Medeni Hukuk_{Cilt 1}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Üçüncü Baskıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 37
Birinci Bölüm
HUKUK KAVRAMI VE
MEDENİ HUKUKA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
§ 1. HUKUK KURALLARININ SOSYAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİ YERİ VE DİĞER SOSYAL DÜZEN KURALLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ
I. GENEL OLARAK SOSYAL DÜZEN KURALLARI 41
II. HUKUK KURALLARI 42
A. Hukukun Tanımı ve Amacı 42
B. Hukuka İlişkin Temel Ayırımlar 44
1. Pozitif (Olan) Hukuk– İdeal (Olması Gereken) Hukuk 44
2. Yazılı Hukuk– Yazılı Olmayan Hukuk 45
3. Maddi Hukuk – Yargılama Hukuku 46
4. Maddi Hukuk – Uygulama ve Yürürlük Hukuku 46
5. Özel Hukuk–Kamu Hukuku 47
a. Genel Olarak 47
b. Özel Hukuk Dalları 49
aa. Medeni Hukuk 49
bb. Ticaret Hukuku 49
cc. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuku 50
dd. Milletlerarası Özel Hukuk 50
c. Kamu Hukuku Dalları 50
aa. Anayasa Hukuku 50
bb. İdare Hukuku 51
cc. Ceza Hukuku ve Ceza Yargılaması Hukuku 51
dd. Devletler Genel Hukuku 51
ee. Mali Hukuk ve Vergi Hukuku 52
ff. Genel Kamu Hukuku 52
d. Karma Hukuk Dalları 52
aa. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 52
bb. Medeni Yargılama Hukuku 52
cc. İcra ve İflas Hukuku 53
6. İç Hukuk – Dış Hukuk 53
C. Hukuk Kurallarının Temel Özellikleri 53
1. Toplumsal Yaşamın Zorunlu Bir Sonucu Olması 53
2. Dışa Vurulmuş Davranış ve İlişkileri Düzenlemesi 54
3. Genel, Soyut, Sürekli ve Objektif Olması 54
4. Maddi Bir Yaptırıma Bağlanmış Olması 55
D. Hukuk Kuralının Unsurları 57
1. Hukuki Olgu ve Hukuki Sonuçtan (Yaptırımdan) Oluşması 57
2. Tümden Gelim Metodunun Geçerli Olması ve Bu Metodun Uygulaması 58
a. Kesin (Kategorik) Dedüksiyon Metodu 58
b. Zincirleme Dedüksiyon (Tümden Gelim) Metodu 60
c. Eksik Önermeli Tümden Gelim Metodu 61
III. HUKUK KURALLARININ DİĞER SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ VE BU KURALLARDAN FARKLARI 61
A. Ahlak Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 61
B. Etik Kuralları 65
1. Etik Kavramı 65
2. Hukuk ve Etik Arasındaki İlişki 66
3. Mesleki Etik Kuralları 67
4. Hukuk Etik Kuralları Düzenlemeleri 68
C. Din Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 71
D. Görgü (Adab–ı Muaşeret) Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 72
IV. HUKUK SİSTEMLERİ 73
A. Genel Olarak 73
B. Roma–Cermen Hukuk Sistemi 73
C. Anglo–Amerikan Hukuk Sistemi 74
D. Dini Hukuk Sistemleri 75
E. Sosyalist Hukuk Sistemleri 75
§ 2. MEDENİ HUKUKA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
I. MEDENİ HUKUK KAVRAMI 77
II. TÜRKİYE’DE MEDENİ HUKUK ALANINDA KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 78
A. Genel Açıklamalar 78
B. Türk Medenî Kanunu 84
1. 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi 84
2. 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu 85
a. Genel Açıklamalar 85
b. 4721 Sayılı TMK’da Getirilen Şekle ve İfadeye İlişkin Değişiklikler 87
c. 4721 Sayılı TMK’nın Aile Hukukunda Getirdiği Esasa İlişkin Bazı Değişiklikler 88
3. 4722 Sayılı Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun 91
4. Türk Medenî Kanunu’nu Değiştiren Bazı Kanunlar 92
a. 02 Ocak 2003 Tarihinde Kabul Edilen 4778 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 92
b. 30 Temmuz 2003 Tarihinde Kabul Edilen 4963 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 93
c. 20 Şubat 2008 Tarihinde Kabul Edilen 5237 Sayılı Vakıflar Kanunu 93
d. 4 Kasım 2004 Tarihinde Kabul Edilen 5253 Sayılı Dernekler Kanunu 94
e. 3 Temmuz 2005 Tarihinde Kabul Edilen 5399 Sayılı Türk Medenî Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 94
f. 4 Mayıs 2007 Tarihinde Kabul Edilen 5650 Sayılı Türk Medenî Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 95
g. 31.03.2011 Tarihinde Kabul Edilen 6217 Sayılı Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 95
h. 25.04.2013 Tarihinde Kabul Edilen 6462 Sayılı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 95
ı. 06.02.2014 Tarihinde Kabul Edilen 6518 Sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 96
i. 30.04.2014 Tarihinde Kabul Edilen 6537 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 96
5. Anayasa Mahkemesince İptal Edilen Bazı Türk Medenî Kanunu Hükümleri ve Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları 96
6. 4721 Sayılı Kanuna Ek ve Değişiklik Getiren Mevzuatın / Anayasa Mahkemesi Kararının Yürürlüğe Giriş Tarihini Gösterir Liste 98
C. Türk Borçlar Kanunu 99
1. 818 Sayılı Borçlar Kanunu 99
2. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 101
a. Genel Açıklamalar 101
b. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Getirilen Şekle ve İfadeye İlişkin Değişiklikler 101
c. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Getirilen Esasa İlişkin Değişiklikler 102
d. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Yapılan Bazı Yenilik ve Değişikliklere Değinelim 103
3. 6101 Sayılı Türk Borçlar Kanununun Uygulanması ve Yürürlüğü Hakkında Kanun 107
D. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 108
III. TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN TEMEL ÖZELLİKLERİ 111
A. Laik Karakterli Olması 111
B. Çağdaş Nitelikte Olması 111
C. Genel Nitelikte Olması 112
D. Eşitlik İlkesini Benimsemesi 112
E. Milli Nitelikte Olması 112
F. Devrimci Nitelikte Olması 112
G. Demokratik İlkeleri Benimsemiş Olması 113
H. Hâkime Geniş Takdir Yetkisi Tanıması 113
I. Yazılı Oluşu 114
İ. Bireysel Çıkarlar ile Sosyal Düşüncelere Dayanan Toplumsal Çıkarı Dengelemiş Olması 114
IV. MEDENİ HUKUKUN KONUSU VE KAPSAMI 114
A. Genel Açıklamalar 114
B. Türk Medenî Kanunu’nun Kapsamı 116
1. Başlangıç Hükümleri 116
a. Başlangıç Hükümlerinin Amacı 116
b. Başlangıç Hükümlerinin Konusu 116
c. Başlangıç Hükümlerinin Genel Hüküm Olmaması 117
d. Başlangıç Hükümlerinin Birbiriyle Olan İlişkisi 118
e. Uygulama Alanı 119
2. Kişiler Hukuku 119
3. Aile Hukuku 120
4. Miras Hukuku 120
5. Eşya Hukuku 122
6. Borçlar Hukuku 126
C. Tüketici Hukuku 130
V. MEDENİ HUKUKUN TÜRK BORÇLAR KANUNU İLE İLİŞKİSİ VE MEDENİ KANUNUN DİĞER ÖZEL HUKUK İLİŞKİLERİNE UYGULANMASI 131
A. Özel Hukukun Yeknesaklığı 131
B. Türk Medenî Kanununun Türk Borçlar Kanunu ile İlişkisi 132
1. TMK ve TBK’nın Şekli ve Maddi Bütünlüğü 132
a. Şekli Bütünlük 132
b. Maddi Bütünlük 133
2. TMK ve TBK Genel Hükümlerinin Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması 133
a. Genel Açıklamalar 133
b. Özel Hukuk İlişkisinin Belirlenmesi 134
aa. Subjektif Teori 135
bb. Egemenlik/Buyurma Teorisi 135
cc. Karma Teori 135
C. TMK ve TBK’nın Genel Hükümlerinin Belirlenmesi 136
D. Genel Hükümlerin İlişkinin Niteliğine Uygun Düştüğü Ölçüde Uygulanması 137
1. Genel Açıklamalar 137
2. Genel Hükmün Atıfla (Göndermeyle) Uygulanması 138
a. Genel Açıklamalar 138
b. Kural: Kıyasen Uygulama 138
aa. Niteliğine ve Özelliğine Uygun Olduğunda Uygulama 138
bb. Uyarlayarak (Modifiye Ederek) Uygulama 139
c. İstisna: Doğrudan Uygulanma 140
aa. TMK ve TBK Genel Olarak Düzenlediği Kavrama Atıf 140
bb. Özel Atıf 140
d. Genel Hükümlerin Uygulanamaması 141
İkinci Bölüm
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
§ 3. ÖZEL HUKUKA HAKİM OLAN İLKELER, HAK KAVRAMI,
HAKKIN KONUSU VE SAHİBİ
I. ÖZEL HUKUKA HAKİM OLAN İLKELER 143
A. İrade Serbestisi (İrade Muhtariyeti) İlkesi 143
B. Kişiye Saygı Gösterme İlkesi ile Kişi ve Kişiliğin Korunması İlkesi 143
II. HAK KAVRAMI VE HAKKI AÇIKLAYAN TEORİLER 144
A. Genel Açıklamalar 144
B. Hakkın Tanımı ve Hak Kavramını Açıklayan Görüşler 145
1. İrade Teorisi 145
2. Menfaat (Yarar) Teorisi 146
3. Karma Teori 146
III. HAKKIN KONUSU 147
IV. HAKKIN SAHİBİ (SUJESİ) 148
§ 4. HAK AYIRIMLARI
I. DAYANDIĞI HUKUK DALINA GÖRE HAKLAR 151
A. Kamu Hakları 151
1. Koruyucu Haklar 151
2. İsteme Hakları 151
3. Katılma Hakları 151
B. Özel Haklar 152
II. KONULARINA GÖRE HAKLAR 152
A. Genel Açıklamalar 152
B. Konularına Göre Hak Ayırımları 154
1. Malvarlığı Hakları 154
a. Alacak Hakları 154
b. Ayni Haklar 155
aa. Tanımı ve Unsurları 155
aaa. Ayni Hakların Eşya Üzerinde Söz Konusu Olması 155
bbb. Ayni Hakların Eşya Üzerinde Doğrudan Doğruya Hâkimiyet Sağlaması 157
ccc. Ayni Hakkın Eşya Üzerinde Sağladığı Hâkimiyet Nedeniyle Herkese Karşı İleri Sürülebilen Bir Hak Olması 157
bb. Ayni Hakka Hâkim Olan İlkeler 158
aaa. Mutlaklık İlkesi 158
bbb. Aleniyet (Kamuya Açıklık) İlkesi 159
ccc. İyiniyetli Kazanımların Korunması İlkesi 159
ddd. Tipe Bağlılık İlkesi ve Tipin Kapsamının Belirliliği İlkesi 160
eee. Belirlilik (Muayyenlik İlkesi) 160
fff. Sebebe Bağlılık İlkesi 161
ggg. Katılma (İltihak) veya Bağlanma İlkesi 162
hhh. Zaman İtibarı ile Öncelik İlkesi 163
cc. Ayni Hak Çeşitleri: Mülkiyet Hakkı–Sınırlı Ayni Haklar 163
aaa. Mülkiyet Hakkı 164
(1). Kavram 164
(2). Tek Kişi Mülkiyeti–Birlikte Mülkiyet 166
(a). Paylı Mülkiyet 166
(b). Elbirliği Mülkiyeti 167
(3). Taşınır Mülkiyeti–Taşınmaz Mülkiyeti 167
(a). Taşınmaz Mülkiyetinin Konusu ve Kazanılması 168
(b). Taşınır Mülkiyetinin Konusu ve Kazanılması 169
bbb. Sınırlı Ayni Haklar 170
(1). İrtifak Hakları 171
(a). Kişiye Bağlı İrtifaklar 173
(aa) Kişiye Bağlı Kurulması Zorunlu İrtifaklar 173
(aaa). İntifa Hakkı 173
(bbb). Oturma Hakkı 174
(bb). Kişiye Bağlı Olması Zorunlu Olmayan İrtifaklar 175
(aaa). Üst Hakkı 175
(bbb). Kaynak Hakkı 177
(b). Eşyaya Bağlı İrtifaklar 178
(aa). Kavram 178
(bb) Özellikler 179
(c). Diğer İrtifaklar 180
(2). Rehin Hakları 180
(a). Kavram 180
(b). Çeşitleri 181
(aa). Taşınmaz Rehni 181
(bb). Taşınır Rehni 182
(3). Taşınmaz Yükü 183
c. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar 184
d. Maddi Değeri Olan Fikri Haklar 184
2. Şahısvarlığı Hakları 185
a. Genel Açıklamalar 185
b. Kişilik Hakkı Kavramı 186
c. Kişilik Hakkının Temel Özellikleri 188
d. Kişilik Hakkı Kapsamında Korunacak Değerler 189
aa. Genel Olarak 189
bb. Kişilik Değerlerinin Tasnifi 190
cc. Bazı Kişilik Değerleri 190
aaa. Yaşam Hakkı, Sağlık Hakkı ve Beden Bütünlüğünün Zedelenmesi 190
bbb. Kişinin Kendisiyle Özdeş Kimliğinin Zedelenmesi 191
(1). İsmin Zedelenmesi 192
(2). Şeref ve Haysiyetin Zedelenmesi 192
(3). Ayrımcılık 193
(4). Kişisel Hayatın Zedelenmesi 193
(5). Cinsel Yaşamın İhlali 195
ccc. İrade Muhtariyetinin Zedelenmesi 195
(1). İrade Özgürlüğünün Zedelenmesi 195
(a). Yargılama Tedbirleri Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 195
(b). Adil Yargılanma Hakkının İhlali 196
(2). Hareket Etme Özgürlüğünün Zedelenmesi 196
(a). Yasa Dışı Hapis ve Yakalama ile Alıkoyma Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 196
(b). Koruma Tedbirleri Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 196
III. İLERİ SÜRÜLEBİLECEK KİŞİLER BAKIMINDAN HAKLAR 196
A. Mutlak Haklar 197
1. Kavram 197
2. Çeşitleri 197
a. Eşya Üzerindeki Mutlak Haklar 197
b. Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar 198
aa. Kavram 198
cc. Başkaları Üzerindeki Mutlak Haklar 200
B. Nisbi Haklar 200
1. Genel Açıklamalar 200
2. Nisbi Hak Ayırımları 204
a. Alelade Nisbi Haklar 204
b. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbi Haklar 204
aa. Genel Olarak 204
bb. Şerh Edilebilen Nisbi Haklar 206
aaa. Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinde Alıcının Hakkı (TMK m. 1009/1;
Tapu K. 26) 206
bbb. Sözleşmeden Doğan Önalım (Şufa) Hakkı (TMK m. 1009/1; TMK m. 735) 206
ccc. Alım (İştira) Hakkı (TMK m. 1009/1; TMK m. 736) 207
ddd. Geri Alım (Vefa) Hakkı (TMK m. 1009/1; TMK m.736) 207
eee. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinden Doğan Haklar (TMK m. 1009/1; Tapu K. 26/VII; TST m. 55/c) 208
fff. Kiracının Alacak Hakkı (TMK m. 1009/1; TBK m. 312) 208
ggg. Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlamalarda, Bağışlayanın Hakkı
(TBK m. 292) 209
hhh. Taşınmaz Rehninde Sonraki Sırada Yer Alan Rehinli Alacaklının Boşalan Dereceye Geçme Hakkı (TMK m. 871/III) 209
ııı. Paylaşmalı Mal Ayrılığında, Evliliğin İptali veya Boşanma Durumunda, Eşit Olarak Paylaşma Konusu Olan Aile Konutunda Kalma Hakkı (TMK m. 254/I–II) 210
iii. Üst Hakkı Sona Erdiğinde, Üst Hakkı Sahibine Ödenmesi Kararlaştırılan Bedele İlişkin Anlaşmadan Doğan Haklar (TMK m. 830) 210
3. Mutlak Haklar ile Nisbi Hakların Karşılaştırılması 210
IV. KULLANILMASININ ETKİSİ BAKIMINDAN HAKLAR 212
A. Yenilik Doğuran Haklar 212
1. Kavram 212
2. Yenilik Doğuran Hakların Çeşitleri 213
a. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 213
b. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 214
c. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 214
3. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri 214
a. Şarta Bağlanamaması 214
b. Kullanıldıktan Sonra Geri Dönülememesi 215
c. Bir Kez Kullanılmakla Sona Ermesi 215
d. Zamanaşımı Süresine Değil Hak Düşürücü Süreye Tabi Olması 216
B. Alelade Haklar 216
V. KULLANMA YETKİSİ BAKIMINDAN HAKLAR 217
A. Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar (Şahsa Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar) 217
B. Şahsen Kullanılması Zorunlu Olmayan Haklar 219
VI. BAĞIMSIZ OLUP OLMAMA AÇISINDAN HAKLAR 220
A. Bağımsız Haklar 220
B. Bağlı Haklar 220
VII. BAŞKASINA DEVRİNİN MÜMKÜN OLUP OLMAMASI BAKIMINDAN HAKLAR 221
A. Devredilebilir Haklar 221
B. Devredilemez Haklar 221
§ 5. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ
I. HAKLARIN KAZANILMASI 223
A. Aslen Kazanma 223
B. Devren Kazanma 223
1. Cüz’i Halefiyet 224
2. Külli Halefiyet 224
C. Tesisen Kazanma 225
II. HAKLARIN KAYBEDİLMESİ 225
A. Hakların Mutlak ve Nisbi Kaybı 225
B. Hakların İradi ve İrade Dışı Kaybı 226
§ 6. HUKUKİ OLAY VE HUKUKİ FİİL KAVRAMLARI
I. GENEL AÇIKLAMALAR 229
II. HUKUKİ OLAY 229
III. HUKUKİ FİİL VE AYIRIMLARI 230
A. Genel Açıklamalar 230
B. Hukuki Fiil Ayırımları 232
1. Hukuka Aykırı Fiiller 232
2. Hukuka Uygun Fiiller 233
a. İrade Açıklamaları 233
aa. Hukuki İşlem 233
bb. Hukuki İşlem Benzeri Fiiller 234
cc. Maddi Fiil 235
b. Bilgi (Tasavvur) Açıklamaları 236
c. Duygu Açıklamaları 237
§ 7. HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI
I. GENEL OLARAK HUKUKİ İŞLEMİN TANIMI VE UNSURLARI 239
II. HUKUKİ İŞLEMİN KURUCU UNSURLARI 240
A. İrade Beyanı 240
1. Kavram 240
2. İrade Beyanının Çeşitleri 241
a. Açık İrade Beyanı – Örtülü İrade Beyanı 241
aa. Açık İrade Beyanı 241
bb. Örtülü İrade Beyanları 242
aaa. Susma 243
bbb. Bazı İradi Davranışlar 244
b. Varması Gerekli İrade Beyanı – Varması Gerekli Olmayan İrade Beyanı 245
c. Vasıtalı İrade Beyanı – Vasıtasız İrade Beyanı 246
B. İrade Beyanının Yöneldiği Sonucun Hukuk Düzenince Tanınması (Hukuki Sonuç) 246
III. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERLİLİK UNSURLARI 247
A. Tüm Hukuki İşlemlerde Aranan Unsurlar 247
1. İrade Beyanında Bulunan Kişinin Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğu Sebebiyle Hukuki İşlem Ehliyetsizliği Bulunmamalı 247
a. Fiil Ehliyeti 248
b. Fiil Ehliyetine Göre Kişi Ayırım 248
aa. Tam Ehliyetliler 249
bb. Tam Ehliyetsizler 252
cc. Sınırlı Ehliyetliler 253
dd. Sınırlı Ehliyetsizler 254
2. Hukuki İşlemlerin Konusunun Hukuka, Ahlaka ve Kişilik Haklarına Aykırı ve İmkansız Olmaması 257
3. İrade Beyanı Muvazaalı Olmamalı 257
4. Hukuki İşlemi Meydana Getiren İradenin Sakatlanmamış Olması 260
B. Bazı Hukuki İşlemler İçin Aranan Şartlar 261
1. Geçerlilik Şekline Uyulmuş Olmalı 261
2. Hukuki İşlemi Yapan Kişinin Tasarruf Yetkisi Bulunmalı 262
3. Sebebe Bağlı İşlemlerde Tasarruf İşlemine Dayanak Teşkil Eden Geçerli Bir Borçlandırıcı İşlem Bulunmalı 263
4. Aşırı Yararlanma Bulunmamalı 263
5. Genel İşlem Koşulları Genel İçerik Denetimine Aykırı Olmamalı 263
IV. HUKUKİ İŞLEMİN TAMAMLAYICI (ETKİNLİK) UNSURLARI 264
V. HUKUKİ İŞLEM AYIRIMLARI 265
A. Hukuki İşleme Katılan Kişi Sayısı Yönünden 265
1. Bir Taraflı Hukuki İşlemler 265
2. İki veya Çok Taraflı Hukuki İşlemler 266
a. Sözleşmeler 267
b. Kararlar 268
B. Sonuçlarını Doğurduğu An Bakımından Hukuki İşlemler 270
C. Malvarlığına Yaptığı Etki Bakımından Hukuki İşlemler 271
1. Borçlandırıcı İşlem 272
2. Tasarruf İşlemi 274
3. Kazandırıcı İşlem 275
a. Genel Olarak 275
b. Hukuki Sebep 276
c. Hukuki Sebep Çeşitleri 277
aa. İfa Sebebi (causa solvendi) 277
bb. Alacak Sebebi (causa credendi) 278
cc. Bağışlama Sebebi (causa donandi) 278
dd. Diğer Sebepler 278
D. Sebebe Bağlı Olup Olmamasına Göre Hukuki İşlemler 279
VI. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERSİZLİĞİ 281
A. Genel Açıklamalar 281
B. Esnek Geçersizlik 282
C. Geçersizlik Türleri 283
1. Yokluk 283
2. Kesin Geçersizlik (Hükümsüzlük–Butlan) 286
a. Kavram ve Temel Özellikler 286
b. Kesin Geçersizlik Sebepleri 289
aa. Hukuki İşlemi Yapan Kişinin Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğu Sebebiyle Ehliyetsiz Olması 289
bb. Hukuki İşlemin Konusunun Başlangıçta İmkansız Olması 289
cc. Hukuki İşlemin Hukuka, Ahlaka, Kamu Düzenine ve Kişilik Haklarına Aykırı Olması 290
dd. Hukuki İşlemin Muvazaalı (Danışıklı) Olması 290
ee. Hukuki İşlem Geçerlilik Şekline Aykırı Olması 290
ff. Genel İşlem Koşullarında Genel İçerik Denetimine Aykırılık Bulunması 291
c. Kısmi Geçersizlik 291
3. Yazılmamış Sayılma 292
4. Düzeltilebilir Geçersizlik–Bozulabilir Geçerlilik 295
5. Askıda Geçersizlik 297
Üçüncü Bölüm
MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI
§ 8. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI
I. KAYNAK TERİMİNİN ANLAMLARI 299
A. Yaratıcı Kaynaklar 299
B. Yürürlük Kaynakları 300
C. Bilgi Kaynakları 300
II. TMK’NIN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 301
A. Genel Açıklamalar 301
B. Uygulanacak Hukukun Bulunması 302
1. Kanunun Uygulanması (secundum legem) 302
2. Kanun Tamamlanması (intra ve praeter legem) 302
3. Kanunun Düzeltilmesi (contra legem) 303
III. MEDENİ HUKUKUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 303
A. Medeni Hukukun Yazılı Kaynakları 303
1. Kanunlar 303
2. Kanun Gücünde Kararnameler 308
3. Tüzükler 309
4. Yönetmelikler 310
5. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları 311
B. Medeni Hukukun Yazılı Olmayan Kaynakları (Örf ve Âdet Hukuku) 311
1. Örf ve Âdet Hukuku Kavramı 311
2. Örf ve Âdet Hukuk Kuralının Uygulama Şartı: Kanunda Boşluk Olması 314
a. Genel Açıklamalar 314
aa. Hukuk Kuralında Boşluk Bulunabileceği Kuralı 314
bb. Hukuk Dışı Alan 316
aaa. Genel Açıklamalar 316
bbb. Kanun Koyucunun Bilinçli Olarak Susarak Hukuk Dışı Alan Yaratması 316
(1). Genel Olarak 316
(2). Karşıt Kavram Kanıtı 317
b. Boşluk Kavramı 318
aa. Kural İçi Boşluk 319
aaa. Yollama (Atıf) Kuralından Doğan Boşluk 320
bbb. Genel (Kuraldan) Kayıttan ve İçi Boş Kuraldan Doğan Boşluk 321
ccc. Tanımlama/Anlamlandırma Kuralından Doğan Boşluk 322
bb. Kural Dışı Boşluk 322
aaa. Kavram 322
bbb. Kanun Boşluğu (Kural Dışı Boşluk) Türleri 323
(1). Gerçek Boşluk 324
(a). Bilinçli (Açık) Boşluk 326
(b). Bilinçsiz Boşluk 327
(2). Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluk 327
(a). Genel Açıklamalar 327
(b). Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluk 328
(aa). Genel Olarak 328
(bb). Amaçsal Sınırlandırma 330
(aaa). Amaçsal Yorumla Kuralın Uygulanması 331
(bbb). Amaçsal Düzeltme 332
(ccc). Amaçsal Düzeltmenin Amaçsal Genişletmekten Farkı 333
(cc). Dürüstlük Kuralıyla Sınırlama/Düzeltme (Hakkın Kötüye Kullanılmasından Doğan Örtülü Boşluk) 334
c. Kanun Boşluğu Bulunmasının Sonuçları 336
3. Örf ve Âdet Hukukunun Unsurları 337
a. Objektif (Maddi) Unsur: Genellik ve Süreklilik 338
b. Manevi Unsur: Genel İnanış 339
c. Hukuki Unsur: Devlet Desteği (Maddi Yaptırım) 340
aa. Genel Açıklamalar 340
bb. Örf ve Âdet Kuralının Teamül Kuralından Farkı 341
4. Örf ve Âdet Hukukunun Türleri 342
a. Ülkesel Örf ve Âdet Hukuk Kuralı – Yöresel Örf ve Âdet Hukuk Kuralı 342
b. Genel Örf ve Âdet Hukuk Kuralı–Özel Örf ve Âdet Hukuk Kuralı 345
c. Adi (Alelade) Örf ve Âdet Hukuk Kuralı – Ticari Örf ve Âdet Hukuk Kuralı 345
5. Örf ve Âdet Hukukunun Önemi ve Fonksiyonları 346
a. Genel Açıklamalar 346
b. Örf ve Âdet Hukukunun Fonksiyonları 348
aa. Tamamlayıcı Olması 348
bb. Yorumlayıcı Olması 348
6. Örf ve Âdet Hukukunun Belirlenmesi ve Uygulanması 349
C. Hâkimin Yarattığı Hukuk 350
1. Genel Açıklamalar 350
2. Hâkimin Hukuk Yaratabilmesinin Koşulları 352
a. Kanunda Boşluk Bulunması 352
b. Örf ve Âdet Hukukunda Söz Konusu Somut Uyuşmazlığa Uygulanacak Bir Kuralın Bulunmaması 353
3. Hâkimin Hukuk Yaratırken Başvurabileceği Metodlar ve Yöntemler 353
a. Yasal Dayanağı 353
b. Hukuk Kuralı Yaratma Metodları 354
c. Hukuk Kuralı Yaratma Yöntemleri 355
aa. Kanun Hükümlerinin Kıyası (Kanunun Kıyası) ile Hukuk Yaratma 355
aaa. Genel Olarak Kıyas 355
bbb. Yorumla İlişkisi 356
ccc. Tanım 356
ddd. Hâkimin Kıyas Yükümlülüğü 356
eee. Unsurları 357
(1). Bilinçli Susmanın Kıyasa İmkan Vermesi 357
(2). Kıyas Kuralının Kanuna Karşı Hile Oluşturmaması 357
(3). Kıyas Kuralının Somut Olaya Uygun Değer Yargısı İçermesi 357
fff. Kanun Kıyası Yöntemleri 359
(1). Küçükten Büyüğe Kıyas 359
(2). Büyükten Küçüğe Kıyas 359
bb. Hukukun Genel İlkelerinin Kıyası (Hukukun Kıyası) ile Hukuk Kuralı Koyma 359
aaa. Kanuni Kıyas 360
bbb. Toplu Kıyas 360
cc. Doğrudan Doğruya Kural Koyma 362
aaa. Genel Açıklamalar 362
bbb. Hâkimin Kural Koyarken Dikkat Edeceği Hususlar 362
(1). Kural Genel ve Soyut Olmalı 362
(2). Kural Objektif Olmalı 363
(3). Kural Menfaat Dengesine Uygun ve Adil Olmalı 363
(4). Kural Hukuk Düzeni ve Genel Hukuk İlkeleri İle Uygun Olmalı 364
4. Hâkimin Koyduğu Hukuk Kurallarının Niteliği 364
a. Kanun Hükmü Niteliğinde Olmaması 364
b. Kuvvetler Ayrılığı İlkesine Aykırı Olmaması 364
c. Sadece Davaya Konu Somut Olayla İlgili Olması 365
d. Benzer Olaylarda Bağlayıcı Olmaması 365
e. Üst Yargı Denetimine Tabi Olması 366
IV. MEDENİ HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI 366
A. Genel Açıklamalar 366
B. Yardımcı Kaynaklar 368
1. Bilimsel Görüş 368
a. Genel Olarak 368
b. Benimsenmiş/Yerleşmiş Bilimsel Görüş 370
c. Bilimsel Görüş Çeşitleri 370
2. Yargı Kararları 372
a. Yargı Kararları (İçtihat) 372
b. Yerleşmiş/Benimsenmiş Yargı Kararı (Emsal İçtihat) 372
c. Hâkimin Yargı Kararlarına Sınırlı Uyma Yükümlülüğü 373
d. Yargı Uygulamasının Değiştirilmesi 374
e. Yargı Uygulamaları 375
§ 9. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASI
I. GENEL AÇIKLAMALAR 377
II. KANUNLARIN SÖZÜYLE VE ÖZÜYLE UYGULANMASI 377
A. Genel Olarak 377
B. Kanun Metninin Uygulanması 379
C. Kanunun Sözüyle Uygulanması 380
1. Kanunun Sözü 380
2. Kanunun Sözünün Açık ve Tartışmasız Anlamı 381
3. Kanunun Yorumunda Hukuk Dilinin mi, Yoksa Günlük Dilin mi Esas Alınacağı Sorunu 382
D. Kanunun Sözüyle Özünün Uyumsuzluğu 382
E. Kanunun Özüyle Uygulanması (Yorum) 385
1. Genel Açıklamalar 385
a. Genel Olarak 385
b. Intra Verba Legis İçinde Yorum 386
2. Medeni Hukukun Anlam Bakımından Uygulanması 387
a. Genel Açıklamalar 387
aa. Yorum Kavramı 387
bb. Objektif Yorum İlkesi 388
b. Yorum Çeşitleri 390
aa. Yorumu Yapan Makam Bakımından: Yasama Yorumu–Yargısal Yorum–Bilimsel Yorum 390
bb. Yorumun Kapsamı Bakımından: Daraltıcı Yorum–Genişletici Yorum 391
cc. Kabul Edilemeyen Yorum Metodu: Serbest Yorum Teorisi 391
c. Yorum Metotları 392
aa. Söze Göre (Sözel) Yorum Metodu 393
bb. Sistematik Yorum Metodu 395
cc. Mantıksal Yorum Metodu 395
dd. Tarihi Yorum Metodu 396
aaa. Sübjektif Tarihi (Kanun Koyucunun Hükmün Konuluş Anındaki İradesine Göre) Yorum 396
bbb. Objektif Tarihi (Kanun Koyucunun Hükmün Uygulama Anındaki Farazi İradesine Göre) Yorum 397
ee. Hukuk Kuralının Objektif Amaca Dayalı Yorumu 398
aaa. ‘Kavram Hukukçuluğu’ndan ‘Menfaat Hukukçuluğu’na 398
bbb. ‘Menfaat Hukukçuluğu’ndan ‘Değer Hukukçuluğu’na 399
ccc. Kanun Koyucunun Değerlerine Göre Objektif Amaca Uygun Yorum 400
d. Yorum Yaparken Yararlanılacak Araçlar (Elemanlar) 402
aa. Genel Açıklamalar: Yorum Elemanlarının Çokluğu İlkesi 402
bb. Yorum Araçları/Elemanları 403
aaa. Temel Yorum Elemanları 404
(1). Sözel–Dilbilgisi Elemanlar 404
(a). Genel Açıklamalar 404
(b). Açıklayıcı Hukuki Olgu ile Metnin Yorumu (Üç Alan/Aday Metodu) 404
(c). Normatif Hukuki Olgu ile Metnin Yorumu 405
(d). Yorumda Toplumun Günlük Konuşma Dilinin Esas Alınması 406
(e). Yorumda Hangi Andaki Dilin Esas Alınacağı Sorunu 407
(2). Sistematik Elemanlar (Kanunun Sistematiği) 407
(a). Genel Açıklamalar 407
(b). Sistematik Mantıki Yorum 408
(c). Sistematik Amaçsal Yorum 409
(3). Anayasaya Uygun Yorum ve Anayasa Kurallarının Dikey Uygulanması 409
(4). Uluslararası Anlaşmalara, Özellikle Avrupa Birliği Müktesebatına Uygun Yorum 412
(5). Tarihi Elemanlar 412
bbb. Yardımcı Yorum Elemanları 413
(1). Mantıki Elemanlar 413
(a). Genel Açıklamalar 413
(b). Mantığın Temel İlkelerine Uygunluk 413
(c). Karşıt Kavram Kanıtı 413
(d). Evleviyetle (Öncelikle) Uygulama İlkesi 414
(2). Gerçeklik Elemanları 415
(3). Mukayeseli Hukuk Uygulamasına Uygunluk Elemanı 416
e. Hukuki Yorumun Temel İlkeleri 416
III. HUKUK KURALLARININ NİTELİKLERİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 417
A. Genel Açıklamalar 417
B. Hukuk Kurallarının Nitelikleri Bakımından Çeşitleri 418
1. Emredici Hukuk Kuralları 418
a. Genel Açıklamalar 418
b. Emredici Kuralın Belirlenmesi 418
c. Emredici Kuralın Çeşitleri 420
aa. Mutlak Emredici Kural 420
bb. Nisbi Emredici Kural 420
2. Yedek Hukuk Kuralları 420
a. Genel Açıklamalar 420
b. Yedek Hukuk Kurallarının Çeşitleri 421
aa. Tamamlayıcı Yedek Hukuk Kuralları 421
bb. Yorumlayıcı Yedek Hukuk Kuralları 422
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 423
4. Düzen Kuralları 425
IV. KANUNLARIN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 425
V. KANUNLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 426
A. Genel Açıklamalar 426
B. Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesi 427
1. Temel Kural 427
2. Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesinin İstisnaları (Kanunun Geriye Yürüdüğü Durumlar) 428
a. Kazanılmamış (Beklenen) Haklar 428
b. Kamu Düzeni ve Genel Ahlaka İlişkin Hususlar 430
c. Emredici Kurallara Aykırı Durumlar 431
C. Aynı Anda Aynı Hususu Düzenleyen Birden Fazla Kanunun Bulunması Durumunda Hukuk Kurallarının Uygulanması 432
VI. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASINDA HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ 435
A. Genel Açıklamalar 435
B. Uygulama Alanı 436
C. TMK m.1 İle İlişkisi 437
D. TMK m.2 İle İlişkisi 438
E. Takdir Yetkisinin Kullanılabilmesinin Şartları 438
1. Kanunda Kural (Hüküm) İçi Boşluk Bulunmalı 438
2. Kanun Hâkime Takdir Yetkisi Vermiş Olmalı 439
a. Takdir Yetkisinin Açıkça Tanındığı Haller 440
b. Hükmün İfade Tarzının Takdir Yetkisine (Emrettiği) İşaret Ettiği Haller 441
F. Takdir Yetkisinin Çeşitleri 442
1. Hukuki Olgularda (Şartlarda) Takdir Yetkisi 442
2. Hukuki Sonuçta (Yaptırımda) Takdir Yetkisi 443
G. Hâkim Takdir Yetkisini Hukuka ve Hakkaniyete Uygun Kullanmalı 444
1. Genel Açıklamalar 444
2. Takdir Yetkisinin Sınırları 446
a. Takdir Yetkisinin Dış Sınırları: Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk 446
b. Takdir Yetkisinin İç Sınırları: Objektif Takdir (Hukuk Güvenliğini Sarsmama ve Eşitlik İlkesine Uygun Olma) 446
H. Hâkimin Takdir Hakkının Üst Yargı Denetimine Tabi Olması 448
Dördüncü Bölüm
İYİNİYETİN KORUNMASI
§ 10. İYİNİYET VE İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ
I. İYİNİYET TERİMİ, KAVRAMI VE UNSURLARI 449
A. Genel Olarak 449
B. İyiniyet Terimi 450
C. İyiniyet Kavramı 451
D. İyiniyetli Olmama / Kötüniyet Kavramı 453
E. İyiniyet ve İyiniyetin Korunması İlkesi 454
II. İYİNİYETİN VARLIĞI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR 455
A. Kural Eksikliğinin Bulunması (Kural Eksikliği Unsuru) ve Bu Durumun Hak Süjesi Tarafından Bilinmemesi 455
B. Kural Eksikliğinin İlgili Korunan Kişi Tarafından Bilinmemesinin Mazur Görülmesi (Bilmeme Unsuru) 457
1. Genel Açıklamalar 457
2. Bilmemenin Arandığı Zaman 458
3. Bilmemenin Mazur Görülmesinin Değerlendirilmesi 459
III. İYİNİYETİN KORUNMASI 460
A. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri 460
B. İyiniyetin Korunmasının İstisna Olarak Uygulanması 462
C. İyiniyetin Korunmasının Hukuki Niteliği 463
1. Genel Kural Olması 463
2. İtiraz Niteliğinde Olması ve Hâkim Tarafından Re’sen Uygulanması 463
D. İyiniyetin Korunmasının Uygulama Alanı 464
E. Dürüstlük Kuralı İle İlişkisi 464
F. İyiniyetin Korunmasının Koşulları 464
1. Kanunun İyiniyete Sonuç Bağlamış Olması 464
a. Genel Açıklamalar 464
b. İyiniyete Hukuki Sonuç Bağlanan Kanuni Durumlar 465
2. İyiniyetin Bizzat Kanunen Korunan Kişide Mevcut Olması 466
3. Hukuken Korunan Kişinin Belirli Bir Zamanda İyiniyetli Olması 467
4. Bilmemenin Mazur Görülmesi (İyiniyetlinin Objektif Özen Göstermesi) 467
a. Mazur Görülme 467
aa. Genel Açıklamalar 467
bb. Mazur Görülmenin Objektif Niteliği (Objektif Özen) 468
cc. İyiniyetlinin Mazur Görülmediği Durumlar 469
aaa. Kanundan Kaynaklanan Haller 469
bbb. Durumun Gereğinden Kaynaklanan Haller 471
ccc. Tam Ehliyetsizin Durumu 472
b. Mazur Görülebilmenin (Gerekli Özenin) Ölçüsü 472
aa. Olağan Ölçüt 472
bb. Azaltılmış Ölçüt 472
cc. Ağırlaştırılmış (Nitelikli) Ölçüt 473
IV. İYİNİYETİN KORUNMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 473
A. Genel Açıklamalar 473
B. İyiniyetin Hukuki Eksikliği Giderici Etkisi (Tam Koruması) 474
1. Emin Sıfatıyla Zilyetten Taşınır Bir Mal Üzerinde Ayni Hak Kazanımı 475
2. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Para ve Hamile Yazılı Senedin İadesinin İstenememesi 477
3. İyiniyetin Borcu Sona Erdirmesi 478
4. İyiniyetin İkinci Evliliğin Geçerli Olmasına Sebep Olması 478
C. İyiniyetin Eksik Etkisi (Kısmi Koruması) 479
1. Tam Ehliyetsizlerle Yapılan İşlemler 480
2. Rıza Dışı Elden Çıkan Taşınırları Elinde Bulunduranlar 481
3. İyiniyetin Zamanaşımı Yolu İle Bir Malın Mülkiyetini Kazandırabilmesi 483
a. Taşınır Bir Eşyanın Mülkiyetinin Zamanaşımı İle Kazanılması 483
b. Taşınmaz Bir Eşyanın Mülkiyetinin Zamanaşımı İle Kazanılması 484
4. İyiniyetin Tapu Siciline Güven İlkesi İle Birlikte Taşınmaz Mülkiyetini Kazandırması 486
V. İYİNİYET KARİNESİ VE AKSİNİN İSPATI 488
A. İyiniyetin İspatı: İyiniyet Karinesi 488
B. İyiniyet Karinesinin Sınırlandırılması 490
1. Genel Açıklamalar 490
2. Mazur Görülmeyi İspat Yükü 491
Beşinci Bölüm
DÜRÜSTLÜK İLKESİ VE
HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
§ 11. DÜRÜSTLÜK KURALI VE
HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
I. GENEL AÇIKLAMALAR 493
A. Kavram 493
1. Genel Açıklamalar 493
2. Dürüstlük Kuralı 494
3. Hakkın Kötüye Kullanımı 494
4. Dürüst Davranış ve Dürüst Davranışın Ölçüsü 495
B. Hukuki Niteliği 497
1. Genel Kural Niteliği 497
2. İkincil (Tali) Bir Kural Olması 498
3. Genel Davranış Kuralı Niteliği 500
4. Objektif Davranış Kuralı Niteliği 501
5. Temel Koruma Kuralı Niteliği 502
6. Emredici Niteliği 502
7. Hâkim Tarafından Re’sen Nazara Alınması 503
C. Uygulama Alanı 504
II. DÜRÜSTLÜK KURALININ HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI İLE İLİŞKİSİ (DÜRÜSTLÜK KURALININ BÜTÜNLÜĞÜ) 504
A. Genel Açıklamalar 504
B. Klasik Görüş 505
C. Fonksiyon Teorisi 506
D. TMK m.2/I’in Değerlendirme Kuralı Niteliği ve TMK m.2/II’nin Değiştirici Kural Niteliği 507
III. DÜRÜSTLÜK KURALI İLE İYİNİYET ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR 508
IV. DÜRÜSTLÜK KURALININ YORUMLAYICI VE TAMAMLAYICI FONKSİYONU İLE UYGULAMA ALANI 509
A. Genel Açıklamalar 509
B. Dürüstlük Kuralına Aykırı Davranışın Hukuki Sonucu 510
C. Uygulama Alanı: Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında 511
D. Dürüstlük Kuralının Fonksiyonları 513
1. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Uygulanmasında Fonksiyonları 513
a. Sözleşmenin Kurulmasında ve İrade Beyanının Bağlayıcılığında Yorumlama Fonksiyonu 514
b. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Yorumlanması ve Tamamlanması Fonksiyonu 515
aa. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Yorumunda 515
aaa. Genel Açıklamalar 515
bbb. Başlıca Yorum İlkeleri 518
(1). Dürüstlük Kuralına Uygun Yorum 518
(2). Sözleşmenin Kurulduğu Ana Göre Yorum 518
(3). Yorum Anlaşmasına Uygun Yorum 518
(4). Kanuna Uygun Yorum 519
(5). Sözleşmeyi Ayakta Tutma İlkesine Göre Yorum 519
(6). Borçlunun Yararına Olan Anlama Üstünlük Tanıyan Yorum 519
(7). Karşılıksız Kazandırmada Bulunan Lehine Yorum 519
(8). Beyanı Düzenleyen Aleyhine Yorum 520
(9). Haktan Vazgeçmeyi Düzenleyen Hükümlerin Dar Yorumu 520
bb. Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Tamamlanmasında 520
c. Hukuki İşlemde (Sözleşmede) Yan Edim veya Yan Yükümlülüklerin Tamamlanması Fonksiyonu 521
d. Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Tahvilinde (Dönüştürülmesinde) Yorumlama Fonksiyonu 522
e. Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanmasında Tamamlama Fonksiyonu 524
2. Dürüstlük Kuralının Davranışa Hukuki Sonuç Bağlayarak Tamamlaması Fonksiyonu 528
a. Güven Sorumluluğu 529
b. Sözleşme Öncesi Davranıştan Sorumluluk (Culpa in contrahendo) 531
3. Kanun Hükümlerinin Yorumlanmasında ve Boşlukların Doldurulmasında Dürüstlük Kuralının Fonksiyonu 533
4. Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesi Fonksiyonu 534
V. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 535
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 535
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Şartları 537
1. Genel Açıklamalar 537
2. Hukuken Tanınmış Bir Hakkın Varlığı 538
3. Hakkın Kötüye (Dürüstlük Kuralına Aykırı) Kullanılması 539
4. Hakkın Açıkça Kötüye (Dürüstlük Kuralına Aykırı) Kullanılması 543
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Hukuki Sonucu 544
D. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Düzeltici Fonksiyonu ve Uygulama Alanı 546
1. Hukuk Kuralındaki Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluğun Doldurulması 546
2. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Düzeltilmesi 547
a. Genel Açıklamalar 547
b. Hakkın Açıkça Kötüye Kullanıldığı Haller 549
aa. Hakkın Haklı Bir Menfaat Olmamasına Rağmen Kullanılması 549
aaa. Genel Açıklamalar 549
bbb. Yararsız ve Eziyet Verici Hakkın Kullanılması 550
ccc. Hukuki Kurumların Kötüye Kullanılması 553
(1). Genel Açıklamalar 553
(2). Vekaletin Kötüye Kullanılması 553
(3). Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasında (Aralanmasında) 558
bb. Hakkın Kullanılmasının Sağladığı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Oransızlık Olması 562
cc. Karşı Tarafta Uyandırılan Güvene Aykırı Davranışta Bulunulması (Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılık) 565
aaa. Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılık Kavramı 565
bbb. Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılığın Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Etmesinin Unsurları 565
ccc. Uygulama Örnekleri 566
(1). Hakkın Kullanılmayacağına Karşı Tarafta Güven Uyandırıldıktan Sonra Hakkı Menfaati Olmaksızın Kullanılması 566
(2). Hukuk Aykırı Davranış 568
(3). Önceden Mevcut Bir Geçersizliğe veya Haksızlığa, Çıkarı Sona Erince İtiraz Edilmesi 569
(4). Sözleşmeyle Beklenen Aykırılık 570
(5). Bir Hakkın Kullanılmasının Başka Bir İşlemle Engellenmesi 570
dd. Hakkın Kötüye Kullanılarak Kazanılması 571
Altıncı Bölüm
HAKLARIN KORUNMASI
§ 12. HAKLARIN HAK SAHİBİ ELİYLE KORUNMASI
I. GENEL AÇIKLAMALAR 573
II. HAKLI SAVUNMA (MEŞRU MÜDAFAA) 573
A. Kavram 573
B. Haklı Savunmanın Şartları 574
1. Şahısvarlığı veya Malvarlığı Değerlerine Bir Saldırı Olmalı 574
2. Saldırı Fiilen Başlamış veya Başlaması Kuvvetle Muhtemel Olmalı 574
3. Saldırı Hukuka Aykırı Olmalı 575
4. Savunma Bizzat Saldırana Karşı Yapılmalı 575
5. Saldırının Onunla Orantılı Savunma İle Ortadan Kaldırılması Zorunluluğu 575
C. Haklı Savunmanın Hukuki Sonucu 576
III. ZORUNLULUK (IZTIRAR) HALİ 576
A. Kavram 576
B. Zorunluluk Halinin Şartları 577
1. Kendisinin veya Başkasının Şahıs ve Malları İçin Açık ya da Yakın Bir Zarar Tehlikesi Söz Konusu Olmalı 577
2. Tehlike Malına Zarar Verilenden Kaynaklanmamalı 577
3. Tehlike Üçüncü Bir Kişinin Mallarına Zarar Verilerek Önlenmeli 577
4. Önlenmek İstenen Tehlike veya Zarar İle Üçüncü Kişinin Mallarına Verilecek Zarar Arasında Uygun Bir Denge Bulunmalı 578
C. Zorunluluk Halinin Hukuki Sonuçları 578
IV. KENDİ HAKKINI KORUMAK İÇİN GÜÇ KULLANMA 578
A. Kavram 578
B. Kendi Hakkını Korumak İçin Güç Kullanmanın Şartları 579
1. Bir Hakkın Korunması Söz Konusu Olmalı 579
2. Kolluk Gücünün Zamanında Müdahalesi Mümkün Olmamalı 579
3. Hakkın Korunması İçin Başka Bir Yol Bulunmamalı 580
4. Güç Kullanma Dengeli Olmalı 580
C. Kendi Hakkını Korumak İçin Güç Kullanmanın Hukuki Sonuçları 580
§ 13. HAKLARIN DEVLET ELİYLE KORUNMASI
I. DAVA KAVRAMI 581
A. Genel Olarak 581
B. Maddi Hukuk İle Yargılama Hukuku Arasındaki İlişki 581
II. TALEP HAKKI–DAVA HAKKI KAVRAMLARI VE BU KAVRAMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ 582
A. Talep Hakkı 582
1. Talep Kuralı 582
2. Talep Hakkı Kavramı 582
3. Talep Hakkı Çeşitleri 583
4. Taleplerin Çokluğu 584
a. Genel Açıklamalar 584
b. Taleplerin Seçenekliliği (Alternatif Talepler) 585
aa. Genel Açıklamalar 585
bb. Taleplerin Seçenekliliğinde En İyi Giderim İmkanı Veren Talebin Tercih Edilmesi (Üstünlüğü) 585
c. Taleplerin Yarışması (Kümülatif Talepler) 585
aa. Genel Açıklamalar 585
bb. Taleplerin Yarışmasında En İyi Giderim İmkanı Veren Talebin Tercih Edilmesi (Üstünlüğü) 586
cc. Seçimlik Talep – Seçimlik Yetki Veren Talep: Talebin Teke İndirilmesi 586
dd. Özel Talep– Genel Talep 587
aaa. Genel Açıklamalar 587
bbb. Kanunların/Kuralların/Taleplerin Çatışması 587
(1). Özel Talebin Genel Talebe Tercih Edilmesi (Üstünlüğü) 588
(2). Özel Taleplerin Çatışması veya Alternatif Olması 588
B. Dava Hakkı 589
III. DAVA ÇEŞİTLERİ 590
A. Davaların Etkileri Yönünden Çeşitleri 590
1. Eda Davaları 590
2. Tespit Davaları 590
3. Yenilik Doğuran Davalar 590
B. Davanın Usuli Yönden Çeşitleri 591
1. Çekişmesiz Davalar 591
2. Çekişmeli Davalar 591
IV. DAVA TARAFLARI VE DAVALININ DAVRANIŞI: SAVUNMA HAKLARI 594
A. Genel Açıklamalar 594
B. Davalının Savunması (Savunma Hakları) 595
1. Davalının İnkar Savunması 596
2. Davalının İtiraz Savunması (İtiraz Hakkı) 596
3. Davalının Def’ileri (Def’i Hakkı) 596
4. İtiraz İle Def’i Arasındaki Farklar 596
V. DAVADA İSPAT YÜKÜ VE İSPAT 597
A. İspat Kavramı 597
1. Genel Açıklamalar 597
2. İspatın Konusu 598
3. İspatın Görünüm Şekilleri 599
4. İspat Araçları: Delil 600
B. İspat Yükü 602
1. Kavram 602
2. Objektif İspat Yükü – Subjektif İspat Yükü 602
3. İspat Yükü Kuralı ve İstisnası 603
a. Kural: Taraflardan Her Biri Hakkını Dayandırdığı Olguların Varlığını İspatla Yükümlüdür 603
b. Hakkı Kuran Olguları İspat Yükü 605
c. Hakkı Kaldıran veya Sınırlayan Olguları İspat Yükü 605
aa. Hakkı Kaldıran Olguları İspat Yükü 606
bb. Hakkı Sınırlayan Olguları İspat Yükü 606
d. İspat Yükünün Kanunla Düzenlendiği Durumlar 606
e. Olumsuz Olguların İspatı 607
f. Kuralın İstisnaları 608
aa. Çekişmesiz Olgular 609
aaa. Tarafların Anlaştıkları Olgular ve Özellikle İkrar Edilen Olgular 609
bbb. Herkesçe Bilinen Olgular 610
ccc. Hâkimin Bildiği Olgular 610
bb. TMK m.6’dan Farklı Olarak Kanunun İspat Yükünü Özel Olarak Düzenlediği Durumlar 610
aaa. Özel İspat Kuralları 611
bbb. Kanuni Faraziye/Fiksiyon 611
cc. Karineler 613
aaa. Genel Olarak 613
bbb. Kanuni Karine 614
(1). Dar Anlamıyla Kanuni Karine 615
(a). Genel Açıklamalar 615
(b). Konusuna Göre Kanuni Karine Türleri: Olay Karinesi – Hak Karinesi 617
(c). Aksinin İspat Edilebilmesine Göre Kanuni Karine Türleri: Adi Karine–Kesin Karine 618
(2). Maddi Karine (Kuvvetli Tecrübe Kuralı) 621
(a). Genel Açıklamalar 621
(b). Kanuni Karineden Farkı 622
(3). Fiili Karine (=Emare İspatından) (Zayıf Tecrübe Kuralından) Farkı 623
(a). Kavram 623
(b). Niteliği 624
(c). Kanuni Karineden Farkı 624
(d). Maddi Karine İlk Görünüş İspatından Farkı 624
VI. RESMİ SİCİL VE SENETLERİN İSPAT GÜCÜ 625
A. Genel Açıklamalar 625
B. Resmi Sicille İspat 626
C. Resmi Belgeyle İspat 627
D. Resmi Sicil ve Senetlerde İspat Yükü ve Bu Delilin İspat Gücü 627
1. Genel Açıklamalar 627
2. Resmi Senedin İspat Gücünün Kuvvetlendirilmesi 628
3. Resmi Sicilin İspat Gücünün Kuvvetlendirilmesi 629
VII. CEBRÎ İCRA 629
A. Genel Açıklamalar 629
B. Cebri İcra Türleri 634
Kaynakça 639
Kavramlar Dizini 657