Türk Borçlar Hukukunda Bağışlamanın Geri Alınması

Av. Gizem ALDEMİR

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ  3

ÖZET . 5

ABSTRACT . 7

İÇİNDEKİLER . 9

KISALTMALAR  15

GİRİŞ . 17

BİRİNCİ BÖLÜM

BAĞIŞLAMANIN GERİ ALINMASI HAKKINDA

GENEL AÇIKLAMALAR

BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMELERİNE GENEL BİR BAKIŞ . 19

Tanımı ve Özellikleri . 19

Unsurları ve Bu Unsurları Taşıdığı Halde Bağışlama

Sayılamayan Karşılıksız Kazandırmalar  21

Bağışlama Sözleşmesinin Unsurları . 21

Bağışlayan Tarafından Bağışlanana Borçlanılan Bir

Kazandırma  21

Kazandırmanın Karşılıksız Olması 23

Karşılıklı ve Birbirine Uygun İrade Beyanlarının Varlığı . 24

Sözleşmenin Unsurlarını Taşıdığı Halde Bağışlama

Sayılamayan Karşılıksız Kazandırmalar  25

Çeşitleri 28

Bağışlama Sözü Verme 28

Elden Bağışlama . 31

Şartlı Bağışlama . 32

İçindekiler

10

Yüklemeli Bağışlama . 34

Yerine Getirilmesi Bağışlayanın Ölümüne Bağlı

Bağışlama . 37

GERİ ALMA HAKKI 39

İşlevleri Yönünden Geri Alma Hakları 39

Geri Alım Hakkından Farkı . 43

Geri Alma Hakkının Kullanımında Geçerli Olan İlkeler . 47

Tek Taraflı İrade Beyanı ile Kullanılması . 47

Bozucu ve Değiştirici Yenilik Doğuran Etkiye Sahip

Olması  48

Kullanılarak Tükenme ve Kural Olarak Geri Alınamama . 49

Hakkın Kullanımının Hak Düşürücü Süreye Tabi Olması 49

Hak Doğduktan Sonra Feragat Edilebilmesi 50

III. BAĞIŞLAMANIN GERİ ALINMASI HAKKI . 51

Kavram . 51

Terminoloji 52

Bağışlamanın Geri Alınması Hakkının Benzer Haklardan

Farklılıkları  55

İptal Hakkından Farklılıkları 56

Fesih Hakkından Farklılıkları 57

Dar ve Geniş Anlamda Geri Alma Hakkı Ayrımı

Çerçevesinde Dönme Hakkından Farklılıkları . 58

Bağışlamanın Geri Alınması Hakkını Düzenleyen

Hükümlere Genel Bakış . 60

Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü Çerçevesinde

Geri Almanın Kanunda Sayılanlar Dışında Bir Sebeple ya

da Serbestçe Kullanılabileceğine İlişkin Kayıt

Konulabilmesi  62

Bağışlamanın Geri Alınması Hakkının Amacı ve İşlevi 63

Gizem ALDEMİR

11

Bağışlamanın Geri Alınması Hakkının Hukuki Niteliği 64

Yenilik Doğuran Hak Olması Yönünden . 64

Genel Olarak 64

Yenilik Doğurucu Etkinin Türüne Yönelik Tartışmalar 65

Hak Sahibinin Kişiliğiyle İlişkisi, Kullanılması ve

İadenin Gerçekleşmesi Yönünden . 67

İsviçre ve Alman Hukukunda Bağışlamanın Geri Alınması

Hakkı  69

İKİNCİ BÖLÜM

BAĞIŞLAMAYI GERİ ALMAYA YÖNELİK KANUNDA

SAYILAN SEBEPLER

BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERMENİN GERİ ALINMASI

SEBEPLERİ  74

Elden Bağışlanan Bir Malın Geri Verilmesini Gerektirecek

Sebeplerden Birinin Olması . 74

Bağışlayanın Mali Durumunun Bağışlama Sözünün Yerine

Getirilmesini Olağanüstü Şekilde Zorlayacak Şekilde

Sonradan Değişmesi. 75

Bağışlayanın Yeni Aile Yükümlülüklerinin Doğması veya

Yükümlülüklerinin Önemli Ölçüde Ağırlaşması . 76

ELDEN BAĞIŞLAMANIN VEYA YERİNE GETİRİLMİŞ

BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERMENİN GERİ ALINMASI

SEBEPLERİ . 78

Bağışlananın Bağışlayana ya da Yakınlarından Birine

Karşı Ağır Bir Suç İşlemesi . 78

Bağışlananın Bağışlayana ya da Onun Ailesine Karşı Yasa

Gereği Yükümlü Olduğu Ödevlerine Önemli Biçimde

Uymaması  82

Bağışlananın Yüklemeli Bağışlamada Haklı Sebep

Olmaksızın Yüklemeyi Yerine Getirmemesi . 85

İçindekiler

12

III. BAĞIŞLAYANIN BAĞIŞLANAN TARAFINDAN

HUKUKA AYKIRI OLARAK ÖLDÜRÜLMESİ VEYA

ONUN GERİ ALMA HAKKINI KULLANMASINI

ENGELLEMESİ . 88

NİŞANLILIĞIN SONA ERMESİ DURUMUNDA

MUTAD OLMAYAN NİŞAN HEDİYELERİNİN İADESİ . 90

Genel Olarak Nişanlanma ve Nişanlanmanın Sona Ermesi . 90

Nişanın Sona Ermesinde Mutad Olmayan Nişan

Hediyelerinin İadesi . 91

EVLİLİĞİN SONA ERMESİNİN BAĞIŞLAMAYI GERİ

ALMA SEBEBİ OLUŞTURUP OLUŞTURMAYACAĞI  94

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BAĞIŞLAMANIN GERİ ALINMASI HAKKININ

KULLANILMASI, SONUÇLARI VE SONA ERMESİ

GERİ ALMA HAKKININ KULLANILMASI . 97

Geri Alma Hakkının Geri Alma Süresi İçinde Kullanılması . 97

Hakkı Kullanan Kişiye Göre Geri Alma Süresi . 97

Geri Alma Sebebine Göre Geri Alma Süresi . 101

İyilikbilmezlik Nedeniyle Geri Alma Süresi . 101

Yüklemeli Bağışlamada Yüklemenin Yerine

Getirilmemesi Nedeniyle Geri Alma Süresi  102

Bağışlama Sözü Vermenin Geri Alınması Süresi 103

Yerine Getirilmesi Bağışlayanın Ölümüne Bağlı

Bağışlamalarda Geri Alma Süresi . 104

Bağışlayanın Öldürülmesi veya Geri Alma Hakkının

Engellenmesi Halinde Geri Alma Süresi . 105

Sözleşmeden Kaynaklanan Geri Alma Süresi . 105

Nişanlılığın Sona Ermesinden Kaynaklanan Geri Alma

Süresi . 106

Gizem ALDEMİR

13

Geri Alma Süresinin Hukuki Niteliği . 107

Kanundaki Sürenin Kısaltılamaması 109

Geri Alma Hakkının Tarafları 109

Geri Alma Hakkının Sahibi 109

Bağışlayan ve Mirasçıları 109

Bağışlama İlişkisine Dahil Olan Üçüncü Kişilerin

Durumu  112

Geri Alma Hakkının Muhatabı . 114

Bağışlanan ve Mirasçıları 115

Bağışlama Konusu Tekrar Karşılıksız Olarak Kendisine

Kazandırılan Üçüncü Kişi . 117

Geri Alma Hakkının Kullanılmasına Yönelik Beyanının

Muhataba Varması Zorunluluğu  118

Geri Alma Hakkının Kullanılmasına Yönelik Beyanının

Tabi Olduğu Şekil  119

Geri Alma Hakkının Kullanıldığının İspatı . 121

Geri Alma Hakkının Kullanılmasına Yönelik Beyanın

Yorumu  123

Geri Alma Hakkının Kullanılmasına Yönelik Beyanın Geri

Alınması . 124

GERİ ALMA HAKKININ KULLANILMASININ

SONUÇLARI . 125

Yerine Getirilmiş Bağışlamalarda Geri Alma Hakkının

Kullanılmasının Sonuçları . 125

Genel Olarak 125

Sebepsiz Zenginleşmeye Dayalı İade Alacağı Sağlaması 126

Genel Olarak 126

Sebepsiz Zenginleşmeye Göre İade . 127

İyiniyetli Zenginleşen Sıfatının Ortadan Kalkma Anı 127

İçindekiler

14

İyiniyetli Zenginleşen Bağışlananın Geri Verme

Borcunun Kapsamı  130

Kötüniyetli Zenginleşen Bağışlananın Geri Verme

Borcunun Kapsamı  132

İade Zamanaşımı 133

Bağışlama Sözü Vermenin Geri Alınmasının Sonuçları . 135

İfayı Yerine Getirmekten Kaçınma 135

Tazminat Sorumluluğu Bakımından Sonuçları 136

Hakkaniyet Bedeli 137

III. GERİ ALMA HAKKININ SONA ERMESİ  138

Bağışlayanın Geri Alma Hakkından ve Yüklemeli

Bağışlamalarda Yüklemeden Feragat Etmesi  138

Bağışlayanın Ağır Suç İşleyen veya Yasa Gereği Yükümlü

Olduğu Ödevlerine Önemli Biçimde Uymayan

Bağışlananı Affetmesi . 141

Geri Alma Hakkı İçin Öngörülen Hak Düşürücü Sürenin

Dolmuş Olması  143

SONUÇ . 145

KAYNAKÇA . 153