Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Çerçevesinde Sendika Özgürlüğü
Dr. Gökben GÜLER
İÇİNDEKİLER
ÖZET 5
TEŞEKKÜR.7
İÇİNDEKİLER .9
TABLOLAR LİSTESİ17
ŞEKİLLER LİSTESİ 19
KISALTMALAR LİSTESİ21
GİRİŞ .23
BİRİNCİ BÖLÜM
SENDİKA İLE İLGİLİ BİLGİLER
SENDİKANIN TANIMI 27
SENDİKANIN UNSURLARI .29
Ortak Amaç Unsuru29
Serbestçe Kurulabilme Unsuru .30
Bağımsızlık Unsuru 30
Devlete Karşı Bağımsızlık .30
Siyasi Partilere Karşı Bağımsızlık31
İşçi ve İşveren Kuruluşlarının Karşılıklı Bağımsızlığı 31
Cumhuriyetin Temel Nitelikleri ve Demokratik Esaslara Uygunluk
Unsuru32
Tüzel Kişilik Unsuru.34
III. SENDİKANIN TÜRLERİ34
İşçi Sendikaları .34
İşyeri ve Meslek Esasına Göre Sendikalaşma.35
İşkolu (Endüstri) Esasına Göre Sendikalaşma.37
Sendika Çokluğu İlkesi .40
Kamu Görevlileri Sendikaları.41
İşveren Sendikaları.43
Üst Kuruluşlar-Konfederasyon .44
SENDİKANIN KURULUŞ ŞARTLARI .46
İşçi Sendikaları Kuruluş Şartları.46
10 İçindekiler
Kuruculuk Şartları ve Kurucuların Sayısı.46
Kuruluş Usulü .48
Kamu Görevlileri Sendikaları Kuruluş Şartları.50
Kuruculuk Şartları ve Kurucuların Sayısı.50
Kuruluş Usulü .51
İşveren Sendikaları Kuruluş Şartları 53
Konfederasyonların Kuruluş Şartları .54
TİPİK İŞ SÖZLEŞMESİ İLE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SENDİKA ÜYELİĞİ.55
Tipik İş Sözleşmesi Kavramı.55
Tipik İş Sözleşmeleri İle Çalışan İşçilerin Sendika Üyeliğinin
Koşulları, Kazanılması ve Sona Ermesi56
Sendika Üyeliğinin Koşulları56
6356 Sayılı Kanun’a Göre İşçi Olmak.56
On Beş Yaşını Doldurmuş Olmak.57
Tüzükte Öngörülen Koşullara Sahip Olmak .58
Aynı İşkolunda Çalışır Olmak59
Sendika Üyeliğinin Kazanılması .62
Sendika Üyeliğinin Sona Ermesi.64
Üyeliğin Devam Ettiği Haller .64
Üyeliğin Askıda Kaldığı Hal66
Üyeliği Kendiliğinden Sona Erdiren Haller.67
Üyelikten Çekilme 68
Üyelikten Çıkarma70
Tipik İş Sözleşmeleri İle Çalışan İşçilerin Üyeliğinde Fiili Durum.73
KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI KAPSAMINA GİREN KAMU
GÖREVLİLERİNİN SENDİKA ÜYELİĞİ .99
1982 Anayasası’na Göre Kamu Görevlisi Kavramı .99
657 Sayılı Yasa Kapsamındaki Kamu Görevlileri .102
Memurlar.102
Sözleşmeli Personel 103
4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme
Kanunu Kapsamındaki Kamu Görevlileri 105
Kamu Görevlilerinin Sendika Üyeliği.107
Sendika Üyeliğinin Koşulları.107
Sendika Üyeliğinin Kazanılması 110
Sendika Üyeliğinin Sona Ermesi111
Üyeliğin Kendiliğinden Sona Ermesi 111
İçindekiler 11
Üyelikten Çekilme. 111
Üyelikten Çıkarılma 112
Kamu Görevlileri Sendikaları Üyeliğinde Fiili Durum . 114
VII. İŞVEREN SENDİKASI ÜYELİĞİ 126
VIII. KONFEDERASYON ÜYELİĞİ. 128
ULUSLARARASI KURULUŞLARA ÜYELİK. 130
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
ANAYASA’DA SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ 133
Sendika Özgürlüğü Kavramı 133
Sendika Özgürlüğünün Hukuki Niteliği 135
Anayasalarda Sendika Özgürlüğü . 138
1921 Anayasası. 138
1924 Anayasası. 139
1961 Anayasası. 140
1982 Anayasasında Sendika Özgürlüğünün İçeriği 142
Bireysel Sendika Özgürlüğü 142
Genel Olarak 142
Olumlu Sendika Özgürlüğü. 144
Sendika ve Üst Kuruluşlar Kurma Özgürlüğü 144
Sendikaya Üye Olma Özgürlüğü. 146
iii. Sendikal Faaliyetlere Katılma Özgürlüğü 148
Olumsuz Sendika Özgürlüğü 149
Sendikaya Üye Olmama Özgürlüğü 149
Sendika Üyeliğinden Çekilme Özgürlüğü. 151
Kollektif Sendika Özgürlüğü . 152
1982 Anayasasında Sendika Özgürlüğünün Sınırlandırılması 154
Karşılaştırmalı Hukukta Sendika Özgürlüğü 156
Federal Alman Anayasası. 156
Fransa Anayasası . 158
İtalya Anayasası 159
Portekiz Anayasası 160
İspanya Anayasası. 162
ÇALIŞMA MEVZUATINDA SENDİKA ÜYELİK GÜVENCESİ 164
6356 Sayılı Kanunda Düzenlenen Güvenceler 164
12 İçindekiler
Sendika Özgürlüğünün Güvencesi164
İşe Almada Güvence .164
İş İlişkisinin Devamı Esnasında Güvence167
İşe Son Vermede Güvence .169
İşe İade Davası ve Sendikal Tazminat171
İspat Yükü 174
Sendikal tazminat177
İşçi Kuruluşu Yöneticiliğinin Güvencesi 180
Yöneticilik Güvencesinin Kapsamı 180
Yöneticinin İş Sözleşmesinin Askıda Sayılması .182
Yöneticinin Kendisinin İş Sözleşmesini Feshetmesi184
Yöneticilik Görevinin Sona Ermesi ve Hukuki Sonuçları.185
Kanunda Düzenlenen Sebeplerle Sona Ermesi ve
Hukuki Sonuçları.185
Kanunda Düzenlenmeyen Sebeplerle Sona Ermesi ve
Hukuki Sonuçları.190
İşyeri Sendika Temsilciliğinin Güvencesi191
Temsilcinin İş Sözleşmesinin Feshine Karşı Güvence.191
Temsilcinin İşyerinin ve İşinin Değiştirilmesine Karşı
Güvence .197
4688 Sayılı Kanunda Düzenlenen Güvenceler.199
Kamu Görevlileri Sendikaları Üyeliğinin Güvencesi.199
Kamu Görevlileri Sendikaları Yöneticilerinin Güvencesi.201
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BELGELERİ205
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi205
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi 207
Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 210
AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMELERİ 212
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi212
Avrupa Sosyal Şartı215
III. UÇÖ SÖZLEŞMELERİ219
UÇÖ Anayasası ve Philadelphia Bildirgesi.219
11 Sayılı Tarım İşçilerinin Dernek Kurma ve Birleşme Haklarına
Dair Sözleşme.221
İçindekiler 13
87 Sayılı Sendika Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması
Sözleşmesi. 222
98 Sayılı Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi . 225
135 Sayılı İşletmelerde İşçi Temsilcilerinin Korunması ve Onlara
Sağlanacak Kolaylıklara İlişkin Sözleşme 228
141 Sayılı Kırsal Kesim Çalışan Örgütleri Sözleşmesi 229
151 Sayılı Kamu Hizmetinde Teşkilatlanma Hakkının Korunması ve
İstihdam Şartlarının Tespiti Usullerine İlişkin Sözleşme. 230
158 Sayılı Hizmet İlişkisine İşveren Tarafından Son Verilmesi
Hakkında Sözleşme . 233
AVRUPA BİRLİĞİ BELGELERİ 234
Çalışanların Temel Sosyal Hakları Topluluk Şartı . 234
Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı. 236
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ATİPİK ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNDE SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
ATİPİK (ESNEK) İŞ SÖZLEŞMELERİ KAVRAMI . 239
ATİPİK (ESNEK) ÇALIŞMANIN ORTAYA ÇIKIŞI 240
III. ATİPİK (ESNEK) ÇALIŞMA TÜRLERİ 241
Fonksiyonel Esneklik 241
Sayısal Esneklik. 242
Ücret Esnekliği 243
Uzaklaştırma Stratejileri. 244
Çalışma Süresi Esnekliği . 244
Güvenceli Esneklik. 245
ATİPİK (ESNEK) SÖZLEŞMELER 248
İş Kanununda Düzenlenen Atipik (Esnek) Sözleşmeler 248
Belirli Süreli Sözleşmeler. 248
Tanım . 248
Süreye Bağlanması . 248
Objektif Koşullarla Sınırlanması. 249
Yasadan Kaynaklanan Belirli Süreli İş Sözleşmeleri . 251
Kısmi Süreli Sözleşmeler 252
Çağrı Üzerine Çalışma . 257
Uzaktan Çalışma. 259
Evde Çalışma. 261
Tele Çalışma 264
14 İçindekiler
Evde Büro.265
Uydu Büro 265
iii. Komşu Büro266
Gezici Büro.266
Geçici İş İlişkisi267
Meslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisi 267
Meslek Edinilmemiş Geçici İş İlişkisi273
Pazarlamacılık Sözleşmesi.276
Deneme Süreli Sözleşmeler.279
Denkleştirme (Yoğunlaştırılmış İş Haftası)282
Mevsimlik İş Sözleşmeleri286
Alt İşveren Sözleşmeleri .289
Takım Sözleşmeleri.292
İş Kanununda Açıkça Düzenlenmeyen Atipik (Esnek) Sözleşmeler 294
İş Hukukunda İş Sözleşmesinin Türünü Belirleme Serbestisi.294
Platform Temelli Çalışmalar .295
Platform Kavramı ve Sınıflandırılması 295
Platform Çalışma Kavramı ve Çeşitleri 298
Platform Çalışma Kavramı298
Platform Çalışma Çeşitleri 299
Platform Çalışmanın Tarafları .301
Platform Çalışanları ve Örgütlenme Sorunları.305
Platform Çalışanları İle İlgili Girişimler-Ülke Örnekleri 307
İngiltere.307
Almanya 311
iii. Fransa 315
İtalya.317
İspanya 321
İş Paylaşımı (Job Sharing)325
Kayan İş Süresi327
Basit Kayan İş Süresi Modeli 329
Vasıflı Kayan İş Süresi Modeli329
Çekirdek Sürenin Bulunduğu Vasıflı Kayan İş Süreleri330
Çekirdek Sürenin Bulunmadığı Vasıflı Kayan İş
Süreleri330
Sıfır Saat Sözleşmeleri .331
İçindekiler 15
Portföy Çalışma 337
Kupon Temelli Çalışma . 340
Kupon Temelli Çalışma Kavramı 340
Farklı Ülkelerde Uygulama Örnekleri 343
Belçika . 343
İtalya. 345
iii. Fransa 347
Avusturya. 349
Yunanistan. 351
Litvanya 352
ATİPİK İŞ SÖZLEŞMELERİ İLE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SENDİKA
ÜYELİĞİNİN KOŞULLARI, KAZANILMASI VE SONA ERMESİ. 353
Atipik Çalışanların Sendika Üyeliğini Zorlaştıran Etkenler. 355
Atipik Çalışanlar ve Sendikalar-Ülke Örnekleri 357
Almanya . 357
Hollanda. 359
İtalya 362
Danimarka 363
İspanya . 364
ATİPİK İŞ SÖZLEŞMELERİ İLE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜYELİĞİNDE FİİLİ
DURUM 366
SONUÇ . 369
KAYNAKÇA. 379
