Fikir Ve Sanat Eserlerinin Cezai Himayesi

FİKİR VE SANAT ESERLERİNİN CEZAİ HİMAYESİ



H. Selcen Turan



- Fikri Mülkiyet Kavramı

- Hukukumuzda Eser, Eser Sahibi ve Eser Sahibinin Hakları

- Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Cezai Himayesi





İÇİNDEKİLER



Önsöz 5

Kısaltmalar 13



BİRİNCİ BÖLÜM Birinci Kısım

FİKRİ MÜLKİYET KAVRAMI



I. HUKUK SİSTEMİNDE FİKRİ HAKLARIN YERİ 15

A. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuku 15

B. Fikri Hakların Niteliği 15

II. FİKİR VE SANAT ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIN TANINMASI VE

KORUNMASI SÜRECİ 17

A. Tarihi Gelişim 17

B. Fikri Haklarda Uluslar Arası Himayenin Temelini Teşkil Eden Sözleşmeler 20

1. Bern Sözleşmesi 20

2. WIPO (OMPI) 22

3. TRIPS 22

4. Roma Sözleşmesi 23

5. Telif Hakları Evrensel Sözleşmesi (UCC) 24

6. Televizyon ve Radyo Yayınlarına İlişkin Sözleşmeler 24

C. Türkiye’deki Gelişmeler 24



İkinci Kısım

HUKUKUMUZDA ESER, ESER SAHİBİ VE

ESER SAHİBİNİN HAKLARI



I. HUKUKUMUZDA FİKİR VE SANAT ESERLERİNİN TANIMI VE TÜRLERİ 27

A. Fikir Mahsulünü “Eser” Yapan Unsurlar 27

1. Eserdeki Subjektif Kriter 27

2. Eserdeki Objektif Kriter 30

B. Kanundaki Fikir ve Sanat Eserleri Türleri 31

1. İlim ve Edebiyat Eserleri 32

a. Dil ve Yazı ile İfade Olunan Eserler 32

b. Bilgisayar Programları ve Bunların Hazırlık Tasarımları 34

c. Rakıslar, Yazılı Koreografi Eserleri, Pandomimalar ve Buna Benzer Sözsüz Sahne Eserleri 35

d. Teknik ve İlmi Mahiyette Fotoğraf Eserleri, Teknik Mahiyetteki Çizim, Proje, Tasarım ve Maketler 37

2. Musiki Eserleri 38

3. Güzel Sanat Eserleri 39

4. Sinema Eserleri 41

5. İşlemeler ve Derlemeler 44

a. Tercümeler 48

b. Roman, Hikaye, Şiir ve Tiyatro Gibi Eserlerin, Bu Gruptaki Başka Bir Esere Çevrilmesi 48

c. Musiki, Güzel Sanat, İlim ve Edebiyat Eserlerinin Film Haline Getirilmesi ya da Filme Alınmaya veya Radyo ve Televizyon ile Yayıma Müsait Bir Şekle Sokulması 49

d. Musiki Aranjman ve Tertipleri 49

e. Güzel Sanat Eserlerinin Bir Şekilden Diğer Şekillere Sokulması 49

f. Bir Eser Sahibinin Bütün veya Aynı Cinsten Olan Eserlerinin Külliyat Haline Konulması 50

g. Belli Bir Maksada Göre ve Hususi Bir Plan Dahilinde Seçme ve Toplama Eserler Tertibi 50

h. Henüz Yayımlanmamış Olan Bir Eserin İlmi Araştırma ve Çalışma Neticesinde Yayımlanmaya Elverişli Hale Getirilmesi 51

i. Başkasına Ait Bir Eserin İzah veya Şerhi Yahut Kısaltılması 51

j. Bir Bilgisayar Programının Uyarlanması, Düzenlenmesi veya Programda Herhangi Bir Değişim Yapılması 51

k. Veri Tabanları 52

l. Diğer İşleme Eserler 53

II. ESER SAHİPLİĞİ VE ESER SAHİBİNE TANINAN HAKLAR 53

A. Eser Sahibi 53

1. Birlikte Eser Sahipliği 56

a. Bölünebilir Eserlerde 56

b. Bölünemez Eserlerde 58

c. Sinema Eserlerindeki İstisna 60

2. Eser Sahipliği Karinesi 61

a. Sahibinin Adı Belirtilen Eserlerde 62

b. Sahibinin Adı Belirtilmeyen Eserlerde 62

B. Eser Sahibinin Hakları 64

1. Eser Sahibinin Manevi Hakları 65

a. Umuma Arz Hakkı 67

b. Adın Belirtilmesi Hakkı 70

c. Eserde Değişiklik Yapılmasını Men Etme Hakkı 72

d. Eser Sahibinin Zilyet ve Malike Karşı Hakları 74

2. Eser Sahibinin Mali Hakları 76

a. İşleme Hakkı 78

b. Çoğaltma Hakkı 80

c. Yayma Hakkı 83

d. Temsil Hakkı 87

e. Umuma İletim Hakkı 90

f. Pay Alma Hakkı 93

3. Bağlantılı Haklar ve Bağlantılı Hak Sahipliği 94

a. Komşu Haklar 96

aa. İcracı Sanatçılar ve Hakları 97

ab. Fonogram Yapımcıları ve Hakları 103

ac. Radyo ve Televizyon Kuruluşları ve Hakları 104

b. Film Yapımcıları ve Hakları 106

4. Hakların Kullanılması 108

a. Aleniyet ve Yayım 108

b. Koruma Süresi 111

c. Korumanın Kanuni Sınırları 112

ca. Amme İntizamı Mülahazasıyla Sınırlama 113

cb. Genel Menfaat Mülahazasıyla Sınırlama 113

cc. Hususi Menfaat Mülahazasıyla Sınırlama 115

cd. Hükümete Tanınan Yetkiler 117

ce. Bağlantılı Haklara İlişkin Sınırlamalar 117



İkinci Bölüm

FİKİR VE SANAT ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIN

CEZAİ HİMAYESİ



I. GENEL AÇIKLAMA 119

A. Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Cezai Himaye Sürecine Bakış 119

B. Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Bugün İtibariyle Yer Alan Ceza Hükümleri 128

II. MANEVİ, MALİ VE BAĞLANTILI HAKLARA TECAVÜZ SUÇLARI

(FSEK MD.71) 128

A. Genel Açıklama 128

1. FSEK 71. Maddede Korunan Manevi Haklar 130

2. FSEK 71. Maddede Korunan Mali Haklar 131

3. FSEK 71. Maddede Korunan Bağlantılı Haklar 134

B. Korunan Hukuki Yarar 134

1. Manevi Haklara Tecavüz Suçlarında Korunan Hukuki Yarar 135

2. Mali Haklara Tecavüz Suçlarında Korunan Hukuki Yarar 136

3. Bağlantılı Haklara Tecavüz Suçlarında Korunan Hukuki Yarar 137

C. Suçun Unsurları 138

1. Maddi Unsurlar 138

a. Fiil 139

aa. Hukuka Aykırı İşleme 142

ab. Hukuka Aykırı Temsil 144

ac. Hukuka Aykırı Çoğaltma 145

ad. Hukuka Aykırı Değiştirme 150

ae. Hukuka Aykırı Dağıtma (Yayma) 154

af. Hukuka Aykırı Umuma İletim 159

ag. Hukuka Aykırı Surette İşlenen ve/veya Çoğaltılan Eserleri Yayma, Ticaret Konusu Yapma veya Elinde Bulundurma 163

aga. Hukuka Aykırı İşlenen veya Çoğaltılan Eserleri Yayma 165

agb. Hukuka Aykırı İşlenen veya Çoğaltılan Eserleri Ticaret Konusu Yapma 166

agc. Hukuka Aykırı İşlenen veya Çoğaltılan Eserleri Elinde Bulundurma – Depolama 168

ah. Eser Sahibinin Adının Gizlenmesi Suçları 168

aha. Başkasına Ait Esere Kendi Eseri Olarak Ad Koyma 170

ahb. Kaynak Göstermeksizin İktibasta Bulunma 172

ahc. Yetersiz, Yanlış, Aldatıcı Kaynak Gösterme 174

ahd. Eseri Tanınmış Başkasının Adıyla Çoğaltma, Yayma veya Yayımlama 175

ai. Eserin Muhtevasını Kamuya Açıklama 176

aj. FSEK’nun 4. Ek Maddesine Muhalefet 180

aja. Üzerindeki Bilgiler Değiştirilen Eserleri Yayma veya Umuma İletme 180

ajb. Hukuka Aykırı Bilgi İçerik Sağlamaya Devam Etme 181

b. Fail 184

c. Mağdur 186

ca. Manevi Haklara Tecavüz Suçlarında Mağdur 188

cb. Mali Haklara Tecavüz Suçlarında Mağdur 192

cc. Bağlantılı Haklara Tecavüz Suçlarında Mağdur 194

d. Konu 194

e. Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlar 195

2. Manevi Unsur 195

3. Hukuka Aykırılık Unsuru 197

a. Genel Açıklama 197

b. Hak Sahibinin İzni 199

ba. İznin (Rızanın) Şekli 201

bb. İzni Verecek Olan Hak Sahibi 204

bc. İznin Sınırlarının Aşılması 205

c. Eserin Alenileşmesi 206

d. Hukuka Aykırılığı Kaldıran Diğer Sebepler 206

D. Cezayı Azaltan veya Kaldıran Şahsi Sebep Olarak Etkin Pişmanlık 208

E. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 209

1. Teşebbüs 209

2. İştirak 211

3. İçtima 211

a. FSEK 71. Maddesindeki Suçlarda İçtima 211

b. FSEK 71/1-1. ile 81. Maddelerindeki Suçlarda İçtima 215

F. Yaptırım 215

G. Kovuşturma Usulü 216

III. HAKLARA TECAVÜZÜN ÖNLENMESİNE DAİR HÜKÜMLERİN İHLALİ

(FSEK MD.81) 220

A. Genel Açıklama 220

B. Korunan Hukuki Yarar 223

C. Suçun Unsurları 224

1. Maddi Unsurlar 224

a. Fiil 224

aa. Bandrol Yükümlülüğüne Aykırı ya da Bandrolsüz Olarak Bir Eseri Yayma, Satışa Arz Etme, Ticari Amaçla Satın Alma ya da Kabul Etme 225

ab. sahte Bandrol Üretme, Satma, Satışa Arz Etme, Dağıtma, Satın Alma, Kabul Etme, Kullanma 228

ac. Usulünce Temin Edilmiş Bandrolleri Başka Bir Eser Üzerinde Tatbik Etme 230

ad. Hileli Davranışlarla Bandrol Temin Etme 231

ae. Yetkisi Olmayan Kişilere Bandrol Temin Etme 233

af. Yasal Olarak Çoğaltılmış Bandrollü Nüshaların Yol, Pazar, Meydan ve Benzeri Yerlerde Satılması 234

b. Fail 234

c. Mağdur 235

d. Konu 235

e. Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlar 236

2. Manevi Unsur 236

3. Hukuka Aykırılık Unsuru 238

D. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 239

1. Teşebbüs 239

2. İştirak 241

3. İçtima 241

a. FSEK 81. Maddesindeki Suçlarda İçtima 241

b. FSEK 81. ile 71/1-1. Maddelerindeki Suçlarda İçtima 242

E. Yaptırım 243

F. Kovuşturma Usulü 245

IV. KORUYUCU PROGRAMLARI ETKİSİZ KILMAYA YÖNELİK HAZIRLIK HAREKETLERİ

(FSEK MD.72) 246

A. Genel Açıklama 246

B. Korunan Hukuki Yarar 246

C. Suçun Unsurları 247

1. Maddi Unsurlar 247

a. Fiil 247

b. Fail 248

c. Mağdur 249

d. Konu 249

2. Manevi Unsur 249

D. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 249

1. Teşebbüs 249

2. İştirak 249

3. İçtima 250

E. Yaptırım ve Kovuşturma Usulü 250

Sonuç 251

Kaynakça 253

Kavramlar Dizini 259