilmesi Halinde Tapu Harcı Uygulaması 180
B. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bakımından Tapu Harçları 181
VI. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLARA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 181
A. İntifa Hakkı ve Kuru Mülkiyetin Vergilendirilmesine İlişkin Çözüm Önerisi 181
B. Eşe ve Çocuklara İvazsız Olarak İntikal Eden Gayrimenkullerin Vergilendirilmesine İlişkin Öneri 183
C. Veraset ve İntikal Vergisinin Kaldırılmasına İlişkin Öneriler Hakkında Değerlendirme 185
Sonuç 187
Kaynakça 190
Kavramlar Dizini 197