Haksız Eylem (Fiil) Kusuru
Prof. Dr. Cengiz KOÇHİSARLIOĞLU
Bu çalışma, vaktiyle yazarın doçentlik tezi olarak hazırlanmış, ilk metnin daktilo ile yazılmış olması nedeniyle bugüne değin yayınlanamamıştır.
Kusur kavramının ‘çok yönlülüğü', ‘değişikliği' ve ‘esnekliği' nedeniyle, herkesin üzerinde fikir birliği yaptığı bir kusur tanımı verebilmek düşünülemez. Aynı şekilde, kavramın koşul ve öğeleri konusunda da görüş birliği sağlanabilmiş değildir. Ancak bu, kusurun tanımının hiç mi hiç yapılamayacağı ve değişik koşul ve öğeleri ile yapısının ortaya konulamayacağı anlamına gelemez.
Hukukî kusurun nasıl tasarlanmasının daha uygun olacağı sorusu, her zaman tartışmalara neden olmuştur. Çünkü kusur, ‘çok yönlü', her zaman ve her yerde rastladığımız bir olgudur. Kusurun kime göre, nasıl ve hangi ölçütlerle değerlendirilmesi gerektiği noktasında görüşler ayrılmakta, çok farklı kusur anlayışlarına tanık olunabilmektedir. Her ne kadar çok sayıda kusur anlayışı görülmekte ise de, ‘sübjektif, objektif-sübjektif ve objektif' olmak üzere temelde belli başlı ‘üç anlayış' göze çarpmaktadır. Her yazarın kişisel kusur anlayışını belirtebilmek son derece güçtür, zira bu ‘son derece ayrıntılı' saptamalara gidilmesini gerektirmektedir. ‘Tüm' yazarlar için bunu yapabilmek de hemen hemen olanaksız olduğundan, bundan vazgeçerek, ‘belli başlı' görüşleri yansıtmakla yetinmek bir yerde zorunlu olduğundan, kitapta da bu doğrultuda yer hareket edilmiştir.
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Kısaltmalar 13
Bölüm 1
KUSURUN YAPISI
1.1. KUSURUN TANIMI 17
1.1.1. Genel Olarak 17
1.1.1.1. Yasanın Konumu 17
1.1.1.2. Öğretinin Konumu 21
1.1.1.3. Yargının Konumu 23
1.1.2. Tanımlama Girişimleri 24
1.1.2.1. Değişik Tanımlar 24
1.1.2.1.1. Fransız Hukukunda 25
1.1.2.1.2. Belçika Hukukunda 31
1.1.2.1.3. Alman Hukukunda 35
1.1.2.1.4. İsviçre Hukukunda 39
1.1.2.1.5. Türk Hukukunda 49
1.1.2.2. Tanımların Sınıflandırılması 59
1.1.2.3. Tanımların Değerlendirilmesi 62
1.1.3. Tanımlama Girişimimiz 72
1.1.3.1. Tanımlama Güçlüğü 72
1.1.3.2. Soruna Yaklaşımımız ve Tanımımız 75
1.2. KUSUR KAVRAMI 78
1.2.1. İşlevsel Yorumlanabilmesi 78
1.2.2. Göreceli Algılanabilmesi 93
1.2.3. Ayrışık Dayanak Noktalarına Dayandırılabilmesi 111
1.2.4. Bileşim veya Bileşke Olarak Tasarlanabilmesi 120
1.3. KUSURUN HUKUKÎ MÂHİYETİ 136
1.3.1. Genel Olarak Görüşler 140
1.3.1.1. Sübjektif Kusur Görüşü 142
1.3.1.1.1. Görüşün Tanıtılması 142
1.3.1.1.2. Görüşün Savunulması 144
1.3.1.1.3. Görüşün Eleştirilmesi 151
1.3.1.2. Objektifleştirilmiş Kusur Görüşü 171
1.3.1.2.1. Görüşün Tanıtılması 171
1.3.1.2.2. Görüşün Savunulması 175
1.3.1.2.3. Görüşün Eleştirilmesi 185
1.3.1.3. Objektif Kusur Görüşü 196
1.3.1.3.1. Görüşün Tanıtılması 196
1.3.1.3.2. Görüşün Savunulması 198
1.3.1.3.3. Görüşün Eleştirilmesi 206
1.3.2. Görüşümüz 211
Bölüm 2
KUSURUN BELİRLENMESİ
2.1. DAVRANIŞIN HUKUKA AYKIRILIĞI 219
2.1.1. Genel Olarak 219
2.1.2. Hukuka Aykırılığın Normatif Yönü 222
2.1.2.1. Hukuka Aykırılık ve Hukuk Kuralları 222
2.1.2.2. Genel Düzenleme ve Kazuistik (Olaycı) Düzenleme 223
2.1.3. Hukuka Aykırılık Anlayışı 225
2.1.3.1. Genel Olarak Hukuka Aykırılık Anlayışı 225
2.1.3.1.1. Hukuka Aykırılığın Çeşitliliği 225
2.1.3.1.1.1. Belirli Bir Davranışı Yasaklayan veya Emreden Normlar 225
2.1.3.1.1.2. Belirli Bir Sonucu Yasaklayan veya Emreden Normlar 226
2.1.3.1.1.3. Âdâb (Ahlâk) Kurallarına Kasden Karşı Gelinmesini Yasaklayan Normlar 228
2.1.3.1.2. Hukuka Aykırılığın Hukukî Mâhiyeti 229
2.1.3.1.3. Hukuka Aykırılığın İçeriği 231
2.1.3.1.4. Kusur ve Hukuka Aykırılık 239
2.1.3.2. Kişisel Hukuka Aykırılık Anlayışımız 243
2.1.3.2.1. Hukuka Aykırılığın Tekliği 243
2.1.3.2.2. Hukuka Aykırılığın Hukukî Mâhiyeti 247
2.1.3.2.3. Hukuka Aykırılığın İçeriği 249
2.1.3.2.4. Kusur ve Hukuka Aykırılık 251
2.2. DAVRANIŞIN DAVRANIŞ KURALINA AYKIRILIĞI 253
2.2.1. Davranış Kuralını Belirleme Yöntemi 258
2.2.1.1. Istılâh 260
2.2.1.2. Temel Sorun 262
2.2.1.3. Benimsenecek Yöntem 266
2.2.1.3.1. Yargı Açısından 266
2.2.1.3.2. Öğreti Yönünden 268
2.2.1.3.3. Bize Göre 269
2.2.1.3.3.1. İlke 269
2.2.1.3.3.2. Biçime ilişkin Olarak 271
2.2.1.3.3.3. Öze ilişkin Olarak 274
2.2.2. Davranış Kuralını Belirleme Modeli 278
2.2.3. Davranış Kuralının Belirlenmesinde Durum ve Koşullar 287
2.2.3.1. Durum ve Koşulların Önemi 287
2.2.3.2. Durum ve Koşulların Türleri 289
2.2.3.3. Kişisel Düşüncemiz 294
2.2.3.3.1. Genel Olarak 294
2.2.3.3.2. Özel Olarak 305
2.2.3.3.2.1. Düşük Özellikler 305
2.2.3.3.2.2. Üstün Özellikler 309
2.2.3.3.2.3. Olayın Geçtiği Zamân ve Yer 313
2.2.3.3.2.4. Fa’âliyet Türü 314
2.2.3.3.2.5. Diğer Durum ve Koşullar 316
2.3. DAVRANIŞIN YÜKLENEBİLİRLİĞİ 319
2.3.1. Yüklenebilirliğin Zorunluğu 321
2.3.2. Yükleme 323
2.3.2.1. Geniş Anlamda Yükleme: Bilinçli Serbest İrâdenin Varlığı 323
2.3.2.1.1. Rolü 324
2.3.2.1.2. İçeriği 331
2.3.2.1.3. Değerlendirilmesi 338
2.3.2.2. Dar Anlamda Yükleme: Bilinçli Serbest İrâdenin Kullanılmaması 343
2.3.2.2.1. Önemi 345
2.3.2.2.2. Değerlendirilmesi 346
2.3.2.2.3. Gerçekleştirilmesi 352
2.4. DAVRANIŞIN AYIPLANABİLİRLİĞİ 361
2.4.1. Ayıplanabilirliğin Gerekliliği 361
2.4.2. Ayıplanabilirlik Yargısı 371
Bölüm 3
KUSURUN İNCELENMESİ
3.1. KUSUR NORMU 393
3.1.1. Genelliği 393
3.1.2. İçeriği 395
3.1.2.1. Belirsizlik ve Değişkenliği 395
3.1.2.2. Mahkeme Kararları 397
3.1.2.3. Örneklendirilmesi 398
3.1.3. Sınırları 420
3.1.3.1. Öngörülemezlik 420
3.1.3.1.1. Kusur Kuramları ve Öngörülebilirlik 423
3.1.3.1.2. ‘Objektif’ Öngörülebilirlik 423
3.1.3.1.3. Davranış ile Öngörülebilirlik Arasındaki Bağıntı 424
3.1.3.2. Önlenemezlik 425
3.1.4. Ölçütleri 427
3.2. KUSUR YARGISI 430
3.2.1. Kusur Görünümleri 430
3.2.1.1. Eylemle Kusur – Kaçınmayla Kusur 431
3.2.1.1.1. Eylemle Kusur 433
3.2.1.1.2. Kaçınmayla Kusur 435
3.2.1.2. Kasdî Kusur – Kasdî Olmayan Kusur 440
3.2.1.2.1. Kasd 441
3.2.1.2.2. İhmâl ve Tedbirsizlik 447
3.2.2. Kusur ‘Dereceleri’ 458
3.2.2.1. Derecelendirme Sorunu 460
3.2.2.2. Derecelendirme Ayrımları 463
EK: 467
Sonuçlar 471
Kaynakça 475
Kavramlar Dizini 495
-
%3385,00 TL373,45 TL
-
-
-
%3345,00 TL334,65 TL
-
-