Hasılat Kirası, Teoride Ve Uygulamada
HASILAT KİRASI, TEORİDE VE UYGULAMADA
Gülay ÖZTÜRK
- Kullandırma Akitleri
- Kira Akdi Türleri
- Hasılat Kirası
- Hasılat Kirasının Unsurları
- Tarafların Hak Ve Yükümlülükleri
- Akdin Sona Ermesi
- Hasılat Kirasında Kira Tespiti
- Hasılat Kira Akdinde Uyarlama
- Zamanaşımı
- Hasılat Kira Sözleşmesi Nedeniyle Açılacak Davalar
- Usul Hükümleri
- Borçlar Kanunu Tasarısı, Gerekçesi Ve Getirilen Değişiklikler
İÇİNDEKİLER
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
Birinci Bölüm
KULLANDIRMA AKİTLERİ
§-1. KULLANDIRMA AMACI GÜDEN SÖZLEŞMELER 19
I. İvazsız Kullandırma Sözleşmeleri 19
A. Ariyet 20
1. Kararlar 22
B. Karz 25
1. Kararlar 27
II. İvazlı Kullandırma Sözleşmeleri 30
III. İvazlı Kullandırma Sözleşmeleri İle İvazsız Kullanma Sözleşmeleri Arasındaki Farklar 31
§-2. KİRA AKDİ TÜRLERİ 33
I. Adi Kira 33
II. Hasılat Kirası 34
III. Finansal Kiralama Sözleşmesi 35
IV. Adi Kira ve Hasılat Kirası Arasındaki Farklar 37
A. Konu Bakımından 37
B. İçerikleri Bakımından 38
C. Kiracıya Sağladığı Haklar Bakımından 38
D. Akdin Kiracıya Yüklediği Mükellefiyetler Yönünden 38
E. Kira Bedelinin İçeriği Bakımından 39
V. Finansal Kiralama ve Diğer Kira Sözleşmeleri Arasındaki Farklar 39
VI. Kararlar 40
İkinci Bölüm
HASILAT KİRASININ HUKUKİ NİTELİĞİ, UNSURLARI,
DEFTER TESPİTİ VE ÇEŞİTLERİ
§-3. HASILAT KİRASI 49
I. Tanımı 49
II. Hukuki Niteliği 49
III. Hasılat Kirasının Unsurları 50
A. Hasılat Getiren Bir Eşya veya Hakkın Bulunması 51
1. Hasılat Kavramı 51
a. Tabii Semereler 51
b. Medeni Semereler 53
B. Tarafların Anlaşması 54
1. Hasılat Kira Sözleşmesinde Şekil, Geçerlilik Koşulları 54
2. Sözleşmenin Tarafları 57
a. Kiralayan 58
aa. Kiralayanın Birden Fazla Kişi Olması 58
aaa. Elbirliği Mülkiyeti Halinde 58
bbb. Birlikte Mülkiyet Halinde 59
bb. Kiralayanın Vesayet Altında Olması 60
cc. Kiralayanın Tüzel Kişi Olması 60
b. Kiracı 61
C. Hasılat Kirasının Konusu 61
1. Maddi Malların Hasılat Kirasına Konu Olması 62
a. Taşınmaz 62
b. Taşınır Mallar 62
2. Hakların Hasılat Kirasına Konu Olması 63
a. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki Hakların Hasılat Kirasına Konu Olması 64
b. Patent ve Markaların Kiralanması 66
c. Maden Kanunundaki Hakların Hasılat Kirasına Konu Olması 68
d. İntifa Hakkının Hasılat Kirasına Konu Olması 72
e. Avlanma Hakkının Hasılat Kirasına Konu Olması 76
f. Sulardan Yararlanma Hakkının Hasılat Kirasına Konu Olması 77
3. Şirket ve İşletmelerin Hasılat Kirasına Konu Olması 78
D. Hasılat Getiren Bir Eşya veya Hakkın Kullanımının ve Semerelerin Toplanmasının
Geçici Olarak Devri ve İşletme Yükümlülüğü 79
E. Kiralananın Belli Bir Süre Sonra Geri Verilmesi 82
F. Kira Bedeli 82
IV. Hasılat Kirasında Defter Tespiti Sorunu 83
V. Kararlar 85
A. Hukuki Nitelik ve Şekil İle İlgili Kararlar 85
B. Konu İle İlgili Kararlar 94
C. Taraflar İle İlgili Kararlar 123
D. İşletme Hakkı İle İlgili kararlar 130
E. Kira Bedeli İle İlgili Kararlar 138
F. Defter Tespiti İle İlgili Kararlar 145
§-4. HASILAT KİRASI TÜRLERİ 147
I. Konularına ve Kira Bedeline Göre Hasılat Kiraları 147
A. Zirai Hasılat Kirası 147
B. İştirakli Hasılat Kirası 149
C. Hak Kirası 151
D. Şirket Kirası 152
E. Hayvan Kirası 154
II. Sürelerine Göre Hasılat Kirası Türleri 157
A. Süreli Hasılat Kirası 157
B. Süresiz Hasılat Kirası 158
III. Yenileme 158
IV. Kararlar 160
A. Hasılat Kirası Türleri İle İlgili Kararlar 160
B. Yenileme İle İlgili Kararlar 167
Üçüncü Bölüm
TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§-5. TARAFLARIN SÖZLEŞMENİN DEVAMI SIRASINDAKİ HAK VE
YÜKÜMLÜLÜKLERİ 169
I. Kiralayanın Borçları 169
A. Akde Uygun Halde Şeyi Teslim ve Bulundurma Yükümlülüğü 169
1. Teslim Borcu 170
2. Kullanıma ve İşletilmeye Uygun Halde Bulundurma Borcu 172
B. Esaslı Tamiratları Yapma Yükümlülüğü 173
C. Kullanmanın Mümkün Olmaması Halinde Mükellefiyet 175
1. Ayıba Karşı Tekeffül Borcu 175
a. Genel Olarak 175
b. Koşulları 175
aa. Kiralananın Ayıplı Olması 175
bb. Kiralanandaki Ayıplar Nedeniyle Sözleşmeden Güdülen Amaca Uygun
Kullanmanın Mümkün Olmaması 176
cc. Ayıbın Gizli Olması 177
dd. Kiracının İhbar Yükümlülüğünü Yerine Getirmiş Olması 178
ee. Kiralayanın Ayıba Karşı Sorumluluğunu Kaldıran veya Sınırlayan Kaydın Bulunmaması 178
2. Kiralayanın Zapta Karşı Tekeffül Borcu 179
a. Gerçek Anlamda Zapt 180
b. Kiralananın Başkasına Temliki 182
D. Tapu Siciline Şerh Verme Borcu 185
E. Vergi ve Masrafları Ödeme Borcu 187
II. Kiralayanın Hakları 189
A. Hapis Hakkı 189
B. Kiralananın Özenle Kullanılmaması ve İşletilmemesi İle İhbar Borcunun Yerine
Getirilmemesi Karşısındaki Hakları 192
C. Kira Bedelinin Ödenmesini İsteme Hakkı 194
III. Kiracının Borçları 195
A. Kiralananı İşletme ve İyi Bir Halde Muhafaza Borcu 195
1. Kiralananı İşletme Borcu 195
2. Tahsis Amacına Aykırı Kullanmama Borcu 196
3. İyi Bir Halde Muhafaza Borcu 198
B. İhbar Yükümlülüğü 199
C. Kira Bedelinin Ödenmesi Borcu 199
D. Kiralananın Temliki Yasağına Uyma Borcu 202
IV. Kiracının Hakları 205
A. Kiracının Kiralananın Ayıplı Olması Halindeki Hakları 205
1. Ayıbın Giderilmesini İsteme Hakkı 207
2. Kira Bedelinin İndirilmesini Talep Hakkı 208
3. Kiracının Tazminat İsteme Hakkı 211
4. Kiracının Akitten Dönme Hakkı 214
B. Kiralananın Zaptı Halinde Kiracının Hakları 216
1. Kiralayanın Sağlama Borcunu Hukuki Çekişmeyi Üzerine Alarak Yerine Getirmesini
İsteme Hakkı 216
2. Tazminat İsteme Hakkı 217
C. Felaket ve Tabi Olaylar Nedeniyle Kiracının Kira Parasını İndirilmesini İsteme Hakkı 218
§-6. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ HALİNDE TARAFLARIN HAKLARI VE BORÇLARI 221
I. Kiracının Borçları 221
A. Kiracının Kiralananı İade Borcu 221
1. Genel Olarak 221
2. İade Borcunun İfa Zamanı 221
3. İade Borcunun Kapsamı 222
a. Kiralananın Teslimi Sırasında Defter Tutulmamışsa 222
b. Kiralananın Tesliminde Defter Tutulmuşsa 223
B. Son Dönem Ürünlerini Bırakma Borcu 224
C. İyi Bir İşletmenin Gerektirdiği Stokların Bırakılması 225
D. Kiracının Tazmin Borcu 226
II. Kiracının Hakları 227
III. Kiralayanın Borçları 229
IV. Kiralayanın Hakları 230
V. Kararlar 231
A. Sözleşmenin Devamı Sırasında Tarafların Hakları ve Yükümlülükleri İle İlgili Kararlar 231
1. Teslim, Esaslı Tamirat ve Ayıba Karşı Tekeffül İle İlgili Kararlar 231
2. Zapta Karşı Tekefülle İlgili Kararlar 254
3. Vergi ve Masraflarla İlgili Kararlar 261
4. Hapis Hakkı İle İlgili Kararlar 266
5. Tapuya Şerh İle İlgili Kararlar 271
6. Kira Bedeli İle İlgili Kararlar 278
7. Kiralananın Temliki İle İlgili Kararlar 285
B. Sözleşmenin Sona Ermesi Halinde Tarafların Hak ve Borçları İle İlgili Kararlar 286
Dördüncü Bölüm
HASILAT KİRASININ SONA ERMESİ VE
6570 SAYILI YASANIN HASILAT KİRALARINDA UYGULANMASI
§-7. HASILAT KİRASININ SONA ERMESİ 291
I. Kira Süresinin Sona Ermesi 291
II. Fesih İle Sözleşmenin Sona Ermesi 292
A. Genel Olarak Fesih 292
B. Feshi İhbar İle Sözleşmenin Sona Ermesi 293
C. Önemli Sebeplerden Dolayı Fesih 296
D. Kiralayanın Fesih Hakkı 298
III. Temerrüt Nedeniyle Sözleşmenin Sona Ermesi 302
A. Kira Bedelini Ödememe 302
B. Süre Tayini-İhtar 303
C. Verilen Süre İçinde Kira Bedeli Ödenmemesi 306
IV. Kiracının İflası 307
V. Kiracının Ölümü 309
VI. Kararlar 311
A. Sürenin Bitimi ve Fesih Nedeniyle Sözleşmenin Sona Ermesi İle İlgili Kararlar 311
B. Temerrüt İle İlgili Kararlar 345
C. Kiracının İflası İle İlgili kararlar 361
D. Kiracının Ölümü İle İlgili Kararlar 362
§-8. 6570 SAYILI YASANIN HASILAT KİRASINDA UYGULANMASI 364
Kararlar 367
Beşinci Bölüm
HASILAT KİRASINDA KİRA BEDELİNİN TESPİTİ VE
UYARLAMA DAVALARI VE ZAMANAŞIMI
§-9. KİRA BEDELİNİN TESPİTİ DAVALARI 383
I. Genel Olarak Tespit Davaları 383
II. Hasılat Kirasında Kira Bedelinin Tespiti Davaları 384
A. Kira Bedelinin Sınırlanması İle İlgili Yasal Düzenlemeler 384
B. Kira Bedeli Tespiti İsteminin Kapsam ve Niteliği 385
C. Kira Bedeli Tespit Davasının Tarafları 386
1. Davacı 387
a. Kiralayan 387
b. Malik 387
c. Kiracı 388
2. Davalı 388
D. Dava Açma Koşulları 388
1. Hukuki Yarar Şartı 388
2. İhtar 389
3. Süre 390
E. Kira Bedeli Tespit Davalarında Görev 391
F. Kira Bedeli Tespit Davalarında Yetki 392
G. Kira Bedelinin Belirlenmesi Yöntemleri 392
H. Hüküm 393
IV. Kararlar 395
§-10. UYARLAMA DAVALARI 422
I. Genel Olarak 422
II. Kira Sözleşmelerinde Uyarlama Davaları ve Koşulları 425
III. Kira Sözleşmeleri Uyarlama Davalarında Görevli Mahkeme 428
IV. Kira Sözleşmeleri Uyarlama Davalarında Yetki 428
V. Kira Sözleşmeleri Uyarlama Davalarında Taraflar 428
VI. Kira Sözleşmelerinin Uyarlanması Davalarında Dikkate Alınması Gereken
İlkeler ve Hüküm 429
VII. Uyarlama Davaları İle Kira Tespit Davaları Arasındaki Farklar 431
VIII. Kararlar 432
§-11. ZAMANAŞIMI 450
I. Genel Olarak Zamanaşımı 450
II. Hasılat Kira Sözleşmelerinden Doğan İstemlerde Zamanaşımı 451
III. Kararlar 452
Altıncı Bölüm
HASILAT KİRA SÖZLEŞMESİ NEDENİYLE AÇILACAK DAVALAR VE
BU DAVALARA İLİŞKİN USUL SORUNLARI
§-12. HASILAT KİRA SÖZLEŞMESİ NEDENİYLE AÇILACAK DAVALAR 465
I. Tahliye Davaları 465
II. Tazminat Davaları 469
III. Kira Bedelinin İndirilmesi Davaları 475
IV. Sözleşmenin İptali Davaları 475
V. Kira Sözleşmesi İle İlgili Açılacak Tespit Davaları 480
VI. Kira Alacağı Davaları 480
VII. Elatmanın Önlenmesi ve Ecrimisil Davaları 483
§-13. HASILAT KİRA SÖZLEŞMESİNE DAYANILARAK AÇILACAK DAVALARDA UYGULANACAK USUL HÜKÜMLERİ 486
I. Görev 486
II. Yetki 490
III. Taraflar 491
IV. Yargılama 495
V. Kararlar 498
A. Görevle İlgili Kararlar 498
B. Yetki İle İlgili Kararlar 510
C. Hasılat Kira Sözleşmesi Nedeniyle Açılacak Davalarla İlgili Kararlar 516
D. Usul İle İlgili kararlar 569
Yedinci Bölüm
BORÇLAR KANUNU TASARISI VE
KİRA AKİTLERİNDE GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER
I. Borçlar Kanunu Tasarısının Kira Sözleşmeleri İle İlgili Hükümleri ve Madde Gerekçeleri 581
II. Borçlar Kanunu Tasarısı İle Getirilen Değişiklikler 629
Kaynakça 633
Kavramlar Dizini 635
