Uluslararası Hava Yolu Taşımalarında Taşıyıcının Yüke İlişkin Sorumluluğu
Gökhan TURHAN
Konu Başlıkları
- Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesi
- Hava Yoluyla Yapılan Uluslararası Taşımalarda Taşıyıcının Sorumluluğuna İlişkin Düzenlemeler ve Uygulanma Şartları
- Taşıyıcının Sorumlu Olduğu Haller, Taşıyıcının Sorumluluğunun Şartları ve Hukuki Niteliği
- Taşıyıcının Adamlarının Belirlenmesi ve Sorumluluğunun Şartları
- Taşıyıcının Sorumluluğunun Kapsamı ve Sorumluluktan Kurtulması
- Sorumluluk Davaları
Hava yolu taşımacılığı günümüz şartlarında en seri ve en güvenilir ulaşım yoludur. Hiç şüphesiz ki küresel ticaret hacminin her geçen gün daha da artması hava yolu ile yük taşımasına olan ilginin de artmasını sağlamıştır. Ancak bu gelişmelerle beraber hava yolu ile gerçekleşen uluslararası yük taşımalarında taşıyıcının sorumluluğunun yeknesak düzenlemelerle ele alınması zarureti duyulmuştur. Varşova/Lahey Sözleşmesi ve Montreal Sözleşmesi uluslararası taşımalarda yükün zıyaı, hasara uğraması ve gecikmesi durumlarında hava yolu taşıyıcısının sorumluluğunu düzenlemektedir. Çalışmamız, Varşova/Lahey Sözleşmesi ve Montreal Sözleşmesi kapsamına giren uluslararası yük taşımalarında ortaya çıkan çeşitli problemleri Türk Hukuku açısından detaylıca değerlendirmektedir. Hem doktrine hem de uygulamaya katkı sağlayacak olan bu çalışmamız, yerleşik Türk Hukuku prensipleri, doktrindeki görüşler, Yargıtay kararları ile yabancı devlet mahkemelerinin kararlarını da dikkate alarak Türkiye açısından Varşova/Lahey Sözleşmesi'nin ve Montreal Sözleşmesi'nin uygulamasına dair problemleri çözmeyi hedeflemektedir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
Birinci Bölüm
Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesi
I. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesi'nin Tanımı, Unsurları ve Kuruluşu
A. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Tanımı
B. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Unsurları
1. Taşıma Taahhüdü
2. Taşımanın Ücret Karşılığında Yerine Getirilmesi
C. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Kuruluşu
1. Genel Olarak
2. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Şekli
3. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin İçeriği
II. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Tarafları ve İlgili Diğer Kişiler
A. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Tarafları
1. Taşıyıcı
2. Gönderen
3. Yolcu
B. İlgili Diğer Kişiler
1. Gönderilen
2. Taşınacak Yükün Sahipleri
III. Hava Yoluyla Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
A. Genel Olarak
B. Türk Ticaret Kanunu'nda Düzenlenen Bir Sözleşme Olması
C. Kesin Vadeli İşlem Olma Niteliği
D. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Olma Niteliği
İkinci Bölüm
Hava Yoluyla Yapılan Uluslararası Taşımalarda Taşıyıcının Sorumluluğuna İlişkin Düzenlemeler ve Uygulanma Şartları
I. Taşıyıcının Sorumluluğunu Düzenleyen Hükümler
A. Genel Olarak
B. 1929 Tarihli Varşova Sözleşmesi ve Ek Protokolleri (Varşova/Lahey Sistemi)
1. 1929 Tarihli Varşova Sözleşmesi
2. 1929 Tarihli Varşova Sözleşmesi'nin Tadilleri
C. Özel Taşıma Anlaşmaları
1. 1966 Tarihli Montreal Geçici Anlaşması (1966 Montreal Intercarrier Agreement)
2. 1995 Tarihli IATA Geçici Anlaşması (1995 IATA Intercarrier Agreement) ve 1996 Tarihli Hükümlerin Uygulanmasına dair Anlaşma (1996 Measures of Implementation Agreement)
D. 1999 Tarihli Montreal Sözleşmesi
1. 1999 Tarihli Montreal Sözleşmesi'nin Hazırlanması
2. Varşova/Lahey Sistemi'nin Konsolidasyonu
3. Montreal Sözleşmesi'nin Taşıyıcının Sorumluluğu Açısından Getirdiği Düzenlemeler
4. Montreal Sözleşmesi Kapsamında Belirlenen Sorumluluk Sınırlarının Tadil Edilmesi
E. Ulusal Hukuk
1. Genel Olarak
2. Mahkemenin Kendi Hukuku (Lex Fori)
3. Taraflarca Sözleşme Çerçevesinde Belirlenen Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kurallarına Göre Tayin Edilecek Hukuk
II. IATA Şartları
A. Sözleşmesel Hükümler
1. Genel İşlem Şartları
2. Özel Sözleşme Şartları
III. Varşova/Lahey Sözleşmesi'nin ve Montreal Sözleşmesi'nin Uygulanma Şartları
A. Genel Olarak
B. Taraflar Arasında Bir Taşıma Sözleşmesinin Mevcut Olması
C. Taşımanın Hava Aracıyla Yapılıyor Olması D. Taşımanın Ücret Karşılığında Yapılıyor Olması
E. Taşımanın Konusunun Yolcu, Bagaj veya Yük Olması
F. Taşımanın Uluslararası Nitelikte Olması
Üçüncü Bölüm
Taşıyıcının Sorumlu Olduğu Haller, Taşıyıcının Sorumluluğunun Şartları ve Hukuki Niteliği
I. Taşıyıcının Yükün Zayi Olması ve/veya Hasara Uğraması Halinde Doğan Sorumluluğunun Şartları ve Hukuki Niteliği
A. Taşıyıcının Sorumluluğunun Şartları
1. Genel Olarak
2. Zarara Sebebiyet Veren Olay
3. Zarara Sebebiyet Veren Olayın Hava Yolu İle Taşıma Süresi İçerisinde Meydana Gelmesi
4. Zarar 102
II. Taşıyıcının Yükün Gecikmesi Halinde Sorumluluğunun Şartları ve Hukuki Niteliği
A. Taşıyıcının Sorumluluğunun Şartları
1. Genel Olarak
2. Gecikme
3. Zarar
4. İlliyet Bağı
B. Taşıyıcının Sorumluluğunun Hukuki Niteliği
Dördüncü Bölüm
Taşıyıcının Adamlarının Belirlenmesi ve Sorumluluğunun Şartları
I. Taşıyıcının Adamları Kavramı
A. Genel Olarak
B. Taşıyıcının Tabiiyetinde Olan ve Sürekli Hizmetlerinden Yararlanılan Kişiler
C. Taşıyıcının Hizmetlerinden Yararlandığı Kişiler
II. Taşıyıcının Adamlarının Fiillerinden Doğan Sorumluluğunun Şartları
Beşinci Bölüm
Taşıyıcının Sorumluluğunun Kapsamı ve Sorumluluktan Kurtulması
I. Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırlandırılması, Sorumluluk Açısından Öngörülen Limitler ve Taşıyıcının Sınırsız Sorumluluğu
A. Genel Olarak
B. Sınırlı Sorumluluk
1. Sınırlı Sorumluluk İlkesinin Uygulandığı Haller
2. Sınırlı Sorumluluk Açısından Öngörülen Limitler
3. Sınırlı Sorumluluk Açısından Nazara Alınması Gereken Diğer Haller
4. Sınırlı Sorumluluktan Yararlanacak Kişiler
C. Sınırsız Sorumluluk
1. Genel Olarak
2. Sınırsız Sorumluluk Sebepleri
II. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması
A. Genel Olarak
B. Sorumluluktan Kurtulma Halleri
1. Kurtuluş Kanıtı
2. Müterafik Kusur
3. Sözleşmesel Hükümler
Altıncı Bölüm
Sorumluluk Davaları
I. SORUMLULUK DAVALARININ TARAFLARI VE TARAFLARIN İSPAT YÜKÜ
A. Taraflar
1. Davacı
2. Davalı
B. Tarafların İspat Yükü
1. Sınırlı Sorumluluk Halinde İspat Yükü
2. Sınırsız Sorumluluk Halinde İspat Yükü
II. SORUMLULUK DAVALARININ HUKUKİ SEBEPLERİ, DAVA AÇMA SÜRELERİ, GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME VE TAHKİM
A. Sorumluluk Davasının Hukuki Sebepleri
B. Dava Açma Süreleri
C. Görevli Mahkeme
D. Yetkili Mahkeme
1. Genel Olarak
2. Taşıyıcının İkametgâhı Mahkemesi
3. Taşıyıcının Asıl İş Merkezinin Bulunduğu Yer Mahkemesi
4. Taşıyıcının Taşıma Sözleşmesini Yaptığı İş Yerinin Bulunduğu Yer Mahkemesi
5. Varma Yeri Mahkemesi
E. Tahkim
III. SORUMLULUK DAVALARINA İLİŞKİN DİĞER BAZI MESELELER
A. Yük Taşımalarında Hasarın ve Gecikmenin İhbarı
B. Mahkeme Masrafları, Dava ile ilgili Diğer Masraflar ve Faiz
C. Özel Çekme Hakkı'nın Kur Değerinin Hesaplanması
SONUÇ
KAYNAKÇA
