Menkul Kıymetleştirme ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler

MENKUL KIYMETLEŞTİRME VE VARLIĞA DAYALI MENKUL KIYMETLER



Dr. Gökçen TURAN ( Sermaye Piyasası Kurulu )



- Menkul Kıymetleştirme Hakkında Genel Bilgiler

- Menkul Kıymetleştirme Kavramı ve Menkul Kıymetleştirmenin Temel Unsurları

- Menkul Kıymetleştirmenin Tarihçesi

- Menkul Kıymetleştirilebilecek Varlıklar

- Menkul Kıymetleştirmenin Sağladığı Faydalar

- Menkul Kıymetleştirmenin Taşıdığı Risk ve Sakıncalar

- Menkul Kıymetleştirme ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlerin Benzer Kurumlarla İlişkisi

- Menkul Kıymetleştirmede Hukuki İlişkiler

- Menkul Kıymetleştirmede Yer Alan Taraflar

- Menkul Kıymetleştirme İşleminin Safhaları

- Menkul Kıymetleştirmede Özellik Arz Eden Hususlar

- Türk Hukukunda Menkul Kıymetleştirme

- 5582 Sayılı Kanun Öncesi

- 5582 Sayılı Kanun Sonrası





İÇİNDEKİLER.................................................................................................... IX

K ISA LTM A LA R................................................................................................XV

BİBLİYOGRAFYA.........................................................................................X V II

KONUNUN TAKDİMİ VE ELE ALINIŞ BİÇİMİ .....................................1

Birinci Bölüm

MENKUL KIYMETLEŞTİRME HAKKINDA

GENEL BİLGİLER

I. Menkul Kıymetleştirme Kavramı ve Menkul

Kıymetleştirmenin Temel Unsurları ...........................................................5

A. Menkul Kıymetleştirme Kavramı.........................................................5

B. Menkul Kıymetleştirmenin Temel Unsurları ....................................8

1. Alacakların Kaynak Şirketin Malvarlığından Ayırılması ........9

2. Özel Amaçlı Kuruluş Tarafından Menkul Kıymetlerin

İhraç Edilmesi ...................................................................................11

3. Alacakların Tahsilinden Elde Edilen Nakdin Menkul

Kıymet Ödemelerinde Kullanılması ...........................................12

II. Menkul Kıymetleştirmenin Tarihçesi.......................................................13

III.Menkul Kıymetleştirilebilecek Varlıklar..................................................15

İÇİNDEKİLERX

IV. Menkul Kıymetleştirmenin Sağladığı Faydalar......................................18

A. Kaynak Şirket Bakımından...................................................................18

B. Yatırımcılar Bakımından ..................................................................... 22

C. Genel Ekonomi Bakımından............................................................... 22

V. Menkul Kıymetleştirmenin Taşıdığı Risk ve Sakıncalar..................... 23

A. ABD'de 2007 Yılında Ortaya Çıkan Mortgage Krizinde

Menkul Kıymetleştirmenin Rolü....................................................... 24

B. Genel Olarak Menkul Kıymetleştirmenin Menfi Yönleri.............27

VI. Menkul Kıymetleştirme ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlerin

Benzer Kurumlarla İlişkisi ..........................................................................29

A. İpotek ve Mortgage Kurumlarıyla .......................................................29

B. İpotekli Tahviller ile................................................................................32

C. Medeni Kanunda Düzenlenen Taşınmaz Rehni Türleri ile......... 34

1. İpotekli Borç Senetleri.................................................................... 36

2. İrat Senetleri ......................................................................................37

3. Taşınmaz Rehni İle Güvence Altına Alınmış Ödünç

Senetleri............................................................................................. 38

D. Rehinli Tahvil İle ....................................................................................41

E. Faktoring ile..............................................................................................42

İkinci Bölüm

MENKUL KIYMETLEŞTİRMEDE HUKUKİ

İLİŞKİLER

I. Menkul Kıymetleştirmede Yer Alan Taraflar..........................................45

A. Kaynak Şirket ...........................................................................................45

B. Özel Amaçlı Kuruluş..............................................................................47

C. Aracı Kuruluş.......................................................................................... 50

D. Alacakları Takip ve Tahsil Eden Kuruluş..........................................51

E. Garanti Veren Kuruluşlar......................................................................53

1. Dahilî Güvence Mekanizmaları................................................... 54XI

a. Aşkın Teminatlandırma ......................................................... 54

b. Rücû..............................................................................................55

c. Diğer Güvenceler.......................................................................55

2. Haricî Güvence Mekanizmaları................................................... 56

a. Garanti Sözleşmeleri ............................................................... 56

b. Sigorta Sözleşmeleri..................................................................58

F. Derecelendirme Kuruluşları.................................................................59

G. Yatırımcılar.............................................................................................. 60

II. Menkul Kıymetleştirme İşleminin Safhaları ......................................... 60

A. Varlıkların Analizi ve Seçimi .............................................................. 60

B. Ödeme Yapısının Belirlenmesi ............................................................61

C. Özel Amaçlı Kuruluşun Kurulması .................................................. 63

D. Alacakların Özel Amaçlı Kuruluşa Devri ........................................ 64

E. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlerin İhraç ve Satışı.........................65

F. Alacakların Tahsili ve Menkul Kıymet Bedellerinin

Vadesinde Ödenmesi ..............................................................................67

III.Menkul Kıymetleştirmede Özellik Arz Eden Hususlar........................67

A. Alacakların Temlik Edilmesi............................................................... 68

1. Temlikin İnançlı İşlem Olma Boyutu ........................................ 69

2. Alacağa Bağlı Teminatların Temlikle Birlikte Devralana

Geçmesi ............................................................................................ 72

3. Alacağı Temlik Edenin Garanti Yükümlülüğü .........................74

4. İleride Doğacak Alacakların Temliki ..........................................76

B. Kaynak Şirketin İflası ............................................................................81

1. Alacakların Devrinin Hukuki Niteliği....................................... 82

2. Muvazaa ve İptal ...............................................................................85

a. Alacakların Gerçek Değerinden Düşük Bedelle

Satılması ..................................................................................... 88

b. Alacakların Hileli Şekilde Devredilmesi............................ 90

3. Konsolide İflas..................................................................................91

C. Özel Amaçlı Kuruluşun İflası...............................................................93XII

D. Alacakları Tahsil Hizmeti Veren Kuruluşun İflası......................... 96

Üçüncü Bölüm

TÜRK HUKUKUNDA MENKUL

KIYMETLEŞTİRME

I. 5582 Sayılı Kanun Öncesi:........................................................................ 100

A. SPKn'nun 13/A Maddesi ve Seri:III No:14 Sayılı Tebliğ ............ 100

1. Doğrudan İhraç ............................................................................. 103

2. Dolaylı İhraç ve Genel Finans Ortaklıkları............................. 105

3. Halka Arz ve Satış Esasları.......................................................... 109

B. Tebliğle Düzenlenen Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlere

İlişkin Değerlendirme ..........................................................................110

II. 5582 Sayılı Kanun Sonrası ........................................................................ 112

A. İpotek ve Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler...............................116

1. İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler .........................................116

a. Tanımı ve Temel Özellikleri .................................................117

b. Teminat Havuzu .....................................................................120

aa. Havuza dahil edilebilecek varlıklar............................. 121

bb. Teminat değeri hesaplaması ve gayrimenkul

değerlemesi........................................................................126

cc. Teminat uyum ilkeleri.................................................... 129

c. Teminat Sorumlusu ............................................................... 132

aa. Görevleri............................................................................ 133

bb. Yetkileri ............................................................................. 135

cc. Sorumluluğu..................................................................... 136

d. İhraç, Halka Arz ve Satış Esasları ...................................... 137

aa. İhraç kararı........................................................................ 137

bb. İhraç limiti......................................................................... 137

cc. Kurul kaydına alınma ve halka arz.............................. 138

dd. Halka arz edilmeksizin satış ........................................ 140

ee. İhraç edilen senetlerin kayden izlenmesi ....................141

e. Menkul Kıymetlerin İtfası.................................................... 142XIII

f. İtfanın Tehlikeye Düşmesi Halinde Alınacak

Önlemler................................................................................... 144

aa. SPKn m.13/A f.15 düzenlemesi.................................... 144

bb. Seri:III No:33 Tebliği m.29 düzenlemesi .................. 146

g. Genel Değerlendirme ........................................................... 151

2. Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler......................................... 152

B. İpoteğe ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler ................................ 158

1. İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler............................................. 158

a. Genel Olarak............................................................................ 158

b. Konut Finansmanı Fonu....................................................... 159

aa. Tanımı ve yatırım fonu ile mukayesesi....................... 159

bb. İnançlı mülkiyet ilişkisi ..................................................161

cc. Fonun kuruluşu................................................................ 165

dd. Fonun işleyişi ................................................................... 167

aaa. Fonun yönetim ve temsili...................................... 168

bbb.Fonun denetimi........................................................ 172

c. İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlerin İhraç ve Satışı........174

aa. Kayda alma.........................................................................174

bb. Satış .....................................................................................176

cc. Menkul kıymetlerin ikinci el piyasada satılması.......178

dd. İhraç edilen senetlerin kayden izlenmesi ....................178

d. Fon Portföyü ........................................................................... 179

aa. Portföyde yer alabilecek varlıklar ............................... 179

bb. Portföydeki varlıkların izlenmesi ve kaydının

tutulması ........................................................................... 188

cc. Portföy varlıklarının takibi ve tahsili.......................... 190

dd. Portföy varlıklarının saklanması ..................................191

e. İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlerin İtfası ....................... 193

f. İtfanın Tehlikeye Düşmesi Halinde Alınacak

Önlemler................................................................................... 194

aa. Fonun yeniden yapılandırılması .................................. 194

bb. Fon kurulu üyelerinin değiştirilmesi.......................... 196

cc. Kurucunun veya saklayıcının faaliyet izninin

iptali ................................................................................... 198XIV

g. Fonun sona ermesi.................................................................. 198

h. Genel Değerlendirme ............................................................ 199

2. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler.............................................. 201

3. İpotek Finansmanı Kuruluşları..................................................205

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ...............................................................209