İşletme Sözleşmeleri

Yrd.Doç.Dr.Hakan ÇEBİ

- Hakimiyet Sözleşmesi
- Karın Devri ve Yönetim Sözleşmesi
- Kar Ortaklığı Sözleşmesi
- Karın Kısmen Devri Sözleşmesi
- İşletme Hasılat Kirası Sözleşmesi
- İşletmenin Geçici Devri Sözleşmesi
- İşletme Yönetimi Sözleşmesi

• GİRİŞ-1
• I. -SUNUŞ-1
• II. -ÇALIŞMANIN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI-2
• III. -İNCELEME PLANI-2
• Birinci Bölüm
• İŞLETME SÖZLEŞMESİ KAVRAMI
• I. -KAVRAM-5
• II. -İŞLETME SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ-5
• A. -Genel Olarak-5
• B. -Organizasyon Sözleşmesi Görüşü-5
• C. -Organların Bağlılığı-8
• D. -İşletme Sözleşmelerinin Organizasyon Sözleşmesi Nitelikleri-9
• III. -İŞLETME SÖZLEŞMELERİNİN SINIFLANDIRILMASI-10
• A. -Yönetim Yapılı İşletme Sözleşmeleri-11
• 1. -Hakimiyet Sözleşmesi-11
• 2. -İşletme Hasılat Kirası ve İşletmenin Geçici Devri Sözleşmesi-11
• B. -Finans Yapılı İşletme Sözleşmeleri-12
• İkinci Bölüm
• İŞLETME SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
• I. -HAKİMİYET SÖZLEŞMESİ-13
• A. -Sözleşme Özgürlüğü ve Sınırları-14
• B. -Hakimiyet Sözleşmelerinde Sözleşme Özgürlüğü-14
• C. -Yönetimin Tabi Kılınması-15
• 1. -Tipik Hakimiyet Sözleşmeleri-15
• 2. -Atipik Hakimiyet Sözleşmeleri-15
• a)-Talimat Hakkı Olmadan Hakimiyet Sözleşmesi-16
• b)-Kısmi Hakimiyet Sözleşmesi-16
• c)-Gizli Hakimiyet Sözleşmesi-17
• aa)-İşletme Birleşmesi Sözleşmesi-17
• bb)-İşbirliği Çerçeve Sözleşmesi-18
• D. -Hakimiyet Sözleşmesinin İçeriği-19
• 1. -Hakim Şirketin Talimat Hakkı-19
• 2. -Talimat Kavramı-20
• 3. -Talimatın Şekli-22
• 4. -Talimat Hakkının Kapsamı-23
• a)-Hakimiyet Sözleşmesine İstinaden Kârın Devri-25
• b)-Şirketler Topluluğuna Yabancı Menfaatlerin İzlenmesi-27
• c)-Hakim Şirketin Bilgi Alma Hakkı-27
• d)-Yönetim Kurulunun Bağımsız Faaliyetinin Ortadan Kaldırılması-29
• e)-İç Organizasyona İlişkin Talimatlar-31
• aa)-Kurum İçi Alanda Talimatların Caiz Oluşu-32
• bb)-Serbest Yedek Akçelerin Oluşturulması İçin Talimatlar-33
• cc)-Mali Tabloların Düzenlenmesine İlişkin Talimatlar-34
• 5. -Talimat Hakkının Sınırları-35
• a)-Genel Olarak-35
• b)-Hakimiyet Sözleşmesinden Doğan Sınırlar-36
• c)-Talimat Hakkının Sınırı Olarak Yönetim Yetkisi-39
• d)-Talimat Hakkının Kapsamına İlişkin Sınırlar-39
• e)-Yasaya aykırı talimat-42
• aa)-Genel Hükümlere Aykırı Hareket-42
• bb)-Ticaret Kanunu Hükümlerine Aykırı Hareket-43
• aaa)-Ticaret Kanunu'nun Genel Sınırları-43
• bbb)-Bağlı Şirketin Hukukundan Doğan Sınırlar-44
• f)-Talimat Hakkı Sınırı Olarak Esas Sözleşme-45
• aa)-Bağlayıcı Sınır Olarak Esas Sözleşme-46
• bb)-Esas Sözleşmeye Göre Muhtemel Talimat Sınırlamaları-46
• aaa)-Bağlı Şirketin İşletme Konusu-46
• bbb)-Üretimin Tamamen Değiştirilmesi-47
• ccc)-İşletme Konusuna Yabancı İşletmelerin Kurulması-47
• ddd)-Faaliyetin Durdurulması ve Faaliyete Son Verilmesi-47
• eee)-Konusu Farklı Şirketlere İştirak Edilmesi-48
• cc)-Esas Sözleşme Hükümlerine Aykırı Talimat-48
• dd)-Bireysel Nitelikteki Esas Sözleşme Hükümlerine Aykırı Talimat-48
• g)-Bağlı Şirketin Malvarlığının Korunması-49
• h)-Talimat Hakkının Zorunlu Olmaması-50
• 6. -Hakim Şirket Tarafından Temsil Yoluyla Bağlı Şirket Adına İşlem Yapılması-51
• a)-Genel Hükümlere Göre Hakim Şirketin Vekil Tayin Edilmesi-52
• aa)-Hakim Şirkete Genel Vekalet Verilmesi-52
• bb)-Geri Alınamayan Vekalet Verilmesi-53
• b)-İşletme Sözleşmesi İle İlgili Esaslar Uyarınca Hakim Şirkete Vekalet Verilmesi-53
• c)-Hakimiyet Sözleşmesi ve İşletme Yönetimi Sözleşmesinin Birleştirilmesi-54
• 7. -Talimata Uyma Yükümlülüğünün Devredilmesi-55
• a)-Bağlı Şirketin Personeline Karşı Talimat Hakkı-55
• aa)-Saf Hakimiyet Sözleşmesi-55
• bb)-Hakimiyet Sözleşmesi İle İşletmenin Geçici Devri Sözleşmesinin Birleştirilmesi-57
• b)-Talimata Uyma Yükümlülüğünün Başka Bir Şirkete Devredilmesi-57
• 8. -Talimat Hakkının Devri-58
• a)-Sözleşme Uygulaması-58
• b)-Talimat Yetkisinin Devri-59
• c)-Talimat Hakkının Devri-61
• d)-Sözleşmenin Yüklenilmesi Yoluyla Hakimiyet Sözleşmesinin Devri-61
• e)-Hakim Şirketin Üçüncü Bir Şirkete Devri-62
• 9. -Talimat Yükümlülüğü-63
• 10. -Talimat Bulunmaması Halinde Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Davranışı-64
• 11. -Talimatın Tarafları-66
• a)-Talimat Hakkı Sahibi Olarak Hakim Şirket-66
• b)-Talimat Alan Olarak Bağlı Şirket-67
• aa)-Talimat Alan Olarak Yönetim Organı-67
• bb)-Talimat Alma Konusunda Yetki Verme-67
• 12. -Talimatın Verilmesi, Uygulanması ve Yaptırılması-68
• a)-Şirketler Topluluğunun Menfaati İçin Talimat Vermenin Önemi-68
• b)-Danışma Yükümlülüğü-69
• c)-Bağlı Şirketin Yönetim Kurulunun Talimat Alma Yükümlülüğü-70
• d)-Talimatın İncelenmesi ve Uyma Yükümlülüğü-72
• 13. -Sınırlama kriterleri-73
• a)-Kayba Sebep Olabilirlik-74
• b)-Şirketler Topluluğu Menfaati-82
• c)-Açıklık-85
• 14. -Bağlı Şirket İçin Faydalı Talimatlar-87
• 15. -Talimat Hakkı ve Kaçınma Yükümlülüğü-88
• 16. -Talimatın Zorla İcra Ettirilmesi-89
• 17. -Hakim Şirketin Oy Hakkını Kullanması-90
• E. -Birden Çok Hakim Şirketle Hakimiyet Sözleşmesi Yapılması-92
• 1. -Çok Hakim Şirketli Hakimiyet Sözleşmesi-92
• 2. -Çok Aşamalı Şirketler Topluluğu-93
• a)-Nedenleri-93
• aa)-Organizasyona İlişkin Nedenler-93
• bb)-Sorumluluğa İlişkin Nedenler-93
• cc)-Vergiye İlişkin Nedenler-94
• dd)-Finansa İlişkin Nedenler-94
• 3. -Birden Çok Şirket İle Şirketler Topluluğu İlişkisi-94
• a)-Birden Çok Şirket Tarafından Hakim Etki-94
• b)-Birkaç Şirket Tarafından Birlikte Yönetim-97
• aa)-Şirketler Topluluğu Varsayımı ve Bağlılık-97
• bb)-Çok Aşamalı Şirketler Topluluğunda Hakimiyet-98
• cc)-Çok Ana Şirketli Şirketler Topluluğunda Hakimiyet-99
• aaa)-Bir Yönetim Şirketinin Devreye Sokulması-100
• bbb)-Tüm Hakim Şirketler İle Hakimiyet Sözleşmesi Yapılması-100
• aaaa)-APOK 18/1'deki Şirketler Topluluğu Varsayımı-100
• bbbb)-Hakim Şirketlerin Yönetim Yetkisini Kullanmak İçin Koordinasyonları-101
• II. -KÂRIN DEVRİ VE YÖNETİM SÖZLEŞMESİ-101
• A. -Kârın Devri Sözleşmesi-102
• 1. -İsviçre ve Türk Hukuku'nda Durum-102
• 2. -Sözleşmenin Konusu-105
• 3. -Özel Sözleşme Şekilleri-106
• 4. -Kârın Tespiti-106
• 5. -Devredilebilecek Kâr-107
• B. -Yönetim Sözleşmesi-107
• III. -KÂR ORTAKLIĞI SÖZLEŞMESİ-109
• A. -Yapılma Nedenleri-109
• 1. -Kârın Artırılması-109
• 2. -Riskin Azaltılması-110
• B. -Kâr Ortaklığının Diğer Sözleşmelerden Ayırdedilmesi-111
• 1. -Kâr Ortaklığının Hakimiyet ve Kârın Devri Sözleşmelerinden Ayırdedilmesi-111
• 2. -Diğer İşletme Sözleşmelerinden Ayırdedilmesi-111
• 3. -Borçlar Hukuku Sözleşmelerinden Ayırdedilmesi-112
• C. -Kâr Kavramı-112
• D. -Paylaşılacak Kârın Tespiti-113
• E. -Yabancı Bir Şirketle Yapılması-114
• IV. -KÂRIN KISMEN DEVRİ SÖZLEŞMESİ-114
• A. -Ekonomik Anlamı-114
• B. -Kârın Kısmen Devri Sözleşmesinin Diğer Sözleşmelerden Ayırdedilmesi-114
• 1. -Hakimiyet ve Kârın Devri Sözleşmesinden Ayırdedilmesi-114
• 2. -Diğer İşletme Sözleşmelerinden Ayırdedilmesi-115
• 3. -Borçlar Hukuku Sözleşmelerinden Ayırdedilmesi-116
• C. -Kâr-116
• D. -Karşılık-117
• E. -Gizli Ortaklık-117
• F. -Diğer Uygulama Halleri-118
• V. -İŞLETME HASILAT KİRASI, İŞLETMENİN GEÇİCİ DEVRİ VE İŞLETME YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİ-119
• A. -Bu Sözleşmelerin Yapılma Nedenleri-119
• 1. -Şirketler Topluluğunun Yeniden Yapılandırılması-119
• 2. -Bağlılığın Güçlendirilmesi-120
• 3. -Rekabet Gücünün ve Kârlılığın İyileştirilmesi-121
• 4. -Geçici Süre İçin Yapılma-121
• 5. -İşletme Alım veya Satımı İçin Yapılma-122
• 6. -Sermaye Temini İçin Kullanım-123
• 7. -Şahsi Nedenler-124
• B. -İşletme Hasılat Kirası Sözleşmesi-124
• 1. -Sözleşmenin Konusu-125
• a)-Şirketler Topluluğu Hukuku Açısından Sözleşme Konusu-125
• b)-Borçlar Hukuku Açısından Sözleşme Konusu-126
• 2. -İşletme Hasılat Kirası Sözleşmelerine İlişkin Tipik Sözleşme Yükümlülükleri-127
• a)-Malik Şirketin Tipik Sorumlulukları-128
• aa)-Kira Konusu İşletmenin Teslimi-128
• bb)-Kira Konusunun Semere İçin Devredilmesi-129
• b)-Kiracının Tipik Sorumlulukları-130
• aa)-İşletmenin Kiracı Tarafından Devam Ettirilmesi-130
• bb)-Kira Bedelini Ödeme-130
• aaa)-Sabit Bir Bedel Kararlaştırılması-130
• bbb)-Değişken Bir Bedel Kararlaştırılması-131
• ccc)-Kira Bedelinin Sabit ve Değişken Unsurlarla Hesaplanması-132
• cc)-Bakım ve Yenileme Yükümlülüğü-133
• 3. -İşletme Hasılat Kirası Sözleşmelerine İlişkin Önemli Hususlar-135
• a)-Kanuni Düzenlemelerin İkinci Derecede Olması-135
• b)-İşletme Hasılat Kirasının İvazlı Olması-136
• c)-Mevcut Sözleşmelere Katılma-136
• d)-Kiracının Dışarıya Karşı Konumu-137
• C. -İşletmenin Geçici Devri Sözleşmesi-137
• 1. -Kavram-137
• 2. -Sözleşme Konusu-138
• 3. -Tipik Sözleşme Yükümlülükleri-138
• D. -İşletme Yönetimi Sözleşmesi-139
• 1. -Kavram-139
• 2. -İşletme Yönetimi Sözleşmesinin Konusu-140
• a)-Şirketler Topluluğu Hukuku Açısından Sözleşme Konusu-140
• b)-Borçlar Hukuku Açısından Sözleşme Konusu-141
• 3. -İşletme Yönetimi Sözleşmelerindeki Tipik Sözleşme Yükümlülükleri-141
• a)-Malik Şirketin Tipik Yükümlülükleri-141
• aa)-Masrafların Karşılanması-141
• bb)-İşletme Yönetimi İçin Bir Ücret Ödenmesi-143
• b)-İşletme Yöneticisinin Tipik Sorumlulukları-144
• aa)-İşletme Yönetiminin Kapsamı-144
• bb)-İşletme Yönetimine İlişkin Nitelik Gerekleri-145
• 4. -İşletme Yönetimi Sözleşmesine İlişkin Önemli Hususlar-146
• a)-İşletme Yönetimi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği-146
• b)-İşletme Yönetimi Sözleşmesinin Yönetim Kurulunun Sorumluluğu İle Bağdaştırılabilirliği-146
• c)-Malik Şirket Lehine Etki, İştirak ve Bilgi Alma Hakları-148
• d)-İşletme Yöneticisi Lehine Vekaletin Kapsamı-149
• E. -İşletme Hasılat kirası, İşletmenin Geçici Devri ve İşletme Yönetimi Sözleşmelerinin Uygulamadaki Önemi-150
• 1. -Enerji Temin ve Dağıtımı Alanında İşletme Hasılat Kirası Sözleşmeleri ve İşletme Yönetimi Sözleşmeleri-150
• 2. -İşletme Hasılat Kirası Sözleşmelerinin Kartellerin Dağıtılması İçin Kullanımı-151
• F. -İşletme Hasılat Kirası, İşletmenin Geçici Devri ve İşletme Yönetimi Sözleşmelerinin Avantajları-152
• 1. -Genel Kurulun İştiraki-152
• 2. -Gizli Yedek Akçelerin Ortaya Konulması-153
• 3. -Hukuki Kimliğin Kaybı-153
• 4. -Sözleşmenin Sonradan Değiştirilmesi-154
• G. -İşletme Hasılat Kirası, İşletmenin Geçici Devri ve İşletme Yönetimi Sözleşmelerinin Şirketler Topluluğu Uygulamalarındaki Yapılış Şekilleri-154
• 1. -Temel Düzenlemeler-154
• 2. -Malik Şirket Lehine Bilgi Alma Hakları-155
• 3. -Kiracının veya İşletme Yöneticisinin Sözlü Açıklamaları-156
• 4. -Kiracının veya İşletme Yöneticisinin Yazılı Raporları-157
• 5. -Malik Şirketin Denetim Hakkı-159
• H. -Malik Şirket Lehine Etki Hakları-159
• 1. -Malik Şirketin İşletme İle İlgili Direktifleri-159
• 2. -Malik Şirketin Talimatları-160
• 3. -Malik Şirket Lehine Onay Verme Hakları-162
• VI. -DİĞER SÖZLEŞMELERİN İŞLETME SÖZLEŞMESİ NİTELİKLERİ-163
• A. -Eşdüzey Şirketler Topluluğu Sözleşmesi-163
• B. -Kredi Sözleşmesi-166
• C. -Franchise Sözleşmesi-168
• Üçüncü Bölüm
• İŞLETME SÖZLEŞMELERİNİN YAPILMASI VEPAY SAHİPLERİNİN KORUNMASI
• I. -SÖZLEŞMENİN YAPILMASI-171
• A. -Yetki-171
• B. -Şekil-171
• C. -Sakatlık-171
• D. -Genel Kurul Kararı-172
• E. -Tescil-173
• II. -PAY SAHİPLERİNİN KORUNMASI-173
• A. -İşletme Sözleşmesi Raporu-174
• B. -İşletme Sözleşmesinin Denetimi-175
• C. -Denkleştirme-176
• 1. -Genel Olarak-176
• 2. -Topluluk Dışında Kalan Paysahipleri-176
• 3. -Denkleştirmenin Borçlusu-176
• 4. -Denkleştirme Şekilleri-177
• a)-Sabit Denkleştirme-177
• b)-Değişken Denkleştirme-178
• c)-Kar Payı Garantisi-178
• D. -Tazminat-178
• 1. -Genel Olarak-178
• 2. -Tazminatın Şekli-179
• a)-Payla Tazminat-179
• b)-Nakdi Tazminat-179
• 3. -Tazminat Hakkı-179
• a)-Alacaklı-179
• b)-Borçlu-180
• c)-Süre-180
• d)-Muaccel Olma-180
• 4. -Karar Süreci Usulü-180
• 5. -Fesih-180
• Dördüncü Bölüm
• İŞLETME SÖZLEŞMELERİNİNDEĞİŞTİRİLMESİ VE SONA ERMESİ
• I. -SÖZLEŞMENİN DEĞİŞTİRİLMESİ-181
• A. -Sözleşme Süresinin Değiştirilmesi-181
• B. -Sözleşme Türünün Değiştirilmesi-182
• C. -Taraf Değişikliği-183
• II. -SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ-183
• A. -Fesih-183
• 1. -Olağan Fesih-184
• a)-Yasal Fesih Hakkı-184
• b)-Sözleşmesel Fesih Hakkı-184
• 2. -Olağanüstü Fesih-185
• B. -Dönme-188
• 1. -Yasal Dönme Hakkı-188
• 2. -Sözleşmesel Dönme Hakkı-188
• C. -Sürenin Sona Ermesi-189
• D. -İptal-190
• 1. -İşletme Sözleşmesinin İptali-190
• 2. -Genel Kurul Kararlarının İptali-190
• E. -Bozma (İkale)-191
• F. -Butlan-192
• 1. -İşletme Sözleşmesinin Butlanı-192
• 2. -Genel Kurul Kararının Butlanı-193
• G. -İlhak, Nev'i Değiştirme ve Birleşme-193
• 1. -İlhak-193
• 2. -Nev'i Değiştirme ve Birleşme-193
• a)-Şekil Değiştirici Nev'i Değiştirme-193
• b)-Devredici Nev'i Değiştirme ve Birleşme-194
• aa)-Hakim Şirket-194
• bb)-Bağlı Şirket-194
• H. -Bir Şirketin Sona Ermesi-195
• 1. -Bağlı Şirket-195
• 2. -Hakim Şirket-196
• I. -Bozucu Şart-197
• İ. -Feshin Hükmü ve Diğer Şekillerde Sözleşmenin Sona Ermesinin Sonuçları-197
• J. -Sözleşmede Değişiklik ve Sona Erdirme Konusunda Talimatın Mümkün Olmaması-198
• III. -SAKAT İŞLETME SÖZLEŞMELERİ-198
• A. -Hakimiyet ve Kârın Devri Sözleşmeleri-199
• 1. -Hakimiyet Sözleşmesi İle İlgili Sakatlıklar ve Sonuçları-200
• 2. -Sakat Şirket Görüşü-201
• a)-Koşulları-202
• aa)-Ticaret Siciline Tescil-203
• bb)-Genel Kurulların Onay Kararları-204
• b)-Sakat Şirket Görüşünün Hukuki Sonuçları-205
• c)-Gizli Yönetimin Tabi Kılınması Sözleşmeleri-206
• 3. -Hükümsüz Hakimiyet Sözleşmelerinin Sonuçları-207
• a)-Münferit Denkleştirme Sistemi ve Nitelikli Zarar-207
• b)-Sözleşmesel Şirketler Topluluğu Hukukunun Kısmen Uygulanması-207
• c)-Bağlı Olmayan Şirketler Arasında Yapılan Hükümsüz Hakimiyet Sözleşmelerinin Sonuçları-208
• B. -Diğer İşletme Sözleşmeleri-209
• SONUÇ-211
• KAYNAKÇA-221