Haksız Fiilerden Doğan Tazminat Davaları

Mustafa KICALIOĞLU ( Yargıtay Onursal Daire Başkanı )

- Hukuki Sorumluluk Ve Türleri

- Zarar Ve Tazmini

- Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk

- Karayolları Trafik Kanunu’ndan Doğan Sorumluluk Ve Tazminat Davaları

- Aynı Zarardan Birden Çok Kişinin Sorumluluğu  Ceza Davasının Tazminat Davasına Etkisi Zamanaşımı Tazminat Borcunu Sona Erdiren Anlaşmalar

ÖNSÖZ 7 
İÇİNDEKİLER 9

BİRİNCİ BÖLÜM
HUKUKİ SORUMLULUK VE TÜRLERİ
1- SORUMLULUK 25
I- Genel Olarak 25
II- Hukuki Sorumluluk 26
2- HUKUKİ SORUMLULUĞUN DAYANAĞINA GÖRE TÜRLERİ 27 
I- Kusura Dayanan Sorumluluk (Haksız Fiil Sorumluluğu) 28 
II- Kusursuz Sorumluluk (Sebep Sorumluluğu) 28
A- Sebep Sorumluluğunu Gerektiren Nedenler 30
1- Zarara Neden Olma İlkesi 30
2- Teknik Gelişmeler 30
3- Kusurun Yetersiz Kalması 31
4- Hakkaniyet Anlayışı 31
5- Tehlike Anlayışı 31
6- Hakimiyet ve Yararlanma Anlayışı 31
7- Fedakarlığın Denkleştirilmesi Anlayışı 32
8- Hukuka Uygun Müdahale 32
B- Sebep Sorumluluğunun Türleri 33
1- Olağan Sebep Sorumluluğu 33
2- Tehlike Sorumluluğu 34
a- Genel Olarak 34
b- Yeni Türk Borçlar Kanunundaki Düzenleme 38
C- Özel Hukukumuzda, Kusursuz Sorumluluk Halleri 40
1- Hakkaniyetten Doğan Sorumluluk (Temyiz Kudreti Yoksunluğu) 40
2- Adam Çalıştıranın Sorumluluğu 43
3- Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu 53
4- Yapı Malikinin Sorumluluğu 55 
5- Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu 58
6- Ev Başkanının Sorumluluğu 62
a- Genel Olarak 62
b- Sorumluluğun Kendine Özgü Nitelikleri 63
c- Ev Başkanlığı İlişkisi 65
d- Sorumluluğun Devamlılığı ve Kesilmesi 68
e- Sorumluluğun Koşulları 72
f- Sorumluluğun Sonuçları 77
7- Tapu Sicilinin Tutulmasından Dolayı Devletin Sorumluluğu 86
a- Genel Olarak (Sorumluluğun Dayanağı ve Niteliği) 86
b- Sorumluluğun Koşulları 88
c- Kadastro (Tapulama) İşlemleri 105
d- Zarardan Sorumlu Olanlar 115
e- Zamanaşımı Süresi 126
f- Devletin Memura Rücu Etmesi 129
g- Görevli ve Yetkili Mahkeme 130
8- Noterlerin Hukuki Sorumluluğu 133
a- Noterlik 133
b- Sorumluluk 134
c- Sorumluluğun Unsurları 134
d- Noter Senetleri 142
e- Noter Senetlerinin Sahteliği 142
9- Haksız İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Koyduranın Sorumluluğu 150
a- Haksız İhtiyati Haciz Koyduranın Sorumluluğu 150
b- Haksız İhtiyati Tedbir Koyduranın Sorumluluğu 153
D- Özel Hukukumuzdaki Diğer Kusursuz Sorumluluk Halleri 153
E- Özel Hukukumuzda, Tehlike Sorumluluğunu Düzenleyen Özel Kanunlar 154
1- Çevreyi Kirletenin Sorumluluğu 154
2- Türk Sivil Havacılık Kanunu’ndan Doğan Sorumluluk 168
3- Nükleer Enerji Alanındaki Sorumluluk 168
4- Özel Hukukumuzdaki Tehlike Sorumluluğunu  Düzenleyen Diğer Özel Kanunlar 168
F- İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Kusursuz Sorumluluk 169
3- HUKUKİ SORUMLULUĞUN KAYNAĞINA GÖRE  TÜRLERİ 169
I- Sözleşmeden Doğan Sorumluluk 169
A- Hizmet Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk 170
B- Taşıma Sözleşmelerinden Doğan Sorumluluk 171
C- Tıbbi Yardım ve Elatmadan (Müdahaleden) Doğan Sorumluluk 173
D- Sigorta Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk 178
II- Kanundan Doğan (Sözleşme Dışı) Sorumluluk 178
A- Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk 178
B- Kusursuz Sorumluluk 178
C- Sebepsiz Zenginleşme ve Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Sorumluluk 179
1- Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Sorumluluk 179
2- Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Sorumluluk 180
4- HUKUKİ SORUMLULUĞUN UNSURLARI 181 
I- Eylem 181
II- Hukuka aykırılık 181
III- Zarar 182
IV- İlliyet bağı 186
5- HUKUKİ SORUMLULUĞU KALDIRAN NEDENLER 189
I- Mücbir Sebep (Zorlayıcı Neden) 189
II- Zarar Görenin Ağır Kusuru 190
III- Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 192

İKİNCİ BÖLÜM
ZARAR VE TAZMİNİ
6- ZARAR 195
I- Genel Olarak 195
II- Zararın İspatı 196
III- Zararın Çeşitleri 197
A- Maddi Zarar 197
B- Manevi Zarar 201
IV- Zararın Tazmini 202
V- Zararın Hesaplanacağı Tarih 203
VI- Zararın Hesaplanması 203
A- Genel Olarak 203
B- Malvarlığı (Eşya) Zararının Hesaplanması 204
VII- Zarardan Yararların İndirilmesi (Zararın Denkleştirilmesi) 211
A- Genel Olarak 211
B- Yeni Borçlar Kanunundaki Düzenleme 213
C- Denkleştirmenin Koşulları 214
D- Denkleştirilmesi Gereken Yararların İleri Sürülmesi 215
E- Denkleştirmeye İlişkin Konular 215 
1- Miras Yararları 215
2- Sigorta Ödemeleri 216
3- TC Emekli Sandığı Ödemeleri 218
4- Üçüncü Kişilerin Karşılıksız Olarak Yaptığı Yardımlar 219
7- ZARARIN BELİRLENMESİ 220
I- Genel Olarak 220
A- Zararın Belirlenmesi 220
B- Zararın Belirlenmesinde Hakimin Takdir Yetkisi 221
II- Tazminatın Biçimi 223
III- Tazminatın İndirilmesi 224
IV- Tazminatın İndirilmesi Sebepleri 225
A- Tarafların Kusur Durumları 225
1- Zarar Verenin Kusurunun Hafifliği 225
2- Zarar Görenin Ortak Kusuru 225
B- Zarar Görenin İzni 226
C- Zararın Tamamının Ödenmesinin Borçluyu
Sıkıntıya Düşürmesi 226 
D- Zararın, Zarar Görene Yardım Sırasında Doğmuş Olması 227
E- Umulmayan Haller 227
F- Zarar Görenin Bünyesinin, Zarar Görmeye Elverişliliği 228
G- İlliyet Bağının Zayıflığı 228
V- Şahıs Varlığına İlişkin Zararın Tazmini 228
A- Bedensel (Cismani) Zararların Tazmini 229
1- Tedavi Giderleri 233
2- Kazanç Kaybı 238
3- Çalışma Gücünün Azalmasından / Tamamen Yitirilmesinden Doğan Kayıplar 240
4- Ekonomik Geleceğin Sarsılması 256
5- Bedensel Zararlara İlişkin Bilirkişi Raporu Örnekleri 259
B- Ölüm Halindeki Zararların Tazmini 272
1- Cenaze Giderleri 272
2- Tedavi Giderleri 273
3- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı 273
a- Genel Olarak 273
b- Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Niteliği 277
aa- Genel Olarak 277
bb- Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Bağımsızlığı 278
cc- Destekten Yoksun Kalma Tazminatının, Mirasçılık Sıfatına Bağlı Olmadığı 281
c- Destek (Destek Olan) 281
aa- Gerçek Destek 282
bb- Farazi Destek 282
d- Destek Görenler (Destekten Yoksun Kalanlar) 283
e- Destek İlişkisi 284
aa- Genel Olarak 284
bb- Destek İlişkisinin Kanıtlanması 286
aaa- Eşler arasındaki destek ilişkisi 286
bbb- Anne, baba ile çocuklar arasındaki 
destek ilişkisi 287
ccc- Çocuk ile anne baba arasındaki
destek ilişkisi 287
ddd- Diğer destek ilişkileri 288
f- Yoksun Kalınan Destek Süresi 289
aa- Genel Olarak 289
bb- Desteğin, Destek Verebileceği Süre 290
cc- Farazi Desteğin Destek Olabileceği Süre 291
dd- Eşler Bakımından 291
ee- Çocuklar Bakımından 292
ff- Anne ve Baba Bakımından 293
gg- Kardeşler Bakımından 294
g- Destekten Yoksun Kalanların, Destek Payları 294
h- Desteğin Gelir Durumu 295
aa- Desteğin Gelirinin Belirlenmesi 295
bb- Farazi Desteğin Gelirinin Belirlenmesi 298
i- Destek Zararının Belirlenmesi 299
aa- Genel Olarak 299
bb- Zararı Hakimin Belirlemesi 309
k- Destek Tazminat Hesabı Raporunda Gözetilecek Hususlar 310
aa- Genel Olarak 310
bb- Tazminat Hesabının Unsurları 313
l- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesabına İlişkin Bilirkişi Rapor Örnekleri 320
m- Tazminat Davalarında Uygulanacak Faiz 341
n- Türk Borçlar Kanununa Göre, İnsan Zararlarından İndirim Yapılamayacağı 344
VI- Manevi Zararın Tazmini 346
A- Genel Olarak 346
B- Maddi Kişisel Varlığa Yönelik Saldırı Halinde 349
C- Maddi Nitelikte Olmayan Kişisel Değerlere Saldırı Halinde 356
D- Basın ve Yayın Yoluyla Kişilik Haklarına Saldırı 378
E- Fikir ve Sanat Eserlerinde İntihal Nedeniyle Tazminat 409
1- İntihal (Aşırma, Çalma) 409
2- İktibas 410
3- Fikir ve Sanat Eserleri 410
4- Eser Sahibi 412
5- Eser Sahibinin Hakları 412
VII- Boşanma Halinde Maddi ve Manevi Tazminat 425
A- Genel Olarak 425
B- Boşanma Halindeki Maddi ve Manevi Tazminatın Özellikleri 426
C- Boşanma Halinde Maddi Tazminat ve Koşulları 426
D- Maddi Tazminatın Belirlenmesi 430
E- Maddi Tazminatla İlgili Usul Hükümleri 432
F- Manevi Tazminatın Özellikleri ve Koşulları 433 
G- Manevi Tazminatla İlgili Usul Hükümleri 434 
H- Boşanmaya Ait Maddi ve Manevi Tazminat Davalarında
Harç ve Vekalet Ücreti 435

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN SORUMLULUK
8- HAKSIZ FİİL 445 
I- Genel Olarak 445 
II- Haksız Fiilin Unsurları 446 
A- Haksız Eylem 446
B- Hukuka Aykırılık 449
1- Genel Olarak 449
2- Ahlaka Aykırılık 450
3- Hukuka Aykırılığı Kaldıran Nedenler 450
a- Borçlar Kanunu’nun Düzenlediği Durumlar 451
aa- Haklı Savunma 451
bb- Iztırar Hali 451
cc- Kendi Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanılması 452
b- Zarar Görenin (Mağdurun) Rızası 452
c- Kamu Hukukuna Dayanan Bir Yetkinin Kullanılması 452
d- Üstün Kamu Yararı ya da Özel Yarar Bulunması 453
C- Kusur 453
1- Genel Olarak 453
2- Kusur Ehliyeti 463
3- Bölüşük (Müterafik, Birleşen, Zararı Artıran) Kusur 463 
4- Kusurun Derecesi (Çeşitleri) 465
a- Kasti Kusur 466
b- İhmali Kusur 466
5- Tazminatın Belirlenmesinde Kusurun Etkisi 469
a- Kusura Dayanan Sorumlulukta 469
b- Kusursuz Sorumlulukta 478
D- Zarar Doğmuş Olması 478
E- İlliyet Bağı 482
1- Genel Olarak 482
2- Uygun İlliyet Bağı 483
3- Birden Çok Sebep ve İlliyet Bağının Bulunması 484
a- Ortak İlliyet 484
b- Seçimlik İlliyet 484
c- Yarışan İlliyet 485
d- İlliyet Bağının Kesilmesi 485

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NDAN DOĞAN SORUMLULUK VE TAZMİNAT DAVALARI
9- MOTORLU ARAÇ İŞLETENİN SORUMLULUĞU 489 
I- Karayolları Trafik Kanunu’nun Geçirdiği Süreç 489 
II- Motorlu Araç İşletmeciliği 491
III- Motorlu Araç İşletilmesinden Doğan Sorumluluğun Koşulları 494
A- Zararın Doğmuş Olması 494
B- Zararın, Motorlu Aracın Yaptığı Trafik Kazasından Doğması 501
C- Zararı Doğuran Olaya, Motorlu Aracın İşletilmesinin Neden Olması 504
D- Zararı Doğuran Kaza İle Motorlu Araç Arasında İlliyet Bağının Bulunması 509
E- Zararın, Motorlu Aracın İşletilmesinden Doğduğunun Kanıtlanması 511
1- İspat Yükümlülüğü 511
2- Kurtuluş Kanıtı Getirilememiş Olması 513 
a- Genel Kurtuluş Nedenleri 513
aa- Mücbir Sebep 514
bb- Zarar Görenin Ağır Kusuru 517
cc- Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 517
b- Özel Kurtuluş Nedenleri 518
aa- Motorlu Aracın Çalınması ya da Gasp Edilmesi 518
bb- Motorlu Aracın Bakım ve Tamir İçin Bırakılmış Olması 518
IV- Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğunu Azaltan Nedenler 518 
A- Zarar Görenin Ağır Olmayan Kusuru 518
B- Hatır Taşıması 519
V- İşletilme Halinde Olmayan Araçların Verdiği Zararlardan
Sorumluluk 527
VI- Motorlu Araç İşletmeciliğinden, Sorumlu Olan Araç İşletenleri 528
A- Motorlu Araç İşletmeciliği 528
B- Gerçek İşletenler 538
1- Araç Sahibi 538
2- Motorlu Araç Sahibi Dışında Kalan İşletenler 556
a- Motorlu Aracı Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla
Satın Alanlar 556
b- Motorlu Aracı Uzun Süreli Kiralayanlar 556
c- Motorlu Aracı Ariyet Alanlar 563
d- Motorlu Aracı Rehin Alanlar 563
e- Motorlu Araç İşleticisinin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibi 564 
f- Devlet ve Diğer Kamu Tüzel Kişileri 567
C- Farazi İşletenler 570
1- Motorlu Araçla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlar 571
2- Yarış Düzenleyicileri 573
3- Motorlu Aracı Çalan ya da Gasp Edenler 573
VII- Araç İşleteni ve Teşebbüs Sahibinin Sorumlu Olduğu Kişiler 575
VIII- KTK’na Göre, Birden Çok Kişinin Müteselsil Sorumluluğu 578
IX- Hasardan Dolayı Motorlu Araçlarla İlgili Özel Sorumluluk Halleri 580
A- Motorlu Aracın Maliki İle İşleteni Arasındaki Sorumluluk 580
B- Birden Çok İşletenin, Birbirlerine Karşı Sorumluluğu 580
1- Bedensel Zararlarda Diğer İşletenin Sorumluluğu 580
2- Eşyaya Verilen Zararlarda, Diğer İşletenin Sorumluluğu 580
3- Birlikte Taşınan Diğer Eşyaların Zarar Görmesi Halinde Sorumluluk 580
4- Yardım Çalışmalarına Katılanların Uğradıkları Zararlardan Dolayı Sorumluluk 580
5- Trafik Kazası Nedeniyle Genel Hükümlere Göre
Sorumluluk 581
X- Trafiğe İlişkin Sigortalar ve Güvence Hesabı 583
A- Trafik Sigortası (ZMSS) 584
B- Motorlu Kara Taşıt Araçları Kasko Sigortası
(İsteğe Bağlı Sigorta) 599
C- Sigortacının İşletene Rücu Hakkı 612
D- Güvence Hesabı (Garanti Fonu) 621

BEŞİNCİ BÖLÜM
AYNI ZARARDAN BİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU  CEZA DAVASININ TAZMİNAT DAVASINA ETKİSİ 
ZAMANAŞIMI TAZMİNAT BORCUNU SONA ERDİREN ANLAŞMALAR
10- AYNI ZARARDAN BİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU 625 
I- Genel Olarak 625
II- Müteselsil Sorumluluğun Yapısal Özellikleri 625
A- Aynı Zarara, Birden Çok Kişinin Ortaklaşa Sebep Olması 625
B- Birden Çok Kişinin Eyleminin Bulunması 628
C- Zararın, Bir ve Aynı Zarar Olması 629
D- Müteselsil Sorumluluğun Haksız Eylemden Doğması 629
III- Müteselsil Sorumluluğun Etki ve Sonuçları 630
A- Dış İlişki Bakımından 631
B- İç İlişki Bakımından 631
IV- Müteselsil Sorumluluğun İleri Sürülmesi 636
V- Müteselsil Sorumluların İleri Sürebileceği Def’iler (Savunmalar) 640
A- Kişisel Def’iler 640
B- Ortak Def’iler 640
VI- Müteselsil Sorumlulukta Zamanaşımı 641
VII- Halefiyet ve Rücu 642
A- Halefiyet 642
B- Rücu Hakkı 643
C- Rücuda Zamanaşımı 652
D- İsteği Bağlı (İhtiyari) Dava Arkadaşlığı 655
11- CEZA MAHKEMESİ KARARININ TAZMİNAT DAVASINA ETKİSİ 656 
I- Genel olarak 656
II- Hukuk Hakiminin Durumu 657
A- Ayırtım Gücü Yönünden 658
B- Hukuka Aykırılık Yönünden 658
C- Nedensellik Bağı Yönünden 659
D- Kusurun Ağırlığının ve Zararın Tutarını Belirlemesi Yönünden 659 
III- Ceza Mahkemesi Kararının, Hukuk Mahkemesi Kararına Etkisi 659 
VI- Şikayetten Vazgeçmiş Olmanın Tazminat Davasına Etkisi 673
12- ZAMANAŞIMI 679
I- Genel Olarak 679 
II- Zamanaşımının Kabul Edilmesinin Nedenleri 681
III- Zamanaşımının Koşulları 681
IV- Zamanaşımının Hukuksal Niteliği 681
V- Zamanaşımına Benzeyen Süreler 682
A- Yargılama Hukukuna İlişkin Süreler 682
B- Hak Düşürücü Süre 683
VI- Zamanaşımı Süresi 684
A- Genel Olarak 684
B- Türk Borçlar Kanunu’nun Öngördüğü Zamanaşımı Süreleri 685
1- İki Yıllık Sübjektif ve Nispi Nitelikte Kısa Zamanaşımı Süresi 686
2- On Yıllık Objektif ve Mutlak (Kesin) Nitelikte
Uzun Zamanaşımı Süresi 687
3- Uzamış (Ceza) Zamanaşımı Süresi 688
C- Davanın Açılması Zamanı 699
D- Olayda Gelişen Durumun Bulunması Halinde Zamanaşımı 706
VII- Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 728
A- Zamanaşımının Durması 728
B- Zamanaşımının Kesilmesi 729
VIII- Zamanaşımı Def’i (Savunması) 732
IX- Zamanaşımından Feragat Edilmesi 737
X- Zamanaşımının Hüküm ve Sonuçları 737
A- Davanın Usule İlişkin Nedenlerle, Reddedilmesi Halinde
Ek Süre Tanınması 737
B- Zamanaşımının Sonuçları 738
XI- Karayolları Trafik Kanunu’ndan Doğan Davalarda Zamanaşımı 748 
XII- Ceza Davalarında Zamanaşımı Süresi 756
13- TAZMİNAT BORCUNU SONA ERDİREN ANLAŞMALAR 760
I- Sorumsuzluk Anlaşması 760
II- İbra Sözleşmesi 761
A- İbra Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 763
B- Usul Hukuku Bakımından İbra Sözleşmesi 764
C- İbranameye Benzeyen Sözleşmeler 766
1- Feraget 766
2- Davanın Kabulü 767
3- Sulh Sözleşmesi 767
4- Takas İşlemi 768
5- Bozma (İkale) Sözleşmesi 768
6- Menfi Borç İkrarı Sözleşmesi 768
7- Alacağı Talep Etmeme Taahhüdü 768
III- Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğuna İlişkin Anlaşmalar 768
A- Genel Olarak 768
B- Sorumluluğu Kaldıran ve Daraltan İbranamenin İptali 771
IV- İş Hukuku Uygulamasında İbra Sözleşmesi 775
V- İbraname ve Feragatname Sözleşmesi Örnekleri 778 
ALTINCI BÖLÜM
TAZMİNAT DAVALARINDA YARGILAMA USULÜ
14- YARGI 785
I- Yargı Kolları (Çeşitleri) 785
A- Anayasa Yargısı 785
B- Uyuşmazlık Yargısı 786
C- İdari Yargı 786 
1- Genel İdari Yargı 786
2- Askeri İdari Yargı 787
3- Hizmet Kusuru Nedeniyle İdare Aleyhine Dava Açılması 788
a- Hizmet Kusurunun Çeşitleri 788
aa- Kötü İşleyen Hizmet 788
bb- Geciken Hizmet 788
cc- İşlemeyen Hizmet 788
b- Hizmet Kusurunun Belirlenmesi 789
c- Husumetin İdareye Yöneltilmesi 789
D- Adli Yargı 796
II- Yargı Yolu İtirazı 796
A- İdare Mahkemesinde Yargı Yolu İtirazında Bulunulması 797
1- İdare Mahkemesinin Görevsizlik Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 797
2- Davacının Hukuk Mahkemesinde Dava Açması 797
B- Hukuk Mahkemesinde Yargı Yolu İtirazında Bulunulması 798
1- Hukuk Mahkemesinin Görevsizlik Kararı Vermesi 799
2- İdare Mahkemesinin Görevsizlik Kararı Vermesi 799
III- Görevli ve Yetkili Mahkeme 799
A- Görevli Mahkeme 799
1- Genel Olarak 799
2- Karayolları Trafik Kanunu’ndan Doğan Tazminat Davalarında Görevli Mahkeme 812
a- Genel Olarak 812
b- Görev Uyuşmazlığı Sorunun Ortaya Çıkması 813
c- Benzer Davaların, Ayrı Yargı Yerlerinde Açılması Nedeniyle Tazminat Miktarlarının Değişmesi 814
d- Karayolları Trafik Kanunun 110. Maddesinin Değiştirilmesi 815
3- Görev Kurallarının Niteliği 822
B- Yetkili Mahkeme 824
C- Dava ve Tarafları 828
1- Genel Olarak 828
2- Taraf Ehliyeti (Yeteneği) 830
3- Dava Ehliyeti (Yeteneği) 830
4- Taraf Sıfatı (Husumet) 830
5- İddianın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi 832
6- Belirsiz Alacak ve Tespit Davası 832
D- Dava ve Cevap Dilekçelerinin Hazırlanması 836
1- Dava Dilekçesinde Yer Alması Gereken Hususlar 837
a- Mahkemenin Adı 837
b- Davacı ve Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri 837
c- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 838
d- Tarafların Yasal Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin
Adı ve Soyadı ile Adresleri 838
e- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin
Dava Değeri 838
f- Davacının İddiasının Dayanağını Oluşturan Bütün Vakıaların (Olay ve Olguların) Sıraya Göre Açıklanması 839
g- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği 839
h- Dayanılan Hukuki Nedenler 840
i- Talep Sonucunun, Dava Dilekçesinde  Açık Bir Biçimde Yazılması 840
k- Davacının Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası 841
2- Cevap Dilekçesi (Cevap Dilekçesinde Yer Alması Gereken Hususlar) 841
a- Mahkemenin Adı 842
b- Davacı ve Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri 842
c- Davalının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 842
d- Varsa, Tarafların Yasal (Kanuni) Temsilcileri ve Davalı Vekilinin Adı ve Soyadı ile Adresleri 842
e- Davalının Savunmasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların (Olay ve Olguların) Sıraya Göre Açıklanması 873
f- Savunmanın Dayanağı Olarak İleri Sürülen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği 843
g- Dayanılan Hukuki Nedenler 844
h- Cevap Dilekçesinde Talep Sonucunun Açık Bir Biçimde Yazılması 844
i- Davalının Varsa Kanuni Temsilcisinin ya da Vekilinin İmzası 844
k- Cevap Dilekçesinin Mahkemeye Verilmesi 844
3- Dava Dilekçesi Örnekleri 845
Kaynakça 871
Kavram Fihristi 877