Güncel Gelişmeler IşığındaBankacılık Ürün ve HizmetleriBireysel – Özel – Yatırım – KOBİ – Ticari – Kurumsal Bankacılık
Mustafa Ufuk ARI
Mehmet VURUCU
Gördüğü yoğun ilgi sonucunda, kısa sürede güncellenmiş 3. Baskısını yapan eser; ülkemizde yeni uygulanmaya başlanan "Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat" konusunu da içerecek şekilde güncellenmiştir.
Konularında 29 yıl gibi uzun bir tecrübeye sahip olan ve müfettişlik, banka müdürlüğü, bölge müdürlüğü görevlerinde bulunmuş, uluslararası şirketlerde danışmanlık yapan ve üniversitelerimizde finans ve bankacılık ile ilgili dersler ve konferanslar veren yazarlarımızın birlikte oluşturdukları altıncı kitaptır.
Bu kitap, meslek yüksek okulları ve fakültelerimizin temel bankacılık hizmetleri ile ilgili tüm derslerinde öğrencilerin bilgi gereksinimini en güncel bilgilerle karşılayacaktır. Ayrıca, banka ve finans kurumu çalışanlarının da kullanabileceği güncel ve önemli bir başucu kaynağı olacaktır.
83 Tablo ve 221 bölüm sonu sorusu ile anlatılan konuların daha kolay anlaşılması amaçlanmış, kitap için çok sayıda yerli ve yabancı kaynak taraması yapılmış, en güncel ve gerekli olan bilgilerin yer alması sağlanmıştır. Kitapta, Dünya'da ve Türkiye'de bankacılığın tarihsel gelişimi, Bireysel ve Özel Bankacılık Ürün ve Hizmetleri, Ticari ve Kurumsal Bankacılık Ürün ve Hizmetleri, Kredilerin Tanımı ve Sınıflandırılması, Dış Ticarette Ödeme ve Teslim Şekilleri, Yatırım Bankacılığı Ürün ve Hizmetleri, Yapılandırılmış Mevduat ve Yapılandırılmış Finansman Ürünleri, Tahvil, Bono ve Uluslararası Menkul Kıymet İhracı, Ulusal ve Uluslararası Transfer Sistemleri ve nihayet Alternatif Dağıtım Kanalları konuları ayrıntıları ile anlatılmıştır.
(Tanıtım Bülteninden)
Konu Başlıkları
Dünyada ve Türkiye'de Bankacılığın Tarihsel Gelişimi
Bireysel ve Özel Bankacılık Ürün ve Hizmetleri
Ticari ve Kurumsal Bankacılık Ürün ve Hizmetleri
Kredilerin Tanımı ve Sınıflandırılması
Dış Ticarette Ödeme ve Teslim Şekilleri
Yatırım Bankacılığı Ürün ve Hizmetleri
Yapılandırılmış Mevduat ve Yapılandırılmış Finansman
Tahvil, Bono ve Uluslararası Menkul Kıymet İhracı
Ulusal ve Uluslararası Transfer Sistemleri
Alternatif Dağıtım Kanalları
İçindekiler
Önsöz 5
Tablolar Listesi 17
GİRİŞ 21
BÖLÜM 1
DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE
BANKACILIĞIN TARİHSEL GELİŞİMİ
I. DÜNYA’DA BANKACILIĞIN KISA TARİHÇESİ 25
II. TÜRKİYE’DE BANKACILIĞIN KISA TARİHÇESİ 28
A. Cumhuriyet Öncesi Dönem 28
B. Liberasyon Öncesi Cumhuriyet Dönemi 29
C. Liberasyon ve Küreselleşme Dönemi 31
SORULAR 36
BÖLÜM 2
BİREYSEL VE ÖZEL BANKACILIK
ÜRÜN VE HİZMETLERİ
I. MEVDUATIN TANIMI VE GENEL SINIFLANDIRMASI 37
A. Vadelerine Göre Mevduat türleri 38
1. Vadesiz Mevduat 39
2. Vadeli Mevduat 39
3. Kırık Vadeli Mevduat 40
4. İhbarlı Mevduat 41
5. Birikimli Mevduat 41
6. Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat 41
B. Hesap Sahibine Göre Mevduat Türleri 42
1. Tasarruf Mevduatı 43
2. Ticari Mevduat 44
3. Resmi Mevduat 44
4. Bankalararası Mevduat 45
5. Diğer Kuruluşlar Mevduatı 46
C. Para Cinsine Göre Mevduat Türleri 46
1. Türk Parası Mevduat 46
2. Yabancı Para Mevduat (Döviz Tevdiat) 47
II. BİREYSEL BANKACILIK ÜRÜN VE HİZMETLERİ 47
A. Kredili Mevduat Hesapları 48
B. TL Tasarruf Mevduatı Hesapları 49
C. YP Tasarruf Mevduatı Hesapları 49
D. Endeksli Mevduat Hesapları 50
E. Tüketici Kredileri 50
1. Bireysel İhtiyaç Kredileri 51
2. Taşıt Kredileri 52
3. Konut Kredileri 54
F. Kredi Kartları 58
G. Banka Kartları 59
H. Kombine Banka Kartları 60
İ. Otomatik Ödeme İşlemleri 60
J. Sigorta Ürünleri 61
1. Elementer Sigorta Ürünleri 62
a. Araç Sigortası (Kasko) 62
b. Zorunlu Trafik Sigortası 63
c. Konut Sigortası 63
d. Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) 63
2. Bireysel Sigorta Ürünleri 64
a. Hayat Sigortası 64
b. Özel İşsizlik Sigortası 64
c. Kredi Kartı Ödeme Güvencesi Sigortası 64
d. Kredi Hayat Sigortası 65
e. Bireysel Emeklilik Sigortası 65
f. Sağlık Sigortası 67
g. Seyahat Sağlık Sigortası 67
K. Kiralık Kasalar 67
III. ÖZEL BANKACILIK ÜRÜN VE HİZMETLERİ 68
A. Bireysel Bankacılık ve Yatırım Bankacılığı Hizmetleri 69
B. Varlık Yönetim Hizmetleri 69
C. Danışmanlık Hizmetleri 70
SORULAR 71
BÖLÜM 3
TİCARİ VE KURUMSAL BANKACILIK ÜRÜN VE HİZMETLERİ
I. KREDİLERİN TANIMI VE GENEL SINIFLANDIRILMASI 73
A. Vadelerine Göre Kredi Türleri 74
1. Kısa Vadeli Krediler 74
2. Orta ve Uzun Vadeli Krediler 74
B. Kullanım Amacına Göre Kredi Türleri 75
1. Bireysel Krediler 75
2. Ticari Krediler 76
C. Kullandırım Şekline Göre Kredi Türleri 76
1. Nakit Krediler 76
2. Nakit Dışı Krediler (Gayri Nakit Krediler) 77
D. Para Cinsine Göre Kredi Türleri 77
1. Türk Parası Krediler 78
2. Yabancı Para Krediler (Döviz Kredileri) 78
3. Dövize Endeksli Krediler 78
E. Alınan Teminat Türüne Göre Krediler 79
1. Teminatsız (Açık) Krediler 79
2. Kefalet Karşılığı Krediler 80
3. Maddi Teminatlı Krediler 80
a. Nakit Blokajı 81
b. Mevduat Rehini 82
c. Menkul Kıymet Rehini 82
d. Taşınır Rehini 83
e. Taşınmaz Rehini 84
f. Gemi İpoteği 85
g. Ticari İşletmelerde Taşınır Rehini 86
F. Kaynağına Güre Kredi Türleri 87
1. Banka Kaynaklı Krediler 87
2. TCMB Kaynaklı Krediler 88
3. Türk Eximbank Kaynaklı Krediler 88
4. Yurtdışı Kaynaklı Krediler 88
a. Dünya Bankası Grubu Kaynaklı Krediler 89
aa. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası 89
bb. Uluslararası Finans Kurumu 91
cc. Uluslararası Kalkınma Birliği 92
dd. Çok Taraflı Yatırım Garantisi Ajansı 93
ee. Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi 93
b. Avrupa Yatırım Bankası Kaynaklı Krediler 93
c. Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası Kaynaklı Krediler 95
d. İslam Kalkınma Bankası Kaynaklı Krediler 96
e. Ülke Kredileri 98
G. Takipteki Krediler 99
II. TİCARİ BANKACILIK ÜRÜN VE HİZMETLERİ 100
A. Ticari Mevduat Hesapları 100
1. Vadesiz Ticari Mevduat 101
2. Vadeli Ticari Mevduat 102
3. Ticari Banka Kartları 102
B. Ticari Krediler 103
1. Yurtiçi Ticaretin Finansmanında Kullandırılan Ticari Krediler 105
a. Nakit Krediler 106
aa. Kredili Ticari Hesaplar 106
bb. Ticari Kredi Kartları 107
cc. İskonto ve İştira Kredileri 108
dd. Rotatif Krediler 110
aaa. Açık Kredi 111
bbb. Kefalet Karşılığı Kredi 112
ccc. Senetler Karşılığı Kredi 112
ddd. Emtia Karşılığı Kredi 114
eee. İpotek Karşılığı Kredi 115
fff. Menkul Kıymet Rehni Karşılığı Kredi 115
ggg. Mevduat Rehni Karşılığı Kredi 115
hhh. Diğer Maddi Teminatlı Rotatif Krediler 116
ee. Spot Krediler 116
ff. Altın Kredisi 118
gg. Taksitli Ticari Krediler 120
aaa. Ticari İhtiyaç Kredileri 121
bbb. Ticari Taşıt Kredileri 121
ccc. Ticari İşyeri Kredileri 122
hh. KOBİ Kredileri 123
ıı. Kredi Garanti Fonu 127
jj. Dövize Endeksli Krediler 128
b. Nakit Dışı Krediler 130
aa. Teminat Mektupları 131
aaa. Ödemeye Kefalet Teminat Mektupları 134
bbb. Avans Teminat Mektupları 136
ccc. Geçici Teminat Mektupları 136
ddd. Kesin Teminat Mektupları 137
bb. Yurt İçi Akreditif 138
2. Dış Ticaretin Finansmanında Kullandırılan Krediler 139
a. İhracatın Finansmanında Kullandırılan Nakit Krediler 139
aa. Döviz ve Prefinansman Kredileri 140
aaa. Döviz Kredileri 140
bbb. Prefinansman Kredileri 141
ccc. Dövizli Çek İştira Kredisi 142
cc. Türk Eximbank Sevk Öncesi İhracat Kredisi 144
dd. Türk Eximbank Ülke Kredileri 146
ee. Türk Eximbank Kaynaklı Diğer İhracat Kredileri 147
ff. TCMB İhracat Reeskont Kredisi 147
gg. Forfaiting 148
hh. İhracat Faktoring’i 151
ıı. İhracat Vesaik Karşılığı Kredi 152
jj. Vadeli İhracat Alacaklarının İskontosu 152
b. TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesi Kapsamında Kullandırılan Krediler 153
aa. Yurtdışına Kullandırılan TL Krediler 153
bb. İhracatın Finansmanı Dışında Kullandırılan Döviz Kredileri 154
c. İthalatın Finansmanında Kullandırılan Nakit Krediler 155
aa. Tüketim Malları İthalatının Finansmanında Kullandırılan Nakit Döviz Kredileri 156
aaa. Post Finansman Kredileri 156
bb. Yatırım Malları İthalatının Nakit Finansmanı 158
aaa. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Kullandırılan Nakit Döviz Kredileri 158
bbb. ECA Kredileri 159
ccc. Yurtdışı Leasing 160
d. Nakit Dışı Döviz Kredileri 160
aa. Döviz Teminat Mektupları 161
aaa. Ödeme Garantileri 162
bbb. Sözleşme Garantileri 162
aaaa. Geçici Teminat Mektubu 163
bbbb. Kesin Teminat Mektubu 164
cccc. Avans Teminat Mektubu 164
dddd. İhtiyat Kesintisi Garantisi 164
eeee. Bakım–Onarım Garantisi 164
bb. Kontrgarantiler 165
cc. Akreditif Garantileri 167
aaa. Peşin Akreditif 172
bbb. Vadeli Akreditif 172
ccc. Kabul Kredili Akreditif 172
ddd. Standby Akreditifler 172
dd. Kabul ve Aval Kredileri 172
3. Yatırım Kredileri ve Proje Finansmanı 174
C. Kredisiz İhracat ve İthalat İşlemleri 175
1. Kredisiz İhracat İşlemleri 176
a. Peşin İhracat Bedelleri ve Alıcı Firma Prefinansmanı 176
b. İhracat Akreditifleri 176
aa. Teyitsiz İhracat Akreditifleri 177
bb. Teyitli İhracat Akreditifleri 177
c. Vesaik Mukabili İhracat İşlemleri 178
d. Mal Mukabili İhracat İşlemleri 180
e. Kabul Kredili İhracat İşlemleri 180
f. Mahsuben Ödeme İşlemleri 182
2. Kredisiz İthalat İşlemleri 182
a. Vesaik Mukabili İthalat İşlemleri 182
b. Mal Mukabili İthalat İşlemleri 183
c. Kabul Kredili İthalat İşlemleri 183
d. Peşin Ödeme Kapsamındaki İthalat İşlemleri 184
D. Transit Ticaret İşlemleri 184
E. Dış Ticarette Ödeme Şekilleri 185
1. Peşin Ödeme 186
2. Akreditifli Ödeme 186
a. Cayılabilir ve Cayılamaz Akreditif 187
b. Teyitli ve Teyitsiz Akreditif 188
c. Rotatif Akreditif 188
d. Kırmızı Şartlı ve Yeşil Şartlı Akreditif 188
e. Karşılıklı Akreditif 189
f. Devredilebilir Akreditif 189
g. Teminat Akreditifi 189
h. Yetki Mektubu 191
ı. Vadesiz ve Vadeli Akreditif 191
j. Yurt İçi Akreditif 192
3. Vesaik Mukabili Ödeme 192
4. Mal Mukabili Ödeme 192
5. Kabul Kredili Ödeme 193
a. Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme 194
b. Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme 194
c. Kabul Kredili Akreditifli Ödeme 194
6. Karşılıklı Ticaret 195
a. Takas 195
aa. Özel Takas 196
bb. Bağlı Muamele 196
b. Kliring 196
c. Karşı Alım 196
d. Dengeleme 197
e. Geri Alım 197
f. Üçlü Ticaret 197
g. Offset Ticaret 197
aa. Dolaysız Offset 198
bb. Dolaylı Offset 198
7. Konsinye Satış 198
8. Mahsuben Ödeme 199
F. Uluslararası Teslim Şekilleri 199
1. “E” Terimi 200
a. Exworks – EXW 200
2. “F” Terimi 201
a. Free Carrier – FCA 201
b. Free Alongside Ship – FAS 201
c. Free on Board – FOB 201
3. “C” Terimi 202
a. Cost and Freight – CFR 202
b. Cost Insurance and Freight – CIF 202
c. Carriage Paid To – CPT 202
d. Carriage and Insurance Paid To – CIP 203
4. “D” Terimi 203
a. Delivered at Place Unloaded – DPU 203
b. Delivered at Place – DAP 204
c. Delivered Duty Paid – DDP 204
G. Faktoring İşlemleri 204
H. Finansal Kiralama (Leasing) İşlemleri 209
İ. Ticari Sigorta Ürünleri 215
1. Kredi Sigortaları 215
a. İhracat Kredi Sigortası 216
b. Teminat Mektuplarının Haksız Nakde Çevrilme Sigortası 217
c. Ticari Alacak Sigortası 218
d. Kredi Borcunun Ödenmemesi Sigortası 219
2. Kefalet Sigortası 220
3. Nakliye Sigortaları 221
a. Emtia Nakliyat Sigortası 221
b. Kıymet Nakliyat Sigortası 222
4. İşyeri Sigortası 222
5. Depo Sorumluluk Sigortası 222
6. İşveren Mali Sorumluluk Sigortası 222
7. Kâr Kaybı Sigortası 223
8. Üçüncü Şahıslara Karşı Mali Sorumluluk Sigortası 223
K. Ödeme ve Tahsilât Sistemleri 223
1. Ticari Bankacılık Otomasyon Sistemi 223
2. Fatura Ödemeleri 224
3. Maaş Ödemeleri 224
4. Tahsilât Sistemleri 225
III. KURUMSAL BANKACILIK HİZMETLERİ 226
SORULAR 228
BÖLÜM 4
YATIRIM BANKACILIĞI ÜRÜN VE HİZMETLERİ
I. YATIRIM BANKACILIĞI VE PORTFÖY YÖNETİMİ HİZMETLERİ 235
A. Yatırım Fonları 236
B. Bono ve Tahvil Alım–Satımı 239
C. Hisse Senedi Alım–Satımı 241
D. Vadeli İşlem Opsiyon Piyasası İşlemleri 242
E. Varant İşlemleri 245
F. Kaldıraçlı İşlemler 246
1. Forex 247
G. Altın Mevduatı 250
H. Yapılandırılmış Mevduat 251
1. Tam Teminatlı Opsiyon Hesabı 253
2. Üç Para Birimli Tam Teminatlı Opsiyon Hesabı 255
3. Bariyerli Tam Teminatlı Opsiyon Hesabı 255
a. Knock–In Bariyerli Tam Teminatlı Opsiyon Hesabı 255
b. Knock–Out Bariyerli Tam Teminatlı Opsiyon Hesabı 256
4. Kur Riskini Dilimleyen Mevduat 256
5. Tünel Mevduat 257
6. Riskli Tünel Mevduat 257
a. Double One Touch Riskli Tünel Mevduat 258
b. Double No Touch Riskli Tünel Mevduat 258
İ. Tezgâh Üstü Türev Ürünler 259
1. Forward İşlemler 260
a. Forward Emtia Sözleşmeleri 261
b. Forward Döviz Sözleşmeleri 261
c. Forward Faiz Oranı Sözleşmeleri 263
2. Swap İşlemleri 263
a. Para Swapı 264
b. Faiz Swapı 265
K. Arbitraj İşlemleri 265
L. Repo İşlemleri 266
II. TAHVİL VE BONO İHRACI 268
A. Tahvil İhracı 270
1. Paya Dönüştürülebilir Tahviller 273
2. Değiştirilebilir Tahviller 273
B. Bono İhracı 274
1. Finansman Bonoları 275
2. Kıymetli Maden Bonoları 275
III. YAPILANDIRILMIŞ FİNANSMAN 276
A. Seküritizasyon 277
1. Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler 278
2. İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler 278
3. Teminatlı Borç Yükümlülükleri 279
4. Kredi Bağlantılı Yapılandırılmış Finansal Araçlar 279
5. Hisse Senedine Dayalı Yapılandırılmış Finansal Araçlar 280
6. Anapara Korumalı Yapılandırılmış Finansal Araçlar 281
B. Kredi Türevleri 281
IV. ULUSLARARASI MENKUL KIYMET İHRACI 282
A. Yabancı Sermaye Piyasalarında Doğrudan Satış 282
B. Uluslararası Sendikasyon Kanalıyla Tekli Satış 282
C. Uluslararası Sendikasyon Kanalıyla İkili Satış 283
D. Euro Menkul Kıymet İhracı 283
E. Global Satış 284
V. DEPO SERTİFİKALARI 284
SORULAR 286
BÖLÜM 5
DİĞER ÜRÜN VE HİZMETLER
I. HAVALE VE FON TRANSFERİ HİZMETLERİ 289
A. IBAN ve Zorunlu Kullanım Alanları 289
B. Virman ve Şubeler Arası Havale 291
C. EFT ve EMKT Hizmetleri 292
D. Uluslararası Transfer Hizmetleri 293
1. SWIFT 294
2. Uluslararası Nakit Transfer Sistemleri 298
a. Western Union 298
b. Moneygram 299
II. ÇEK VE SENET TAHSİL VE ÖDEME HİZMETLERİ 300
A. Çek Tahsil ve Ödeme Hizmetleri 300
B. Bankalararası Takas Odaları Merkezi 302
C. Senet Tahsil ve Ödeme Hizmetleri 304
III. DÖVİZ VE EFEKTİF ALIM–SATIM HİZMETLERİ 304
IV. ALTERNATİF DAĞITIM KANALLARI 305
A. Self Servis Bankacılık Terminalleri 306
B. Üye İşyerleri 307
1. POS Cihazı 308
2. Mobil POS Uygulaması 309
C. İnternet Bankacılığı 311
D. Telefon Bankacılığı (Çağrı Merkezleri) 312
E. Mobil Telefon Bankacılığı 314
1. WAP Şubesi 314
2. Cep Şubesi 315
SORULAR 317
SONUÇ 319
Kaynakça 321
Kavram Dizini 329
Yazarların Özgeçmişi 333
