Gümrük KabahatleriHukuki Analiz, Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Dr. Raşit GÜLTEKİN
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ vii
ÖNSÖZ ix
İÇİNDEKİLER xi
KISALTMALAR LİSTESİ xxi
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
1. GÜMRÜK İŞLEMLERİ 5
1.1. Gümrük İşlemlerinin Tanımı 5
1.2. Gümrük İşlemlerinin Hukukî Dayanakları 7
1.2.1. Milletlerarası Düzenlemeler 8
1.2.2. Millî Düzenlemeler 11
1.2.2.1. Anayasa 11
1.2.2.2. Gümrük Mevzuatı 13
1.2.2.2.1. Gümrük Kanunu 14
1.2.2.2.2. Tarife Kanunu 18
1.2.2.2.3. Diğer Düzenlemeler 19
1.2.2.4. Dış Ticaret Mevzuatı 21
1.2.2.5. Kambiyo Mevzuatı 22
1.2.2.6. Taşımacılık Mevzuatı 23
1.2.3. Yargı Kararları 24
1.3. Gümrük İşlemlerinin Kapsamı 24
1.3.1. Türkiye Gümrük Bölgesi Ve Gümrüklü Saha 25
1.3.2. Gümrük gözetimi 26
1.3.3. Taşıt, eşya ve yolcuların giriş-çıkış işlemleri 26
1.3.4. Eşyanın gümrüğe sunulması 29
1.3.5. Eşyanın boşaltılması ve geçici depolanması 29
1.3.6. Özet beyan 30
1.3.7. Gümrük beyanı 33
xii | GÜMRÜK KABAHATLERİ
1.3.8. Gümrük rejimleri 34
1.3.8.1. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi 37
1.3.8.2. İhracat Rejimi 38
1.3.8.3. Transit Rejimi 40
1.3.8.4. Gümrük Antrepo Rejimi 41
1.3.8.5. Geçici İthalat Rejimi 42
1.3.8.6. Dahilde İşleme Rejimi 43
1.3.8.7. Hariçte işleme rejimi 45
1.3.8.8. Gümrük kontrolü altında işleme rejimi 46
1.3.9. Serbest bölgeler 47
1.3.10. Tarife 48
1.3.11. Menşe 50
1.3.12. Kıymet 51
1.4. Gümrük Yükümlülüğü 53
1.4.1. Gümrük yükümlülüğünün doğması 54
1.4.2. Gümrük vergileri 57
1.4.2.1. Gümrük vergisi 59
1.4.2.2. Tek ve maktû vergi 60
1.4.2.3. Ek malî yükümlülük 61
1.4.2.4. Telâfi edici vergi 62
1.4.2.5. Fonlar 63
1.4.2.6. Dampinge karşı vergi ve sübvansiyona karşı telâfi
edici vergi 65
1.4.2.7. Katma değer vergisi 66
1.4.2.8. Özel tüketim vergisi 68
1.4.2.9. TRT bandrol ücreti 68
1.4.2.10. Çevre katkı payı 70
1.4.3. Vergilendirme ve teminat işlemleri 71
1.4.3.1. Tescil 71
1.4.3.2. Tarh, tahakkuk ve ek tahakkuk 72
1.4.3.3. Tebliğ 74
Dr. Raşit GÜLTEKİN | xiii
1.4.3.4. Ödeme 77
1.4.3.5. Teminat 78
1.4.4. Gümrük yükümlülüğünün sona ermesi 80
1.5. Diğer Malî Yükümlülükler 80
1.5.1. Destekleme ve fiyat istikrar fonu 80
1.5.2. Fikir ve sanat eserleri kesintisi 82
1.5.3. Damga vergisi 82
1.5.4. Harçlar 85
1.5.5. Geçiş ücreti 86
1.6. Gümrük İşlemlerinde Süreler 87
1.7. Gümrük İşlemlerinin Tarafları 88
1.7.1. Gümrük idaresi 88
1.7.2. Kişiler ve temsil 97
1.7.2.1. Yükümlü 98
1.7.2.2. Sorumlu 100
1.7.2.3. Temsil 101
1.8. Gümrük İşlemlerinin Denetimi 104
1.8.1. Gümrük denetimi kavramı 104
1.8.2. Gümrük denetimin kapsamı 106
1.8.3. Gümrük denetimiyle ilgili yükümlülükler 106
1.8.4. Gümrük denetiminin aşamaları 107
1.8.4.1. Özet beyan ve denetimi 108
1.8.4.2. Gümrük beyanı ve denetimi 108
1.8.4.3. Eşyanın teslimi sonrası gümrük denetimi 111
1.8.4.3.1. İkinci kontrol 111
1.8.4.3.2. Sonradan kontrol 112
1.8.4.4. Olağandışı gümrük denetimi 112
1.8.5. Gümrük denetimi yöntemleri 114
1.8.5.1. Gümrük idaresinin bilgi talebi 115
1.8.5.2. Belge kontrolü 115
xiv | GÜMRÜK KABAHATLERİ
1.8.5.3. Muayene 116
1.8.5.4. Laboratuvar tahlili 117
1.8.5.5. Ekspertiz tespiti 117
1.8.6. Gümrük denetimine yetkili kişiler 118
1.8.6.1. Gümrük ve ticaret müfettişleri 118
1.8.6.2. Muayene memurları 120
1.8.6.3. Muhafaza memurları 121
1.8.6.4. Gümrük müşavirleri ve Yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri 121
1.8.6.5. Yeminli malî müşavirler 123
1.8.6.6. Kaçakçılığın takibinden sorumlu görevliler 124
İKİNCİ BÖLÜM
2. GÜMRÜK KABAHATLERİ 125
2.1. Haksızlık Türü Olarak Kabahatler 126
2.1.1. Kabahat kavramı 126
2.1.2. Suç, kabahat ve kabahat benzerleri ayrımı 128
2.1.3. Kabahatlerin nedenleri 130
2.2. Gümrük Kabahatlerinin Tanımı 133
2.3. Gümrük Kabahatlerinin Hukukî Dayanakları 134
2.3.1. Anayasa 135
2.3.2. Milletlerarası düzenlemeler 137
2.3.3. Kanunlar 139
2.3.4. Genel düzenleyici işlemler 142
2.3.5. Yargı kararları 144
2.3.6. Doktrin 145
2.4. Gümrük Kabahatlerinde Sorumluluğun Esasları 145
2.4.1. Fail 147
2.4.1.1. Genel olarak fail 147
2.4.1.2. Tüzel kişiler ve yaptırımlardan sorumlulukları 149
2.4.1.3. İştirak 153
Dr. Raşit GÜLTEKİN | xv
2.4.1.4. Gümrük kabahatlerinde fail, tüzel kişilerin
sorumluluğu ve iştirak 155
2.4.2. Konu 158
2.4.2.1. Genel olarak konu 158
2.4.2.2. Gümrük kabahatlerinde konu 160
2.4.3. Korunan değer 161
2.4.3.1. Genel olarak korunan değer 161
2.4.3.2. Gümrük kabahatlerinde korunan değer 162
2.4.4. Mağdur 163
2.4.4.1. Genel olarak mağdur 163
2.4.4.2. Gümrük kabahatlerinde mağdur 164
2.4.5. Gümrük kabahati oluşturan ihlâller 165
2.4.5.1. Vergi kaybına neden olan ihlâller 167
2.4.5.1.1. Serbest dolaşıma giriş ve kısmî muafiyete
tâbi geçici ithalat rejimlerine ilişkin ihlâller 169
2.4.5.1.2. Dahilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme ve tam muafiyete tâbi geçici ithalat rejimlerine
ilişkin ihlâller 177
2.4.5.1.3. Gümrük antrepo rejimine ve geçici depolama yerleri ile gümrük idaresince eşya konulmasına izin
verilen yerlere ilişkin ihlâller 183
2.4.5.1.4. Transit rejimine ilişkin ihlâl 188
2.4.5.1.5. İhracat rejimine ilişkin ihlâller 189
2.4.5.1.6. Hariçte işleme rejimine ilişkin ihlâller 190
2.4.5.1.7. Giriş özet beyanına ilişkin ihlâller 191
2.4.5.2. Usulsüzlük oluşturan ihlâller 194
2.4.5.2.1. Nisbî idarî para cezası uygulanan ihlâller 194
2.4.5.2.2. Maktû idarî para cezası uygulanan ihlâller 196
2.4.5.3. Şarta bağlı olarak kabahat türü değişebilen ihlâller 205
2.4.5.4. Kaçakçılık suçuyla etkileşim 207
2.4.5.5. Tekerrür 209
2.4.6. Netice, illiyet bağı, teşebbüs ve içtima 211
xvi | GÜMRÜK KABAHATLERİ
2.4.6.1. Netice 211
2.4.6.2. İlliyet bağı 214
2.4.6.3. Teşebbüs 217
2.4.6.4. İçtima 221
2.4.7.1.2. Taksir 227
2.4.7.1.3. Gümrük kabahatlerinde kast ve taksir 229
2.4.7.2. Kusurluluk 231
2.4.7.2.1. Genel olarak kusurluluk 231
2.4.7.2.2. Yaş küçüklüğü 232
2.4.7.2.3. Akıl hastalığı 234
2.4.7.2.4. Sağır ve dilsizlik 235
2.4.7.2.5. Diğer nedenler 236
2.4.7.2.6. Gümrük kabahatlerinde kusurluluk 236
2.4.8. Hukuka aykırılık 237
2.4.8.1. Genel olarak hukuka aykırılık 237
2.4.8.2. Hukuka uygunluk nedenleri 238
2.4.8.3. Gümrük kabahatlerinde hukuka uygunluk nedenleri 239
2.5. Gümrük İşlemleriyle Bağlantılı Diğer Kabahatler 240
2.5.1. Taşımacılık kabahatleri 241
2.5.2. Kambiyo kabahatleri 244
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. GÜMRÜK KABAHATLERİNE YÖNELİK İDARÎ
YAPTIRIMLAR 247
3.1. Yaptırım Kavramı 248
3.2. İdarî Yaptırım Kavramı 250
3.3. İdarî Yaptırımların Hukukî Niteliği ve Unsurları 251
3.3.1. Yetki 252
3.3.2. Şekil 252
3.3.3. Sebep 253
3.3.4. Konu 254
Dr. Raşit GÜLTEKİN | xvii
3.3.5. Amaç 254
3.4. İdarî yaptırımların diğer yaptırım türleriyle karşılaştırılması 255
3.4.1. İdarî yaptırımlar ve adlî yaptırımlar 255
3.4.2. İdarî yaptırımlar ve disiplin yaptırımları 258
3.4.3. İdarî yaptırımlar ve yargılama hukuku yaptırımları 259
3.4.4. İdarî yaptırımlar ve medeni hukuk yaptırımları 259
3.5. İdarî Yaptırım Türleri 260
3.5.1. İdarî para cezası 263
3.5.1.1. Maktû idarî para cezası 264
3.5.1.1.1. Genel olarak maktû idarî para cezası 264
3.5.1.1.2. Gümrük idaresince uygulanan maktû idarî para
cezası 266
3.5.1.2. Nisbî idarî para cezası 268
3.5.1.2.1. Genel olarak nisbî idarî para cezası 268
3.5.1.2.2. Gümrük idaresince uygulanan nisbî idarî para
cezası 269
3.5.1.3. Alt ve üst sınırı kanunda gösterilen idarî para cezası 270
3.5.2. İdarî tedbirler 271
3.5.2.1. Genel olarak idarî tedbirler 271
3.5.2.2. Mülkiyetin kamuya geçirilmesi 271
3.5.2.2.1. Genel olarak mülkiyetin kamuya geçirilmesi 271
3.5.2.2.2. Gümrük idaresince uygulanan mülkiyetin kamuya geçirilmesi 274
3.5.2.3. Diğer idarî tedbirler 276
3.5.2.3.1. Genel olarak diğer idarî tedbirler 276
3.5.2.3.1. Gümrük idaresince uygulanan diğer idarî tedbirler 277
3.6. İdarî Yaptırımlara Yönelik Usûl İşlemleri 282
3.6.1. İdarî yaptırım kararları 282
3.6.2. İdarî yaptırım kararı almaya yetkili kişiler 282
3.6.3. İdarî yaptırım kararının şekli ve içeriği 284
3.6.4. İdarî yaptırım kararının tebliği 285
xviii | GÜMRÜK KABAHATLERİ
3.6.5. İdarî yaptırım kararının kesinleşmesi 286
3.6.6. İdarî yaptırım kararının takibi 287
3.7. İdarî Yaptırımların Sona Ermesi 288
3.7.1. Kişiliğin sona ermesi 288
3.7.1.1. Gerçek kişilerde kişiliğin sona ermesi-ölüm 288
3.7.1.2. Tüzel kişilerde kişiliğin sona ermesi 289
3.7.2. Ödeme-tahsilat-yerine getirme 289
3.7.2.1. İdarî para cezalarının gelir kaydı 290
3.7.2.2. İdarî para cezalarının tahsil usûlü 291
3.7.2.3. İdarî para cezalarının ödeme zamanı 292
3.7.2.4. İdarî para cezalarının ödeme yeri 293
3.7.2.5. İdarî para cezalarında indirim 294
3.7.2.6. İdarî para cezalarının cebren tahsili ve kanuni
temsilcilerin durumu 297
3.7.2.7. Mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararının
yerine getirilmesi 299
3.7.3. Zamanaşımı 300
3.7.3.1. İdarî para cezalarında zamanaşımı 300
3.7.3.1.1. Suçla bağlantılı idarî para cezalarında zamanaşımı 300
3.7.3.1.2. Vergi alacağına bağlı idarî para cezalarında
zamanaşımı 301
3.7.3.1.2. Vergi alacağına bağlı olmayan idarî para
cezalarında zamanaşımı 303
3.7.3.2. Mülkiyetin kamuya geçirilmesinde zamanaşımı 304
3.7.4. Af 305
3.7.5. Terkin 306
3.7.6. Gönüllü vazgeçme ve etkin pişmanlık 307
3.7.7. Hata düzeltme 309
3.8. İdarî Yaptırımlara Yönelik Başvuru Hakları 313
3.8.1. Gümrük idaresine yönelik başvuru hakları 316
3.8.1.1. Bilgi talep etme ve karar isteme 317
Dr. Raşit GÜLTEKİN | xix
3.8.1.1.1. Bilgi talep etme 317
3.8.1.1.2. Karar isteme 318
3.8.1.2. İtiraz 321
3.8.1.2.1. İtirazın kapsamı 321
3.8.1.2.2. İtirazın başvuru süresi ve usûlü 324
3.8.1.2.3. İtirazın sonuçları 325
3.8.1.3. Uzlaşma 326
3.8.1.3.1. Uzlaşmanın kapsamı 328
3.8.1.3.2. Uzlaşma başvurusunun süresi ve usûlü 330
3.8.1.3.3. Uzlaşmanın sonuçları 332
3.8.1.3.4. Uzlaşma, itiraz ve dava yolu etkileşimi 334
3.8.1.4. Mücbir sebepler veya beklenmeyen haller. 335
3.8.1.5. Tecil ve taksitlendirme 337
3.8.1.6. Geri verme ve kaldırma 340
3.8.2. Cebri icraya ilişkin haklar 342
3.8.3. Yargı yoluna başvuru hakkı 344
3.8.3.1. Gümrük işlemlerinde dava konusu olarak
itiraz kararları ve diğer işlemler 344
3.8.3.2. Gümrük işlemlerinde görevli ve yetkili mahkemeler 345
3.8.4. Etik kurullara başvuru hakkı 348
3.8.5. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı 352
3.8.5.1. Bireysel başvurunun genel esasları 353
3.8.5.1. Gümrük işlemlerine ilişkin bireysel başvuru örnekleri 356
3.8.6. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru hakkı .360 DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 363
KAYNAKÇA 372
