Dr. Tuba BİRİNCİ UZUN
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR..... 15
BİBLİYOGRAFYA..... 19
G İ R İ Ş
§ 1. KONUNUN TAKDİMİ.... 39
§ 2. GENEL OLARAK SÖZLEŞMENİN İHLALİ SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARIN HESAPLANMASI VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ... 42
I. Genel Olarak..... 42
II. Zararın Hesaplanması..... 44
A. Zararın İspatı 44
B. Zararın Hesaplanacağı Tarih. 45
C. Hesaplama Yöntemleri 46
D. Denkleştirme (Zarardan Faydaların İndirilmesi) 47
III. Tazminatın Belirlenmesi.... 48
A. Tazminatın Miktarının Belirlenmesi 48
1. Genel Olarak..... 48
2. İndirim Sebepleri.... 49
a. Genel Olarak.... 49
b. Zarar Verenin Kusurunun Hafif Olması.. 50
c. Zarar Görenin Zarara Razı Olması.. 51
d. Zarar Görenin Zararın Doğmasında ya da Artmasında Etkili Olması 52
e. Tazminatı Ödemenin Zarar Vereni Yoksulluğa Düşürecek Olması 55
f. Diğer Sebepler (Durumun Gereği) 56
B. Tazminatın Türünün Belirlenmesi 58
§ 3. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ ÇERÇEVESİNDE TAZMİNATIN TARAFLARCA BELİRLENMESİ 60
B İ R İ N C İ B Ö L Ü M GÖTÜRÜ TAZMİNAT KAVRAMI, GÖTÜRÜ TAZMİNATIN UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ, AMACI, TÜRLERİ, DÜZENLENİŞ BİÇİMİ VE UYGULAMA ALANI
§ 1. GÖTÜRÜ TAZMİNAT KAVRAMI... 65
§ 2. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN UNSURLARI... 68
I. Genel Olarak. 68
II. Taraflar Arasında Bir Borç İlişkisinin Bulunması 69
III. Götürü Tazminat Olarak Kararlaştırılan Bir Edimin Bulunması 71
A. Genel Olarak. 71
B. Götürü Tazminat Ediminin Türü ve Ödenme Biçimi 73
C. Götürü Tazminat Ediminin Miktarı 76
IV. Tarafların Anlaşması (Götürü Tazminat Anlaşması) 81
A. Genel Olarak. 81
B. Tarafları 82
C. Şekli 84
§ 3. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN HUKUKİ NİTELİĞİ.. 87
I. Tek Tarafa Borç Yüklemesi 87
II. Kendine Özgü (Sui Generis) Yapıda Olması 88
III. Asıl Borca Bağlı Olması 90
A. Genel Olarak. 90
B. Geçerliliği Bakımından. 91
C. Şekil Bakımından. 91
D. İfa Yeri ve Zamanı Bakımından. 92
E. Alacağın Devri Bakımından. 92
F. Borcun Üstlenilmesi Bakımından. 92
G. Teminata Bağlanması Bakımından. 93
H. Sona Ermesi Bakımından. 98
IV. Tali (İkincil) Nitelikte Olması 100
§ 4. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN AMACI.... 101
I. Genel Olarak. 101
II. Zararın Giderilmesi 102
III. Zararı İspat Yükünden Kurtulma. 104
IV. Şeffaflığın ve Hukuki Güvenliğin Sağlanması 106
V. Sorumluluğun Sınırlandırılması 109
§ 5. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN TÜRLERİ... 110
I. Genel Olarak. 110
II. Nispi (Aksi İspat Edilebilen) Götürü Tazminat 112
III. Kısmen Nispi (Asgari/Azami) Götürü Tazminat 114
A. Asgari Götürü Tazminat 115
B. Azami Götürü Tazminat 116
IV. Mutlak (Aksi İspat Edilemeyen) Götürü Tazminat 118
§ 6. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN DÜZENLENİŞ BİÇİMİ.. 119
I. Genel Olarak. 119
II. Türk Hukukunda. 121
III. Alman Hukukunda. 122
IV. İsviçre Hukukunda. 123
V. Fransız Hukukunda. 123
VI. Hollanda Hukukunda. 124
VII. Anglo-Amerikan Hukukunda. 125
VIII. Uluslararası Sözleşmelerde. 126
§ 7. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN UYGULAMA ALANI.. 128
I. Genel Olarak. 128
II. Genel İşlem Koşulu Olarak. 134
İ K İ N C İ B Ö L Ü M GÖTÜRÜ TAZMİNATIN CEZA KOŞULUNDAN VE DİĞER BENZER KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ
§ 1. CEZA KOŞULUNDAN AYIRT EDİLMESİ. 137
I. Genel Olarak Ceza Koşulu. 137
II. Götürü Tazminatın Ceza Koşulundan Ayırt Edilmesi Gerekliliği 139
III. Götürü Tazminat ile Ceza Koşulu Arasındaki Farklar 146
A. Amaç Bakımından. 146
B. Zarar ile İlişkisi Bakımından. 148
C. Kusur ile İlişkisi Bakımından. 149
D. Asıl Borcun İfası ile İlişkisi Bakımından. 151
E. Kararlaştırılan Edimin Konusu Bakımından. 153
F. Uygulanacak Hükümler Bakımından. 153
IV. Götürü Tazminatın Ceza Koşulundan Ayırt Edilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar... 154
V. Karşılaştırmalı Hukukta Durum... 164
A. Kara Avrupası Hukukunda.... 164
1. Alman Hukukunda.... 164
2. İsviçre Hukukunda.... 166
3. Fransız Hukukunda.... 168
4. Hollanda Hukukunda.... 169
B. Anglo-Amerikan Hukukunda... 171
C. Uluslararası Sözleşmelerde.... 177
1. Milletlerarası Ticari Sözleşmelere İlişkin UNIDROIT İlkelerinde 177
2. Avrupa Sözleşme Hukuku İlkelerinde.. 179
3. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşmasında 181
§ 2. DİĞER BENZER KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ. 186
I. Cayma Parasından ve Dönme Cezasından.. 186
II. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenmeden... 190
III. Kefaletten...... 191
IV. Şarta Bağlı Borçtan..... 193
V. Seçimlik Borçtan..... 195
VI. Seçimlik Yetkiden..... 197
VII. Sorumsuzluk Anlaşmasından.... 198
VIII. Götürü Ücretten..... 201
IX. Sulh Sözleşmesinden, Davayı Kabulden, Davadan Feragatten ve Borç Tanımasından.. 202
X. Kanundan Doğan Götürü Tazminattan... 204
A. Genel Olarak..... 204
B. Temerrüt Faizinden.... 206
C. İhbar Tazminatından.... 211
D. İcra İnkâr ve Kötüniyet Tazminatından.. 214
E. Hamil veya Kendisine İhbarda Bulunan Cirantanın İhbar Yükümlülüğünü İhlal Etmesi Halinde Ödemek Zorunda Kaldığı Tazminattan... 217
Ü Ç Ü N C Ü B Ö L Ü M GÖTÜRÜ TAZMİNAT ALACAĞININ MUACCEL OLMASI
§ 1. MUACCEL OLMASININ KOŞULLARI... 221
I. Asıl Borcun İhlal Edilmiş Olması... 221
II. Asıl Borcun İhlali Nedeniyle Bir Zarar Meydana Gelmiş Olması 223
A. Genel Olarak..... 223
B. Maddi Zarar..... 227
1. Müspet Zarar..... 227
2. Menfi Zarar..... 228
C. Manevi Zarar..... 231
1. Genel Olarak..... 231
2. Manevi Zarara İlişkin Götürü Tazminat Anlaşması Yapılıp Yapılamayacağı Sorunu 232
a. Genel Olarak.... 232
b. Sorunun Manevi Tazminatın Niteliğini ve İşlevini Açıklayan Görüşler Bakımından Ele Alınması..... 232
c. Sorunun Bazı Götürü Tazminat Anlaşmalarının Aynı Zamanda Sorumsuzluk Anlaşması Niteliği Taşıması Bakımından Ele Alınması.. 235
III. Asıl Borcun İhlali İle Meydana Gelen Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunması.... 238
IV. Asıl Borcun Kusurlu Olarak İhlal Edilmiş Olması.. 238
§ 2. MUACCEL OLMASININ SONUÇLARI... 244
I. Götürü Tazminat Alacağının İleri Sürülmesi.. 244
II. Genel Hükümlerden Doğan Taleplerin İleri Sürülmesi. 245
A. Genel Olarak..... 245
B. Aynen İfa Talebi..... 245
C. Tazminat Talebi..... 248
D. Sözleşmeden Dönme.... 249
D Ö R D Ü N C Ü B Ö L Ü M GÖTÜRÜ TAZMİNATIN GEÇERSİZLİĞİ VE HÂKİMİN GÖTÜRÜ TAZMİNATA MÜDAHALESİ
§ 1. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN GEÇERSİZLİĞİ.. 255
I. Genel Olarak..... 255
II. Asıl Borcun Geçersizliği Nedeniyle Götürü Tazminatın Geçersiz Olması..... 255
III. Asıl Borçtan Bağımsız Olarak Götürü Tazminatın Geçersiz Olması..... 259
A. Götürü Tazminatın Yokluğu... 259
1. Genel Olarak..... 259
2. Genel İşlem Koşulu Niteliğindeki Götürü Tazminatın Yazılmamış Sayılması 260
B. Götürü Tazminatın Kesin Hükümsüzlüğü.. 262
1. Genel Olarak..... 262
2. Götürü Tazminatın Hukuka Aykırı Olması.. 263
a. Genel Olarak.... 263
b. Sorumsuzluk Anlaşmalarına İlişkin TBK md.115 ve md.116 Hükümleri Karşısında Götürü Tazminatın Durumu... 266
c. Genel İşlem Koşulu Niteliğindeki Götürü Tazminatın Durumu 269
d. 6502 Sayılı TKHK’nin Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlara İlişkin 5. Maddesi Karşısında Götürü Tazminatın Durumu 272
3. Götürü Tazminatın Ahlaka Aykırı Olması.. 277
4. Götürü Tazminatın İmkânsız Olması.. 282
C. Götürü Tazminatın İptal Edilebilirliği... 284
1. Genel Olarak..... 284
2. İrade Bozuklukları.... 285
a. Yanılma..... 285
b. Aldatma..... 290
c. Korkutma.... 293
3. Aşırı Yararlanma.... 295
IV. Götürü Tazminatın Geçersizliğinin Asıl Borca Etkisi. 297
§ 2. GÖTÜRÜ TAZMİNATA HÂKİMİN MÜDAHALESİ. 301
I. Genel Olarak..... 301
II. Sözleşmenin Uyarlanması Bakımından... 304
III. Aşırı Tazminat Miktarının İndirilmesi Bakımından.. 311
IV. Tazminat Miktarının Artırılması Bakımından.. 313
V. Tazminattan İndirim Sebeplerinin Uygulanması Bakımından. 314
SONUÇ...... 317
