^ThemisBorçlar Hukuku Özel Hükümler

Doç. Dr. Tolunay Ozanemre Yayla

"Borçlar Hukuku Özel Hükümler" adlı bu çalışma, özel borç ilişkilerinin başlıcaları bakımından özet bilginin sunulmasını amaçlamaktadır. Kitabın hazırlanması sırasında sınavlara hazırlanan adaylara yardımcı olmak amacıyla teorik tartışmalara girilmemiş, konuların sade biçimde aktarılması amaçlanarak gerekli yerlerde anlatım örneklerle desteklenmiştir.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Devir Borcu Doğuran Sözleşmeler
Kullandırma Borcu Doğuran Sözleşmeler
İş Görme Borcu Doğuran Sözleşmeler ve Vekâletsiz İş Görme
Teminat Borcu Doğuran Sözleşmeler

İçindekiler

Önsöz v
Giriş xxv
§ 1. İSİMSİZ SÖZLEŞMELER 1
I. GENEL OLARAK 1
II. TÜRLERİ 1
III. İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN TAMAMLANMASI VE YORUMLANMASI 3
1. Bölüm
DEVİR BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
§ 2. SATIŞ SÖZLEŞMESİ 5
I. GENEL OLARAK 5
II. YARAR VE HASARIN GEÇMESİ 6
III. TAŞINIR SATIŞI 7
A) Genel Olarak 7
B) Satıcının Borçları 8
1. Satıcının Aslî Borcu 8
2. Satıcının Diğer Borçları 9
C) Satıcının Temerrüdü 9
1. Genel Olarak 9
2. Ticari Satışlarda Satıcının Temerrüdü 10
a) Ticarî Satış Kavramı 10
b) Ticarî Satışta Satıcının Temerrüdünün Hükümleri 10
3. Satıcının Temerrüdünde Alıcının Zararının Hesaplanması 11
a) Genel Olarak 11
b) Somut Yöntem 12
c) Soyut Yöntem 12
D) Satıcının Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğu (Satıcının Zapta Karşı Tekeffülden Doğan Borcu) 13
1. Genel Olarak 13
2. Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Sınırlanması 14
3. Zapta Karşı Tekeffülden Doğan Sorumluluğun Kaynağı ve Kaldırılması 15
4. Satıcının Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Şartları 15
5. Zaptın Gerçekleşmesi 16
a) Zaptın Bir Mahkeme Hükmüyle Gerçekleşmesi 16
b) Zaptın Mahkeme Kararı Olmaksızın Gerçekleşmesi 17
6. Zaptın Hükümleri 18
a) Tam Zapt Halinde 18
b) Kısmî Zapt Halinde 19
E) Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğu (Satıcının Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Borcu) 20
1. Genel Olarak 20
2. Sorumluluğun Özellikleri 20
3. Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Şartları 21
a) Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Maddi Şartları 21
b) Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Şekli Şartları: Gözden Geçirme ve Bildirme 23
aa) Genel Olarak 23
bb) TBK Çerçevesinde Gözden Geçirme ve Bildirme Külfetleri 23
cc) Ticarî İş Niteliğindeki Satış Sözleşmelerinde Gözden Geçirme ve Bildirme Süreleri 24
dd) Gözden Geçirme ve Bildirme Külfetlerinin Özellikleri ve Bu Külfetlerin Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 25
c) Mesafe Satışlarında Satılanın Ayıplı Olması 26
4. Ayıba Karşı Tekeffülden Alıcı Lehine Doğan Seçimlik Haklar ve Seçimlik Hakların Sınırlanması 26
a) Ayıba Karşı Tekeffülden Alıcı Lehine Doğan Seçimlik Haklar 26
b) Seçimlik Hakların Sınırlanması 28
5. Ayıba Karşı Tekeffül Davalarında Zamanaşımı 28
F) Alıcının Borçları ve Temerrüdü 30
1. Bedeli Ödeme Borcu 30
a) Genel Olarak 30
b) Satış Bedeline Faiz Yürütülmesi 31
c) Alıcının Satış Bedelini Ödeme Borcunda Temerrüde Düşmesi 31
2. Satılanın Zilyetliğini Devralma Borcu 33
3. Alıcının Diğer Yükümleri 33
IV. TAŞINMAZ SATIŞI, TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ VE TAŞINMAZ SATIŞ İLİŞKİSİ DOĞURAN HAKLAR 34
A) Taşınmaz Satışı 34
1. Genel Olarak 34
2. Şekli 35
3. Taşınmaz Satışında Ayıba ve Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğu 36
a) Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğu 36
aa) Genel Olarak Uygulanacak Hükümler 36
bb) Zamanaşımı Süresi 37
b) Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğu 37
4. Taşınmaz Satışında Yarar ve Hasarın Geçmesi 37
B) Taşınmaz Satış Vaadi 39
1. Genel Olarak 39
2. Şekli 39
3. Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesine İlişkin Diğer Özellikler ve Sözleşmenin Hükümleri 39
C) Taşınmaz Satış İlişkisi Doğuran Haklar 40
1. Genel Olarak Taşınmaz Satışı İlişkisi Doğuran Haklar 40
2. Önalım Hakkı 40
a) Genel Olarak 40
b) Türleri 41
c) Şekli 41
d) Ön Alım Hakkı Sözleşmesinin Hükümleri ve Hakkın Şerhi 41
e) Ön Alım Hakkının Kullanılmasında Satış veya Satışa Eşdeğer İşlemin Bildirilmesi ve Hakkın Süresi 43
f) Ön Alım Hakkından Feragat 43
3. Alım ve Geri Alım Hakları 44
a) Genel Olarak 44
b) Alım ve Geri Alım Sözleşmelerinin Şekli 45
c) Alım ve Geri Alım Haklarının Hukukî Niteliği ve Kullanılmaları 45
V. SATIŞIN DİĞER ÇEŞİTLERİ 46
A) Örnek Üzerine Satış 46
B) Beğenme Koşuluyla Satış 47
C) Kısmi Ödemeli Satış 49
1. Taksitle Satış Sözleşmesi 49
a) Genel Olarak 49
aa) Tanım 49
bb) Taksitle Satış Sözleşmesinde Ehliyet 49
cc) Taksitli Satış Sözleşmesinin Şekli 49
dd) Sözleşmenin Hüküm ve Sonuç Doğurması ve Geri Alma Açıklaması 50
ee) Alıcının Peşinatı Ödeme Borcu ve Sözleşmenin Süresi 50
b) Taksitle Satış Sözleşmesinde Alıcının Hakları 50
c) Alıcının Temerrüde Düşmesi Halinde Satıcının Hakları ve Bu Hakların Kullanılması 51
d) Taksitle Satış Sözleşmesinde Diğer Hükümler 53
aa) Taksitli Satışta Hâkimin Müdahalesi 53
bb) Yetkili Mahkeme ve Tahkim 53
cc) TBK’da Yer Alan Taksitli Satış Sözleşmesine İlişkin Hükümlerin Uygulama Alanı 53
2. Ön Ödemeli Taksitle Satış 54
a) Genel Olarak 54
aa) Tanım 54
bb) Şekli 54
b) Tarafların Hak ve Borçları 54
aa) Ödemelerin Güvenceye Bağlanması 54
bb) Alıcının Malın Devrini İsteme Hakkı 54
cc) Satış Bedelinin Ödenmesi 55
dd) Satış Bedelinin Belirlenmesi 55
c) Sözleşmenin Sona Ermesi 55
aa) Alıcının Cayma Hakkını Kullanmasıyla 55
bb) Sürenin Geçmesiyle 56
cc) Alıcının Temerrüdünde Satıcının Sözleşmeden Dönme Hakkına Sahip Olduğu Halin Bulunmasına İstinaden Sözleşmeden Dönmesiyle 56
d) Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesinin Diğer Hükümleri 57
aa) Uygulama Alanının Sınırlanması 57
bb) Taksitle Satış Sözleşmesiyle Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesi Bakımından Ortak Hükümler 57
D) Açık Artırma Yoluyla Satış 57
1. Genel Olarak 57
2. Artırma Yoluyla Satışta Sözleşmenin Kurulması ve Açık Artırmada İhale Bedelinin Peşin Ödenmesi Gereği 59
3. Açık Artırma Yoluyla Satışta Mülkiyetin Geçmesi 60
4. Artırma ile Satışlarda Zapttan ve Ayıptan Sorumluluk 61
5. İhalenin İptali 61
§ 3. MAL DEĞİŞİM SÖZLEŞMESİ 63
I. SÖZLEŞMENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 63
A) Mal Değişim Sözleşmesinin Tanımı 63
B) Mal Değişim Sözleşmesinin Özellikleri 63
II. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ 63
III. SÖZLEŞMENİN HÜKÜMLERİ 63
A) Genel Olarak 63
B) Tacirler Arasındaki Mal Değişim Sözleşmeleri 64
C) Zapttan ve Ayıptan Sorumluluk 64
§ 4. BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ 65
I. GENEL OLARAK 65
A) Bağışlamanın Özellikleri ve Tanımı 65
B) Bağışlama Sözleşmesinin Kurulması 65
C) Bağışlama Sözleşmesinin Kurulması 65
1. Bağışlayanın Ehliyeti 65
2. Bağışlananın Ehliyeti 66
D) Bağışlamanın Şekli 66
II. KOŞULLU VE YÜKLEMELİ BAĞIŞLAMALAR 66
A) Koşullu Bağışlamalar 66
B) Yüklemeli Bağışlamalar 67
III. BAĞIŞLAMANIN HÜKÜMLERİ 67
A) Bağışlamada Borca Aykırı Davranış ve Sonuçları 67
B) Bağışlayanın Zapta ve Ayıba Karşı Tekeffül Borcu 68
IV. BAĞIŞLAMANIN SONA ERMESİ 68
A) Bağışlayanın Bağışlamayı Geri Almasıyla (Bağışlayanın Bağışlamadan Dönmesiyle) 68
1. Geri Alma (Dönme) Sebepleri 68
a) Genel Olarak 68
b) Yerine Getirilmiş Bağışlamanın Geri Alınmasında (Elden Bağışlamadan Dönmede) 69
c) Bağışlama Taahhüdünün Geri Alınmasında (Bağışlama Sözleşmesinden Dönmede) 70
2. Bağışlamanın Geri Alınmasında Süre 70
B) Bağışlama Sözünün (Bağışlama Vaadinin) Kanun Gereği Ortadan Kalkması 71
C) Bağışlama Taahhüdünün Mahkeme Tarafından İptal Edilmesi 71
2. Bölüm
KULLANDIRMA BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
§ 5. KİRA SÖZLEŞMESİ 73
I. KANUNDA YER ALAN KİRA SÖZLEŞMELERİ VE UYGULANACAK HÜKÜMLER 73
II. KİRA SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER 74
A) Genel Olarak 74
1. Tanımı 74
2. Özellikleri 74
3. Kira Sözleşmesinin Kurulması 75
a) Esaslı Unsurlar Üzerinde Anlaşma 75
b) Kira Parasının Belirlenmesine İlişkin Özellikler 75
aa) Kira Parasının Yabancı Para Olarak veya Başka Bir Şeyin Verilmesi Biçiminde Belirlenip Belirlenemeyeceği 75
bb) Kira Parasının Belirlenmemiş Olması Durumu 76
cc) Kira Parasında İlişkin Belirlemede Aşırı Yararlanma ve Uyarlama Hükümlerinin Uygulanması 76
B) Kira Sözleşmesinin Tarafları, Şekli ve Süresi 77
1. Sözleşmenin Tarafları 77
a) Kiraya Veren 77
aa) Kiraya Verenin Malik Olmasının Gerekmemesi 77
aaa) Genel Olarak 77
bbb) Elbirliği veya Paylı Mülkiyete Tâbi Malın Kiraya Verilmesinde Kiraya Veren 77
bb) Kiraya Verenin Ehliyeti 78
b) Kiracı 78
aa) Genel Olarak 78
bb) Kiracının Ehliyeti 78
cc) Aile Konutuna İlişkin Kira Sözleşmesinde Eşin veya Eşlerin Kiracı Olması 79
dd) Eşlerin Birlikte Kiracı Olması Durumu Dışında Birden Fazla Kişinin Birlikte Kiracı Olması 80
2. Sözleşmenin Şekli 81
3. Sözleşmenin Süresi 81
C) Tarafların Borçları 82
1. Kiraya Verenin Borçları 82
2. Kiracının Borçları 83
a) Kira Bedelini ve Yan Giderleri Ödeme Borcu 83
aa) Genel Olarak 83
bb) Kiracının Kira Bedelini ve Yan Giderleri Ödeme Borcunda İfa Zamanı 83
cc) Kiracının Kira Parasını Ödemede Temerrüde Düşmesi 84
aaa) Genel Olarak 84
bbb) Kiracının Temerrüdünün Hukukî Sonuçları 84
i. Kiraya Verenin Seçimlik Hakları 84
ii. Özel Olarak Kiraya Verenin Fesih Hakkı 85
ccc) Ceza Koşulu ile Muacceliyet Kaydının Geçerliliği 86
ddd) Kiraya Verenin Hapis Hakkı 87
i. Kavram 87
ii. Kapsamı 87
iii. Hakkın Kullanılması 87
dd) Kira Konusu Şeyin Kiracıdan Kaynaklı Olarak Kullanılmasının Mümkün Olmadığı Hallerde Kira Bedelini Ödeme Borcu 88
ee) Kira Konusu Şeyin Sözleşmenin Bitiminden Önce Geri Verilmesi Halinde Kiracının Kira Parasını Ödeme Borcu 88
aaa) Genel Olarak 88
b) Kiralananı Özenle Kullanma ve Komşulara Saygı Gösterme Borcu 89
aa) Genel Olarak Yasal Düzenleme ve Kapsamı 89
bb) Kiracının Bu Borçlar Bakımından Borca Aykırı Davranışının Sonuçları 90
c) Temizlik ve Bakım Giderlerini Ödeme Borcu 90
d) Ayıpların Giderilmesine ve Kiralananın Gösterilmesine Katlanma Borcu 90
e) Ayıpları Kiraya Verene Bildirme Yükümü 91
f) Kiracının Kira Sözleşmesinin Sona Ermesi veya Erdirilmesinde Kiralananı Geri Verme Borcu 92
aa) Genel Olarak 92
bb) Kiracının Kiralananı Geri Verme Borcu Bakımından Kiraya Verenin Külfetleri 93
D) Kiraya Verenin Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğu 93
1. Genel Olarak 93
2. Kiralananın Teslimi Sırasında Mevcut Ayıplar Bakımından 94
a) Genel Olarak 94
b) Sorumluluğun Şartları 95
c) Teslim Sırasında Mevcut Ayıplar Bakımından Kiracının Sahip Olduğu Haklar 95
3. Kiralananda Sonradan Ortaya Çıkan Ayıplardan Sorumluluk 96
a) Genel Olarak 96
b) Sorumluluğun Şartları 96
c) Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunda Kiracının Hakları ve Bu Hakların Kullanılması 97
aa) Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunda Kiracının Hakları 97
aaa) Önemli Ayıplarda 97
bbb) Önemsiz Ayıplarda 97
bb) Ayıba Bağlı Hakların Kullanılması 97
aaa) Ayıbın Tamir Yoluyla Giderilmesini Talep Hakkının Kullanılması 97
bbb) Eğer Mümkünse Kiralananın Ayıpsız Bir Benzeriyle Değiştirilmesini İsteme Hakkının Kullanılması 97
ccc) Kira Bedelinin Ayıp Oranında İndirilmesi Hakkının Kullanılması 98
ddd) Kira Sözleşmesini Fesih Hakkının Kullanılması 98
E) Üçüncü Kişinin İleri Sürdüğü Üstün Hak Sebebiyle Sorumluluk (Kiraya Verenin Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğu) 98
1. Genel Olarak 98
2. Kira Konusu Şeyin Üçüncü Kişi Tarafından Kira Sözleşmesinin Kurulması Sırasında Mevcut Üstün Hakka Dayanılarak Zapt Edilmesi ve Hukuki Sonuçları (TBK m. 309) 99
3. Kira Konusu Şeyin Sözleşmenin Kurulmasından Sonra El Değiştirmesi veya Üçüncü Kişinin Üstün Hak Sahibi Olması (TBK m. 310 ve 311) 99
a) Genel Olarak 99
b) Üçüncü Kişinin Kira Sözleşmesinin Kurulmasından Sonra Kira Konusu Şey Üzerinde Mülkiyet Hakkına Sahip Olması (TBK m. 310) 99
c) Üçüncü Kişinin Kira Sözleşmesinin Kurulmasından Sonra Kira Konusu Şey Üzerinde Mülkiyet Dışında Bir Üstün Hak Sahibi Olması (TBK m. 311) 100
d) Taşınmaza İlişkin Kira Sözleşmelerinde Kiracının Nispî Hakkının Kuvvetlendirilebilmesi İmkânı (TBK m. 312) 100
F) Kira Sözleşmesinde Özel Durumlar 101
1. Kiralananda Yenilik ve Değişiklik Yapılması 101
a) Kiralananda Kiraya Veren Tarafından Yenilik ve Değişiklik Yapılması 101
aa) Genel Olarak 101
bb) Şartları 101
cc) Kiraya Veren Tarafından Kiralananda Değişiklik ve Yenilik Yapılmasında Kiraya Verenin Yükümlülükleri 102
b) Kiralananda Kiracı Tarafından Yenilik ve Değişiklik Yapılması 102
2. Kira Sözleşmesinde Alt Kira ve Kira Hakkının Devri 103
a) Genel Olarak 103
b) TBK m. 322 Hükmünde Yer Alan Ana Kural ve İstisnası 103
c) Kiraya Verenin Alt Kiracıya Karşı Durumu 104
3. Kira Sözleşmesinin Devri 104
a) Genel Olarak 104
b) Hukukî Niteliği ve Şartları 105
aa) Hukukî Niteliği 105
bb) Şartları 105
c) Ticarî İşletmenin Devri ve Diğer Durumlarda Kira İlişkisinin Devrine İlişkin Özellik 105
d) Kira Sözleşmesinin Devrinin Hukukî Sonuçları 106
4. Takastan Feragat Yasağı 106
G) Kira Sözleşmesinin Sona Ermesi 107
1. Genel Olarak 107
2. Belirli Süreli Kira Sözleşmelerinde Sürenin Bitmesiyle 108
3. Belirsiz Süreli Kira Sözleşmelerinde Fesih Bildirimiyle 109
a) Genel Olarak 109
b) Taşınmaz Kiralamaları ile Taşınır Yapı Kiralamalarında 110
c) Taşınır Kiralamalarında 110
4. Diğer Sona Erdirme Sebepleri 111
a) Önemli Sebeplerden Dolayı Olağanüstü Fesih 111
b) Kiracının İflası 113
c) Kiracının Ölümü Halinde Mirasçılarının Sözleşmeyi Feshi 113
III. KONUT VE ÇATILI İŞYERİ KİRALARI 114
A) Genel Olarak 114
1. Giriş ve Kavramlar 114
2. Uygulama Alanı 115
3. Bağlantılı Sözleşme 115
a) Yasal Düzenleme 115
b) Şartları 116
c) Hükümleri 116
4. Kiracı Aleyhine Düzenleme ve Değişiklik Yapma Yasağı 117
5. Kullanma Giderleri 117
B) Kiracının Güvence Vermesi 118
C) Kira Bedelinin Belirlenmesi 119
D) Konut Kirasında Konunun Aile Konutu Olması 122
E) Konut ve Çatılı İşyeri Kiralamalarının Sona Ermesi 123
1. Genel Olarak 123
2. Kira Sözleşmesinin Bildirim Yoluyla Sona Ermesi 124
a) Belirli Süreli Kira Sözleşmelerinde 124
b) Belirsiz Süreli Kira Sözleşmelerinde 126
3. Kira Sözleşmesinin Dava Yoluyla Sona Erdirilmesi 127
a) Genel Olarak 127
b) Tahliye Sebepleri 128
aa) Kiraya Verenden Kaynaklı Tahliye Sebepleri 128
aaa) Konut veya İşyeri Gereksinimi Sebebiyle Tahliye Davası 129
i. Genel Olarak 129
ii. Yeni Malikin Konut veya İşyeri Gereksinimi Sebebiyle Tahliye Davası Açması 130
iii. Gereksinim Nedeniyle Tahliyede Yeniden Kiralama Yasağı 130
bbb) Taşınmazı Yeniden İmar veya İnşa Sebebiyle Tahliye 131
i. Genel Olarak 131
ii. Tahliye Davasının Açılabileceği Süre 131
iii. Yeniden İmar ve İnşaya Dayanan Tahliyede Yeniden Kiralama Yasağı 131
bb) Kiracıdan Kaynaklanan Tahliye Sebepleri 132
aaa) Genel Olarak 132
bbb) Sebepler 132
i. Yazılı Tahliye Taahhüdü Sebebiyle Tahliye 132
ii. İki Haklı Yazılı İhtar Sebep Nedeniyle Tahliye 133
iii. Kiracının Kendisinin veya Eşinin Aynı İlçe/Belde Sınırları İçinde Oturmaya Elverişli Konutunun Bulunması Nedeniyle Tahliye 135
F) Kiracının Ölümü 135
§ 5. ÖDÜNÇ SÖZLEŞMELERİ 136
I. GENEL OLARAK 136
II. KULLANIM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİ 136
A) Genel Olarak 136
B) Tarafların Borçları 137
1. Ödünç Verenin Borçları 137
a) Ödünç Konusu Şeyi Teslim Borcu 137
b) Olağanüstü Masrafları Ödeme Borcu 137
2. Ödünç Alanın Borçları 137
a) Ödünç Verileni Sözleşmeye Uygun Kullanma Borcu 137
b) Kullanım Ödüncünün Konusunu Bir Başka Kişiye Kullandırmama Borcu 138
c) Ödünç Konusunun Olağan Masraflarına Katlanma Borcu 138
d) Kullanım Ödüncünü Ödünç Verene İade Etme Borcu 138
C) Ödünç Verenin Zapttan ve Ayıptan Sorumluluğu 139
D) Birden Fazla Kimsenin Birlikte Ödünç Almasında Müteselsil Sorumluluk 139
E) Kullanım Ödüncü Sözleşmesinin Sona Ermesi 139
1. Sürenin Dolmasıyla 139
2. Ödünç Alanın Sözleşmeyi İhlal Etmesine İstinaden Ödünç Verenin Sözleşmeyi Feshetmesiyle 140
3. Ödünç Verenin Acil İhtiyacına İstinaden Sözleşmeyi Feshetmesiyle 140
4. Ödünç Alanın Ölümüyle 140
III. TÜKETİM ÖDÜNCÜ (KARZ) SÖZLEŞMESİ 140
A) Genel Olarak 140
B) Unsurları, Şekli, Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Faiz ve Buna Bağlı Olarak Sözleşmenin Niteliği 141
1. Unsurları 141
2. Şekli 141
3. Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Faiz ve Buna Bağlı Olarak Sözleşmenin Niteliği 141
a) Adî İş Niteliğindeki Tüketim Ödüncü Sözleşmelerinde 141
b) Ticarî İş Niteliğindeki Tüketim Ödüncü Sözleşmelerinde 142
C) Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Tarafların Borçları 144
1. Ödünç Verenin Borcu: Ödünç Verenin Ödünç Konusunun Mülkiyetini Geçirme ve Teslim Borcu 144
a) Genel Olarak 144
b) Ödünç Verenin Borca Aykırı Davranıştan, Ayıptan ve Zapttan Sorumluluğu 145
2. Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Ödünç Alanın Borçları 145
a) Faizli Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Ödünç Konusu Şeyi Teslim Alma Borcu 145
b) Faizli Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Faiz Ödeme Borcu 145
c) Ödünç Konusu Şeyi Mislen İade Etme Borcu 145
D) Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Sona Ermesi 145
3. Bölüm
İŞ GÖRME BORCU DOĞURAN
SÖZLEŞMELER VE VEKÂLETSİZ İŞ GÖRME
§ 6. HİZMET SÖZLEŞMESİ 147
I. GENEL HİZMET SÖZLEŞMESİ 147
A) Genel Olarak 147
1. Tanım 147
2. Unsurları 147
3. Özellikleri 148
4. Kurulması ve Şekli 148
B) Tarafların Borçları 148
1. İşçinin Borçları 148
2. İşverenin Borçları 149
C) Önem Arz Eden Bazı Hükümler 152
II. PAZARLAMACILIK SÖZLEŞMESİ 153
III. EVDE HİZMET SÖZLEŞMESİ 153
§ 7. ESER SÖZLEŞMESİ 154
I. GENEL OLARAK 154
II. ESER SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ, ÖZELLİKLERİ VE UNSURLARI 155
A) Türleri 155
B) Özellikleri 155
C) Unsurları 156
1. Bir Eser Meydana Getirme (ve Teslim Etme) 156
2. Bedel (Ücret) Ödeme Taahhüdü 156
3. Taraflar Arasında Anlaşma 157
III. ESER SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN BORÇLARI 157
A) Yüklenicinin Borçları 157
1. Eseri Meydana Getirme Borcu 157
a) Eseri Meydana Getirme – Eseri Bizzat ve Kendi İdaresi Altında Meydana Getirme 158
aa) Genel Kural ve İstisnaları 158
bb) Alt Eser Sözleşmesi 158
aaa) Genel Olarak 158
bbb) Alt Eser Sözleşmesinde Taraflar Arasındaki İlişkiler 158
i. İşsahibi ile Yüklenici Arasındaki İlişki (Sözleşme İlişkisi) 158
ii. Alt Yüklenici ile Yüklenici Arasındaki İlişki 159
iii. İşsahibi ile Alt Yüklenici Arasındaki İlişki 159
b) Eserin Meydana Getirilmesi İçin Gereken Araç ve Gereci Sağlama Borcu 159
c) Eser Teslim Sözleşmesi Söz Konusuysa Malzemeleri Sağlama Borcu 160
aa) Genel Olarak 160
bb) Eserde Kullanılacak Malzemeleri Getirme Borcunun İşsahibine veya Yükleniciye Ait Olmasına Göre Yüklenicinin Yüküm ve Yükümlülükleri 160
aaa) Genel Olarak 160
bbb) Eğer Eserde Kullanılacak Malzemeler İşsahibi Tarafından Sağlanmışsa 160
ccc) Eserde Kullanılacak Malzemeleri Yüklenici Sağlamışsa 161
d) Özenle İş Görme ve Sadakat Borcu 162
aa) Genel Olarak Özen Borcu 162
bb) Yüklenicinin Sadakat Borcu 164
cc) Özel Olarak TBK m. 473/II Hükmü 164
aaa) Genel Olarak 164
bbb) Şartları 165
ccc) Hükmü 165
e) İşe Zamanında Başlama ve Devam Etme Borcu 165
aa) Genel Olarak 165
bb) Şartları 166
cc) Hükmü 167
2. Eseri Teslim Borcu 167
a) Genel Olarak 167
b) Teslim Borcunun İfa Zamanı ve Yüklenicinin Temerrüdü 168
aa) Teslim Borcunun İfa Zamanı 168
bb) Yüklenicinin Teslim Borcunda Temerrüde Düşmesi ve Hukukî Sonuçları 168
aaa) Yüklenicinin Teslim Borcunda Temerrüde Düşmesi 168
bbb) Yüklenicinin Temerrüde Düşmesinin Sonuçları 169
i. İşsahibinin Hakları 169
ii. Eserin Tesliminde Temerrüde Düşülmesine Ceza Koşulu Bağlanmış Olması 170
d) Eseri Teslim Borcuna İlişkin Diğer Hususlar 171
B) İşsahibinin Borçları 171
1. Genel Olarak 171
2. Bedel Türleri 172
a) Kesin Bedel, Kesin Bedelin Hükümleri ve Kesin Bedelin Uyarlanması 172
aa) Kesin Bedel 172
bb) Kesin Bedelin Hükümleri 173
cc) Kesin Bedelin Uyarlanması, Uyarlama Mümkün Değilse Sözleşmeden Dönme veya Sözleşmenin Feshi 173
b) Yaklaşık Bedel ve Yaklaşık Bedelin Hükümleri, Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılması 175
aa) Yaklaşık Bedel ve Yaklaşık Bedelin Hükümleri 175
bb) Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılması 175
aaa) Genel Olarak 175
bbb) Şartları 175
ccc) Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılmasının Hüküm ve Sonuçları 176
c) İşin Değerine Göre Bedel Ödenmesinin Kararlaştırıldığı (Açık veya Örtülü Olarak) Hallerde Durum 178
IV. YÜKLENİCİNİN AYIBA KARŞI TEKEFFÜL SORUMLULUĞU 178
A) Genel Olarak 178
B) Şartları 178
1. Maddî Şartlar 178
2. Şekli Şartlar 180
C) Yüklenicinin Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Hükümleri 181
1. İşsahibinin Hakları 181
a) Genel Olarak 181
b) Sözleşmeden Dönme Hakkı 181
aa) Genel Olarak 181
bb) Dönme Hakkının Sınırlanması 181
c) Bedelden İndirim Yapılmasını İsteme Hakkı 182
d) Ayıbın Giderilmesini İsteme Hakkı 182
e) Zararın Tazminini Talep Etme Hakkı 182
2. Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Hakların Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresi 183
V. ESER SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 183
A) Genel Olarak 183
B) İşsahibinin Yüklenicinin Tüm Zararını Tazmin Ederek Sözleşmeyi Feshetmesiyle 183
1. Genel Olarak 183
2. TBK m. 484 Hükmündeki Feshin Özellikleri 184
3. TBK m. 484 Hükmündeki Fesih Hakkının Sonuçları 184
VI. ESERİN TESLİMDEN EVVEL KAZA SONUCUNDA TELEF OLMASI 185
A) Genel Olarak 185
B) Şartları 185
C) Sonuçları 185
VII. ESER SÖZLEŞMESİNDE İMKÂNSIZLIK 186
A) İşsahibinin Şahsında veya Tehlike Alanında Meydana Gelen Umulmayan Bir Olay Neticesinde İfanın İmkânsız Hale Gelmesi 186
1. Genel Olarak 186
2. Şartları 186
3. Sonuçları 186
B) Yüklenicinin Şahsında Ortaya Çıkan Umulmayan Bir Olaydan Doğan İmkânsızlık 186
1. Genel Olarak 186
2. Şartları 186
3. Sonuçları 187
§ 8. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ 188
I. GENEL OLARAK 188
A) Tanımı 188
B) Vekâlete İlişkin Hükümlerin Tâli Olarak Uygulanması 188
II. UNSURLARI, KURULMASI VE KAPSAMI 188
A) Unsurları 188
B) Kurulması 189
C) Kapsamı 190
III. TARAFLARIN BORÇLARI 190
A) Vekilin Borçları 190
1. Sadakat ve Özen Borcu 190
2. İşi Şahsen İfa Borcu 191
a) Genel Kural ve İstisnaları 191
b) Vekilin Bir Başka Kişiyi Tevkil Etmesi 191
aa) Genel Olarak 191
bb) Başkasını Tevkil Eden Vekilin Sorumluluğu 192
3. Müvekkilin Talimatına Uygun Olarak Hareket Etme Yükümü 192
a) Genel Olarak 192
b) Vekilin Talimattan Ayrılmasının Caiz Olduğu İstisnai Hâl 192
c) Talimata Uymamanın Sonuçları 192
4. Hesap Verme Borcu 192
5. İade Borcu 193
B) Müvekkilin Borçları 193
1. Ücret Ödeme Borcu 193
2. Vekil Tarafından Yapılan Masrafları ve Verilen Avansları Ödeme Borcu 193
3. Vekili Müvekkili Hesabına Girdiği Borçtan Kurtarma Yükümü 193
4. Vekilin Uğradığı Zararı Tazmin Borcu 193
IV. DOLAYLI TEMSİLLE VEKÂLET SÖZLEŞMESİNDE HAKLARIN MÜVEKKİLE DEVRİ (GEÇİŞİ) 193
V. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNDE MÜTESELSİL BORÇLULUK 194
VI. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 194
A) Genel Olarak 194
B) Tek Taraflı Olarak Sona Erdirme (Azil ve İstifa) 194
C) Vekâlet Sözleşmesinin Taraflardan Birinin Ölümü, Ehliyetsizliği veya İflâsı Nedeniyle Kanun Gereği Sona Ermesi 195
§ 9 VEKÂLETSİZ İŞ GÖRME 196
I. GENEL OLARAK 196
II. GERÇEK VEKÂLETSİZ İŞ GÖRME 196
A) Genel Olarak 196
B) Tarafların Borçları 196
1. İşgörenin Borçları 196
2. İş Sahibinin Borçları 196
C) İşgörenin Sorumluluğu 197
D) Gerçek Vekâletsiz İş Görmenin Diğer Hükümleri 198
III. GERÇEK OLMAYAN VEKÂLETSİZ İŞ GÖRME 198
A) Genel Olarak 198
B) Kötüniyetli Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görmede İşi Görülen Kişi ile İşgörenin Durumu 198
C) İyiniyetli Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görmede İşi Görülen Kişi ile İşgörenin Durumu 199
4. Bölüm
TEMİNAT BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
§ 10. KEFALET SÖZLEŞMESİ 201
I. GENEL OLARAK 201
A) Tanım 201
B) Hukukî Niteliği 201
C) Kefalet Sözleşmesinin Özellikleri 202
D) Kefalet Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Farkları 202
1. Garanti Sözleşmesinden Farkları 202
2. Avalden Farkları 203
E) Kefalet Sözleşmesine İlişkin Hükümlerin Uygulama Alanı 203
II. KEFALET SÖZLEŞMESİNİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI 203
A) GEÇERLİ BİR ASIL BORCUN BULUNMASI 203
1. Genel Olarak 203
2. İptal Edilebilir Bir Borca Kefalet 203
3. Müstakbel veya Şarta Bağlı Bir Borca Kefalet 204
4. Eksik Borçlar İçin Kefalet 204
B) GEÇERLİ BİR KEFALET SÖZLEŞMESİNİN BULUNMASI 205
1. Kefalet Sözleşmesinde Esasa İlişkin Geçerlilik Şartları 205
a) Kefil Olma Ehliyeti 205
b) Kefil Olacak Kimsenin Evli Olması 205
c) Kefilin İradesinin Sakatlanmış Olması 206
d) Kefalet Sözleşmesinin Temsil Yoluyla Yapılması 206
2. Kefalet Sözleşmesinde Şekle İlişkin Geçerlilik Şartları 206
a) Genel Olarak 206
b) Kefalet Sözleşmesinin Yazılı Şekilde Yapılması Gerekliliği 206
c) Yazılı Şeklin İçeriği 207
III. KEFALETİN ÇEŞİTLERİ 207
A) Adî Kefalet 208
B) Müteselsil Kefalet 209
C) Toplu Kefalet 209
1. Bağımsız Toplu Kefalet 209
2. Kısmî Kefalet 210
3. Birlikte Kefalet 210
4. Kefile Kefalet 210
D) Rücua Kefalet 211
E) Zarara (Açığa) Kefalet 211
IV. KEFİLİN SORUMLULUĞUNUN KAPSAMI 211
A) Kefilin Sorumlu Olduğu Azamî Tutar 211
B) Kefilin Sorumlu Olduğu Alacaklar 211
V. KEFİLETTEKİ İLİŞKİLER BAĞLAMINDA TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER 212
A) Kefil ile Alacaklı Arasındaki İlişki 212
1. Kefilin Alacaklıya Karşı Savunma İmkânları 212
2. Alacaklının Kefile Karşı Yükümleri ve Külfetleri 212
a) Bildirim – İflasta ve Konkordatoda Kayıt 212
b) Ödemeyi Kabul Mecburiyeti 212
c) Teminatları ve İspat Vasıtalarını Saklama ve Kefile Nakil ve Tevdi Yükümlülüğü 213
B) Kefil ile Asıl Borçlu Arasındaki İlişki 213
1. Kefilin Ödemeyi İhbar Yükümü 213
2. Kefilin Asıl Borçludan Teminat Verilmesini veya Borçtan Kurtarılmasını İsteme Hakkı 213
3. Kefilin Rücu Hakkı 214
VI. KEFALETİN SONA ERMESİ 214
A) Asıl Borcun Sona Ermesine Bağlı Olarak Sona Erme 214
B) Kefalet Sözleşmesine Özgü Sone Erme Sebepleri 214
1. Kanun Gereği Kefalet Sözleşmesinin Sona Ermesi 214
2. Kefalet Sözleşmesinin Kefaletin Süresi Çerçevesinde Sona Ermesi 215
a) Belirli Süreli Kefalet Sözleşmesinin Sona Ermesi 215
b) Süresiz Kefaletin Sona Ermesi 215
3. Kefalet Sözleşmesinin Kefilin Kefalet Sözleşmesinden Dönmesiyle Sona Ermesi 215
Kanun’da Özel Borç İlişkileri Kısmında Düzenlenmiş Diğer
Bazı Sözleşmeler ve Hukukî İlişkiler 217
Genel Kaynakça 221