Siyasi Tarih

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
İkinci Basıya Önsöz 7
Kısaltmalar 17
Birinci Bölüm
SİYASİ TARİH KAVRAMI VE
İHTİLALLER ÇAĞINA KADAR AVRUPA
I. SİYASİ TARİHİN TANIMI VE KAPSAMI 19
II. JEOPOLİTİK VE DIŞ POLİTİKA 21
A. Kıta Devleti 21
B. Ada Devletleri 22
C. Kenar Devletleri 22
D. Kıta İçi Devletleri 23
III. FEODALİTE 23
A. Siyasi Özellikler 24
1. Güçlü Bir Merkezi Devletin Yokluğu 24
2. Feodal Beyin Arazisinde Yaşayanlar Üzerinde Siyasi Hâkimiyete Sahip Olması 24
B. Sosyal Özellikler 26
1. Feodal Beyler 26
2. Serfler 27
C. Ekonomik Özellikler 29
1. Malikâne Sistemi 29
2. Ticaret ve Sanayinin Gelişmemiş Olması 30
D. Feodal Düzenin Yıkılışı 31
IV. RÖNESANS VE REFORM 33
A. Rönesans 33
B. Reform 34
V. COĞRAFİ KEŞİFLER, DENİZLERDE ÜSTÜNLÜK VE SÖMÜRGECİLİK DÖNEMİ 36
VI. OTUZ YIL SAVAŞLARI VE WESTPHALİA BARIŞ ANDLAŞMASI 38
VII. AVRUPA’DA FRANSA’NIN ÜSTÜNLÜĞÜ DÖNEMİ 43
VIII. İSPANYA VERASET SAVAŞI VE UTRECHT BARIŞ ANLAŞMASI 46
IX. İNGİLTERE’DE PARLAMENTONUN GELİŞİMİ VE TEMEL HAKLAR KONUSUNDAKİ İLK BELGELER 49
X. DOĞU AVRUPA 54
A. Rusya 54
B. Prusya ve Avusturya 58
İkinci Bölüm
DEVRİMLER VE İHTİLALLER DÖNEMİ
I. AMERİKAN İHTİLALİ VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNİN KURULMASI 61
A. Virginia Haklar Bildirgesi ve Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi 64
B. Amerikan Dış Politikası ve Monroe Doktrini 65
II. FRANSIZ İHTİLALİ 68
A. Fransız İhtilalinin Nedenleri 68
1. Siyasi, Sosyal, Ekonomik Nedenler 68
2. Düşünsel Nedenler 69
3. Dış Nedenler 70
B. İhtilalin Çıkışı ve Fransız İnsan ve Vatandaşlık Hakları Bildirgesi 71
C. İhtilalin Gelişimi ve İhtilal Savaşları 74
1. Konvansiyon Meclisi Dönemi 74
2. Direktuvar Dönemi 76
3. Üç Konsül Dönemi 79
4. İhtilal Savaşları 79
a. Birinci Koalisyon Savaşları (1792–1797) 80
b. İkinci Koalisyon Savaşları (1798–1802) 81
c. Üçüncü Koalisyon Savaşları (1803–1805) 81
d. Dördüncü Koalisyon Savaşları (1806–1807) 82
e. Beşinci Koalisyon Savaşları (1809–1812) ve Napoleon’un Moskova Seferi 83
f. Altıncı ve Yedinci Koalisyon Savaşları (1813–1815) 85
D. Fransız İhtilalinin Sonuçları 86
III. VİYANA DÜZENLEMELERİ 88
A. Katılan Devletler ve Politikaları 88
B. Yapılan Düzenlemeler 90
C. Viyana Kongresinin Ayırıcı Özellikleri ve Alınan Kararların Sonuçları 91
IV. 1830– 1848 İHTİLALLERİ VE VİYANA DÜZENİNİN YIKILMASI 95
A. 1830 İhtilalleri 95
B. 1848 İhtilalleri ve Endüstri Devrimi 98
1. Endüstri Devrimi 98
2. Fransa’da 1848 İhtilali 99
3. Avusturya’da 1848 İhtilalleri 101
4. Alman Topraklarında 1848 İhtilalleri 103
5. Diğer Ülkelerde 1848 İhtilalleri 104
Üçüncü Bölüm
OSMANLI DEVLETİ VE OSMANLI DİPLOMASİ TARİHİ
I. KARŞILIKSIZ DİPLOMASİ DÖNEMİ 107
A. Karlofça Barış Anlaşmasına Kadar Olan Dönem 108
B. Karlofça Barış Anlaşması ile Başlayan Dönem 112
C. Karşılıksız Diplomasi Döneminde Osmanlı Diplomasi Teşkilatı 114
1. Divan–ı Hümayun Kalemleri 116
2. Mektubi–i Sadr–ı Ali Kalemi 117
3. Amedi Kalemi 117
4. Divan–ı Hümayun Tercümanlığı 118
II. KARŞILIKLI DİPLOMASİ VE III. SELİM DÖNEMİ 120
A. Nizam–ı Cedid Kavramı ve III. Selim’in Batılılaşma Politikası 121
B. III. Selim’in Diplomasi Reformu ve Dış Politika Anlayışı 125
1. Karşılıklı Diplomasiye Geçme Nedenleri 125
a. Fransız İhtilali ve Etkileri 126
b. Şark Meselesi ve Denge Siyaseti 127
1) Şark Meselesi 128
2) Denge Siyaseti 130
2. Karşılıklı Diplomasiye Geçilmesi ve Yurtdışında Daimi Osmanlı Elçiliklerinin ve Konsolosluklarının Açılması 133
3. III. Selim’in Diplomasi Reformunun Değerlendirilmesi 136
Dördüncü Bölüm
ON DOKUZUNCU YÜZYILDA AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ
I. OSMANLI DEVLETİNDE II. MAHMUT DÖNEMİ 142
A. II. Mahmut’un Tahta Çıkışı ve Sened–i İttifak 143
B. II. Mahmut’un Reform Programı 147
1. Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılması ve Askeri Reformlar 147
2. Yeni Eğitim Kurumlarının Açılması 151
3. Devlet Teşkilatında Yapılan Yenilikler ve Diplomasi Reformu 153
a. II. Mahmut Devrinde Osmanlı Diplomasi Anlayışı ve Diplomasi Teşkilatı 153
1) Tercüme Odasının Kurulması 154
2) Diplomatik Reformun Canlandırılması 155
b. Sivil Bürokrasinin Doğuşu ve Nezaretlerin Kurulması 156
C. II. Mahmut Dönemindeki Önemli İç ve Dış Gelişmeler 161
1. Sırp İsyanı 161
2. Rum İsyanı ve Yunanistan’ın Kurulması 163
3. Fransa’nın Cezayir’i İşgali 169
4. Mehmet Ali Paşa ve Mısır Sorunu 171
a. Mehmet Ali Paşa ve Mısır sorununun Nedenleri ve Mısır Sorununda İlk Dönem 171
b. Hünkâr İskelesi Anlaşması 177
c. Mısır Sorununda İkinci Aşama ve Sorunun Çözülmesi 178
d. Mısır Meselesinin Siyasî Tarih Açısından Önemi 181
5. 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi 182
II. TANZİMAT FERMANI 184
A. Tanzimat Fermanını Hazırlayan Sebepler ve Fermanın İlan Edilmesi 184
B. Tanzimat Fermanı’nın İçeriği ve Ayırıcı Özellikleri 188
C. Tanzimat Fermanı’nın Sonuçları 191
D. Tanzimat Dönemi Osmanlı Diplomasi Anlayışı 196
III. KIRIM SAVAŞI VE 1856 ISLAHAT FERMANI 200
A. Kırım Savaşının Nedenleri ve Kutsal Yerler Sorunu 200
B. Kırım Savaşı 206
C. Islahat Fermanı 211
D. Paris Barış Anlaşması ve Osmanlı’nın Avrupalı Devlet Olması 219
IV. İTALYAN VE ALMAN MİLLİ BİRLİKLERİNİN KURULMASI 225
A. İtalyan Milli Birliğinin Kurulması 226
B. Alman Milli Birliğinin Kurulması 230
C. Alman Milli Birliğinin Kurulmasının Sonuçları 236
D. Almanya’nın Dış Politika Anlayışı ve Bismarck’ın İttifaklar Zinciri Politikası 237
1. 1872 I. Üç İmparatorlar Birliği 241
2. 1879 Alman–Avusturya İttifakı 243
3. 1881 II. Üç İmparatorlar Birliği 246
4. 1882 Üçlü İttifak 248
5. 1887 Alman–Rus Anlaşması 251
6. Bismarck Dönemi Alman Dış Politikasının Genel Bir Değerlendirmesi 255
V. YENİ OSMANLILAR CEMİYETİ VE I. MEŞRUTİYETİN İLÂN EDİLMESİ 258
A. Balkanlarda Ortaya Çıkan Sorunlar 260
B. Ortadoğu Topraklarında Ortaya Çıkan Sorunlar 264
C. Girit İsyanı 268
D. Yeni Osmanlılar Cemiyeti 271
1. Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri 272
2. Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin İdeolojik Yapısı ve Fikirleri 279
E. Osmanlı Devleti’nde I. Meşrutiyet’in İlanından Önce Yaşanan Önemli Gelişmeler 287
1. Yemen İsyanı 287
2. Balkanlar’daki Gelişmeler 288
3. İstanbul (Tersane) Konferansı ve Londra Protokolü 294
F. I. Meşrutiyet’in İlanı ve Kanuni Esasi 297
VI. 1877–1878 OSMANLI–RUS SAVAŞI (93 HARBİ) 304
VII. AYASTEFANOS BARIŞ ANLAŞMASI 308
VIII. KIBRIS’IN İNGİLTERE’YE DEVREDİLMESİ 313
IX. BERLİN KONGRESİ 317
X. BERLİN KONGRESİ SONRASI OSMANLI DIŞ POLİTİKASI 327
A. Tunus’un İşgali 327
B. Mısır’ın İşgali 329
C. Balkanlar’daki Gelişmeler 331
1. Doğu Rumeli Sorunu 332
2. Makedonya Sorunu 335
3. Girit Sorunu ve Osmanlı–Yunan Savaşı 339
D. Ermeni Sorunu 344
Beşinci Bölüm
I. DÜNYA SAVAŞI’NA DOĞRU AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ
I. II. WİLHEM’İN ALMAN İMPARATORU OLMASI VE İZLEDİĞİ DIŞ POLİTİKA 369
A. II. Wilhem’in Dış Politika Anlayışı 373
B. II. Wilhem’in Osmanlı Politikası ve Alman–Osmanlı İlişkileri 392
II. ÜÇLÜ İTİLÂF’IN KURULMASI VE AVRUPA’DA BLOKLAŞMANIN TAMAMLANMASI 402
A. 1894 Fransız–Rus İttifakı 402
B. 1904 İngiliz–Fransız Anlaşması (Entente Cordiale) 405
C. 1907 İngiliz–Rus Anlaşması 408
1. 19. Yüzyılda Uzakdoğu’daki Gelişmeler: Çin ve Japonya 409
a. Çin’deki Gelişmeler 409
b. Japonya’daki Gelişmeler 414
c. Japon–İngiliz İttifakı 417
d. 1904/1905 Japon–Rus Savaşı ve Sonuçları 418
e. 1907 İngiliz–Rus Anlaşması 422
III. İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ VE OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ 426
A. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Kurulması ve Faaliyetleri 426
B. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin İdeolojik Yapısı 440
C. II. Meşrutiyet’in İlanı 453
D. II. Meşrutiyet Döneminde Önemli İç ve Dış Gelişmeler 458
1. 1908 Bosna–Hersek Bunalımı 458
2. Bulgaristan ve Girit’in Kaybedilmesi 465
3. Siyasî Gelişmeler ve 31 Mart Vak’ası 468
4. Adana Olayları ve Ermeni Meselesi 489
5. Trablusgarp Savaşı 491
6. I. Balkan Savaşı 500
7. II. Balkan Savaşı 513
Altıncı Bölüm
I. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ
I. I. DÜNYA SAVAŞININ SEBEPLERİ 527
II. SAVAŞIN BAŞLAMASI 532
III. OSMANLI DEVLETİ’NİN I. DÜNYA SAVAŞINA GİRMESİ 541
IV. I. DÜNYA SAVAŞI'NDA OSMANLI CEPHELERİ 556
A. Kafkasya Cephesi 556
B. Kanal Cephesi 558
C. Çanakkale Cephesi 559
D. Irak Cephesi 562
E. Suriye–Filistin Cephesi 564
F. Avrupa Cepheleri 565
V. SAVAŞIN GELİŞİMİ 566
A. İtalya’nın Savaşa Girmesi 567
B. Bulgaristan’ın Savaşa Girmesi 569
C. Romanya’nın Savaşa Girmesi 571
D. Yunanistan’ın Savaşa Girmesi 572
E. Amerika Birleşik Devletleri'nin Savaşa Girmesi 574
VI. I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA OSMANLI DEVLETİ’Nİ PARÇALAYAN GİZLİ ANLAŞMALAR 583
A. Boğazlar Anlaşması 583
B. Saint–Jean De Maurienne Anlaşması 585
VII. I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA ERMENİ SORUNU VE ERMENİ TEHCİRİ 586
VIII. BOLŞEVİK DEVRİMİ VE RUSYA’NIN SAVAŞTAN ÇEKİLMESİ 605
IX. ORTADOĞU SORUNUNA GİRİŞ 613
A. 20. Yüzyılın Başında Osmanlı Ortadoğusu ve Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu 615
B. McMahon Anlaşması 620
C. Sykes–Picot Anlaşması 622
D. Balfour Deklarasyonu 638
X. WİLSON’UN ON DÖRT NOKTASI 647
XI. SAVAŞIN SONA ERMESİ 658
XII. PARİS BARIŞ KONFERANSI VE BARIŞ ANLAŞMALARININ İMZALANMASI 661
A. Paris Barış Konferansı’nda Ermeniler ve Araplar 668
B. Barış Anlaşmaları 677
1. Versailles Barış Anlaşması 677
2. Saint Germain Barış Anlaşması 683
3. Neuilly Barış Anlaşması 685
4. Trianon Barış Anlaşması 686
5. Sevr Barış Anlaşması 687
C. Paris Konferansı Sonrası 696
Kaynakça 699
Kavramlar Dizini 739