Güncel Anayasal Gelişmeler Bağlamında Türk Hukukunda Cumhurbaşkanının Tarafsızlığı İlkesi
Dr. Eylem ÇAKMAZ
Liberal devlet kuramının en temel ilkelerinden birisi, devletin tarafsız olması gerektiğidir. Çağdaş liberal demokrasilerde devlet, bütün ideolojilere eşit uzaklıkta bulunan, onları hoş gören, vatandaşlarını belirli bir ideolojiyi kabule zorlamayan, bu konudaki tercihi onlara bırakan tarafsız bir devlettir. Özgürlükçü bir siyasal sistemin olmazsa olmaz koşulu, devletin ideolojik bakımdan tarafsız bir aygıt haline dönüştürülmesidir. Batıdaki liberal düşüncenin etkisiyle, temsili hükümet sistemi olan Parlamenter sistem üzerinde bütün Siyaset Bilimi ve Kamu Hukuku doktrini, devlet başkanının "simgeselliği" üzerinde durmaktadır. Eserde, esas itibariyle parlamenter sistemde devleti temsil eden devlet başkanının tarafsızlığı ilkesinin Türk Hukuku'ndaki yansımaları güncel Anayasa Hukuku tartışmalarıyla ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
1. Tarafsızlık Kavramı ve Devlet Başkanının Tarafsızlığına Kuramsal Bakış
1.1. TARAFSIZLIK (NEUTRALİTY/ IMPARTİALİTY) KAVRAMI
1.1.1. Siyasi Tarafsızlık
1.1.2. Hukuki Tarafsızlık (Legal Impartiality) ve Yargısal Tarafsızlık ( Impartiality Of The Judiciary)
1.1.3. Yönetsel Tarafsızlık
1.2. DEVLET BAŞKANININ TARAFSIZLIĞI İLKESİ
1.2.1. Hükümet ve Parlamento İlişkileri Bakımından Devlet Başkanının Tarafsızlığı İlkesi
1.2.2. Toplumun Fikir Hayatı ile İlişkileri Bakımından Devlet Başkanının Tarafsızlığı İlkesi
1.3. TARAFSIZLIK İLKESİNİN ANAYASAL UNSURLARI
1.3.1. Tarafsızlık İlkesinin Ölçütleri
1.3.1.1. Nesnellik
1.3.1.2. Açıklık/ Açık Fikirlilik
1.3.1.3. Hoşgörü
1.3.1.4. Çoğulculuk
1.3.1.5. Demokratik Toplum
1.3.2. Maddi (Objektif) /Normatif Unsurlar
1.3.2.1. Anayasaya ve Devlete Bağlılık
1.3.2.2. Eşit Davranma Yükümlülüğü
1.3.2.3. Hukuka Bağlı Olma
1.3.3. Manevi (Subjektif) Unsurlar
1.3.3.1. İnanç Unsuru/ Anayasal Yemin
1.3.3.2. Davranış Unsuru: Eylemsel Tarafsızlık
1.4. TARAFSIZLIK İLKESİNİN GÜVENCELERİ
1.4.1. Görevde Kalma Güvencesi
1.4.2. Siyasi Meşruiyet
1.4.3. Yargısal Bağışıklık
1.5. HÜKÜMET SİSTEMLERİNE GÖRE DEVLET BAŞKANININ TARAFSIZLIĞI İLKESİ
1.5.1. Parlamenter Sistemde Devlet Başkanının Tarafsızlığı İlkesi
1.5.1.1. Meşruti Monarşilerde
1.5.1.2. Cumhuriyetlerde
1.5.1.3. Parlamenter Sistem ve Devlet Başkanı
1.5.1.4. Devlet Başkanının Tarafsızlığı İlkesi
1.5.2. Başkanlık Sisteminde Devlet Başkanının Tarafsızlığı İlkesi
1.5.3. Yarı Başkanlık Sisteminde Devlet Başkanının Tarafsızlığı İlkesi
İKİNCİ BÖLÜM
2. Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında Cumhurbaşkanının Tarafsızlığı İlkesi ve Tartışmaları
2.1. 1982 ANAYASASI ÖNCESİ CUMHURBAŞKANININ TARAFSIZLIĞI İLKESİ
2.1.1. 1924 Anayasasında Tarafsızlık İlkesi
2.1.2. 1961 Anayasasında Tarafsızlık İlkesi
2.2. 1982 ANAYASASINDA CUMHURBAŞKANININ TARAFSIZLIĞI İLKESİ
2.2.1. 1982 Anayasasında Cumhurbaşkanının Tarafsızlığını Öngören Hükümler
2.2.1.1. Cumhurbaşkanının Partisi İle İlişiğinin Kesilmesi
2.2.1.2. Cumhurbaşkanının Seçimi
2.2.1.3. Ant İçmesi /Yemin Metni
2.2.1.4. Anayasada Cumhurbaşkanının Sorumluluğuna İlişkin Düzenleme
2.3. CUMHURBAŞKANININ TARAFSIZLIĞI İLKESİ BAKIMINDAN 2007 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ
2.3.1. Halk Tarafından Seçilmesi ve Tarafsızlığı
2.3.2. Partiler ile İlişkisi ve Tarafsızlığı
2.3.3. İki Defa Seçilmesi ve Tarafsızlığı
2.3.4. Adaylığı ve Tarafsızlığı
2.4. CUMHURBAŞKANININ GÖREV VE YETKİ KULLANIRKEN VE TEK BAŞINA YAPTIĞI İŞLEMLERDE TARAFSIZLIĞI
2.4.1. Görev ve Yetkileri Kullanırken Tarafsızlığı
2.4.1.1. Yasama ile İlgili Görev ve Yetkileri ve Yasama Organı Karşısında Tarafsızlığı
2.4.1.2. Yürütme ile İlgili Görev ve Yetkileri ve Yürütme Organı Karşısında Tarafsızlığı
2.4.1.3. Yargı Organı İlgili Görev ve Yetkileri ve Tarafsızlığı
2.4.2. Tek Başına Yaptığı İşler Bakımından Tarafsızlığı
2.5. GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE CUMHURBAŞKANININ TARAFSIZLIĞI TARTIŞMALARI
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. Tarafsızlık İlkesi Bağlamında 2017 Anayasa Değişiklikleri ve Cumhurbaşkanının Dönüşen Konumu
3.1. YÜRÜTMENİN GÜÇLENDİRİLMESİ VE CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNE GEÇİŞ
3.1.1. 2007 Anayasa Değişiklikleri Sonrası Yarı Başkanlık Sistemine Kayıldığı Görüşü
3.1.1.1. 2007 Anayasa Değişikliği Öncesi Hükümet Sistemi
3.1.1.2. 2007 Anayasa Değişikliği Sonrası Hükümet Sistemi
3.1.2. Rejim Değişikliği Tartışmaları
3.1.3. Başkanlık Sistemi Tartışmaları
3.2. TARAFSIZLIK İLKESİ VE 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ
3.2.1. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Demokratik Rejim İlişkisi
3.2.1.1. Cumhurbaşkanı ve Yasama Organı
3.2.1.2. Cumhurbaşkanı ve Yürütme Organı
3.2.1.3. Cumhurbaşkanı ve Yargı Organı
3.3. TARAFSIZLIK İLKESİ BAĞLAMINDA CUMHURBAŞKANININ YENİ KONUMU: PARTİLİ CUMHURBAŞKANI
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
KAYNAKÇA